Onze materialenambassadeur DocAtlas maakte speciaal voor deze editie van de Week van Opvoeding nog volgende selectie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onze materialenambassadeur DocAtlas maakte speciaal voor deze editie van de Week van Opvoeding nog volgende selectie"

Transcriptie

1

2

3 Onze materialenambassadeur DocAtlas maakte speciaal voor deze editie van de Week van Opvoeding nog volgende selectie Discussiëren kun je leren Deken, Chantal. - ISBN Vlissingen: Bazalt Educatieve uitgaven, De methode Discussiëren kun je leren biedt handvatten en inspiratie voor discussielessen in de basisschool. Het doel van deze lessen is dat leerlingen elkaar leren begrijpen, respecteren en waarderen. Ze vormen zich een mening over maatschappelijke kwesties en leren die mening onderbouwen met feiten en argumenten. Belangrijke vaardigheden worden getraind, zoals spreken in het openbaar, luisteren naar elkaar en jezelf verplaatsen in de ander. Na het volgen van de discussielessen voelen kinderen zich communicatief sterker. Ze zijn weerbaarder, krijgen meer zelfvertrouwen en durven hun gevoelens beter uiten. Discussiëren kun je leren bestaat uit een theoretisch kader met achtergrondinformatie, een handleiding waarin wordt uitgelegd hoe je met de methode werkt, een instructie voor de leerkracht over zijn/haar rol van coach of gespreksleider, een lespakket met achttien uitgewerkte lessen en bijbehorende kopieerbladen, kijkwijzers voor leerkracht- en leerlingvaardigheden, digibord materiaal en posters met de DKJL spelregels. De methode kan ingezet worden vanaf de derde kleuterklas tot in de eerste graad van het secundair onderwijs. M & M toolkit burgerschap : actief burgerschap in het basisonderwijs Pedagogische begeleidingsdienst Go!. - Brussel : GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, (2017). Om basisscholen en leerkrachten te helpen bij het opvoeden van kinderen tot kritische en verantwoordelijke (wereld)burgers, ontwikkelde het GO! deze toolkit. De toolkit bevat volgende onderdelen: concrete lessuggesties en tips voor aanpak in de klas, geordend per thema van het leerplan Wereldoriëntatie, domein Mens en maatschappij; een kijkwijzer klasniveau; een kijkwijzer schoolniveau; de GO! visietekst over actief burgerschap; de leerplandoelen WO, domein Mens en maatschappij; een concordantielijst voor scholen die de Burgerschapsbooster hebben afgenomen en graag rond één of meerdere thema's concreet aan de slag willen; suggesties (stappenplan) om met de materialen van de Toolkit aan de slag te gaan.

4 Regels zijn regels Oorspronkelijke titel: Following Rules Mayer, Cassie ; [ill.] Beech, Mark. - ISBN Etten-Leur: Corona, Regels zijn regels behoort tot een serie informatieve boekjes waarmee kinderen van 5 tot 7 jaar kunnen kennismaken met belangrijke waarden in onze samenleving. Dit boekje legt in eenvoudige taal en aan de hand van illustraties uit wat regels zijn / zich aan de regels houden betekent en waarom regels belangrijk zijn. Samenleven, hoe doe je dat? Brenifier, Oscar. - ISBN Leuven: Davidsfonds, Filosofie voor kids is een eerste kennismaking met filosofie. Voor kinderen die een heleboel belangrijke vragen in hun hoofd hebben. Over zichzelf, het leven en de wereld. Voor volwassenen die samen met kinderen op zoek willen gaan, nadenken en discussiëren. Want kanten-klare antwoorden vind je niet altijd! In Samenleven, hoe doe je dat? vind je 6 grote vragen. Om te jongleren met ideeën en om verder te kijken dan je neus lang is. Zou jij graag helemaal alleen zijn? Ben je altijd verplicht om andere mensen te respecteren? Moet je het altijd eens zijn met de anderen? Zijn wij allemaal gelijk? Zijn we allemaal verplicht om te werken? Hebben we altijd een baas en regels nodig om te kunnen samenleven? Met dit boek is filosoferen kinderspel! BOUNCE young : Tool voor veerkrachttraining voor jongeren Lepla, Karel [Arktos vzw]. - Leuven : Arktos vzw, BOUNCE young is een trainingsprogramma in veerkracht voor jongeren. Een gezonde en sterke veerkracht is een bewezen beschermende factor bij de preventie van gewelddadige radicalisering. In tien (inter)actieve groepstrainingen oefenen en versterken de jongeren verschillende aspecten van hun veerkracht. Via een mix van actie en nadenken wordt een ruim gamma aan vaardigheden en competenties versterkt, ingeoefend en aan hun persoonlijke ervaringen gekoppeld. Jongeren leren om zich te herstellen (bounce back) en op te veren (bounce up) wanneer ze met uitdagingen geconfronteerd worden. Tijdens de training leggen jongeren het verband tussen de werkvormen en hun persoonlijke ervaringen. Een BOUNCE young-training wordt steeds gebruikt in combinatie met de bewustmakingsacties van BOUNCE along voor ouders en eerstelijnswerkers. Iedere tool kan ingezet worden binnen zowel onderwijs, jeugdwerk als welzijn. Je kunt de tools ook downloaden in verschillende talen. Arktos vzw biedt open opleidingen train-de-trainer en ondersteuning om een train-de-trainer binnen je eigen gemeente/school/organisatie te organiseren.

5 Terra Nova : minimaatschappij Hu, Lisa. - EAN Stichting Terra Nova - Democratisch Design, (2017) ; Huizen: Pica, (2017). Terra Nova Minimaatschappij is een dialoogspel, discussietool, samenwerkingsexperiment én burgerschapsmethode waarbij de spelers het lot van eilandbewoners bepalen en samen de wereld maken waarin ze zelf zouden willen wonen. Op dit eiland staat niets vast en wordt alles bevraagd. De grote uitdagingen van de samenleving komen tot leven en stellen je moreel kompas op de proef. Dit coöperatieve spel oordeelt niet - er zijn geen goede of foute antwoorden - maar het biedt verhalen en vragen die een aanknopingspunt vormen voor klassengesprekken over controversiële onderwerpen, abstracte lesstof of actualiteiten. Terra Nova is geschikt voor spelers vanaf 10 jaar. Het spel kan ook door volwassenen gespeeld worden. Eén set is ontwikkeld voor vijf spelers en bevat vijf coöperatieve rollen, maar minder spelers zijn ook mogelijk. Voor een uitwisseling met de hele klas speel je met de Sixpack met meerdere spellen tegelijk. Op het educatieve online platform vind je een animatievideo met uitleg van het spel, de spelinhoud (de 'Eilandvragen'), de educatieve handleiding, extra lesmateriaal, tips voor combinaties met actualiteiten en met andere lesmethodes, tips voor lastige situaties, een lessenweergave van Eilandvragen met timer voor op het digibord en de mogelijkheid om zelf Eilandvragen te maken. Solidariteit in superdiversiteit : handvatten voor concrete actie Schuermans, Nick; Vandenabeele, Joke; Oosterlynck, Stijn; Jans, Marc; Holemans, Dirk. - ISBN Leuven: Acco, In dit boek leggen de auteurs uit aan de hand van 32 cases hoe solidariteit in diversiteit vorm krijgt op concrete plaatsen. Plaatsen waar mensen van diverse afkomst elkaar tegenkomen zoals de school, de werkvloer, de woonomgeving, het buurtplein, het clublokaal en het sportveld. Op een toegankelijke manier wordt getoond dat de uitdaging van solidariteit verder reikt dan sociale cohesie. Solidariteit gaat ook over burgerschap, over verantwoordelijkheid opnemen voor de plaatsen die we delen en over de educatieve processen waardoor burgers solidair leren zijn. Tot slot reiken de auteurs enkele handvatten aan om solidariteit in een superdiverse samenleving te ontwikkelen

Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation

Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation INFORMATIEBROCHURE Initiatie opleiding Brussel 2015 Inleiding Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation Het project STRESAVIORA: Versterken van de veerkracht tegen gewelddadige radicalisering,

Nadere informatie

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Wat is filosoferen met kinderen? Samen op een gestructureerde wijze nadenken en praten over filosofische vragen. Zoeken naar antwoorden op vragen die kinderen

Nadere informatie

Discussiëren Kun Je Leren:

Discussiëren Kun Je Leren: Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet

Nadere informatie

WEEK VAN DE OPVOEDING 2018 OPVOEDEN IS SAMENSPEL

WEEK VAN DE OPVOEDING 2018 OPVOEDEN IS SAMENSPEL DOCATLAS SELECTIELIJST WEEK VAN DE OPVOEDING 2018 OPVOEDEN IS SAMENSPEL Je vindt een dynamische versie van deze lijst op ons Pinterest-bord! INHOUD kinderen... 2 jongeren... 5 volwassenen... 9 professionals...

Nadere informatie

DAG VAN MAVO EN PAV op ZATERDAGVOORMIDDAG 28 FEBRUARI 2015

DAG VAN MAVO EN PAV op ZATERDAGVOORMIDDAG 28 FEBRUARI 2015 DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BISDOM BRUGGE jan.bonne@vsko.be SECUNDAIR ONDERWIJS VAKBEGELEIDING PAV Brugge, 30-01-2015 Ter kennisgeving aan alle directies van scholen met PAV Gelieve een kopie

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Het huis van JBC. Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw

Het huis van JBC. Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw Het huis van JBC Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw Van schoolvisie naar gezamenlijke beleving van het nieuwe gebouw Met leerlingen, school, ouders en architect aan

Nadere informatie

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige. 4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)

Nadere informatie

1

1 Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining PPOZO DAG 1 PPOZO Marije Fris leerkracht basisonderwijs trainer & masterclassdocent St. DKJL Dag 1 donderdag 24 november Dag 2

Nadere informatie

GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE?

GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE? Kleur Bekennen - Studio Globo - Djapo GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE? WERELDBURGERSCHAP IN DE VALIES VAN JOUW LAGERE SCHOOL! Oorlog in Syrië, vluchtelingen op de Middellandse Zee, klimaatonderhandelingen

Nadere informatie

De cursist moet geen opleidingsonderdelen afgewerkt hebben of gelijktijdig volgen.

De cursist moet geen opleidingsonderdelen afgewerkt hebben of gelijktijdig volgen. Specifieke lerarenopleiding ECTS-fiches ECTS-fiche opleidingsonderdeel: COMMUNICATIEVAARDIGHEID Code: 10368 Academiejaar: 2015-2016 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 à 90 uur Deliberatie: mogelijk

Nadere informatie

Welkom in De Panda. Stedelijke Basisschool. August Vermeylenstraat 2, 9000 Gent. Tel. 09/

Welkom in De Panda. Stedelijke Basisschool. August Vermeylenstraat 2, 9000 Gent. Tel. 09/ Welkom in De Panda Stedelijke Basisschool August Vermeylenstraat 2, 9000 Gent Tel. 09/221.61.03 De Panda is een kleinschalige school in de levendige, multiculturele wijk Nieuw-Gent. We bereiken kinderen

Nadere informatie

4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen

4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Alle ouders met kinderen tot 4 jaar die in ons werkgebied wonen. Pedagoog. 4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Dit aanbod is gericht op kinderen die naar de basisschool gaan en hun ouders.

Nadere informatie

Terugveren en opveren

Terugveren en opveren Terugveren en opveren Streven naar een positieve identiteit bij jongeren Met financiële steun van het ISF fonds van de Europese Prevention of and Fight against Crime Programme of the European Union European

Nadere informatie

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk! In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Kwaliteit troef. Kennismaking. Reflecteren 31/10/2018. Spelenderwijs kennismaken met het Pedagogisch Raamwerk voor baby s en peuters

Kwaliteit troef. Kennismaking. Reflecteren 31/10/2018. Spelenderwijs kennismaken met het Pedagogisch Raamwerk voor baby s en peuters Kwaliteit troef Spelenderwijs kennismaken met het Pedagogisch Raamwerk voor baby s en peuters Het pedagogisch raamwerk Annelies Roelandt Kwaliteit troef Kennismaking Reflecteren Nulmeting Hoe zit het met

Nadere informatie

De start van De Kracht van je Stem

De start van De Kracht van je Stem De Kracht van je Stem Opvoeden tot democratisch burgerschap De start van De Kracht van je Stem 1995: Vlamingen kennen onvoldoende de politieke instellingen. Ze voelen weinig waardering voor de politiek

Nadere informatie

Handleiding voor docenten

Handleiding voor docenten Handleiding voor docenten Inleiding Het EnerCities pakket biedt je school de mogelijkheid om gebruik te maken van een serious game (leerspel) met bijbehorende educatieve toolkit en communicatiefaciliteiten

Nadere informatie

Kanjerbeleid. Doelstelling Voor de kinderen hebben we als doel dat ze zoveel mogelijk als volgt over zichzelf denken:

Kanjerbeleid. Doelstelling Voor de kinderen hebben we als doel dat ze zoveel mogelijk als volgt over zichzelf denken: Kanjerbeleid Inleiding Op de obs Stegeman werken we sinds januari 2012 met de kanjertraining. Voor u ligt het beleidsstuk Kanjertraining. We hopen dat het zicht geeft op wat we doen op school en waar we

Nadere informatie

OPVOEDINGSPROJECT. Bv. Binnenklasdifferentiatie. Het uitdagen van de kinderen door gebruik te maken van coöperatieve werkvormen.

OPVOEDINGSPROJECT. Bv. Binnenklasdifferentiatie. Het uitdagen van de kinderen door gebruik te maken van coöperatieve werkvormen. OPVOEDINGSPROJECT Onze school wil iedereen uitnodigen om samen de wereld te ontdekken, om samen lief en leed te delen en wil iedereen de kans geven om zichzelf te ontplooien. Wij willen dat iedereen bij

Nadere informatie

DKJL PPOZO deel 2 25 november 2015 Nienke Bakker. Wat gaan we doen? Doel van de training

DKJL PPOZO deel 2 25 november 2015 Nienke Bakker. Wat gaan we doen? Doel van de training DKJL PPOZO deel 2 25 november 2015 Nienke Bakker 1 Wat gaan we doen? Hoe gaat het? Tips m.b.t. de lesvoorbereiding Coöperatieve werkvormen Leerlijnen De kijkwijzer 3 Doel van de training Weten hoe er gewerkt

Nadere informatie

Portfolio lesmateriaal Basisonderwijs Zwerfafval

Portfolio lesmateriaal Basisonderwijs Zwerfafval Portfolio lesmateriaal Basisonderwijs Zwerfafval Deze portfolio is in 2014 samengesteld door de werkgroep Zwerfafval van het Netwerk NME Diensten. In deze werkgroep zitten 24 NME centra die landelijk samenwerken

Nadere informatie

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na

Nadere informatie

LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs

LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs Inhoud Handleiding docent... 2 Meet & Greet de boeken!... 4 TOP 3... 5 Opdrachtblad vragenspel... 6 Kopieerblad vragenkaartjes spel...

Nadere informatie

DKJL PPOZO deel 3 27 januari 2016 Nienke Bakker

DKJL PPOZO deel 3 27 januari 2016 Nienke Bakker DKJL PPOZO deel 3 27 januari 2016 Nienke Bakker 1 De opbouw van de middag Hoe gaat het? -Coachende procesfeedback - Een geschikte stelling Geschikte subvragen -Het leiden van een debat - Ontwerp je eigen

Nadere informatie

Vandaag staan wij aan de start van het implementeren van een uniek ONDERWIJSPROJECT in de Vlaamse scholen.

Vandaag staan wij aan de start van het implementeren van een uniek ONDERWIJSPROJECT in de Vlaamse scholen. Vandaag staan wij aan de start van het implementeren van een uniek ONDERWIJSPROJECT in de Vlaamse scholen. Sedert januari 2015 sloegen Edhuca Mexico, Edhuca Aalst en Steunpunt Welzijn vzw de handen in

Nadere informatie

Mediawijs materiaal voor leerkrachten: algemeen

Mediawijs materiaal voor leerkrachten: algemeen Mediawijs materiaal voor leerkrachten: algemeen Mediacoach opleiding Mediacoach is een opleiding voor professionelen die werken met jongeren en/of volwassenen en die mediawijsheid willen integreren in

Nadere informatie

Kinderrechten. Het bevordert daarnaast ook burgerschapswaarden en -gedrag en gelijke onderwijskansen.

Kinderrechten. Het bevordert daarnaast ook burgerschapswaarden en -gedrag en gelijke onderwijskansen. Kinderrechten Door aandacht te besteden aan kinderrechten in de klaspraktijk wordt niet alleen hun concrete realisatie versterkt. Kinderrechten versterken op hun beurt de klaspraktijk, de leerkrachten

Nadere informatie

Beleid Kanjertraining

Beleid Kanjertraining Beleid Kanjertraining Inleiding Op de Gertrudisschool werken we sinds januari 2012 met de kanjertraining. Voor u ligt het beleidsstuk Kanjertraining. We hopen dat het zicht geeft op wat we doen op school

Nadere informatie

VISIE. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon.

VISIE. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon. OPVOEDEN en LEREN is gebaseerd op een draagvlak van STEUNEN, STUREN EN STIMULEREN: Om binnen de grenzen

Nadere informatie

SWINXS BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het?

SWINXS BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? BESCHRIJVING SWINXS Wat is het? De Swinxs is een game console die zowel binnen- als buiten gebruikt kan worden voor actieve spellen. De Swinxs stuurt het spel aan met behulp van spraak. De console praat,

Nadere informatie

Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019

Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019 Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019 Corina Burggraaf - Maljers Doel Wat is identiteit? Ontwikkeling van identiteit Welke middelen en mogelijkheden zijn er hiervoor? 2 Wat is identiteit?

Nadere informatie

Obs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie

Obs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een

Nadere informatie

Inhoud THEORETISCH KADER

Inhoud THEORETISCH KADER Inhoud THEORETISCH KADER Intercultureel handelingskader: een benadering vanuit CIMIC 13 Gunilla de Graef, Fanny Matheusen, Joke Simons, Yunsy Krols, Dorien De Troy, Guido Minne & Jo Bastiaens 1 Inleiding

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

Nanotechnologie handleiding leerkracht

Nanotechnologie handleiding leerkracht Nanotechnologie handleiding leerkracht Website Alle informatie over het lespakket nanotechnologie is terug te vinden op volgende website: eefysicsnanotech.weebly.com Je vindt er alle downloadbaar lesmateriaal

Nadere informatie

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap STEM Visietekst van het GO! 28 november 2016 onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 2 Samenvatting In de beleidsnota 2014-2019 stelt Vlaams minister van Onderwijs de ambitie om leerlingen warmer te maken

Nadere informatie

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten

Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na

Nadere informatie

Vreedzame VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats

Vreedzame VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Hart, handen en voeten voor de als democratische oefenplaats Het beleid van SKH is gebaseerd op de visie van Mischa de Winter, met name wat betreft de opvang

Nadere informatie

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs

Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs De school is voor jongeren een belangrijke plek voor het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden. Jongeren die sociaal en emotioneel

Nadere informatie

Inspiratie voor het geven van een training die gebaseerd is op de TERRA Train-The-Trainer

Inspiratie voor het geven van een training die gebaseerd is op de TERRA Train-The-Trainer Inspiratie voor het geven van een training die gebaseerd is op de TERRA Train-The-Trainer Een van de doelen van het TERRA Train-The-Trainers programma is dat de informatie, die door u (als trainee) wordt

Nadere informatie

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland Samen op kop 1 Het wordt anders Het onderwijs is volop in beweging. De afgelopen hebben scholen veel energie in opbrengstgericht werken

Nadere informatie

Olympisch Lespakket 2004

Olympisch Lespakket 2004 Olympisch Lespakket 2004 Verantwoording Doelgroep Het pakket is bedoeld voor alle leerlingen van de basisschool. Doelstellingen Algemene doelstellingen Leerlingen leren over de Olympische Spelen nu en

Nadere informatie

Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie.

Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie. Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie. Nieuwe, verfrissende aanpak voor Geschiedenis, Aardrijkskunde en Natuur & Techniek! Groep 3 t/m 8 Verfrissende aanpak voor geschiedenis, aardrijkskunde natuur

Nadere informatie

Handleiding niveau AA

Handleiding niveau AA Handleiding niveau AA Volgende week is er geen aflevering van Nieuwsbegrip, omdat veel scholen dan al meivakantie hebben. Mocht uw school nog niet vrij zijn, dan kunt u de les over 4 en 5 mei eventueel

Nadere informatie

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Ieder jaar stemmen duizenden basisschoolleerlingen op hun favoriete boeken van het afgelopen jaar. Om zo veel mogelijk kinderen enthousiast

Nadere informatie

(S)Cool on Wheels. Lerarenhandleiding bij het lesmateriaal

(S)Cool on Wheels. Lerarenhandleiding bij het lesmateriaal Speciaal voor leraren van groep 7 en 8, en in nauw overleg met basisschoolleraren en -leerlingen, stelde Fonds Gehandicaptensport dit lesmateriaal over sporten met een handicap beschikbaar. Hiermee kunt

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

17 OKTOBER 2019 YOUCA ACTION DAY MAAK VAN JE LEERLINGEN ACTIEVE WERELDBURGERS SCHOOLBROCHURE 2019 YOUCA.BE

17 OKTOBER 2019 YOUCA ACTION DAY MAAK VAN JE LEERLINGEN ACTIEVE WERELDBURGERS SCHOOLBROCHURE 2019 YOUCA.BE YOUCA ACTION DAY MAAK VAN JE LEERLINGEN ACTIEVE WERELDBURGERS SCHOOLBROCHURE 2019 YOUCA.BE VU: Victor Van Driessche, YOUCA vzw, Mundo-J, Nijverheidsstraat 10, 1000 Brussel. 17 OKTOBER 2019 VRT + 15.000

Nadere informatie

Aansluiting zoeken en houden bij een groep. Toelichting bij deze handelingssuggestie Aanpak Leerdoelen... 2

Aansluiting zoeken en houden bij een groep. Toelichting bij deze handelingssuggestie Aanpak Leerdoelen... 2 Impulsbeheersing Aansluiting zoeken en houden bij een groep INHOUD Toelichting bij deze handelingssuggestie... 1 Aanpak... 2 Leerdoelen... 2 Pedagogische interventies... 3 Randvoorwaarden... 3 Suggesties

Nadere informatie

Vragen over de tekst beantwoorden Discussiëren over stellingen Functioneringsniveau begrijpend lezen M7 E7

Vragen over de tekst beantwoorden Discussiëren over stellingen Functioneringsniveau begrijpend lezen M7 E7 Nieuwsbegrip Extra Met enige regelmaat ontwikkelt Nieuwsbegrip in opdracht van bedrijven of maatschappelijke organisaties een speciale themales. Bedrijven die ons vragen om zulke lessen te ontwikkelen

Nadere informatie

KETNET LANCEERT DE CHECKLIST 50 dingen die je echt wil gedaan hebben voor je 12 de Een mobiliserend project voor kinderen tot 12 jaar - vanaf 12.

KETNET LANCEERT DE CHECKLIST 50 dingen die je echt wil gedaan hebben voor je 12 de Een mobiliserend project voor kinderen tot 12 jaar - vanaf 12. KETNET LANCEERT DE CHECKLIST 50 dingen die je echt wil gedaan hebben voor je 12 de Een mobiliserend project voor kinderen tot 12 jaar - vanaf 12.1 Een boomhut bouwen; een berg beklimmen; naar een concert

Nadere informatie

Vind je eigen geld uit

Vind je eigen geld uit Geld graad 2 Vind je eigen geld uit Lesvoorbereiding Print verhaal Meneertje Yamada en de drukbezette zakenman uit en steek hem in een envelop. Print, schrijf zelf (of laat overschrijven) brief 1 van meter

Nadere informatie

De Kanjertraining Wat moet je weten over de kanjertraining? Doelen Aanpak

De Kanjertraining Wat moet je weten over de kanjertraining? Doelen Aanpak De Kanjertraining Wat moet je weten over de kanjertraining? Kanjertraining is bedoeld voor kinderen en jongeren van 4 tot 16 jaar die problemen hebben in de omgang met anderen en voor hun klasgenoten en/of

Nadere informatie

Ouderavond De Vreedzame School

Ouderavond De Vreedzame School Ouderavond De Vreedzame School www.onderwijsmaakjesamen.nl 1 www.onderwijsmaakjesamen.nl 2 Agenda Binnenkomer De vreedzame school Voorbeelden uit blokken Zelf ervaren in de klas Afsluiter www.onderwijsmaakjesamen.nl

Nadere informatie

Informatieboekje

Informatieboekje Informatieboekje 2016-2017 Basisschool Windekind Van Weerden Poelmanstraat 192 6417 ES HEERLEN E: info.windekind@innovo.nl T: 045-5419761 W; www.bswindekind.nl Beste ouders/verzorgers, In dit boekje informeren

Nadere informatie

Alles over. ipockets. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. ipockets. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school

Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school Wat is nu eigenlijk goed begrijpend leesonderwijs? Hoe ga ik om met verschillende leesniveaus? En hoe model ik begrijpend lezen

Nadere informatie

Training. Interactieve vaardigheden

Training. Interactieve vaardigheden Training Interactieve vaardigheden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Anne Haselberg Eindredactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Interactieve vaardigheden

Nadere informatie

Effectieve verkeerstraining voor kinderen als voorbereiding op zelfstandige deelname aan het verkeer Haal WegWijsVR naar jouw school

Effectieve verkeerstraining voor kinderen als voorbereiding op zelfstandige deelname aan het verkeer Haal WegWijsVR naar jouw school Effectieve verkeerstraining voor kinderen als voorbereiding op zelfstandige deelname aan het verkeer Haal WegWijsVR naar jouw school WegWijsVR is een initiatief van: en Samenvatting Wat is WegWijsVR? WegWijsVR

Nadere informatie

Voor een veilige school. Handleiding en lessen. Goed Gedrag. Goed Gedrag. Bij deze handleiding hoort de usb-kaart. Goed Gedrag

Voor een veilige school. Handleiding en lessen. Goed Gedrag. Goed Gedrag. Bij deze handleiding hoort de usb-kaart. Goed Gedrag Voor een veilige school Goed Gedrag Handleiding en lessen Goed Gedrag Bij deze handleiding hoort de usb-kaart Goed Gedrag Inhoudsopgave Woord vooraf... 2 De twintig kijkplaten... 4 De twintig posters...

Nadere informatie

Wereldoriëntatie. Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de

Wereldoriëntatie. Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de Lesvoorbereiding: Voedingsindustrie (beroepen : kwaliteitsverantwoordelijke, productieoperator en onderhoudstechnicus) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier

Nadere informatie

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Studenten lerarenopleiding In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel

Nadere informatie

KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID

KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID Een reflectie-oefening Sara Lembrechts Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) Wat kan je verwachten? OVERZICHT 1 Theoretische bagage Oefening protection

Nadere informatie

KLAS OP STELTEN SESSIE 2: MEERSTEMMIG LEREN

KLAS OP STELTEN SESSIE 2: MEERSTEMMIG LEREN KLAS OP STELTEN SESSIE 2: MEERSTEMMIG LEREN Onze experten Paul Janssenswillen en Kristof Van Rossem Praktisch Interactief online seminarie 60 minuten Poll-vragen, chat box, call to action, enquête Evaluatieformulier

Nadere informatie

Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats

Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats VERBETER DE WERELD, BEGIN BIJ DE OPVOEDING... Vreedzame BSO Hart, handen en voeten voor de BSO als democratische oefenplaats Good practice van SKH, Stichting Kinderopvang Hoorn Januari 2013 Het project

Nadere informatie

Leer- en Ontwikkelingsspel

Leer- en Ontwikkelingsspel SPEELWIJZE LEER- EN ONTWIKKELINGSSPEL - Bladzijde 1 / 13 SPEELWIJZE Leer- en Ontwikkelingsspel Leren en ontwikkelen spelen een belangrijke rol in onze samenleving. Veranderingen op allerlei gebied volgen

Nadere informatie

Inspectie vol lof over financieel beheer OOadA

Inspectie vol lof over financieel beheer OOadA Noorderstraat 6 1017 TV Amsterdam nummer 12. 22 maart 2018 Kopij: redactie@dekleinereus.org Inspectie vol lof over financieel beheer OOadA De onderwijsinspectie heeft de afgelopen periode onderzocht hoe

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Voorwoord We willen het wel van de daken schreeuwen: alles wat we weten over verantwoorde en biologische voeding.

Nadere informatie

Het flexibel inzetten van de taalmethode heeft te maken met de functie van taal.

Het flexibel inzetten van de taalmethode heeft te maken met de functie van taal. Taal: vakspecifieke toelichting en tips Taalverwerving en -onderwijs verlopen als het ware in cirkels: het gaat vaak om dezelfde inhouden, maar de complexiteit en de mate van beheersing nemen toe. Anders

Nadere informatie

HANDLEIDING EDUCATIEPROGRAMMA

HANDLEIDING EDUCATIEPROGRAMMA EDUCATIEPROGRAMMA 2 INLEIDING SOS Dolfijn is een expertise- en opvangcentrum voor walvisachtigen in We verzorgen noodhulp en opvang en zetten ons ook in voor de bescherming van deze dieren in de Noordzee,

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie

Nadere informatie

www.gynzy.com Handleiding

www.gynzy.com Handleiding www.gynzy.com Handleiding Samen steeds beter is ons motto. Als leerkracht sta je elke dag voor de klas en weet je veel beter wat je nodig hebt dan wij. Door goed te luisteren naar jouw behoefte en deze

Nadere informatie

opleiding Leergang Train de Trainer Trainers in

opleiding Leergang Train de Trainer Trainers in Trainers in opleiding Leergang Train de Trainer Het is niet de sterkste die overleeft, ook niet de slimste, maar degene die het meest openstaat voor verandering. Unieke insteek! De wereld om ons heen verandert

Nadere informatie

1. DE GOODPLANET CHALLENGES IN HET KORT

1. DE GOODPLANET CHALLENGES IN HET KORT 1. DE GOODPLANET CHALLENGES IN HET KORT 5 CHALLENGES Jezelf inzetten voor de planeet kan ook op een haalbare en leuke manier. Daarom staan eenvoudig te realiseren gebaren centraal in de campagne. De GoodPlanet

Nadere informatie

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen

Nadere informatie

Training Coachvaardigheden

Training Coachvaardigheden Training Coachvaardigheden Coachvaardigheden, onderzoeken, adviseren en verkopen Veel professionals doen tijdens hun carrière een beroep op een coach. Soms omdat ze vastgelopen zijn en niet weten welke

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING. Met opdrachten voor het digitale schoolbord. Belangrijke thema s in praktische werkvormen

DOCENTENHANDLEIDING. Met opdrachten voor het digitale schoolbord. Belangrijke thema s in praktische werkvormen DOCENTENHANDLEIDING Met opdrachten voor het digitale schoolbord Belangrijke thema s in praktische werkvormen Kinderrechtenlespakket: opzet en doelen Speciaal voor leraren van groep 7 en 8 stelt Stichting

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Denken Kunnen dieren denken? 10. Les 2. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Denken Kunnen dieren denken? 10. Les 2. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Denken Kunnen dieren denken? 10 Les 2. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn? 15 Les 3. Oneindigheid Hoeveel is oneindig + 1? 19 Les 4. Democratie

Nadere informatie

Basisinformatie maatschappelijke opdracht

Basisinformatie maatschappelijke opdracht Nastreven van leergebiedoverschrijdende eindtermen Een kader om met het schoolteam aan de slag te gaan Basisinformatie maatschappelijke opdracht In dit deel wordt het wettelijk kader geschetst dat voor

Nadere informatie

Training Creatief denken

Training Creatief denken Training Creatief denken Creatief denken: prikkel je geest Out of the box denken. Of, buiten de gebaande paden denken. Doorbreek denkpatronen. Breekt het zweet je al uit als je dit hoort? Heb jij moeite

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE?

GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE? Kleur Bekennen - Studio Globo - Djapo GA MEE OP WERELDREIS! WELKE ROUTE KIEZEN JULLIE? WERELDBURGERSCHAP IN DE VALIES VAN JOUW BASISSCHOOL! De wereld komt je klas binnen door vragen zoals: Juf, waarom

Nadere informatie

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen User Centered Design Ontwerpbeslissingen Ontwerpbeslissingen: Wat wij willen doen voor jou is Met betrekking tot lessen voorbereiden: Overzichten, schema s en lesplannen moeten ook door leerlingen begrepen

Nadere informatie

algemene informatie Wist je dat?

algemene informatie Wist je dat? algemene informatie contact: openingsuren: ma 9-12 u. di 9-12 u. woe 9-12 u. en 14-19.30 u. adres: Gemeentehuis Merelbeke do 9-12 u. Hundelgemsesteenweg 353 vrij 9-12 u. 9820 Merelbeke Het aanbod in deze

Nadere informatie

Sooo! Sooo! viral! viral! toch? toch? In 7 stappen debatteren in de klas over media

Sooo! Sooo! viral! viral! toch? toch? In 7 stappen debatteren in de klas over media Sooo! Sooo! Die post Die post over onze over onze leraar gaat leraar gaat viral! viral! Dan moet Dan moet het wel het wel waar zijn, waar zijn, toch? toch? In 7 stappen debatteren in de klas over media

Nadere informatie

Day a Week School Doelstellingen

Day a Week School Doelstellingen Day a Week School Doelstellingen Oorspronkelijke versie: februari 2012, herzien in september 2019 Inleiding Day a Week School (DWS) heeft als hoofddoelstelling een zo breed mogelijke basis te leggen voor

Nadere informatie

Day a Week School Doelstellingen

Day a Week School Doelstellingen Day a Week School Doelstellingen Oorspronkelijke versie: februari 2012, herzien in 2018 Inleiding Day a Week School (DWS) heeft als hoofddoelstelling een zo breed mogelijke basis te leggen voor cognitieve

Nadere informatie

Aardoliealarm in het bos

Aardoliealarm in het bos Landbouw graad 3 Aardoliealarm in het bos Lesvoorbereiding Print de stickers zoveel keer uit als je groepjes van 4 kunt maken. Aanwijzingen voor de indeling van de groepjes: zie verder. Als je niet over

Nadere informatie

Nieuwsbrief Januari 2011

Nieuwsbrief Januari 2011 Nieuwsbrief Januari 2011 Eerste nieuwsbrief 2011 Het jaar 2010 is een jaar geweest waarin hard is gewerkt en ook weer veel is gebeurd. Een mens kan veel meer dan hij/zij denkt, als hij/zij vertrouwen heeft

Nadere informatie

Reflecteren. op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen

Reflecteren. op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen Reflecteren op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen 1 Het doel van de waaier Kinderen komen in het dagelijks leven in aanraking met tal van burgerschapservaringen. Deze ervaringen nemen zij

Nadere informatie

Samenwerking. Betrokkenheid

Samenwerking. Betrokkenheid De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school

Nadere informatie

Samenwerking over lerarenopleidingen heen:

Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Hoe aspirant-leraren voorbereiden op inclusief lesgeven? Debbie De Neve, Ellen Vandervieren Overzicht Context Doel van het inclusietraject Verloop van het inclusietraject

Nadere informatie

UITDAGENDE VORMINGEN VOOR SOCIAAL WERKERS EN HULPVERLENERS

UITDAGENDE VORMINGEN VOOR SOCIAAL WERKERS EN HULPVERLENERS UITDAGENDE VORMINGEN VOOR SOCIAAL WERKERS EN HULPVERLENERS KRACHTGERICHTE HULPVERLENING IN DIALOOG Bind-Kracht staat voor een kwaliteitsvolle hulpverlening aan mensen in armoede. Krachtgericht werken,

Nadere informatie

Onderwijs van deze tijd,

Onderwijs van deze tijd, 12 mei 2016 Beste ouder(s) / verzorger(s), Zoals u allen bekend is er afgelopen maandag een ouderinformatieavond geweest. Op die avond hebben wij de aanwezige ouders geïnformeerd over de volgende stap

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO

LANDSEXAMEN VWO LANDSEXAMEN VWO 2018-2019 Examenprogramma I&S/MAATSCHAPPIJLEER V.W.O. 1 Het eindexamen Het vak Individu en Samenleving/maatschappijleer (I&S/maatschappijleer) kent slechts het commissie-examen. Er is voor

Nadere informatie