Dit euthanasiedebat dwingt tot verfijning en nuance
|
|
- Evelien Bosmans
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dit euthanasiedebat dwingt tot verfijning en nuance De mogelijkheid tot medisch geassisteerd sterven zal voor sommigen de drempel tot zelfdoding kleiner maken Marc Desmet, arts palliatieve zorg, jezuïet en auteur van 'Euthanasie: waarom niet? Een pleidooi voor nuance en niet-weten' (2015). 11 december shares Depressie bij jongeren. Debby Termonia 2 Wanneer de term 'verfijning' gebruikt wordt in de euthanasiediscussie gaat het vaak in feite om een eufemisme voor 'uitbreiding', zoals het geval was bij de uitbreiding naar minderjarigen of in de discussie over de mogelijkheid van euthanasie bij dementie in gevorderd stadium. Mijns inziens kan de kritiek van een niet onbelangrijke groep psychiaters, psychologen, filosofen tot een echte
2 verfijning, d.w.z. nuancering leiden. De mogelijkheid van 'ondraaglijk psychisch lijden' stond van in het begin (2002) in de euthanasiewet, maar het is pas de laatste jaren dat we kunnen spreken van een feitelijke uitbreiding naar psychiatrische aandoeningen. En zo duikt een enorme complexiteit op. De groep rond Ariane Bazan vindt 'dat euthanasie op grond van psychisch lijden alleen niet bij wet kan geregeld worden' gezien 'de onmogelijkheid om de uitzichtloosheid van psychisch lijden te objectiveren'. Marc Desmet. kos Zij wijzen er met andere woorden op dat het eerste fundamentele criterium van de wet de medische uitzichtloosheid, een objectief criterium niet kan hard gemaakt worden bij 'puur psychisch
3 lijden' zoals dat wel kan bij kanker, hartfalen of dementie. Daar kan je immers duidelijke lichamelijke letsels vaststellen. Schrap dus deze mogelijkheid uit de wet, is de concluderende titel boven het stuk in DM. Dat zou een inperking van de wet betekenen uiteraard. Of dit politiek haalbaar is, is onzeker. Of dit wenselijk is, weet ik zo niet, maar de brief heeft voor mij de verdienste dat ze over de vraag van uitbreiding of inperking heen dwingt tot een aantal 'verfijningen' of nuances. SHARE Misschien is er meer te zeggen voor een 'neen' aan euthanasie bij louter levensmoeheid of 'voltooid leven' dan bij psychiatrisch lijden Vooreerst: wat bedoelen we met 'psychisch lijden'? Ik heb de indruk dat de groep rond Bazan het vooral focust op psychiatrisch lijden. Ik versta daaronder lijden aan een ernstige, psychiatrisch erkende aandoening (ook al vinden we daar niet noodzakelijk een hersenafwijking): schizofrenie, chronische depressie, paranoia, persoonlijkheidsstoornissen o.a. borderline. Toch zijn er nog andere vormen van psychisch lijden. Ik denk aan de mentale uitputting ten gevolge van de jarenlange intensieve behandelingen van
4 kanker. Ook is er veel anticipatorisch psychisch lijden: de angst voor wat later zal gebeuren bijvoorbeeld in de loop van een dementie. Bij de twee voorgaande voorbeelden is de band met een fysische aandoening duidelijk. Dit is al minder duidelijk bij de levensmoeheid van de stokoude bewoner van een woonzorgcentrum met veel kwaaltjes maar zonder 'grote' pathologie. De medische uitzichtloosheid en zelfs het lijden als zodanig verdwijnen uit het begrip 'voltooid leven': iemand beschouwt zich 'klaar met het leven' ook al is er geen ziekte of lijden, en verwacht hulp bij zijn of haar zelfdoding. Misschien is er meer te zeggen voor een 'neen' aan euthanasie bij louter levensmoeheid of 'voltooid leven' dan bij psychiatrisch lijden. SHARE De onvoorspelbare fluïditeit van psychiatrische stoornissen gebiedt voorzichtigheid, maar we moeten ook erkennen dat een aantal ernstige aandoeningen onomkeerbaar zijn Een tweede verfijning. De vele, begrijpelijke emotionele reacties tegen de brief doen wat vergeten dat de schrijvers van de brief erkennen dat psychisch lijden
5 bijzonder zwaar kan zijn. Zij zijn immers veelal zelf therapeuten. Hun punt is dat de onomkeerbaarheid van dat psychisch lijden overschat kan worden. Een van de ondertekenaars, psychiater Stefan Claes, betoogt in de British Medical Journal BMJ dat bijvoorbeeld borderline persoonlijkheidsstoornissen in een studie in ongeveer de helft van de gevallen na twee jaar voorbijgaand bleken te zijn (Grilo e.a. 2004; Skodol e.a. 2005). In een andere studie bleek de stoornis zelfs in 85% van de gevallen na tien jaar verdwenen (Zanarini et al. 2011). Dat maant tot grote voorzichtigheid, maar we moeten ook erkennen dat een aantal ernstige psychiatrische aandoeningen onomkeerbaar zijn. Ten derde. Een medisch geassisteerde zelfdoding na een lang onderscheidingsproces lijkt humaner dan een eenzame, eventueel gruwelijke zelfdoding. Maar ook deze gedachte die in de discussie sterk naar voor komt, vraagt om verfijning en nuance. Uit Lieve Thienpont's boek over euthanasie bij psychisch lijden 'Libera me' begrijp ik dat de mogelijkheid van medisch geassisteerde zelfdoding of euthanasie terug levensruimte kan openen. De erkenning van de onleefbaarheid tot en met de mogelijkheid van een niet eenzame exit, schept paradoxalerwijze levensruimte. Het is een vorm van out of the box denken waarbij juist het denken 'buiten de box van het leven' ons helpt om de verbinding met het leven terug te vinden. Dat lijkt plausibel.
6 Tegelijk heeft een bedenking van Ariane Bazan in een vroeger schrijven me aan het denken gezet: de mogelijkheid van euthanasie zal mensen die kiezen voor een 'gruwelijke' zelfdoding (onder een trein, uit een raam springen, toxisch product drinken) niet noodzakelijk tegenhouden. Het gewelddadige van hun daad maakt immers juist een essentieel deel uit van de boodschap van hun zelfdoding. Maar andere psychisch zieken worden juist afgeschrikt door dat gewelddadige karakter. Bij hen doet de concrete mogelijkheid van medisch geassisteerd sterven de drempel tot zelfdoding juist zakken. Willen we dat? SHARE De erkenning van de onleefbaarheid tot en met de mogelijkheid van een niet eenzame exit, schept paradoxalerwijze levensruimte Tenslotte: ik denk dat de praktijk van begeleiding van personen met 'ondraaglijk psychisch lijden' in elk geval leert dat een periode van één maand tussen het schriftelijk verzoek en een eventuele uitvoering lichtzinnig kort is bij deze personen, indien als zodanig toegepast. Een verlenging van deze periode bij (nietterminale) psychiatrische patiënten tot
7 bijvoorbeeld zes maanden zou ik een verfijning van onze euthanasiewet noemen.
Ga de dialoog aan, Distelmans!
Ga de dialoog aan, Distelmans! Dr. An Haekens is hoofdarts Alexianen Zorggroep Tienen. 14 december 2015 1 shares Wim Distelmans Eric de Mildt 1 De voorbije week is er heel wat inkt gevloeid over euthanasie
Nadere informatiePsychisch lijden is nooit banaal
Psychisch lijden is nooit banaal Ariane Bazan is hoogleraar Klinische Psychologie, Université Libre de Bruxelles (ULB). Gertrudis Van de Vijveris gewoon hoogleraar Moderne Wijsbegeerte en Wetenschapsfilosofie,
Nadere informatiePRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg
PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen
Nadere informatieRuimte en grenzen bij euthanasie. Eric van Wijlick beleidsadviseur
Ruimte en grenzen bij euthanasie Eric van Wijlick beleidsadviseur Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (1) Hoofdstuk II Zorgvuldigheidseisen Artikel 2 1. De zorgvuldigheidseisen,
Nadere informatieVOLTOOID LEVEN WAAR HEBBEN WE HET OVER?
VOLTOOID LEVEN WAAR HEBBEN WE HET OVER? Voltooid Leven ook bij jongeren? Boeiend en nuttig om met jongeren over Voltooid Leven te praten Ook jongeren worden soms met een aflopend leven geconfronteerd Dan
Nadere informatieInleiding. Onderzoeker Luc Deliens van de VUB, die het onderzoek leidde, maakte de volgende conclusie: Ik denk dat we
Inleiding Bijna 1 Vlaming op de 20 sterft na euthanasie, titelde men in maart 2015 in de Vlaamse kranten. Wanneer in 2007 slechts 2% van alle sterfgevallen het gevolg was van euthanasie, werd dit in 2013
Nadere informatieHOE GAAN WE ALS ZORGVERLENER OM MET EEN PATIËNT DIE LEVENSMOE IS?
HOE GAAN WE ALS ZORGVERLENER OM MET EEN PATIËNT DIE LEVENSMOE IS? NVKVV J O L I S A E R D E M A A R T J E W I L S Oostende 23/03/2018 LEVENSMOEHEID lijden (welbevinden) is een persoonlijk gegeven uitzichtloos
Nadere informatieEen moeilijke beslissing en dat moet het ook blijven. Paul Schnabel Universiteit Utrecht 22 november 2017, KNMG/SCEN
Een moeilijke beslissing en dat moet het ook blijven Paul Schnabel Universiteit Utrecht 22 november 2017, KNMG/SCEN Wet Toetsing Levensbeëindiging op Verzoek Arts: overtuiging vrijwillig en weloverwogen
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatieFeiten en Fabels. Willeke Stadtman Arts Levenseindekliniek
Feiten en Fabels Willeke Stadtman Arts Levenseindekliniek Disclosure slide Ik heb geen (potentiële) belangenverstrengeling bij commerciële bedrijven te melden. Deze bijeenkomst is een cofinanciering van
Nadere informatieEuthanasie bij levensmoeheid: "De dood is nooit een alternatief voor het leven"
Euthanasie bij levensmoeheid: "De dood is nooit een alternatief voor het leven" Experten zijn niet gewonnen voor voorstel Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) 15-08-17, 22.07u - Ann Van den Broek thinkstock
Nadere informatieEuthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie
FOD Volksgezondheid Brussel, 14 december 2017 Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Inclusie psychisch lijden Inclusie psychisch lijden in euthanasiewet
Nadere informatie11 februari Rob Bruntink
11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar
Nadere informatievoorkomen? VPP-UIZP studiedag 20 juni 2013
Kan euthanasie suïcide voorkomen? Ann Callebert Ann Callebert VPP-UIZP studiedag 20 juni 2013 Overzicht Ja Ja, maar Ja, mits Inleidend Gebruikte begrippen Euthanasie Art. 2. Voor de toepassing van deze
Nadere informatieVoltooid leven een debat vol misverstanden
Voltooid leven een debat vol misverstanden Gert van Dijk 31 oktober 2017 De huidige euthanasiewet Vrijwillig en weloverwogen verzoek Uitzichtloos en ondraaglijk lijden Geen redelijke andere oplossing Medische
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatieOVER EUTHANASIE BIJ UITZICHTLOOS PSYCHISCH LIJDEN...
STUDIEDAG OVER EUTHANASIE BIJ UITZICHTLOOS PSYCHISCH LIJDEN... Geen eind aan mijn pijn? ZAAL MANÈGE TIENEN INLEIDING 15 jaar na de goedkeuring van de euthanasiewet, zorgt deze nog steeds voor heel wat
Nadere informatieItems algemene bevolking aantal of N: 35
Items algemene bevolking aantal of N: 35 Dit instrument is ontwikkeld door Katrien Moens en eigendom van het onderzoekscentrum PRAGODI, HUB. Meningsuitspraken: Likert-schaal: helemaal oneens oneens eens
Nadere informatieMarieke blijft volhouden omdat er een 'noodrem' bestaat voor wanneer het écht onmenselijk wordt
Marieke blijft volhouden omdat er een 'noodrem' bestaat voor wanneer het écht onmenselijk wordt Medeleven is geen medelijden Wim Distelmans is titularis van de leerstoel 'Waardig levenseinde' aan de VUB
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieEuthanasiebeleid. Euthanasiebeleid
Euthanasiebeleid Euthanasiebeleid Wat wordt verstaan onder euthanasie? Er is sprake van euthanasie wanneer iemands leven, op diens eigen uitdrukkelijke verzoek, beëindigd wordt door het handelen van een
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatiePIJN BIJ MENSEN MET EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING
PIJN BIJ MENSEN MET EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING 1. Problemen in de somatische geneeskunde: Beeld over psychiatrische patiënten Vaak minder geliefd: negatief beeld Gevaar van psychosomatiek Eisen veel
Nadere informatieWe zijn elkaar tot last
INTERVIEW PALLIATIEF ARTS EN JEZUÏET MARC DESMET STELT VRAGEN OVER EUTHANASIE We zijn elkaar tot last 12/09/2015 om 03:00 door Veerle Beel,foto s Dieter Telemans Marc Desmet: Euthanasie schuift almaar
Nadere informatieZorg rond het levenseinde
Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met
Nadere informatieItems cursisten aantal of N: 40
Items cursisten aantal of N: 40 Dit instrument is ontwikkeld door Katrien Moens en eigendom van het onderzoekscentrum PRAGODI, HUB. Meningsuitspraken: Likert-schaal: helemaal oneens oneens eens helemaal
Nadere informatieLibera me. Twaalf jaar in gesprek met patiënten die vragen om euthanasie omwille van ondraaglijk en perspectiefloos psychisch lijden
Libera me Libera me Over euthanasie en psychisch lijden Twaalf jaar in gesprek met patiënten die vragen om euthanasie omwille van ondraaglijk en perspectiefloos psychisch lijden Getuigenissen en reflecties
Nadere informatie'Waarom we niet doof mogen blijven voor de mensen die hun leven als voltooid beschouwen'
'Waarom we niet doof mogen blijven voor de mensen die hun leven als voltooid beschouwen' 'Onze maatschappij en onze politiek kunnen niet aan de kant blijven staan bij deze vraag om hulp bij zelfdoding
Nadere informatieAgenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven
Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding (verzoek tot toepassing) Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL ( )
Euthanasie en hulp bij zelfdoding (verzoek tot toepassing) Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL (1976-2016) Inleiding Sinds 1976 worden verzoeken om euthanasie aan de huisarts van patiënten met een
Nadere informatieWie zijn wij om te bepalen hoeveel een ander moet
ZATERDAG 4 NOVEMBER 2017 - BINNENLAND op scherp Wanneer had je in gedachten?, vraag ik mensen. Sommige schrikken dan. Als je het concreet maakt, komt er soms een ander geluid. Is euthanasie bij psychiatrische
Nadere informatieZelfstudiepakket. Palliatieve zorg bij Zelfeuthanasie
Zelfstudiepakket Palliatieve zorg bij Zelfeuthanasie Naam: Datum: 1 1. Inleiding Dit zelfstudiepakket over palliatieve zorg bij zelfeuthanasie is voor verzorgenden, helpenden en andere zorgprofessionals.
Nadere informatieONDRAAGLIJK EN PERSPECTIEFLOOS GECOMBINEERD FYSIEK EN PSYCHISCH LIJDEN BIJ OUDER WORDEN
Opmerking: Deze presentatie staat niet op zichzelf en kan dus ook niet als dusdanig worden gebruikt. Ze is de handleiding bij de presentatie zoals ze door Dr. Lieve Thienpont is gebracht op het mini-symposium
Nadere informatieHighlights SCEN spiegelinformatie 2017*
Highlights SCEN spiegelinformatie 2017* * Data analyse en rapportage door R. Pasman en B. Onwuteaka-Philipsen, Amsterdam UMC, Expertise centrum Palliatieve Zorg VUmc De kerngetallen uit de spiegelinformatie
Nadere informatieEuthanasie: de wet en de praktijk
Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden 90.007N-140401 Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Inleiding U leest deze infobrochure niet
Nadere informatiePresentatie WOUW-bijeenkomst 15 november 2017
Presentatie WOUW-bijeenkomst 15 november 2017 Wie zijn wij Dineke Leliefeld-Lohman, verzekeringsarts n.p. Casemanager/adviseur Stichting de Einder Mariëtte Thijssen, coach & adviseur Kopera Levenseinde
Nadere informatieDisclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht
Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieHerstelondersteunend omgaan met mensen met psychische aandoeningen
Herstelondersteunend omgaan met mensen met psychische aandoeningen Jos Dröes Marianne Klein Bramel Nadelen van het gebruik van ziektediagnoses: * Normaal conflict-, of copinggedrag, en normale reacties
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 1812 Vragen van het lid
Nadere informatieConclusies, aanbevelingen en vervolgstappen
De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 39 5 Conclusies, aanbevelingen en vervolgstappen In dit hoofdstuk wordt puntsgewijs een opsomming gegeven van de conclusies over de rol, de verantwoordelijkheden,
Nadere informatieDe zelfverkozen dood van ouderen
De zelfverkozen dood van ouderen Eerste druk, maart 2012 2012 Wouter Beekman isbn: 978-90-484-2348-4 nur: 748 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van
Nadere informatieContinue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
Nadere informatieKaarten open op tafel?!
Kaarten open op tafel?! Kaarten open op tafel?! www.sellevanderwoude.nl Programma Inleiding Zelf onderzoeken: Perspectief werkzoekende/werkende Perspectief werkgever Perspectief GGz Perspectief gemeente
Nadere informatieOndraaglijk lijden en euthanasie
Onderzoeksgroep UMCN St Radboud Ondraaglijk lijden en euthanasie een kwalitatief onderzoek naar de beleving van patiënten met een actueel euthanasieverzoek HAG Marianne Dees, Chris van Weel KWAZO Myrra
Nadere informatieBeslissingen omtrent het levenseinde
Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer
Nadere informatieGrenzen aan euthanasie. drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur
Grenzen aan euthanasie drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur euthanasiewens in schriftelijke verklaring vastgelegd en besproken. Plotseling verslechterde de toestand. Omdat de huisarts niet bereikbaar
Nadere informatieKwetsbare zielen: over menselijke waardigheid en geestelijke gezondheidszorg
Kwetsbare zielen: over menselijke waardigheid en geestelijke gezondheidszorg Willem Lemmens (Universiteit Antwerpen) Open Minds, 27 mei 2016 Congres Zorgnet / ICURO (i) Geestelijke gezondheid & zorg: in
Nadere informatieMaak kennis. met GGZ Friesland
Maak kennis met GGZ Friesland Psychische klachten hebben veel invloed op het dagelijks leven. Elke dag is een uitdaging en het is moeilijk om een normaal leven te leiden, contacten te onder houden, naar
Nadere informatieKeuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN
Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines
Nadere informatieLutgart Simoens pleit voor euthanasie bij voltooid leven: 'Ik wil rustig sterven. Zonder zorgen, zonder pijn'
Lutgart Simoens pleit voor euthanasie bij voltooid leven: 'Ik wil rustig sterven. Zonder zorgen, zonder pijn' Uit Knack van 28/08/2019 27/08/19 om 11:53 Bijgewerkt om 20:01 Bron : Knack Ann Peuteman Redactrice
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieZelfstudiepakket. Palliatieve zorg bij Zelfeuthanasie
Zelfstudiepakket Palliatieve zorg bij Zelfeuthanasie Naam: Datum: 1 1. Inleiding Dit zelfstudiepakket over palliatieve zorg bij zelfeuthanasie is voor verzorgenden, helpenden en andere zorgprofessionals.
Nadere informatieEuthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht
Euthanasie en dementie Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Verschillende situaties Vroege vorm: Patiënt weet dat hij dement wordt (is?) Maar is nog wilsbekwaam Lijdt aan vooruitzicht verder
Nadere informatieHOE BEPAAL IK ARBEIDSONGESCHIKTHEID BIJ DE PSYCHIATRISCHE PATIENT? Herfstvergadering VVP Gent, 16-10- 2015 Marc Stein
HOE BEPAAL IK ARBEIDSONGESCHIKTHEID BIJ DE PSYCHIATRISCHE PATIENT? Herfstvergadering VVP Gent, 16-10- 2015 Marc Stein HOE BEPAAL IK ARBEIDSONGESCHIKTHEID BIJ DE PSYCHIATRISCHE PATIENT? Herfstvergadering
Nadere informatieEuthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016
Euthanasie versus palliatieve sedatie John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Vraag? Is palliatieve sedatie een keuze? Prehistorie Euthanasie is al eeuwen lang een uiterst controversieel onderwerp.
Nadere informatiein liefde loslaten workshop Monique Schirris & Chris Bavinck NVRG congres 15 september 2015
in liefde loslaten workshop Monique Schirris & Chris Bavinck NVRG congres 15 september 2015 inhoud workshop voorstellen doelstelling moreel kompas bejegeningsverlegenheid De weg kwijt? casus voorstellen
Nadere informatieEUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk)
Disclosure belangen Agnes van der Heide Agnes van der Heide Erasmus MC Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg 13 maart 2015 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieDorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012
Een goed gesprek over de dood Voltooid leven-problematiek Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012 Punten ter bespreking Voltooid leven wat is dat eigenlijk? Plaatsbepaling in het euthanasie
Nadere informatieDe eindsprint als keuze
De eindsprint als keuze Erica van Maanen en Classien Rebergen beiden huisarts/kaderarts palliatieve zorg/scen-arts Lovah-congres 2016 Stelling 1: Als een patiënt kiest voor overlijden dan is euthanasie
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team
PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek
Nadere informatieProcedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE
Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie SEL Zuid-West-Vlaanderen Lokale Steunpunten Thuiszorg 18 mei, 15 juni en 27 juni 2017 VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Halve eeuw medische spitstechnologie
Nadere informatiebevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB
bevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB noodzaak euthanasiewet euthanasie gebeurde vroeger ook / noodtoestand conflict
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming
Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 1 Palliatieve zorg is de totale zorg voor de zorgvrager en zijn naasten vanaf het moment
Nadere informatieTijdig spreken over het levenseinde bij een levensbedreigende ziekte
Tijdig spreken over het levenseinde bij een levensbedreigende ziekte 1 AANDACHTSPUNTENLIJST Tijdig spreken over het levenseinde bij een levensbedreigende ziekte Geachte patiënt, Goede communicatie tussen
Nadere informatieVerleen euthanasie voordat het te laat is
Verleen euthanasie voordat het te laat is Waarom laat een arts zijn demente patiënt zo ziek worden dat euthanasie als moreel weerzinwekkend wordt ervaren? Grijp eerder in, schrijft Marloes Elings. 20 juni
Nadere informatieEUTHANASIE standpunten & producten Wim Distelmans MD
Ter Elst 6 november 2007 EUTHANASIE standpunten & producten Wim Distelmans MD MD PhD palliatieve geneeskunde VUB zorg rond het levenseinde palliatieve zorg goed alternatief voor therapeutische hardnekkigheid
Nadere informatieDe Euthanasiewet en de initiatieven Levenseindekliniek en Uit Vrije Wil
1 De Euthanasiewet en de initiatieven Levenseindekliniek en Uit Vrije Wil 1. Inleiding De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding regelt onder welke voorwaarden een arts aan een
Nadere informatieWij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.
Euthanasie Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Wij gaan in op de volgende onderwerpen: Wat is euthanasie? Aan welke
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieInleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar
Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke
Nadere informatiePalliatief bed in WZC Sint Bernardus
Palliatief bed in WZC Sint Bernardus Start 1/10/2017 Regionaal overleg woonzorgcentra ziekenhuizen 18/1/2018 Korte voorstelling WZC Sint Bernardus 206 erkende bedden 132 RVT waarvan 7 erkenningen voor
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden omwille van een psychiatrische stoornis
Dia 1 VRIJDAG 2 JUNI BRUGGE STUDIEDAG CHRONISCHE SUÏCIDALITEIT Euthanasie bij uitzichtloos psychisch lijden omwille van een psychiatrische stoornis KOEN TITECA PSYCHIATER & LEIF-ARTS PSYCHIATRIE@AZGROENINGE.BE
Nadere informatieBeslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding
Nadere informatie1. Inleiding. Pagina 1
Pagina 1 1. Inleiding Nederland is een van de weinige landen met een euthanasiewet. Alleen in België en Luxemburg is euthanasie net als bij ons in een wet geregeld. Veel mensen hebben een mening over euthanasie.
Nadere informatieINFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE.
INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE. Levenseinde. Levenstestament. Euthanasie. Wat als ik dement wordt? Wat als ik in een uitzichtloze toestand van lijden terechtkom? Wat
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29740 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Booij, Suzanne José Title: Wishes for the end of life in Huntington's Disease.
Nadere informatieEuthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieInformatie en toestemmingsformulier
Informatie en toestemmingsformulier Attitude van psychiatrisch verpleegkundigen ten aanzien van het verzoek tot euthanasie op basis van ondraaglijk psychisch/psychiatrisch lijden. Opdrachtgever(s): Professor
Nadere informatieWorkshop 1. Op de grens: hoe om te gaan met een verzoek om euthanasie?
Workshop 1. Op de grens: hoe om te gaan met een verzoek om euthanasie? Marc Blom RvB & Klaas Bets, GD 1 Wie? Marc Blom, Psychiater/ lid Raad van Bestuur Parnassia Groep Belangenverstrengeling?? 2 Wie?
Nadere informatieSuïcide. Simon Godecharle. Coördinator gezondheidsethiek Groep Emmaüs.
Suïcide Simon Godecharle Coördinator gezondheidsethiek Groep Emmaüs simon.godecharle@emmaus.be Media https://www.youtube.com/watch?v=vnvqg2_npfk Pil van Drion zelfdodingspil voor ouderen die levensmoe
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten
Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te
Nadere informatieOntwikkelen: een levenslang proces 11
INHOUDSTAFEL Ontwikkelen: een levenslang proces 11 A Wat is ontwikkeling? 13 Doelstellingen 13 1 Inleiding 14 2 Definitie en kenmerken 15 2.1 Definitie 15 2.2 Algemene kenmerken van ontwikkeling 15 2.3
Nadere informatieVoltooid Leven Nu doorpakken. Robert Schurink Directeur NVVE
Voltooid Leven Nu doorpakken. Robert Schurink Directeur NVVE Inleiding NVVE bestaat sinds 1973 en had als doel de legalisering van euthanasie NVVE heeft in 2003 doelstelling verbreed en het brede palet
Nadere informatiePalliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch
Nadere informatieRobert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep
Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Nee Sponsoring/ onderzoeksgeld Honorarium Aandeelhouder
Nadere informatieeen waardig levenseinde
De Bogaard 28 januari 2010 Sint Truiden 6 oktober 2011 een waardig levenseinde Wim Distelmans Leerstoel Waardig Levenseinde demens.nu aan de VUB zorg rond het levenseinde zorg rond het levenseinde hele
Nadere informatieEen kraakheldere wilsverklaring
Een kraakheldere wilsverklaring Mag euthanasie bij dementie? JA, zowel bij beginnende als bij gevorderde dementie, als de euthanasie voldoet aan de zorgvuldigheidseisen. Vrijwillig en weloverwogen verzoek
Nadere informatieEuthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden
voorzitter ethisch comité Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden Inleiding U leest deze infobrochure
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieClinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis
Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Christel Hessels Symposium, 16 maart 2017 Persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop Borderline persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatie21 augustus 2015. Onderzoek: Een naaste met dementie
21 augustus 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieOORDEEL. Oordeel: zorgvuldig
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënt was al jaren bekend met uitgebreide psychiatrische problematiek en een chronische pijnstoornis. Arts, zelf psychiater, raadpleegde twee consulenten, waaronder
Nadere informatiePraktische opdracht Maatschappijleer Euthanasie
Praktische opdracht Maatschappijleer Euthanasie Praktische-opdracht door K. 1845 woorden 5 januari 2015 8,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Inleiding: Ik zag een
Nadere informatieVier psychiaters, vier verschillende opvattingen over euthanasie
Vier psychiaters, vier verschillende opvattingen over euthanasie Mag je een jonge psychiatrische patiënt met een oersterke doodswens, maar nog een lange levensverwachting, euthanasie geven? Iemand zoals
Nadere informatieHoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad
Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatie