Suïcide. Simon Godecharle. Coördinator gezondheidsethiek Groep Emmaüs.

Transcriptie

1 Suïcide Simon Godecharle Coördinator gezondheidsethiek Groep Emmaüs

2 Media

3

4

5 Pil van Drion zelfdodingspil voor ouderen die levensmoe zijn (vanaf 5.20 min)

6

7

8 Cijfers

9 Top doodsoorzaken 2015 Mannen Vrouwen Doodsoorzaak N % Doodsoorzaak N % <1 jaar Aandoeningen met oorsprong in de 60 50% Aandoeningen met oorsprong in de 70 57% perinatale periode perinatale periode 1-14 jaar Vervoersongevallen 6 14% Vervoersongevallen 7 14% jaar Vervoersongevallen / Suïcide 15 30% Suïcide 8 25% jaar Suïcide 42 36% Vervoersongevallen 5 19% jaar Suïcide 48 46% Suïcide 10 20% jaar Suïcide 47 30% Suïcide 13 19% jaar Suïcide 59 30% Suïcide 19 19% jaar Suïcide 58 21% Suïcide 23 15% jaar Suïcide 95 20% Borstkanker 51 16% jaar Longkanker 91 11% Longkanker 65 13% jaar Longkanker % Longkanker % jaar Longkanker % Longkanker % jaar Longkanker % Longkanker % jaar Longkanker % Longkanker 156 9% jaar Longkanker % Cerebrovasculaire aandoeningen 216 7% jaar Ischemische hartaandoeningen 489 9% Cerebrovasculaire aandoeningen % 85 jaar+ Hartdecompensatie, complicaties % Hartdecompensatie, complicaties % Bron: Zorg en gezondheid, sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2015

10 Juridisch perspectief

11 Juridisch Is suïcide strafbaar in België? Neen, er kan namelijk geen dader vervolgd worden. Het feit dat het niet strafbaar is, heeft niet met autonomie te maken.

12 Juridisch Is het wettelijk vereist om, wanneer iemand een gevaar is voor zichzelf, deze persoon eventueel onder gedwongen statuut op te nemen in de psychiatrie? Niet verplicht. De rechter kan wel beslissen om iemand gedwongen te laten opnemen als de wettelijke voorwaarden vervuld zijn.

13 Juridisch Is het verschaffen van informatie rond hoe je een suïcidepoging kan ondernemen strafbaar in België? Neen, dat is nergens expliciet als strafbaar gesteld.

14 Juridisch Is het aanwezig zijn bij een suïcide poging en deze niet verhinderen strafbaar in België? Discussie: Schuldig verzuim (artikel 422bis strafwetboek) Aantonen betrokkene in groot gevaar was, terwijl die nog kan beslissen om het niet te doen Echte rechtspraak is er niet Iets anders: verschaffen van middelen en scheppen van gevaarlijke situatie

15 Ethisch perspectief

16 Filosofie Eeuwenoude discussie Albert Camus Er is maar één ernstig filosofisch probleem: de zelfmoord. Oordelen of het leven wel of niet de moeite waard is geleefd te worden, is antwoord geven op de fundamentele vraag van de filosofie."

17 Zelfdoding als vrijheid

18 Filosofie Stoïcijn: leef omdat je wil leven Epicetus: Realiseer je dat de deur altijd open staat en gedraag je zoals kinderen dat doen. Wanneer ze geen zin meer hebben om te spelen, zeggen ze: Ik doe niet meer mee. Als jij er geen zin meer in hebt, zeg dan ook: Ik doe niet meer mee, ik ga weg. Maar als je toch blijft hou dan op met zeuren. Bron: Epictetus, Colleges I boek 24.

19 Filosofie Seneca: Voor ik mijn oude dag bereikte was het mijn zorg om goed te leven, op mijn oude dag is dat om goed te sterven. En goed sterven, dat is vrijwillig sterven. Want leven zonder de moed te sterven, dat is slavernij. Bron: Seneca. De goede dood. Atheneaeum-Polak & van Gennep.

20 Filosofie Is je ziel er beroerd aan toe? Ben je ongelukkig door je gebreken? Zie je die steile plek? Daar kun je omlaag richting vrijheid. Zie je die zee, die rivier, die put? Op de bodem ligt de vrijheid. Zie je dat verdorde, onvruchtbare boompje? Daar hangt de vrijheid aan. Zie je je hals, je keel, je hart? Het zijn uitwegen uit de slavernij. Bron: Seneca. Essay over Woede : 3, 15.

21 Filosofie Verkeerd uzelf te doden? Naar hun oordeel is het absoluut verkeerd uzelf te doden. ( ) Wie dat zegt ziet niet dat hij zichzelf de weg naar de vrijheid verspert. ( ) Wil je eruit, wil je weg? Er is niets dat je tegenhoudt. De natuur bewaakt ons op open terrein. Bron: Seneca. De goede dood. Atheneaeum-Polak & van Gennep.

22 Voorkeursoptie voor het leven

23 Filosofie Plato Zelfdoding als zwakte Enkel geoorloofd uit schaamte of als straf Aristoteles Wandaad ten opzichte van de staat Ontlopen van verantwoordelijkheid Enkel geoorloofd uit schaamte of als straf

24 Filosofie Prof Etienne Vermeersch De pil van Drion, de sarcofaag, noem het maar op. Het zijn middelen die de mens zouden moeten toelaten op een zogenaamd humane manier het leven te beëindigen. Dat is gevaarlijk. De maatschappij mag hier niet aan toegeven want in een plotse periode van wanhoop, zelfs onder invloed van alcohol of drugs, zou men daarnaar kunnen grijpen. ( ) Dit betekent een vrije toegang tot suïcide, terwijl euthanasie in onze optiek binnen een beschermd kader moet gebeuren. Bron: De Poot, D., Distelmans, W. (2018) Interview Etienne Vermeersch. Peiler, 5: 9.

25 Filosofie Prof Ignaas Devisch Maar als de samenleving niet principieel aan de kant van het leven blijft staan, waartoe zetten we de deur dan wagenwijd open? Naar een kijk op het leven die de dood beschouwt als een technische oplossing voor existentiële moeilijkheden. ( ) de kans is groot dat we dan minder moeite zullen doen om die mensen er bovenop te helpen. Bestaat er dan een plicht tot leven? Natuurlijk niet. Bron: Devisch, I. (2017) Mag het iets meer zijn, Etienne Vermeersch?, De Morgen.

26 Omgaan met suïcide

27 Omgaan met suïcide Autonomie Mens: veroordeeld tot vrijheid (Sartre) opgave ipv verworvenheid Redenen: Depressie Eenzaamheid Hopeloosheid Geen uitweg meer zien

28 Omgaan met suïcide Bron:

29 Omgaan met suïcide Bron:

30 Omgaan met suïcide Bron:

31 Voorafgaande zorgplanning

32 Voorafgaande zorgplanning Patiënt / bewoner Wilsverklaring DNR VZP Vertegenwoordiger vertrouwenspersoon Arts / vpk Naasten

33 DNR Vier codes: Code 0: maximaal curatief behandeling Code 1: niet-reanimatie instructie Code 2: behandelingen niet starten of behandelingen stopzetten Code 3: overgang naar palliatieve zorg én/of palliatieve eenheid 33

34 DNR Nutteloos Zinloos Zinloos: Raadgevend Comité voor Bioethiek Perspectief van de patiënt en haar/zijn waardewereld Het is aan haar/hem of haar/zijn wettelijke vertegenwoordiger om te bepalen of een behandeling al dan niet zinvol is en bijdraagt tot een betere of aanvaardbare kwaliteit van zijn leven. subjectief Nutteloos: arts bepaalt of behandeling nuttig is medisch objectief 34

35 DNR Een patiënt heeft het recht elke zorg te weigeren en die beslissing is bindend voor de arts. Een arts heeft het recht een behandeling die zij/hij nutteloos acht, niet voort te zetten arts kan een DNR -code toekennen en wijzigen. Overlegmodel of een participatiemodel: naasten intensief betrekken bij DNR beslissingen Eindverantwoordelijke: behandelende arts 35

36 Suïcide vs euthanasie

37 Omgaan met suïcide Dood willen Suïcide(poging) Arts: tegenhouden? Euthanasie(vraag) Arts: helpen Doodswens symptoom of existentiële keuze? Patiënt handelingsbekwaam? Medisch uitzichtloos?

38 Kernelementen euthanasie 1. Wilsbekwaamheid van de patiënt 2. Vrije, herhaaldelijke, duurzame vraag 3. Ondraaglijk lijden dat niet gelenigd kan worden 4. Ten gevolge van een ongeneeslijke aandoening of ziekte altijd een arts nodig!

39 Hulp bij zelfdoding

40 Hulp bij zelfdoding Meer autonomie bij de patiënt Meer afstand voor de arts Wet: het opzettelijk levensverkortend handelen door een andere dan de betrokkene op diens uitdrukkelijk verzoek (artikel 2 wet euthanasie) Gevaar van het hellend vlak?

41 Conclusie

42 Conclusie Recht op zorg, hoop Enkel de dood kan geen antwoord zijn Een authentiek gesprek, zonder te zwijgen over de dood Taboe doorbreken

43 Dank voor jullie aandacht!