Informatiebulletin. Nota van Antwoord klaar. Slechte waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer

Transcriptie

1 Startnotitie nr. 10 l juli 2010 Informatiebulletin Dit informatiebulletin is voor iedereen die zich betrokken voelt bij de aanpak van de blauwalgen en de slechte waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer in het algemeen. Van 14 januari tot en met 31 maart 2010 konden belanghebbenden en belangstellenden informeel inspreken op twee rapporten die in het kader van de planstudie zijn verschenen: het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer en het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta. Alle reacties zijn nu gebundeld en beantwoord in een Nota van Antwoord. Aan de hand van de reacties wordt het ontwerp-mer verder aangevuld en verbeterd. P L A N S T U D I E W A T E R K W A L I T E I T Nota van Antwoord klaar Op het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer en het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta hebben uiteindelijk 43 personen en organisaties informeel gereageerd. De inspraakreacties zijn opgestuurd naar de projectverantwoordelijken en betrokken ambtenaren. Zij verzorgden de beantwoording in een Nota van Antwoord die nu klaar is. Alle insprekers ontvangen daarvan een exemplaar. De Commissie m.e.r. een landelijke, onafhankelijke adviescommissie bij m.e.r.-procedures is om advies gevraagd. Verderop in dit bulletin leest u wat deze commissie van het ontwerp-mer vindt en blikt projectleider René Boeters terug op de informele inspraakperiode. Nota van Antwoord naar aanleiding van de informele inspraak op het ontwerp-mer Planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer en Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta Uitgave: Rijkswaterstaat Zeeland namens het Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak (BOKV) en de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta Aan de hand van alle ingekomen reacties kan het ontwerp-mer verder worden aangevuld en waar mogelijk verbeterd. Het kabinet is van plan om in 2011 te beslissen over het verbeteren van de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer. Dan wordt het MER opnieuw ter inzage gelegd. Reageren kan dan via een formele inspraakprocedure. Het aangepaste milieueffectrapport vormt hiervoor de basis. De definitieve beslissing over de maatregelen wordt naar verwachting in 2012 genomen. De uitvoering kan daarna van start gaan en in 2015 klaar zijn. Juli 2010 De Nota van Antwoord kunt u ook downloaden via Slechte waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer Het zoete Volkerak-Zoommeer, gelegen in de provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland, kampt al jaren met blauwalgen. In warme, droge periodes groeien de algen explosief. Dat komt doordat het water niet voldoende doorstroomt en bovendien een overmaat bevat aan voedingsstoffen, afkomstig uit de Brabantse rivieren, het Hollandsch Diep en de bodem. Het water met de blauwalgen is on- geschikt als drinkwater voor het vee en voor beregening van het land. De grootste overlast wordt veroorzaakt door drijflagen van blauwalgen. In de drijflagen met hoge concentraties blauwalgen komen stoffen vrij die giftig zijn voor mensen en dieren. Vissen en vogels kunnen sterven en zwemmen is dan uiteraard verboden. In 2002 en 2003 heeft Rijkswaterstaat daarom een verkenning gedaan naar mogelijke oplossingen om de overlast door blauwalgen aan te pakken. In 2004 is op initiatief van het Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak de planstudie annex m.e.r.-procedure gestart. Hierin is de effectiviteit van alternatieve oplossingen onderzocht en is het effect daarvan op het milieu en gebruiksfuncties beoordeeld. De oplossingen hebben als doel de waterkwaliteit in het gebied duurzaam te verbeteren.

2 Terugblik op de informatieavonden Veel vragen en goede discussies Op 2, 4 en 9 maart zijn informatiebijeenkomsten gehouden in de provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland. De avonden startten telkens met een toelichting op het ontwerp-mer en het Zoetwateradvies. Het tweede deel van de avonden was interactief. Er was veel ruimte om vragen te stellen en met elkaar in discussie te gaan. De aftrap voor de informatieronde werd gegeven op 2 maart in Middelharnis. Zo n 50 mensen bezochten de avond. Ook aanwezig was Lenie Dwarshuis, gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. De bezoekers kregen de mogelijkheid om hun opmerkingen op een klaag- of jubelmuur te hangen, op een derde muur kon men ideeën kwijt. Deze informatie werd vervolgens gebruikt tijdens een plenaire discussie aan het eind van de avond. Enkele bezoekers gaven aan dat het belangrijk is dat zoveel mogelijk aspecten worden onderzocht. Mevrouw Dwarshuis was het daarmee eens; ze noemde in dit verband het onderzoek naar de Grevelingen. Volgens haar moet er meer gebeuren dan alleen een oplossing zoeken voor het Volkerak-Zoommeer. Besturen is immers vooruitkijken. Leemten in kennis Op 4 maart was Bergen op Zoom aan de beurt. In het Markiezenhof meldden zich ongeveer 60 bezoekers. Ook hier werden opnieuw veel vragen gesteld. Eén van de bezoekers maakte zich zorgen over de leemten in kennis in het ontwerp-mer en gaf aan dat er voor zijn gevoel nog teveel open eindjes in het verhaal zitten. Projectleider René Boeters antwoordde hierop dat er inderdaad nog een slag gemaakt moet worden om zoveel mogelijk leemten op te vullen, maar dat dit ook een van de redenen is waarom nog een informele inspraakronde is ingelast. Zo kan iedereen nog suggesties meegeven voor aanvulling of verduidelijking, voordat het definitieve MER afgerond wordt en ter inzage gaat. Brabantse Wal De laatste bijeenkomst vond plaats op 9 maart in Rilland. Gespreksleider Hans van der Togt van Rijkswaterstaat Zeeland bracht na de presentaties meteen een levendige discussie op gang. Er werd ondermeer gepraat over de mogelijkheden voor de oester- en mosselvisserij bij een zout Volkerak-Zoommeer, de onzekerheid omtrent de voortgang van het project bij een nieuw kabinet en de betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten. Eén bezoeker, woonachtig aan de oostkant van het spuikanaal, vroeg zich af of daar nog wel voldoende zoet water overblijft, als water van de Brabantse Wal wordt gebruikt voor de Reigersbergsche Polder, aan de westkant van het spuikanaal. Zijn zorg kon worden weggenomen met de verzekering dat alleen het kwelwater zal worden ingezet dat nu ongebruikt de Westerschelde instroomt.

3 Praktijkproef tegen zoutlek succesvol Het is één van de belangrijkste voorwaarden voor een zout Volkerak-Zoommeer; goede zoutlekbeperkende maatregelen bij de Volkeraksluizen. Zoet water, lucht en drempels moeten straks het zoute water bij de Volkeraksluizen keren. Bubbels in strijd tegen het zout! Als er geen maatregelen genomen worden, stroomt bij verzilting van het Volkerak-Zoommeer zout water het zoete Hollandsch Diep in via de Volkeraksluizen. En dat is niet de bedoeling. Het Haringvliet, Spui en Hollandsch Diep zijn belangrijke wateren voor Zuid-Holland. Industriële bedrijven en agrariërs, bijvoorbeeld in het Westland, halen hier hun water uit. Dat water moet zoet blijven, legt Hans van Pagee van Rijkswaterstaat uit. Hans is projectleider van de praktijkproef waarin nieuwe technieken zijn getest om straks het zoute water bij de Volkeraksluizen tegen te houden. Het zoutlek moet daar minder dan 60 kg/s zijn om de Zuid-Hollandse zoetwatervoorziening niet in gevaar te brengen. Met alleen het oude type luchtbellenscherm in de sluizen lukt dat niet. We zijn dus op zoek gegaan naar nieuwe technieken. Verschillende technieken De afgelopen maanden zijn in de Stevinsluizen aan de zuidkant van de Afsluitdijk door Deltares diverse methoden beproefd om het lekken van zout water bij het schutten te beperken. De proeflocatie is zo gekozen dat de testresultaten gemakkelijk kunnen worden vertaald naar de Volkeraksluizen. Tijdens de proeven werd met 35 zoutmeters de effectiviteit van de zoetzoutwaterscheiding bepaald. Er zijn vier verschillende technieken getest, waaronder een nieuw innovatief luchtbellenscherm. Hans: Het traditionele scherm bestond uit een simpele buis op de bodem met gaten waardoor lucht geblazen werd. De nieuwe buis bevat een soort douchekoppen met innovatieve drukverdelers die zorgen voor een veel dichter luchtbellenscherm over de volle breedte van de sluistoegang. Een dergelijk scherm laat vooral bij de bodem minder zout water door dan een traditioneel scherm. Het nieuwe luchtbellenscherm gebruiken we in combinatie met een zoetwaterinjectie die vanaf de bodem zoet water met kracht omhoog spuit. Verder spoelen we de schutkolk door met zoet water via de schuiven in de sluisdeuren (lekkende ebdeur). Tot slot ligt er nog een drempel

4 die voorkomt dat het zwaardere zoute water doorstroomt naar het zoete water, in dit geval het IJsselmeer. Met deze methodes lijkt het zoutlek voldoende te worden beperkt. En niet geheel onbelangrijk; ook de beroepsscheepvaart en de recreatievaart kunnen zonder problemen het nieuwe wateren luchtbellenscherm passeren. Het zijn dus kansrijke resultaten, al moet de vertaalslag en het uiteindelijk ontwerp van de maatregelen voor de Volkeraksluizen nog plaatsvinden. De proeflocatie is zo gekozen dat de testresultaten gemakkelijk kunnen worden vertaald naar de Volkeraksluizen Grote belangstelling Deltares verwerkt momenteel de testresultaten van de proef. Hans: De verwachting is dat we in september een tussenrapport van de praktijkproef kunnen afleveren. Daarin zal tevens een advies worden opgenomen voor toepassing van de maatregelen op de Volkeraksluizen en een advies voor het ontwerp van de op de sluizen te nemen maatregelen. Dit advies zal uiterlijk in maart 2011 beschikbaar zijn en worden meegenomen in het definitieve milieueffectrapport. De zoutbeperkende maatregelen zijn erg belangrijk voor de besluitvorming rondom het Volkerak-Zoommeer. Vandaar dat het onderzoek de afgelopen tijd met veel belangstelling gevolgd is. Onlangs is een aantal leden van de statencommissie van Zuid-Holland op bezoek geweest bij de Stevinsluizen. En ook Deltacommissaris Wim Kuijken heeft zich ter plaatse op de hoogte gesteld van de uitvoering van de proef. Hij heeft het project een goed voorbeeld genoemd van innovaties op het gebied van waterbeheer. Op 21 mei lieten enkele leden van de Statencommissie en gedeputeerde mevrouw Dwarshuis van de provincie Zuid-Holland zich informeren over de praktijkproef naar zoutlekbeperkende maatregelen op de Stevinsluis bij Den Oever (Afsluitdijk). Kort voor dit bezoek bezochten ook de sluismeesters van de Volkeraksluizen de Stevinsluis. Er zijn toen afspraken gemaakt om gezamenlijk de mogelijkheden voor implementatie en gebruik van de maatregelen op de Volkeraksluizen verder uit te werken.

5 Waardevolle aanvullingen en extra studie naar aanleiding van inspraak Van 14 januari tot en met 31 maart 2010 konden belanghebbenden en belangstellenden informeel inspreken op twee rapporten die in het kader van de planstudie zijn verschenen: het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer en het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta. Uiteindelijk hebben 43 personen en organisaties gereageerd. Projectleider René Boeters van Rijkswaterstaat is tevreden. Wij zijn blij met alle reacties. Ze leveren goede input op om in het uiteindelijke MER de puntjes op de i te zetten. Ook van de commissie voor de m.e.r. kregen we waardevolle aanvullingen, niet alleen voor het MER maar ook voor de MKBA (maatschappelijke kosten- batenanalyse). Enkele insprekers wijzen op de verminderde blauwalgenoverlast in de zomers van 2008 en Dit zou volgens hen een reden zijn om af te zien van de voorgenomen verzilting. De verminderde blauwalgenbloei is onderzocht door Deltares. Het lijkt erop dat er minder fosfaat in het water zat in 2008 en 2009, en dat is een voedingsstof voor de blauwalgen. Daarom gaan we nader onderzoek doen waaruit moet blijken of de geringere beschikbaarheid van fosfaat incidenteel of structureel is. Als het structureel is, bekijken we welke gevolgen dit heeft voor de blauwalgenoverlast op het Volkerak-Zoommeer. Dit zou er toe kunnen leiden dat nieuwe modelberekeningen voor het zoete referentiealternatief moeten worden gemaakt en dat de milieueffectbeoordeling van dit alternatief moet worden aangepast. Verder houden we goed in de gaten wat er deze zomer gebeurt. Want ook bij minder blauwalgenbloei blijft de kans op drijflagen aanwezig. Zoute toekomst dient meerdere doelen Er zijn verschillende aandachtspunten naar voren gekomen en daar houden we rekening mee. De bestuurders in het BOKV voelen zich daarnaast door de inspraakreacties gesteund om verder te gaan op de ingeslagen weg. De voordelen, zoals de structureel goede waterkwaliteit, robuustere zoetwatervoorziening voor de landbouw, sneller schutten en minder onderhoud bij de Krammersluizen, ontwikkeling van waardevolle deltanatuur, kansen voor de schelpdiersector en nieuwe impulsen voor de recreatiesector, zijn voor het bestuur doorslaggevend om in te zetten op de zoute toekomst van het Volkerak-Zoommeer. Met welke onderwerpen gaat het projectteam verder nog aan de slag? René: Sommige vragen zijn gemakkelijk te beantwoorden en dat hebben we dan ook gedaan in de Nota van Antwoord. Andere onderwerpen vragen wat extra onderzoek. Zo zijn enkele mensen bezorgd over de toename van zoute kwel langs de randen van het meer, op hun specifieke locatie. Ook zijn er vragen over de verminderde bereikbaarheid van de jachthavens en mogelijke schade aan betonnen funderingen van gebouwen, als gevolg van het zoute (kwel)water en de beperkte getijslag. We hebben afgesproken dat we contact opnemen met de betreffende personen en organisaties. We bekijken vervolgens wat de aard en de omvang van de mogelijke problemen zullen zijn en welke oplossingen mogelijk zijn. Actueel maken van de MKBA De maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) was nog niet volledig. Hierover is afgesproken dat deze geheel herzien en actueel gemaakt zal worden na het beschikbaar komen van alle technische en financiële uitwerkingen. De commissie voor de m.e.r. wees ons nog op het ontbreken van de autonome ontwikkeling van de landbouw in de analyse. En de commissie vond dat we de positieve effecten van een zout meer, die niet direct in geld zijn uit te drukken, nog beter mochten benoemen. Ook dat gaan we doen. Het is prettig dat we in deze informele fase al zoveel input hebben gehad vanuit diverse hoeken. Daardoor kunnen we een definitief MER maken dat al met veel aspecten en commentaar rekening heeft gehouden, besluit René. 2 e kwartaal 2011 Opstellen aanvullingen op het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer 3 e kwartaal 2011 Publiceren voornemen tot een beslissing over uitvoering van de maatregelen voor de verbetering van de waterkwaliteit van het VZM en voor de zoetwatervoorziening. Op grond van het aangevulde MER Waterkwaliteit VZM 4 e kwartaal 2011 Inspraak op voornemen tot uitvoering 1 e helft 2012 Eventuele bezwaar- en beroepsprocedure Medio 2012 Definitieve uitvoeringsbeslissing 2013 Start realisatie 2015 Realisatie gereed

6 Commissie m.e.r.: Ze zijn op de goede weg Rijkswaterstaat hoort graag wat belanghebbenden vinden van de plannen met het Volkerak-Zoommeer. Tijdens de informele inspraakronde heeft iedereen zijn of haar zienswijzen kunnen indienen op het ontwerp-mer en het daaraan gekoppelde Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta. De landelijke Commissie m.e.r. heeft daarnaast een tussentijdse toetsing uitgevoerd. Daaruit blijkt dat men op de goede weg is. De Commissie voor de milieueffectrapportage (m.e.r.) is een landelijke, onafhankelijke adviescommissie bij m.e.r.-procedures. De Commissie adviseert over de inhoud van milieueffectrapportages. We geven vooraf aan wat er voor een MER onderzocht moet worden. Achteraf, of in dit uitzonderingsgeval ook tussendoor, toetsen we de juistheid en volledigheid van het rapport, legt Geertje Korf, werkgroepsecretaris van de Commissie m.e.r., uit. Adviezen van de commissie zijn zwaarwegend, maar niet bindend. En we bemoeien ons niet met de besluitvorming. Het bevoegd gezag, in dit geval het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en de provincie Zeeland, is de partij die aan het einde van het traject de beslissing neemt. Voor elke milieueffectrapportage die we beoordelen, stellen we een werkgroep samen met onafhankelijke vakspecialisten. Die hebben vervolgens zes weken de tijd om het volledige rapport te toetsen. Een flinke klus! afgewogen wordt, zodat op basis van de juiste informatie het juiste besluit wordt genomen. Optimale betrokkenheid Rijkswaterstaat heeft er bij het Volkerak-Zoommeer voor gekozen om de rapportages tussentijds te laten toetsen en ter inzage te leggen. Geertje: Dat heeft zo zijn voordelen. Een tussentijdse toetsing en een extra informeel inspraakmoment kosten extra tijd en geld, maar de belanghebbenden worden wel optimaal bij de planvorming betrokken. Daardoor maak je een beter definitief rapport, wat sneller goedgekeurd kan worden door het bevoegd gezag. Bovendien levert het ontwerp-mer, in combinatie met het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta, nu al veel goede informatie. Daardoor kan men een discussie voeren op basis van volledige informatie. Er is uiteindelijk maar één besluitmoment. Het is dus belangrijk dat alles zorgvuldig Grotendeels volledig De resultaten van de tussentijdse toetsing zijn goed. De Commissie vindt het rapport al grotendeels volledig. Het viel ons op dat er zelfs al goed op lokaal niveau naar mogelijke gevolgen gekeken wordt. Meestal is een rapport in dit stadium nog veel abstracter. Er ontbreekt nog wel enige informatie over de effecten op de Binnenschelde en mogelijk het Markiezaatsmeer. En ook in de maatschappelijke kosten-baten analyse ontbreekt nog informatie. We hebben het bevoegd gezag geadviseerd hier nog extra onderzoek naar te laten doen, aldus Geertje. Naar verwachting komt in 2011 het definitieve MER ter inzage. De Commissie voor de m.e.r. beoordeelt het definitieve MER dan opnieuw. Voor meer informatie kijkt u op Colofon Uitgave: Rijkswaterstaat Zeeland namens het Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak (BOKV) en de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta, juli 2010 Redactie: Lievens Communicatie, Middelburg l Vormgeving: Anja Schaller - Buro Ik, Haarlem l Beeld: Rijkswaterstaat Zeeland, Commissie m.e.r. l Redactieadres: Rijkswaterstaat Zeeland, Postbus 5014, 4330 KA Middelburg o.v.v. Ontwerp-MER Volkerak-Zoommeer Wilt u dit informatiebulletin niet meer ontvangen of is uw adres gewijzigd? Graag een reactie naar info@volkerakzoommeer.nl of via telefoon: