GWM Toelichting Milieueffectrapport Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer (ontwerp-mer) Inhoud presentatie. Aanleiding en doelstelling

Transcriptie

1 Toelichting Milieueffectrapport Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer (ontwerp-mer) GWM Inhoud presentatie > Aanleiding en doelstelling planstudie > Verloop van het proces van Verkenning naar MER en zoetwateradvies > Status MER > De alternatieven; welke voldoen aan de doelstelling? > Beoordeling van de effecten van de alternatieven > Wegnemen negatieve effecten: alternatieve aanvoer zoetwater > Kosten en baten René Boeters projectleider planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer rene.boeters > Vervolgtraject planstudie Aanleiding en doelstelling Aanleiding en doelstelling Sinds 1994 blauwalgenoverlast > Risico s s voor gezondheid in zwemwater > Grote stankoverlast > Slechte kwaliteit drinkwater vee > Lage kwaliteit beregeningswater, met innamestop in de zomerperiode Oorzaken: > Oplading met voedingsstoffen, aangevoerd via de rivieren > Vrijkomen fosfaat (P) uit de bodem van het meer > Ontbreken van voldoende wateruitwisseling Het zo snel als mogelijk, doch uiterlijk in 2015, bereiken van een zodanige goede waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer, dat de overlast van blauwalgen en andere eutrofiëringsverschijnselen ringsverschijnselen voor de gebruiksfuncties afwezig is. Opdrachtgever/initiatiefnemer: Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak Vanaf 1994 Verloop van het proces > Blauwalgenoverlast door overmaat aan voedingsstoffen in het afgesloten, zoete meer Verloop van het proces 2004 > Initiatief BOKV voor planstudie/m.e.r.-procedure procedure > Twee alternatieven: zoet spoelen of verzilten, via bestaande sluizen > Startnotitie en inspraak 2002 > Grote vogelsterfte in het meer > Rijkswaterstaat start Verkenning naar structurele oplossingen 2003 > Drie kansrijke oplossingsrichtingen, in samenspraak met omwonenden en gebruikers: 2 x zout, 1 x zoet Algenbloei bij alternatief Zoet - Zoom m eer > Eerste fase onderzoek naar Mariene Algen 180 Microcystis effectiviteit alternatieven: alternatief 160 Groenalgen Diatom eeën 140 Zoet niet effectief; alternatief Zout wel, met risico s Chlorophyll-a [mg/m3] jan apr jul okt 2006 > Second opinion onafhankelijke experts: onderzoek goed uitgevoerd, conclusies deugen > Advies: zout met meer dynamiek > Brede discussie zoetwatersituatie Tholen en Sint Philipsland

2 Verloop van het proces > Tweede fase onderzoek, in overleg met staatssecretaris V&W > Inspraak aanvullende startnotitie > Brede discussies West-Brabant en Reigersbergsche Polder 2009 > MER gereed; effecten beoordeeld van (zoet) referentiealternatief en > Mitigerende maatregelen volgens uitkomsten brede discussies Status van het milieueffectrapport > Volledig en actueel ten aanzien van de effectiviteit van de alternatieven en hun effecten op het milieu en de omgeving; > Nieuwste inzichten met betrekking tot de zoetwatervoorziening zijn nog niet verwerkt; deze staan in het Zoetwateradvies van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta > Basis voor definitief milieueffectrapport, dat grondslag vormt voor voornemen tot een besluit over maatregelen in 2011 => ontwerp-mer De alternatieven De alternatieven en hun effectiviteit > Referentiealternatief: huidige situatie + autonome ontwikkelingen, voorgenomen beheersmaatregelen > Referentiealternatief: huidige situatie + autonome ontwikkelingen, voorgenomen beheersmaatregelen blauwalgenprobleem niet opgelost, ondanks vermindering van aanvoer voedingsstoffen > Alternatief zoet: optimaal doorspoelen > Alternatief zout: verzilten en spoelen > Aangepaste alternatief Zout: verzilten, spoelen en beperkte getijdynamiek > Alternatief zoet: optimaal doorspoelen > Alternatief zout: verzilten en spoelen > Aangepaste alternatief Zout: verzilten, spoelen en beperkte getijdynamiek Nog teveel blauwalgen; onvoldoende water beschikbaar om te spoelen effectief, maar hoge gehalten zoute algen, ondanks graas Effectief, lage algenconcentraties, zeker bij graas Doelstelling Toetsing alternatieven aan doelstelling Referentiealtern atief 2009 > Verkenning zoetwatersituatie Zuid- Holland Zuid > Advies stuurgroep ZWD aan staatssecretaris over zoetwatervoorziening bij zout VZM In 2015 overlast Voldoet niet van blauwalgen en andere eutrofiërings rings- verschijnselen voor gebruiks- functies afwezig Alternatief Zoet Voldoet niet Referentie in effectbeoordeling Alternatief Zout Aangepaste alternatief Zout Voldoet voor Voldoet blauwalgen, niet voor overige eutrofiërings rings- verschijnselen Enig effectief alternatief in effectbeoordeling Kenmerken:, varianten P700 en P300 > Uitwisseling met Oosterschelde via doorlaatmiddel in de Philipsdam (700 of 300 m²) > Getijverschil van ongeveer 0,55 (P700), respectievelijk 0,30 meter (P300) > Middenstand NAP-0,10 meter (P300) > Ontmanteling zout-zoetscheiding zoetscheiding in Krammersluizen en Bergsediepsluis > Schutsluizen Dintelsas en Benedensas permanent in bedrijf

3 , varianten P700 en P300 Ter bestrijding zoutdoordringing: > Luchtbellenschermen in Volkeraksluizen, Dintelsas en Benedensas > Drempels op schutkolkbodems > Beperkte aanvoer zoet water naar voorhaven Volkeraksluizen Benedensas Haringvliet Volkerak -sluizen Dintelsas Hollandsch Diep Milieueffectbeoordeling (t.o.v. Referentiealternatief) Thema Waterkwaliteit Waterkwantiteit Natuur Landschap Landbouw Scheepvaart Beheer&onderhoud Beroepsvisserij Recreatie Wonen (in zowel VZM als omgeving) Eutrofiëring ring, doorzicht, blauwalgen, zuurstofgehalten, zware metalen en microverontreinigingen, Kaderrichtlijn Water (biologische kwaliteitselementen in plangebied; ecologische doelen in studiegebied) Verblijftijd, verzilting, regionale watervoorziening, peilbeheer, afwatering aanliggende watersystemen Natura2000, Flora- en faunawet, Ecologische Hoofdstructuur Landschappelijke diversiteit Opbrengstderving Schuttijden, doorvaartmogelijkheden Infrastructuur, natuur Commerciële visserij, potenties schelpdiervisserij en aquacultures Zwemmen, beleving, sportvisserij Overlast voor omwonenden door blauwalgen Milieueffectbeoordeling thema Waterkwaliteit Milieueffectbeoordeling thema Waterkwaliteit Thema Waterkwaliteit Score t.o.v. doelstelling KRW Eutrofiëring Plangebied + /+ Doorzicht Plangebied +++ /+ Blauwalgen Plangebied +++ Eutrofiëring: ring: >Bij het Referentiealternatief nog steeds te veel fosfaat in het water om aan KRW doel te voldoen; geen verandering in omliggende wateren Thema Waterkwaliteit Score t.o.v. doelstelling KRW Eutrofiëring Plangebied + /+ Doorzicht Plangebied +++ /+ Blauwalgen Plangebied +++ Doorzicht: >bij Referentiealternatief vertroebeling door algen; >in zout water minder algen en van nature helderder (ook in Binnenschelde) Zuurstofgehalte Plangebied 0 Plangebied 0/+ concentraties Plangebied + beschikbaarheid Kaderrichtlijn Water Eindoordeel + Plangebied Omgeving - >Bij het lagere gehalten aan stikstof en fosfaat, maar onzekerheid over behalen KRW doelen; Binnenschelde minder voedselrijk, in overige wateren neutraal effect Zuurstofgehalte Plangebied 0 Plangebied 0/+ concentraties Plangebied + beschikbaarheid Kaderrichtlijn Water Eindoordeel + Plangebied Omgeving - Blauwalgen: >geen blauwalgen in zout VZM Zuurstofgehalte: >bij beide alternatieven kans op zuurstofloosheid in diepere delen Zware metalen en microverontreinigingen: >opneembaarheid voor organismen minder in zout water Milieueffectbeoordeling thema Waterkwaliteit Milieueffectbeoordeling thema Waterkwantiteit Thema Waterkwaliteit Score t.o.v. doelstelling KRW Eutrofiëring Plangebied + /+ Doorzicht Plangebied +++ /+ Blauwalgen Plangebied +++ Zuurstofgehalte Plangebied 0 Plangebied 0/+ concentraties Plangebied + beschikbaarheid Kaderrichtlijn Water: >bij Referentiealternatief geringe kans, bij goede kans op behalen KRW doelen in het Volkerak-Zoommeer; >door verzilting komen zoete KRW doelen van omliggende wateren in gevaar Thema Waterkwantiteit Verblijftijd Plangebied + Verzilting Plangebied nvt Omgeving - - Van het Volkerak-Zoommeer afhankelijke Plangebied nvt regionale watervoorziening Omgeving Peilbeheer Plangebied + Afwatering aanliggende watersystemen Plangebied nvt Verblijftijd: >Referentiealternatief: 15 weken >Aangepaste alternatief Zout: 4 weken Verzilting: >Invloed zout VZM op omliggende wateren, verhoging chlorideconcentraties door zoutdoordringing, zoute kwel en lozing van zout water Kaderrichtlijn Water Eindoordeel + Plangebied Omgeving - Regionale watervoorziening: >Bij zout VZM is inname van zoet water niet meer mogelijk

4 Milieueffectbeoordeling thema Waterkwantiteit Milieueffectbeoordeling thema Natuur Thema Waterkwantiteit Verblijftijd Plangebied + Verzilting Plangebied nvt Omgeving - - Van het Volkerak-Zoommeer afhankelijke Plangebied nvt regionale watervoorziening Omgeving Peilbeheer Plangebied + Afwatering aanliggende watersystemen Plangebied nvt Peilbeheer: >Aangepaste alternatief Zout: vergroting mogelijkheden van peilbeheer op VZM, met positieve doorwerking op peilbeheer van omliggende (polder)wateren Afwatering aanliggende watersystemen: >Meer mogelijkheden voor afwatering onder vrij verval bij zout VZM met beperkt getij Thema Natuur Instandhoudingsdoelen Natura2000 Plangebied + Omgeving -/0 Flora- en Faunawet Plangebied -/0 EHS Plangebied + Natura2000: >kans op bereiken robuuste natuur bij groter; >Aanleg doorlaatmiddel kan tot verstoring leiden (nader onderzoek nodig); >bij gebruik doorlaatmiddel enkele centimeters afname van getijverschil op Oosterschelde: kortere foerageertijd vogels Flora- en Faunawet: >aanleg doorlaatmiddel geen risico voor overtreden FF-wet; >gebruik mogelijk ongunstig voor verspreiding Noordse woelmuis Milieueffectbeoordeling thema Natuur Wegnemen negatieve effecten van het aangepaste alternatief Zout Thema Natuur Instandhoudingsdoelen Natura2000 Plangebied + Omgeving -/0 Flora- en Faunawet Plangebied -/0 EHS Plangebied + Ecologische Hoofdstructuur: >Referentiealternatief: grote inspanning nodig voor behoud van natuurdoeltypen; >Aangepaste alternatief Zout: - verbeterde vispassage via doorlaatmiddel; - ontwikkeling mogelijk van natuurdoeltypen volgens provinciale EHS; - Versterking ecologische verbindingszones via nieuwe zoet- zoutovergangen naar omliggende wateren, mits passeerbaar voor vissen Negatieve effecten: > Water Volkerak-Zoommeer niet meer geschikt voor doorspoelen en beregenen naastgelegen landbouwpercelen > Weer zout worden van het Volkerak- Zoommeer veroorzaakt verhoging zoutgehalten in de Brabantse rivieren en het Benedenrivierengebied > Zoute kwel naar grondwater van omliggende polders neemt toe in smalle zone langs het meer Wegnemen negatieve effecten van het aangepaste alternatief Zout: mitigerende maatregelen Zoetwatervoorziening in lijn met de uitkomsten van de brede discussies in de betreffende gebieden over duurzame zoetwatersituatie: > Extra aanvoer zoetwater naar West- Brabant > Doorvoer naar Tholen en Sint Philipsland Wegnemen negatieve effecten van het aangepaste alternatief Zout: mitigerende maatregelen Zoetwatervoorziening: > Inventarisatie van alternatieven voor de aanvoer zoet water in Benedenrivierengebied Voor dit gebied was brede discussie nog niet gevoerd > Verplaatsing benedenstroomse inlaatpunten Dintel en Steenbergse Vliet > Inzet water uit de Brabantse Wal en effluent RWZI Bath voor Reigersbergsche Polder

5 Thema Waterkwaliteit Waterkwantiteit Natuur Landschap Landbouw Scheepvaart Beheer&onderhoud Beroepsvisserij Recreatie Wonen Milieueffectbeoordeling inclusief mitigerende maatregelen (in zowel VZM als omgeving) Eutrofiëring ring, doorzicht, blauwalgen, zuurstofgehalten, zware metalen en microverontreinigingen, Kaderrichtlijn Water (biologische kwaliteitselementen in plangebied; ecologische doelen in studiegebied uitgezonderd Antwerps Kanaalpand) Verblijftijd, verzilting, regionale watervoorziening, peilbeheer, afwatering aanliggende watersystemen Natura2000, Flora- en faunawet, Ecologische Hoofdstructuur Landschappelijke diversiteit Opbrengstderving Schuttijden, doorvaartmogelijkheden Infrastructuur, natuur Commerciële visserij, potenties schelpdiervisserij en aquacultures Zwemmen, beleving, sportvisserij Overlast voor omwonenden door blauwalgen Kosten: > Aanleg doorlaatmiddel in Philipsdam > Aanpassingen aan sluizen (beperking zoutdoordringing) > Alternatieve zoetwateraanvoer (zeer hoge kosten voor alternatieve aanvoer Benedenrivierengebied) Baten: > Waardestijging woningen > Besparingen beheer Krammersluizen > Besparingen scheepvaart (sneller door Krammersluizen) > Mosselteelt Kosten en baten Kosten overstijgen de baten; positieve effect van verbetering waterkwaliteit niet gekwantificeerd Conclusies > Grote waterkwaliteitsverbetering: geen blauwalgen meer, goede vooruitzichten voor gezond (zout) watersysteem met redelijke potenties voor intergetijdennatuur; > Goed perspectief voor mossel- en recreatiesector; > Flinke besparing van schuttijd en beheer- en onderhoudskosten bij Krammersluizen door uitschakelen zoet-zout zout scheidingssysteem; > Mogelijk hoge kosten voor alternatieve voorziening van zoet water voor landbouw en andere functies; > Geen kostbare (honderden miljoenen Euro s), tijdrovende (30 jaar) reductie van voedingsstoffen nodig in afwaterende gebieden om in zoet Volkerak-Zoommeer aan Europese richtlijnen te kunnen gaan voldoen; > Verzilten mogelijke aanleiding voor meer betrouwbare en duurzamere zoetwater situatie voor landbouw rond het Volkerak- Zoommeer. Conclusies ; voorkeurs- en meest milieuvriendelijk alternatief Kenmerken: > Uitwisseling met Oosterschelde via doorlaatmiddel in de Philipsdam (700 of 300 m²) > Getijverschil van ongeveer 0,55 (P700), respectievelijk 0,30 meter (P300) > Middenstand NAP-0,10 meter (P300) Voorkeursalternatief: P300 MMA: P700 met open verbinding naar Grevelingen Vervolgtraject 2010 medio 2011: > Als vervolg op het advies van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta onderzoek van zoutbeperkende maatregelen voor de Volkeraksluizen en studie naar beperking zoutindringing via Rijnmond > Uitwerking in meer detail van alle maatregelen gekoppeld aan verzilting plus beperkte getijdendynamiek (doorlaatmiddel, zoetwateraanvoer) > Uitvoeren extra onderzoek naar aanleiding van reacties op het ontwerp-mer en advies van Commissie voor de Milieueffectrapportage. Tweede helft 2011 definitief MER en inspraak op voornemen tot uitvoeren van maatregelen 2012 definitieve uitvoeringsbeslissing

6 Zoet Water Advies Zuidwestelijke Delta Advies Stuurgroep ZWD aan staatssecretaris V&W en minister /19 WRW VWDQG JHNRPHQ PHW PHGHZHUNLQJ YDQ «Zoetwater Advies Stuurgroep ZWD Steven Visser Programmabureau Zuidwestelijke Delta «HQ LQWHQVLHYH EHWURNNHQKHLG YDQ YHUWHJHQZRRUGLJHUV YDQ Gemeenten, drinkwaterbedrijf Evides, LTO, Havenbedrijf Rotterdam, partijen in adviesgroep- en klankbordgroepen. Den Haag 20 januari HUKDDOOLMQ «1. Waarom een Zoetwater Advies 2. Regionale Zoetwaterverkenningen 3. Zoetwater Advies op hoofdlijnen 4. )LOP HHUVW KHW ]RHW GDQ KHW ]RXW «5. Inhoud van het Zoetwater Advies 6. Hoe nu verder: onderzoek lange termijn 7. Hoe nu verder: besluitvorming

7 Conclusie Sinds de voltooiing van de deltawerken is de beschikbaarheid en vervolgens de afhankelijkheid van zoet water toegenomen. 7 8 Nationaal Water Plan en Provinciaal Waterplan Onderschrijven de noodzaak voor een oplossing voor Volkerak-Zoommeer conform advies BOKV Zoute water en beperkt getij pas toelaten als zoetwatervoorziening voor de landbouw, de drinkwatersector en de industrie is geregeld. op verzoek van de minister van LNV en de staatssecretaris van V&W medio 2009 advies van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta 1. Oplossing in beeld voor zoetwatervoorziening bij een zout VZM; 2. Draagvlak (overheden en niet-overheden) voor mogelijke oplossingen voor een op termijn zout VKZ; 3. Bestuurlijk gedragen advies van de Stuurgroep ZWD Inspraak reactie van de betrokken regionale overheden in de Zuidwestelijke Delta op het NWP (uiterlijk gereed 22 juni 2009). 4. Zoetwater Advies grotendeels overgenomen in NWP Zoetwater verkenningen in 4 gebieden: 1. Tholen, St. Philipsland (2006) 2. West-Brabant (2008) 3. Reigersbergsche Polder en Zak van Zuid-Beveland (2009) 4. Zuid-Holland zuid (2009) Zoet Water Advies Zuidwestelijke Delta Een geheel pakket aan maatregelen dat de gevolgen van een toekomstig zout Volkerak-Zoommeer voor alle zoetwater afhankelijke functies zo beperkt mogelijk houdt tegen aanvaardbare kosten en dat voorsorteert op een duurzame zoetwatersituatie voor de lange termijn: 1. voor 1 januari 2015 een pakket maatregelen voor de korte termijn (tot 2015) moet zijn uitgevoerd (maatregel 1 t / m 14); 2. en dat tevens parallel een aantal verkenningen in gang worden gezet voor een serie lange termijn maatregelen (maatregel 15 t / m 18), vooruitlopend op de mogelijke effecten van verandering van klimaat en mogelijke toekomstige ontwikkelingen in de delta

8 11. (HUVW KHW ]RHW «GDQ KHW ]RXW & & RH QX YHUGHU ODQJH WHUPLMQ « Stuurgroep heeft voor de lange termijn vraag- en aanbod zoetwater in de delta een verkenning laten uitvoeren onder regie van nationaal onderzoeksprogramma KvK Twee opties voor een klimaatbestendige waterhuishouding: zout bestrijden, functies handhaven of zout toelaten, functies aanpassen; Kiezen is nodig, maar nu nog niet urgent. Voorwaarde: Spoorboekje zoetwater (compensatiemaatregelen zout VZM) uitvoeren en tijd goed gebruiken; Hoe: uitwerking Zoetwater Advies en discussie Nationaal Deltaprogramma (ZWD, RijnmondDrechtsteden, Zoetwater) 18

9 Alle acties en onderzoeken in rij en gelid in Spoorboekje Zoetwater: 5,5 miljoen euro beschikbaar; Op weg naar een gezonde en een vitale 2010: praktijkproef zoutlek; 2010: start financiële analyse; 2010 en 2011: Spoorboekje Zoetwater uitvoeren; Eind 2011: go / no go besluit dat is uitgevoerd in 2015; 2015: zoute water en beperkt getij toelaten als zoetwatervoorziening is geregeld Stuurgroep Zuidwestelijke Delta 21 22