Vraag- en aanbodanalyse zwembaden

Transcriptie

1 Vraag- en aanbodanalyse zwembaden Gemeente Den Haag Datum 6 februari 2018 Referentie 1785RF In opdracht van Gemeente Den Haag

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding Situatieschets en opdracht Begrippen 4 Hoofdstuk 2 Huidig aanbod Zeven Haagse zwembaden Spreiding Concurrentie Vergelijking zwemaanbod grote gemeenten 9 Hoofdstuk 3 Huidige vraag Bezoek zwembaden Omgevingsfactoren 14 Hoofdstuk 4 Huidige verhouding vraag en aanbod Bezetting Type zwemwater Knelpunten Conclusies en oplossingsrichtingen 19 Hoofdstuk 5 Trends en ontwikkelingen Demografische ontwikkelingen Trends Concurrentie 22 Hoofdstuk 6 Toekomstige verhouding vraag en aanbod Behoefte Knelpunten Conclusies en oplossingsrichtingen 26 Hoofdstuk 7 Conclusies, aanbevelingen en vervolg Conclusies Aanbevelingen Vervolg 29 Bijlage 1 Ligging Haagse zwembaden i Bijlage 2 Zwemvoorzieningen in omgeving ii Bijlage 3 Ligging zwembaden Den Haag en omgeving vi Bijlage 4 Vergelijking zwemaanbod grote gemeenten vii Bijlage 5 Zwembadbezoek viii Bijlage 6 Demografische situatie 2017 per stadsdeel xi Bijlage 7 Demografische prognose 2022 per stadsdeel xii Bijlage 8 Prognose toename zwembehoefte per stadsdeel xiii Drijver en Partners 2

3 Drijver en Partners 3

4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Situatieschets en opdracht De gemeente Den Haag beschikt over zeven zwembaden, te weten: De Blinkerd, De Houtzagerij, De Waterthor, het Hofbad, Overbosch, het Zuiderpark en therapeutisch zwembad Escamphof. Deze baden zijn in eigendom van en worden geëxploiteerd door de gemeente. Daarnaast zijn er in de gemeente diverse, veelal kleinschaligere, zwembaden aanwezig, die in particulier eigendom zijn. Mede op basis van enkele actiepunten uit de in 2015 uitgebrachte sportnota Sport maakt Den Haag sterker heeft de gemeente behoefte aan een onderzoek naar de verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater in Den Haag. Het onderzoek moet duidelijk maken hoe vraag en aanbod momenteel op elkaar zijn afgestemd. Met andere woorden: voldoet het huidige zwemwateraanbod aan de behoefte? Hierbij gaat het in elk geval om de hoeveelheid en het type zwemwater, alsmede om de verdeling daarvan over de stad. Den Haag staat echter niet stil. Vandaar dat ook op de toekomstbestendigheid van het zwemaanbod moet worden ingegaan. Het onderzoek moet leiden tot aanbevelingen over: de eventuele behoefte aan extra zwemwater; de spreiding van het zwemwater over de stad; eventuele aanpassingen van het zwemaanbod. 1.2 Begrippen Ter voorkoming van eventuele misverstanden is het van belang om vooraf enkele begrippen nader toe te lichten. Voor wat betreft de zwemactiviteiten wordt hiervoor verwezen naar Bij de beschrijving van de zeven Haagse zwembaden in paragraaf 2.1 worden verschillende soorten bassins benoemd, zoals wedstrijdbad, doelgroepenbad, instructiebad en recreatiebad. Die namen doen wellicht vermoeden dat die bassins alleen voor die activiteiten kunnen worden gebruikt, die in de naam naar voren komen. Dat is niet het geval. Een wedstrijdbad wordt namelijk niet alleen voor zwemwedstrijden gebruikt, maar ook voor banen zwemmen, les zwemmen en schoolzwemmen. In doelgroepenbad vinden niet alleen doelgroepactiviteiten plaats en een instructiebad wordt niet uitsluitend voor (school)zwemlessen gebruikt. Tot slot worden sommige doelgroepactiviteiten en zwemlessen in een recreatiebad aangeboden. Op verschillende plaatsen in het rapport wordt gesproken over een tekort aan wedstrijdwater. Gezien het voorgaande moge duidelijk zijn dat ook hier niet specifiek op zwemwater voor zwemwedstrijden wordt gedoeld, maar op wedstrijdbadwater, dat voor meerdere activiteiten kan worden gebruikt. Hetzelfde geldt voor doelgroepenwater, instructiewater, therapiewater en recreatiewater. Drijver en Partners 4

5 Hoofdstuk 2 Huidig aanbod 2.1 Zeven Haagse zwembaden Hofbad Het Hofbad is in 2012 geopend en ligt aan de rand van de wijk Ypenburg, in het stadsdeel Leidschenveen- Ypenburg en vlakbij het gelijknamige treinstation en de A12. Het bad is niet alleen per trein en auto goed bereikbaar. Vlakbij stoppen namelijk ook meerdere bus- en tramlijnen, die rechtstreekse verbindingen bieden naar de gemeenten Delft, Leidschendam-Voorburg, Pijnacker-Nootdorp, Westland en Zoetermeer. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een wedstrijdbad van 50 x 21 meter, dat door middel van een keerwand kan worden gesplitst in: o een bad van 23,5 x 21 meter met een duo-beweegbare bodem over het volledige bassin en een diepte van 0,00 tot 2,00 meter; o een bad van 25 x 21 meter met een diepte van 2,00 tot 3,80 meter, twee springplanken van een meter, twee springplanken van drie meter en een springtoren van vijf meter; een instructiebad van 20 x 10 meter met een volledig beweegbare bodem en een diepte van 0,00 tot 1,80 meter; een recreatiebad van circa 260 m² met een kreek en een diepte van 0,40 tot 1,40 meter; een peuterbad (twee delen) van in totaal circa 50 m² en een diepte van 0,15 tot 0,25 meter; een glijbaan met skim-out; een whirlpool; een vergaderruimte; een horecavoorziening (verpacht) Zuiderpark Het Zuiderpark is in 2001 geopend en ligt in het gelijknamige park en de gelijknamige wijk in het stadsdeel Escamp. Het bad is aan een grote doorgaande weg gelegen en de bereikbaarheid per openbaar vervoer is uitstekend: het treinstation Moerwijk is niet al te ver weg en vlakbij het bad stoppen diverse tram- en buslijnen met directe verbindingen naar alle delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Delft, Leidschendam- Voorburg, Rijswijk, Westland en Zoetermeer. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een wedstrijdbad van 25 x 15 meter met een diepte van 2,00 tot 3,50 meter en twee springplanken van een meter; een instructiebad van 17 x 9 meter met een volledig beweegbare bodem en een diepte van 0,00 tot 1,80 meter; een recreatiebad met een kreek van in totaal circa 251,5 m² en een diepte van 0,40 tot 1,30 meter; een peuterbad van circa 34,3 m²; een uitzwembad van circa 86,4 m² met ernaast een kleine lig- en zitweide; een glijbaan met skim-out; een vergaderruimte; een horecavoorziening (verpacht). Drijver en Partners 5

6 2.1.3 Overbosch Zwembad Overbosch is in 1971 geopend, maar in 2005 is het recreatieve gedeelte aangebouwd. Het bad ligt in de wijk Bezuidenhout, in het stadsdeel Haagse Hout. Het bad ligt vlakbij de Bezuidenhoutseweg en is ook per openbaar vervoer vrij goed bereikbaar: vlakbij stoppen een tram- en een buslijn met directe verbindingen naar het centrum en andere delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Leiden, Leidschendam-Voorburg en Wassenaar. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een wedstrijdbad van 25 x 15 meter met een diepte van 2,00 tot 3,80 meter, een springplank van een meter en een springplank van drie meter; een instructiebad van 17 x 10 meter met een diepte van 0,60 tot 1,20 meter; een doelgroepenbad van 16,66 x 8 meter met een volledig beweegbare bodem en een diepte van 0,00 tot 1,80 meter; een recreatiebad met kreek van circa 190 m² met een diepte van 1,30 meter; een peuterbad van circa 40 m² met een diepte van 0,10 tot 0,20 meter; drie stoomcabines; een vergaderruimte; een horecavoorziening (verpacht). Overigens bestaat de accommodatie niet alleen uit een zwembad, maar beschikt het ook over een sporthal en een judozaal De Blinkerd De Blinkerd is in 1981 geopend en ligt in de wijk Scheveningen en het gelijknamige stadsdeel. Het bad ligt in de buurt van enkele grotere, doorgaande wegen en is goed per openbaar vervoer ook vrij goed bereikbaar: in de directe omgeving stoppen diverse bus- en tramlijnen met directe verbindingen naar alle delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Delft en Rijswijk. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een wedstrijdbad van 25 x 15 meter met een diepte van 1,10 tot 3,80 meter, een springplank van een meter en een springplank van drie meter; een zeskantig instructiebad van circa 135 m² met een diepte van 0,40 tot 1,10 meter; een vergaderruimte; een horecavoorziening (verpacht). Overigens bestaat de accommodatie niet alleen uit een zwembad, maar beschikt het ook over een sporthal en een sport-o-theek De Waterthor De Waterthor is in 1976 geopend en ligt in de wijk Waldeck in het stadsdeel Loosduinen en vlakbij de grens met stadsdeel Segbroek. Het bad ligt bij meerdere grote doorgaande wegen en is ook per openbaar vervoer goed bereikbaar: vlakbij stoppen meerdere bus- en tramlijnen met directe verbindingen naar vele delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Leidschendam-Voorburg, Rijswijk en Zoetermeer. Drijver en Partners 6

7 Het bad biedt de volgende voorzieningen: een wedstrijdbad van 25 x 15 meter met een diepte van 2,00 tot 3,80 meter, een springplank van een meter en een springplank van drie meter; een instructiebad van 18 x 10 meter met een diepte van 0,90 tot 1,40 meter; een ondiep (recreatie)bad van 11,5 x 9,9 meter met een diepte van 0,40 tot 0,80 meter; een vergaderruimte; een horecavoorziening (verpacht) De Houtzagerij De Houtzagerij is in 1995 geopend en ligt in de Schildersbuurt in het stadsdeel Centrum. Het bad ligt vlakbij een grote doorgaande weg en is per openbaar vervoer uitstekend bereikbaar: vlakbij stoppen vele tram en buslijnen met directe verbindingen naar alle delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Delft, Leidschendam- Voorburg, Rijswijk en Zoetermeer. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een gecombineerd wedstrijd- en instructiebad van circa 379 m² met een diepte van 0,80 tot 2,00 meter. Overigens moet worden vermeld dat dit bassin een ongebruikelijke vorm heeft. Daarnaast zijn er slechts drie zwembanen aanwezig; een ondiep (instructie)bad van circa 105 m² met een diepte van 0,50 tot 0,80 meter; een peuterbad van circa 20 m² met een diepte van 0,20 meter; een vergaderruimte; een horecavoorziening (in eigen beheer). Overigens bestaat de accommodatie ook uit een sporthal Escamphof Zwembad Escamphof is in 1942 geopend en ligt in de wijk Rustenburg en Oostbroek in het stadsdeel Escamp. Het bad ligt aan een doorgaande weg en is per openbaar vervoer goed bereikbaar: vlakbij stoppen meerdere tramlijnen met directe verbindingen naar diverse delen van Den Haag, alsmede naar de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer. Het bad biedt de volgende voorzieningen: een therapeutisch bad van 20 x 5 meter met een diepte van 1,10 meter tot 1,40 meter Watertemperatuur Zoals gebruikelijk hebben niet alle bassins in de zwembaden dezelfde temperatuur. Er gelden de volgende maximumtemperaturen: wedstrijdbad: 28 graden; instructie- en doelgroepenbad: 29 graden; recreatiebad: 30 graden; peuterbad: 31 graden; whirlpool: 31 graden. Drijver en Partners 7

8 Daarnaast is er sprake van wijkdagen. Dit zijn vaste, doordeweekse dagen, waarop de temperatuur van de koudere baden naar 30 graden wordt verhoogd. In De Houtzagerij en De Waterthor is geen sprake van een wijkdag. Dat geldt ook voor het therapeutische bad van zwembad Escamphof, maar vanwege het doel van dat bad heeft het standaard al een hogere temperatuur Activiteiten Met uitzondering van zwembad Escamphof vinden in alle zwembaden de volgende activiteiten plaats: recreatief zwemmen: hierbij gaat het vooral om vrij zwemmen en banen zwemmen; doelgroepactiviteiten: dit betreft activiteiten die door een instructeur worden begeleid, zoals diverse aquasporten, fifty fit, teddybeerzwemmen, zwangerschapszwemmen, bootcamp en SwimSlim; 1 les zwemmen: dit betreft vooral het ABC-zwemmen; 2 schoolzwemmen: het zwemmen door de Haagse scholen, waarbij de nadruk op het leren zwemmen ligt. In tegenstelling tot in diverse andere gemeenten waar schoolzwemmen plaatsvindt betreft het dus geen natte gymnastiekles ; verenigingen/verhuur: de baden worden aan diverse verenigingen en andere partijen verhuurd. Zwembad Escamphof wordt door diverse partijen gehuurd ten behoeve van (voornamelijk) therapeutische activiteiten. 2.2 Spreiding Bijlage 1 geeft de ligging van de zeven zwembaden weer. Niet elk stadsdeel beschikt over een zwembad en niet elk zwembad is even groot. Samen met de verschillen in het aantal inwoners per stadsdeel leidt dat tot een behoorlijk uiteenlopend zwemaanbod, wanneer dat aan het aantal inwoners van elk stadsdeel wordt gerelateerd. Het aantal inwoners per vierkante meter zwemwater in stadsdeel Centrum is bijvoorbeeld 213, terwijl dat cijfer in Leidschenveen-Ypenburg 32 is. Deze berekeningen van het zwemaanbod per stadsdeel geven echter een sterk vertekend beeld. Zwembaden en hun bezoekers laten zich immers niet door stadsdeelgrenzen leiden. Daarnaast ligt De Waterthor voor een deel van de inwoners van Segbroek dichterbij dan voor een deel van de inwoners van Loosduinen, terwijl het bad in dat stadsdeel ligt. Bovendien hebben de baden niet alleen een functie voor het eigen stadsdeel. Zo is het Hofbad het enige zwembad met een 50-meterbad en dat zorgt onherroepelijk ook voor bezoek uit de andere stadsdelen (en andere gemeenten). Als niet in termen van stadsdelen naar het aanbod wordt gekeken, luidt de conclusie dat de zwembaden behoorlijk goed over Den Haag zijn verspreid. In zes van de acht stadsdelen ligt een zwembad en in de twee stadsdelen zonder bad is het dichtstbijzijnde bad niet ver weg. 1 De Houtzagerij biedt geen doelgroepactiviteiten aan. 2 In het Hofbad worden de zwemlessen volledig door zwemschool Hofspetters verzorgd. Het betreft een door de zwemverenigingen opgerichte stichting. Drijver en Partners 8

9 2.3 Concurrentie Bijlage 2 bevat een overzicht van het voorzieningenaanbod van de zeven Haagse zwembaden, alsmede de zwembaden in en om Den Haag. 3 In bijlage 3 is de ligging van deze voorzieningen weergegeven. Uit het oogpunt van leesbaarheid zijn de private sportcentra en zwemscholen die over een zwembad beschikken daarop niet weergegeven. Dat aantal is namelijk erg groot. Dit zorgt vooral bij het les zwemmen en in mindere mate ook bij de doelgroepactiviteiten voor concurrentie. Daarnaast is in de directe omgeving van Den Haag een flink aantal zwembaden aanwezig. Voor sommige inwoners van Den Haag staat het dichtstbijzijnde overdekte zwembad zelfs buiten de gemeente. Dat geldt bijvoorbeeld voor De Schilp in Rijswijk en een deel van de inwoners van de stadsdelen Escamp en Laak. Maar ook de meeste andere baden in de omgeving van Den Haag zijn niet al te ver weg. Bovendien beschikken zij veelal over een voorzieningenaanbod, dat geheel of op onderdelen vergelijkbaar is met dat van de Haagse zwembaden. Afhankelijk van factoren als bereikbaarheid, prijs en kwaliteit kan dat een negatieve invloed op het bezoek van die zeven baden uitoefenen. Het Tikibad is een bijzonder bad, in die zin dat het over een uniek en zeer uitgebreid recreatief zwemaanbod beschikt. Op dit punt kunnen de Haagse zwembaden uiteraard niet met het Tikibad concurreren. Het Tikibad en het zwembad in Naaldwijk beschikken niet alleen over een overdekt zwemgedeelte, maar bieden ook onoverdekt zwemwater aan. Voorts zijn onoverdekte zwembaden aanwezig in Wateringen, Rijswijk, Hoek van Holland. Tevens bevinden zich diverse recreatieplassen in de omgeving (Madestein in Den Haag, de Grote Plas in Delft, de Dobbeplas in Nootdorp, Vlietland in Voorschoten en de Noord Aa in Zoetermeer), alsmede de Noordzee. Behoudens het uitzwembad van het Zuiderpark beschikken de zeven Haagse baden niet over buitenzwemwater. 2.4 Vergelijking zwemaanbod grote gemeenten Overdekt zwemwater Hoewel de verhouding tussen vraag en aanbod in de Haagse zwembaden het onderwerp van dit onderzoek is, kan het interessant zijn om het zwemwateraanbod in Den Haag met dat in andere grote gemeenten te vergelijken. In bijlage 4 zijn het aantal overdekte zwembaden en het aantal vierkante meters overdekt zwemwateroppervlak in de vijf grootste gemeenten van het land tegen het aantal inwoners afgezet. 4 Het betreft uitsluitend de reguliere, openbaar toegankelijke zwembaden. Private zwemscholen en sportcentra met een veelal klein bassin en een beperkt activiteitenaanbod zijn derhalve buiten beschouwing gelaten. In elk van de vijf gemeenten zijn overigens dit soort private aanbieders aanwezig. Uit het vergelijkende overzicht blijkt, dat het gemiddelde aantal inwoners per overdekt zwembad in Den Haag lager is dan in Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. Dat geldt niet ten opzichte van de gemeente Rotterdam, die van de vijf gemeenten verreweg het hoogste aantal zwembaden en het laagste aantal inwoners per bad heeft. Dat heeft echter voor een belangrijk deel te maken met de aanwezigheid van vrij veel relatief kleinschalige wijkbaden in die gemeente. Dit blijkt ook uit het feit, dat het gemiddelde aantal vierkante meters zwemwater per zwembad in Rotterdam verreweg het laagste is van alle gemeenten. Aantallen zwembaden zeggen dus wellicht iets over de nabijheid van een zwembad voor de inwoners, maar minder over het zwemwateraanbod. 3 Zwembaden in hotels, sportcentra, verzorgingshuizen en dergelijke die niet voor lokale inwoners toegankelijk zijn, zijn buiten beschouwing gelaten. 4 Hierbij is het zwemwateroppervlak van peuterbaden buiten beschouwing gelaten, omdat dit de cijfers anders te veel vertekent. Die bassins zijn namelijk niet goed vergelijkbaar met de andere, diepere bassins. Drijver en Partners 9

10 Vandaar dat ook het aantal inwoners per vierkante meter zwemwater is weergegeven. Daaruit blijkt dat het aanbod in Utrecht en Eindhoven duidelijk ruimer is dan in Den Haag. 5 In mindere mate geldt dat ook voor Rotterdam. Daarentegen beschikt Den Haag over relatief meer zwemwater dan Amsterdam. Meer specifiek valt op dat Den Haag: over relatief minder wedstrijdwater beschikt dan de meeste andere gemeenten. Alleen Amsterdam heeft een hoger aantal inwoners per vierkante meter; over een aanbod van instructie-, doelgroepen- en therapiewater beschikt, dat in relatieve zin wat beperkter is dan in Rotterdam, Utrecht en Eindhoven. Amsterdam biedt daarentegen veel minder zwemwater van dit type aan; over relatief veel meer recreatiewater beschikt dan Rotterdam, maar minder dan Utrecht en Eindhoven. 6 Het verschil met Amsterdam is vrij klein. Overigens was de situatie in Rotterdam tot januari 2018 anders. Toen heeft Zwemcentrum Rotterdam namelijk haar deuren geopend en is een bestaand, kleiner zwembad gesloten. Dat heeft per saldo tot circa 950 m² extra zwemwater geleid. Deze toename bestaat grotendeels uit wedstrijdwater en in mindere mate uit water voor instructie, doelgroepen en therapie. Het aanbod van recreatiewater is daarentegen afgenomen. Dit alles heeft ertoe geleid, dat het gemiddelde aantal inwoners per vierkante meter zwemwater van Den Haag en Rotterdam niet langer vrijwel gelijk is. Tot slot wordt opgemerkt dat de gemeente Den Haag als enige over een openbaar, specifiek therapeutisch zwembad beschikt. Dat betekent echter niet dat er in de openbare zwembaden in de andere gemeenten geen therapeutische zwemactiviteiten plaatsvinden. Nog los van medische instellingen met therapiebaden, die ook in Den Haag aanwezig zijn, kunnen doelgroepen- en instructiebaden voor zulke activiteiten namelijk ook geschikt zijn. Het gaat er immers vooral om dat de benodigde voorzieningen aanwezig zijn, zoals een bassin met een volledig beweegbare bodem, warm water, een tillift, een luie trap, alsmede de benodigde specifieke sanitaire voorzieningen en kleedruimtes. Daarnaast is het voor de meeste gebruikers prettig, indien het bassin van de rest van het zwembad kan worden gescheiden en mede daardoor voor een geborgen gevoel zorgt. In Den Haag voldoen de instructiebaden van het Zuiderpark en het Hofbad en het doelgroepenbad van Overbosch bijvoorbeeld grotendeels aan deze voorwaarden. Gezien het voorgaande is in de vergelijking geen onderscheid gemaakt tussen doelgroepen-, instructie- en therapiewater Onoverdekt zwemwater De zeven zwembaden van de gemeente Den Haag zijn allen binnenbaden. Behoudens het kleine uitzwembad van het Zuiderpark bieden de zeven baden geen onoverdekt zwemwater aan. In de vier andere gemeenten ligt dat anders: in Amsterdam bieden vier van de acht zwembaden met overdekt zwemwater ook onoverdekt zwemwater aan. In totaal gaat het om ruim m². Daarnaast zijn er nog twee pure buitenbaden, die samen ook ruim m² zwemwater bieden; Rotterdam beschikt niet over binnenbaden die ook onoverdekt zwemwater aanbieden, maar wel over twee buitenbaden. Samen bieden die twee baden circa 860 m² zwemwater; 5 De aanwezigheid van het Nationaal Zwemcentrum in Eindhoven, dat een (inter)nationale functie heeft, zorgt er mede voor dat Eindhoven relatief veel zwemwater aanbiedt. 6 Dit ondanks het feit dat de gemeente Eindhoven niet al te lang geleden het recreatieve zwemgedeelte van zwembad De Tongelreep heeft gesloten. Drijver en Partners 10

11 een van de vier Utrechtse binnenbaden beschikt ook over circa 450 m² onoverdekt zwemwater. Een tweede bad kan feitelijk ook als zodanig worden beschouwd. In de zomer wordt dat bad namelijk als buitenbad gebruikt, doordat het dak en de wanden van de accommodatie dan opengaan. Het gaat om circa m² zwemwater; in Eindhoven biedt een van de twee binnenbaden ook circa m² buitenwater aan. Het andere bad beschikte tot voorkort ook over openluchtzwemwater, maar dat gedeelte is kort geleden gesloten. Hierbij moet echter worden bedacht, dat er in de directe omgeving van Den Haag diverse overdekte zwembaden met ook onoverdekt zwemwater, alsmede meerdere buiten- en natuurbaden zijn gelegen (zie paragraaf 2.3). Daarnaast zijn er meerdere recreatieplassen aanwezig. Bovendien ligt Den Haag aan de Noordzee en de andere vier gemeenten niet. Dat is een belangrijk verschil. Weliswaar is de Noordzee uiteraard niet geschikt voor de activiteiten van zwemverenigingen in buitenbaden, maar als recreatieve voorziening vormt het wel een belangrijk alternatief Aanbod en vraag De vergelijking laat zien dat Den Haag ten opzichte van de gemeenten Utrecht en Eindhoven over relatief minder overdekt zwemwater beschikt. In mindere mate geldt dat (sinds januari 2018) ook vergeleken met de gemeente Rotterdam. Tot slot biedt Den Haag relatief meer zwemwater (van alle typen) dan Amsterdam. De vergelijking laat echter een belangrijke factor buiten beschouwing en dat is de behoefte. Uit eerdere onderzoeken van Drijver en Partners in de gemeente Rotterdam blijkt bijvoorbeeld, dat een aantal Rotterdamse zwembaden niet goed bezet is. Met andere woorden: die baden zijn te groot voor het bezoek. Het verdient daarom aanbeveling om beslissingen over zwemwatercapaciteit niet zo zeer op een vergelijking van het aanbod met andere gemeenten, maar op de daadwerkelijke behoefte te baseren. Dat is precies waarom de gemeente Den Haag wil weten hoe vraag en aanbod op elkaar zijn afgestemd. Wat betreft het onoverdekte zwemwater zou men op basis van de vergelijking tot de conclusie kunnen komen, dat Den Haag wat dat betreft achterloopt. Dat is echter te kort door de bocht. Zoals zojuist is aangegeven, is er in en direct buiten Den Haag een ruim aanbod van onoverdekt zwemwater beschikbaar, waaronder de Noordzee. Daarnaast blijkt het bezoek aan buitenbaden landelijk terug te lopen en beschouwen steeds meer gemeenten het niet als hun taak om openluchtbaden te realiseren en in stand te houden. Drijver en Partners 11

12 Hoofdstuk 3 Huidige vraag 3.1 Bezoek zwembaden Ontwikkeling sinds 2010 De belangrijkste indicator van de zwembehoefte zijn de bezoekersaantallen van de zwembaden. In bijlage 5 zijn de cijfers van de afgelopen jaren per zwembad weergegeven, zoals die uit het registratiesysteem blijken. De volgende tabel bevat de totalen. Daaruit blijkt dat het totale aantal bezoeken sinds 2010 duidelijk is gestegen, al is van een continue stijging geen sprake. De toename is vooral zichtbaar bij het recreatief zwemmen en verenigingen/verhuur. De opening van het Hofbad in het najaar van 2012 heeft hier hoogstwaarschijnlijk ook aan bijgedragen. Het bezoek van het schoolzwemmen is daarentegen duidelijk lager geworden. totaal recreatief zwemmen les zwemmen doelgroepen schoolzwemmen verenigingen/verhuur badhuis + overigen totaal tabel 3.1: bezoekersaantallen Haagse zwembaden De bezoekcijfers van verenigingen/verhuur bestaan uit twee soorten bezoek: enerzijds het bezoek van de zwemmers en anderzijds het bezoek van toeschouwers. Voor een beoordeling van het zwembadbezoek en de verhouding tussen vraag en aanbod van zwemwater dienen de toeschouwers buiten beschouwing te worden gelaten. Zij maken immers geen gebruik van het zwemwater. Voor 2016 is het totale bezoek van de zeven Haagse zwembaden dan als volgt: totaal 2016 recreatief zwemmen les zwemmen doelgroepen schoolzwemmen verenigingen/verhuur badhuis + overigen totaal tabel 3.2: bezoekersaantallen Haagse zwembaden 2016 exclusief toeschouwers Uit de twee voorgaande tabellen kan worden afgeleid, dat het totale aantal toeschouwers in 2016 circa was. 7 Het bezoek van badhuis + overigen bestaat grotendeels uit het bezoek van incidentele verhuur. Drijver en Partners 12

13 3.1.2 Animocijfers Om absolute bezoekcijfers te kunnen beoordelen worden vaak animocijfers gebruikt. Die cijfers geven weer, hoe vaak een inwoners van het verzorgingsgebied gemiddeld in een jaar een bepaald zwembad bezoekt. Ze worden derhalve berekend door het aantal bezoeken te delen door het aantal inwoners van het verzorgingsgebied. Met verzorgingsgebied wordt gedoeld op het gebied waar verreweg de meeste bezoekers woonachtig zijn. Zeker gezien de vorm van de gemeente Den Haag en de ligging van diverse baden in aangrenzende gemeenten (zie paragraaf 2.3) is het reëel om te verwachten, dat een deel van het bezoek van buiten Den Haag komt. De gegevens die hierover beschikbaar zijn, bevestigen dat beeld: vooral het Hofbad en zwembad Overbosch ontvangen bezoek uit andere gemeenten, hetgeen door hun ligging niet verwonderlijk is. De cijfers laten echter ook zien, dat het overgrote deel van het bezoek van de Haagse zwembaden van binnen de gemeente afkomstig is. Daarbij komt dat de zeven zwembaden primair voor de inwoners van de gemeente Den Haag zijn gebouwd. Op basis van een verzorgingsgebied ter grootte van het aantal inwoners van de gemeente Den Haag zijn in de volgende tabel de totale animocijfers van de zeven baden weergegeven. Daaruit blijkt dat een inwoner van Den Haag gemiddeld 2,37 keer per jaar een van de zeven Haagse zwembaden bezoekt. totaal 2016 recreatief zwemmen 0,91 les zwemmen 0,13 doelgroepen 0,07 schoolzwemmen 0,43 verenigingen/verhuur 0,80 badhuis + overigen 0,04 totaal 2,37 tabel 3.3: animocijfers Haagse zwembaden 2016 Ten opzichte van het landelijk gemiddelde voor overdekte zwembaden (4,3) is het Haagse totale animocijfer laag. Echter, het is een bekend gegeven dat het zwembadbezoek in de grote steden duidelijk lager is dan het landelijk gemiddelde. Dat wordt bevestigd door het Rotterdamse totale animocijfer van 2,8 in Hoewel van de gemeenten Amsterdam en Utrecht geen bezoekcijfers van alle zwembaden bekend zijn, geldt daarvoor hoogstwaarschijnlijk hetzelfde. De zwemdeelname in de vier grootste gemeenten is namelijk zeer vergelijkbaar: gemeente 0 keer/jaar 1 tot 12 keer/jaar minstens 12 keer/jaar Amsterdam 80% 8% 11% Rotterdam 85% 6% 9% Den Haag 82% 7% 11% Utrecht 79% 9% 12% tabel 3.4: zwemdeelname vier grootste gemeenten 10 8 Zie pagina 17 van het rapport Rotterdamse planningsnorm openbare zwembaden van het Mulier Instituut en de KNZB uit Het is mogelijk dat in het Rotterdamse totale animocijfer ook de toeschouwers bij het verenigingszwemmen zijn meegenomen. Dit kan echter niet worden geverifieerd. 10 Zie pagina 19 van het rapport Rotterdamse planningsnorm openbare zwembaden van het Mulier Instituut en de KNZB uit Drijver en Partners 13

14 3.1.3 Herkomst bezoekers per zwembad Zoals zojuist is aangegeven, blijkt uit de beschikbare informatie dat het overgrote deel van de bezoekers van de zwembaden in Den Haag woonachtig is. Dat betekent echter niet dat het bezoek van elk individueel zwembad gelijkmatig over de gemeente is verdeeld en dat elk bad de gehele gemeente tot haar verzorgingsgebied kan rekenen. Op basis van de beschikbare gegevens is in de volgende tabel aangegeven in welk stadsdeel de bezoekers van elk zwembad voornamelijk woonachtig zijn: zwembad stadsdeel Hofbad Leidschenveen-Ypenburg Zuiderpark Escamp Overbosch Haagse Hout De Blinkerd Scheveningen De Waterthor Loosduinen, Segbroek De Houtzagerij Centrum, Laak Escamphof onbekend tabel 3.5: primaire herkomst bezoekers per zwembad Gezien de ligging van de verschillende zwembaden is dit geen verrassende uitkomst. Naast factoren als prijs, faciliteiten en klantvriendelijkheid speelt de afstand namelijk een belangrijke rol in de afweging van bezoekers van zwembaden. 3.2 Omgevingsfactoren Demografisch In bijlage 6 is een overzicht van het aantal inwoners per stadsdeel in 2017 weergegeven. Naast het feit dat het aantal inwoners per stadsdeel aanzienlijk verschilt, geldt dat ook voor de leeftijdssamenstelling per stadsdeel. In de stadsdelen Leidschenveen-Ypenburg en Laak is de bevolking relatief jong, terwijl de inwoners van de stadsdelen Loosduinen en Haagse Hout gemiddeld genomen ouder zijn dan in de andere stadsdelen. Daar tussenin bevinden zich van jong naar oud de stadsdelen Centrum, Escamp, Segbroek en Scheveningen. De mate waarin inwoners een zwembad bezoeken, hangt onder meer met hun leeftijd samen. In algemene zin geldt, dat kinderen vooral in de basisschoolleeftijden vaker een zwembad bezoeken dan andere inwoners. Dat heeft onder meer te maken met het feit, dat dit vooral de leeftijden zijn waarop zwemlessen worden gevolgd en men aan het gezins- en vrijzwemmen deelneemt. Het beeld bij de overige leeftijden varieert, maar in Den Haag is het bezoek van 45-plussers en vooral 65-plussers aan de zwembaden lager dan bij de jongere leeftijdsgroepen. 11 In combinatie met de informatie over de herkomst van de bezoekers van elk bad (zie 3.1.3) heeft het voorgaande gevolgen voor het bezoek van de Haagse zwembaden. Voor het Hofbad, De Houtzagerij en het Zuiderpark zijn de demografische omstandigheden gunstiger dan voor De Waterthor, Overbosch en De Blinkerd. 11 Dit blijkt onder meer uit de in 2013 gehouden Stadsenquête en een in 2016 uitgevoerd panelonderzoek. Drijver en Partners 14

15 3.2.2 Sociaaleconomisch Naast demografische factoren hebben sociaaleconomische kenmerken invloed op het zwembadbezoek. In algemene zin geldt, dat mensen in een sociaaleconomisch zwakkere positie minder vaak een zwembad bezoeken. Daarbij gaat het om zaken als inkomen en opleidingsniveau. In Den Haag wordt dit soort factoren onder meer door middel van zogeheten achterstandsscores weergegeven. Hoe hoger de score, des te groter de achterstand. In de volgende tabel zijn de scores voor 2016 weergegeven. Daaruit blijkt dat er voor de stadsdelen Laak, Centrum en Escamp sprake is van een achterstand. Dit wordt overigens bevestigd door andere gegevens over opleiding en inkomen, die per stadsdeel beschikbaar zijn. In combinatie met de informatie over de herkomst van de bezoekers van elk bad (zie 3.1.3) heeft het voorgaande gevolgen voor het bezoek van de Haagse zwembaden. Voor het Hofbad, Overbosch, De Blinkerd en De Waterthor zijn de sociaaleconomische omstandigheden gunstiger dan voor het Zuiderpark en De Houtzagerij. stadsdeel score Laak 10,0 Centrum 7,4 Escamp 4,4 Segbroek -4,6 Haagse Hout -5,3 Loosduinen -6,2 Leidschenveen-Ypenburg -8,2 Scheveningen -9,5 tabel 3.6: achterstandsscores per stadsdeel (2016) Bron: Buurtmonitor/Den Haag In Cijfers. Drijver en Partners 15

16 Hoofdstuk 4 Huidige verhouding vraag en aanbod 4.1 Bezetting Het gemiddelde aantal bezoeken per vierkante meter zwemwateroppervlak per jaar geeft aan hoe goed een zwembad wordt bezet. Daarmee vormt het een belangrijke indicator van de verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater. Op basis van de bezoekcijfers (zie bijlage 5) en de afmetingen van de baden (zie paragraaf 2.1) zijn in de volgende tabel de bezettingscijfers voor 2016 weergegeven. Daaruit blijkt dat er zeer grote verschillen tussen de diverse baden bestaan. Het landelijk gemiddelde voor overdekte zwembaden ligt op 240 en vanaf ongeveer 300 bezoeken per vierkante meter wordt van een (vrijwel) vol bad gesproken. Dat betekent dat het Zuiderpark bijzonder goed wordt bezet. Ook de bezetting van De Waterthor is zeer hoog. In beide baden is derhalve niet of nauwelijks nog ruimte voor extra bezoek. De bezetting van het Hofbad, De Blinkerd en Escamphof is prima in orde. Deze baden bieden nog enige ruimte voor extra bezoek. De bezetting van De Houtzagerij en Overbosch is laag. In die baden is derhalve nog meer dan voldoende ruimte om een hoger bezoekersaantal te realiseren. Op basis van de bezettingscijfers is derhalve sprake van capaciteitsknelpunten bij het Zuiderpark en De Waterthor en van overcapaciteit bij Overbosch en De Houtzagerij. De totale bezetting van alle zeven baden samen is overigens prima in orde. zwembad bezoek/m² Hofbad 237 Zuiderpark 341 Overbosch 183 De Blinkerd 252 De Waterthor 293 De Houtzagerij 203 Escamphof 260 totaal 250 tabel 4.1: bezetting zwembaden Type zwemwater De bezettingscijfers geven een goed beeld van de verhouding tussen vraag en aanbod, maar maken geen onderscheid tussen de diverse typen zwemwater. Dat komt doordat het niet goed mogelijk is om de bezoekcijfers van een zwembad aan een specifiek bassin in dat zwembad te koppelen. Vrij zwemmen kan bijvoorbeeld in een wedstrijdbad, een doelgroepenbad, of een recreatiebad plaatsvinden. Hetzelfde geldt voor de zwemlessen en diverse andere activiteiten. 13 Net als bij de vergelijking tussen de vijf grootste gemeenten is het zwemwateroppervlak van peuterbaden hierbij buiten beschouwing gelaten, omdat dit de cijfers anders te veel vertekent. Drijver en Partners 16

17 Om toch meer gedetailleerd zicht te krijgen op mogelijke knelpunten zijn ook de reguliere activiteitenroosters van de baden bekeken. Dat leidt per bad tot de volgende bevindingen: Hofbad: het wedstrijdbad wordt intensief gebruikt en in iets mindere mate geldt dat ook voor het instructiebad. In beide bassins bestaat nog enige ruimte voor extra gebruik. Dat laatste geldt ook voor het recreatiebad. Overigens moet worden bedacht dat het wedstrijdbad onder meer voor topsport wordt gebruikt. Daarbij liggen over het algemeen minder zwemmers in het water dan bij de breedtesport. Dat draagt bij aan een lagere bezetting, terwijl het bad wel gewoon verhuurd wordt. Vandaar dat de bezetting zojuist als prima in orde is beoordeeld, terwijl die net onder het landelijk gemiddelde ligt; Zuiderpark: vooral het wedstrijd- en het instructiebad zijn zeer goed bezet. De komst van de HALO heeft dat alleen maar versterkt. Het recreatiebad wordt ook voor enkele doelgroepactiviteiten gebruikt, terwijl die normaal gesproken eerder in het instructiebad plaatsvinden. Dat heeft vermoedelijk met het hoge gebruik van dat bad te maken; Overbosch: de lage bezetting van het bad heeft vooral te maken met het feit, dat het instructiebad, het doelgroepenbad en het recreatiebad nog diverse momenten voor extra gebruik kennen. Daarbij gaat het zowel om werkdagen (overdag en s avonds) als om het weekend. Het wedstrijdbad wordt daarentegen relatief goed gebruikt; De Blinkerd: zowel het wedstrijd- als het instructiebad wordt vrij goed gebruikt, maar in beide bassins is op diverse momenten nog ruimte voor extra gebruik. Daarbij moet wel de wat beperkte functionaliteit van het zeshoekige instructiebad met aflopende bodem in ogenschouw worden gehouden; De Waterthor: de zeer hoge bezetting uit zich vooral in een intensief gebruik van het wedstrijd- en het instructiebad. Hoewel er hier en daar nog een gaatje in het rooster zit, zijn de mogelijkheden voor extra verhuur of activiteiten beperkt; De Houtzagerij: op diverse momenten vooral op enkele doordeweekse avonden vinden er geen activiteiten in het wedstrijd- en instructiebad plaats. Dat heeft overigens mede te maken met het feit dat het niet om een wedstrijdbad met vier of meer banen gaat, waardoor het minder geschikt is voor sommige verenigingsactiviteiten. De lage bezetting van het De Houtzagerij heeft ook voor een deel met de wat minder functionele vorm van het hoofdbassin te maken. Het heeft namelijk een wat ongewone vorm, waardoor niet elke vierkante meter even goed kan worden benut. Daarnaast worden de toch al niet talrijke recreatieve zwemuren matig bezocht: het gemiddelde bezoek per uur is ongeveer 10, terwijl circa 25 een gebruikelijker cijfer is. Hier staat tegenover, dat diverse scholen voor wie De Houtzagerij het dichtstbijzijnde bad is daar niet kunnen schoolzwemmen. Dat komt doordat het bad tijdens de uren waarop schoolzwemmen kan worden aangeboden al volledig voor die activiteit wordt gebruikt. De betreffende scholen wijken uit naar het Zuiderpark, het Hofbad, De Blinkerd en Overbosch; Escamphof: de prima bezetting vertaalt zich in het rooster: vooral in de avonduren is er nog ruimte voor extra gebruik van het therapiebad, maar verder wordt het bad vrijwel continu gebruikt. Dat de bezetting niet nog wat hoger is dan het huidige cijfer, heeft vermoedelijk te maken met het feit dat sommige therapeutische zwemactiviteiten in relatief kleine groepen plaatsvinden. Kortom: in vrijwel alle zwembaden worden de wedstrijdbaden goed tot zeer goed bezet, maar bij de overige bassins is het beeld wisselend. In het ene bad is sprake van een krap aanbod in relatie tot het gebruik, terwijl voor het andere het tegenovergestelde geldt. Capaciteitstekorten doen zich vooral voor in het Zuiderpark (wedstrijd- en instructiebad) en De Waterthor (wedstrijd- en instructiebad). Daarnaast is er in verschillende andere baden in het wedstrijdbad nauwelijks of slechts in beperkte mate ruimte voor extra gebruik. Tevens is op sommige momenten sprake van knelpunten, zoals het feit dat er op de schoolzwemtijden in De Houtzagerij geen plek is voor sommige scholen, waarvoor dat bad het dichtstbijzijnde van de zeven Haagse zwembaden is. Drijver en Partners 17

18 4.3 Knelpunten Op basis van het voorgaande kunnen de volgende conclusies over de huidige verhouding tussen vraag en aanbod worden getrokken: in het Zuiderpark en De Waterthor is sprake van capaciteitsknelpunten bij het wedstrijd- en het instructiebad. Beide bassins zitten (zo goed als) vol; in Overbosch en De Houtzagerij is sprake van overcapaciteit van instructie-/doelgroepenwater; 14 in Overbosch is sprake van overcapaciteit van recreatief zwemwater; tijdens de schoolzwemuren kunnen niet alle scholen in De Houtzagerij terecht, waarvoor dat het dichtstbijzijnde bad is. Op gemeenteniveau is derhalve sprake van een knelpunt met betrekking tot het wedstrijdwater, dat door de verenigingen overigens ook voor zwemlessen wordt gebruikt. Hier en daar is er in de wedstrijdbaden nog wel een gaatje in het rooster te vinden, maar de resterende capaciteit is zeer beperkt. Bovendien zit een flink aantal wedstrijdbaden gewoon vol. Wat betreft het instructie-/doelgroepenwater is sprake van knelpunten en overcapaciteit, maar dat betekent niet dat het een met het ander kan worden verrekend. De tekorten doen zich namelijk vooral in het zuidelijke deel van de stad voor, terwijl de ruimte in het centrum en het noordoostelijke deel ligt. Vooral Overbosch ligt ver van het Zuiderpark en De Waterthor vandaan, terwijl de concurrentie direct buiten Den Haag met De Schilp en De Boetzelaer niet ver weg is (zie paragraaf 2.3). Voor het recreatiewater geldt dat de ruimte in het noordoostelijke deel van de stad aanwezig is, terwijl het water in het zuidelijke deel juist goed wordt bezet. Hoewel bezoekers van het vrij zwemmen over het algemeen wel bereid zijn om wat verder te reizen dan bijvoorbeeld banen zwemmers, ligt het voor de hand dat een deel van hen eerder voor nabijgelegen baden buiten Den Haag kiest dan heel de stad door te reizen. Ten aanzien van het schoolzwemmen is sprake van een knelpunt bij De Houtzagerij. Momenteel zwemmen sommige scholen in andere baden, terwijl De Houtzagerij voor hen het dichtstbijzijnde bad is. Op dit moment passen zij daar echter tijdens de schoolzwemuren niet in. Dit leidt tot een langere reistijd. Of dat een knelpunt is dat moet worden opgelost, is echter meer een politieke afweging. Vanuit de verhouding van vraag en aanbod bezien zorgt de huidige situatie juist voor een betere bezetting van de baden die door de betreffende scholen voor het schoolzwemmen worden gebruikt. Tot slot is er beperkt ruimte in het therapeutische zwembad Escamphof aanwezig en dan vooral in de avonduren. Voor sommige bezoekersgroepen kan dat problematisch zijn, omdat zij alleen overdag kunnen gaan zwemmen. Daar staat tegenover dat er in verschillende delen van Den Haag nog drie andere bassins zijn, die grotendeels voldoen aan de randvoorwaarden om therapeutische zwemactiviteiten te kunnen laten plaatsvinden. Van een knelpunt is derhalve vooralsnog geen sprake. 14 Net als bij de vergelijking van het zwemwateraanbod van Den Haag met dat van andere grote gemeenten wordt geen onderscheid tussen instructie- en doelgroepenbaden gemaakt. In beide gevallen gaat het namelijk om een (meestal) rechthoekig bassin van 120 tot 240 m² met een aflopende of beweegbare bodem en wordt het bassin vooral voor zwemlessen en doelgroepactiviteiten gebruikt. Drijver en Partners 18

19 4.4 Conclusies en oplossingsrichtingen Hoewel de bezetting van de zeven zwembaden samen prima in orde is, is op meer gedetailleerd niveau niet op alle punten sprake van een goede verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater: hoeveelheid zwemwater: de bezetting van het Zuiderpark en De Waterthor is zeer hoog, die van het Hofbad, De Blinkerd en Escamphof is prima in orde, maar die van De Houtzagerij en Overbosch is laag; type zwemwater: o er is een tekort aan wedstrijdwater, vooral in het Zuiderpark en De Waterthor; o er is overcapaciteit van instructie-/doelgroepenwater in Overbosch en De Houtzagerij, maar een tekort in het Zuiderpark en De Waterthor; o er is overcapaciteit van recreatiewater in Overbosch; o tijdens de schoolzwemuren is er een tekort aan zwemwater in De Houtzagerij, mits het uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad terecht moeten kunnen; verdeling zwemwater over de stad: de capaciteitstekorten doen zich vooral in het zuidelijke deel van de stad voor, terwijl de overcapaciteit met name in het noordoostelijke deel aanwezig is. Op basis van de analyse zijn de volgende maatregelen nodig om vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen: realisatie van een wedstrijdbad in het zuidelijke deel van de stad. Door dit bassin van een gedeeltelijk beweegbare bodem te voorzien, kan het ook voor sommige activiteiten op het gebied van instructie en doelgroepen dienstdoen; sluiting van de zojuist vermelde slecht bezette bassins in Overbosch en De Houtzagerij. Om meerdere reden ligt het echter niet voor de hand om dit te doen. Nog los van de praktische beperkingen die dit met zich meebrengt en de negatieve gevolgen voor het bezoek, zal dit zwemwater in de toekomst namelijk (hard) nodig zijn (zie hoofdstuk 6); indien een politiek uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad moeten kunnen schoolzwemmen, dient er bij of in de buurt van De Houtzagerij een instructiebad te worden gerealiseerd. In de huidige situatie wordt dit probleem echter door omliggende baden opgelost en de realisatie van een wedstrijdbad in het zuidelijke deel van de stad zal de aanwezige capaciteit al doen toenemen. Drijver en Partners 19

20 Hoofdstuk 5 Trends en ontwikkelingen In de afgelopen hoofdstukken is op de bestaande situatie ingegaan. De vraag wat er in de komende jaren gaat veranderen en in hoeverre het huidige zwemaanbod toekomstbestendig is, is echter minstens even interessant. Vandaar dat in dit hoofdstuk een aantal trends en ontwikkelingen wordt benoemd, dat invloed heeft op de toekomstige zwembehoefte en daarmee op de verhouding tussen vraag en aanbod. 5.1 Demografische ontwikkelingen Korte termijn In bijlage 7 is de demografische prognose per stadsdeel voor het jaar 2022 weergegeven. Daarnaast zijn die cijfers met de huidige situatie (zie bijlage 6) vergeleken. Daaruit blijkt dat het aantal inwoners van de gemeente Den Haag in 2022 ruim hoger zal zijn dan in Dat is een toename van 6%. Deze stijging doet zich echter niet gelijkmatig over elk stadsdeel voor. Zo neemt het totale aantal inwoners van stadsdeel Laak in absolute en relatieve zin sterk toe, terwijl dat in Segbroek en vooral Leidschenveen-Ypenburg beperkt is. Daarnaast is de stijging van het aantal inwoners niet gelijkmatig over alle leeftijdsgroepen verdeeld. In Centrum, Escamp, Laak, Leidschenveen-Ypenburg en Segbroek vindt de groei vooral bij de 65-plussers plaats. In Haagse Hout en Loosduinen geldt dat daarentegen vooral voor de inwoners tot 20 jaar. Alleen in Scheveningen is de toename zeer gelijkmatig over de diverse leeftijdsgroepen verdeeld Langere termijn Helaas zijn er geen prognoses beschikbaar voor de periode na 2022, althans: niet met een uitsplitsing naar stadsdelen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) beschikt wel over prognoses voor na 2022 met enige uitsplitsing naar leeftijden, maar alleen voor de complete gemeente. In de volgende tabel zijn de cijfers voor het jaar 2030 aan de cijfers over 2017 en 2022 toegevoegd. Daaruit blijkt dat het totale aantal inwoners zal blijven stijgen, maar dat die toename zeker niet gelijkmatig over de drie onderscheiden leeftijdsgroepen is verdeeld. Zowel in absolute als in relatieve zin is de groei bij de groep 65-plussers het grootst, gevolgd door het aantal inwoners tot 20 jaar. De stijging van het aantal 20- tot 65-jarigen in de periode is een stuk beperkter. Het CBS verwacht overigens niet zo zeer een afname van het aantal inwoners in die leeftijdsgroep na 2022, maar gaat van een gelijkmatiger groei per jaar uit dan de cijfers van Buurtmonitor/Den Haag In Cijfers tot 20 jaar tot 65 jaar jaar of ouder totaal tabel 5.1: demografische prognose gemeente Den Haag Drijver en Partners 20

21 5.2 Trends Op landelijk niveau doen zich verschillende trends voor, die invloed op de zwembehoefte uitoefenen. Daarbij gaat het zowel om ontwikkelingen op het gebied van sport in het algemeen, als om veranderingen in zwembaden en bij de zwemactiviteiten. Een deel van de trends kan ook specifiek op Den Haag worden betrokken Sport De aandacht voor gezond leven en bewegen blijft toenemen. Dat betekent een positieve stimulans voor sportbeoefening in het algemeen. Vooral 55-plussers blijken aanzienlijk vaker deel te nemen aan sportieve activiteiten dan in het verleden. Gezien de groei van het aantal senioren in Den Haag (zie paragraaf 5.1) biedt dat kansen voor de Haagse zwembaden; ontwikkelingen als individualisering, toenemende diversiteit en mobiliteit, de 24-uurseconomie en nieuwe vormen van communicatie zorgen ervoor dat maatschappelijke verbanden in buurten en wijken losser en buurt-/wijkoverstijgend worden. Dat betekent dat sport- en andere activiteiten steeds meer in ongeorganiseerd verband en lang niet altijd binnen de eigen wijk plaatsvinden. Voor senioren geldt echter dat zij hun sportvoorzieningen toch graag dichtbij hebben. Daarnaast heeft vrijwilligerswerk een meer ongebonden en tijdelijk karakter gekregen; sport is al lang niet meer uitsluitend een doel op zich, maar ook een middel voor gemeenten en sporters om bepaalde andere doelen te bereiken, die onder andere te maken hebben met fysieke en mentale gezondheid, sociale cohesie, participatie en veiligheid. Ook in Den Haag is dit het geval, getuige de in 2015 opgestelde sportnota Zwembaden De kwaliteit van de dienstverlening wordt in steeds grotere mate bepalend geacht voor de keuzen van de zwembadbezoeker. Daarbij gaat het onder andere om de kwaliteit van de voorzieningen, de aantrekkelijkheid van het activiteitenaanbod en de klantvriendelijkheid van het personeel. Daarnaast is bereikbaarheid voor elk zwembad een belangrijk punt. In het Sportbelevingsonderzoek 2014 worden deze aspecten over het algemeen positief beoordeeld. In enkele baden worden de hygiëne en temperatuur slechts met een voldoende beoordeeld en dat geldt ook voor de horecavoorzieningen, die behalve in De Houtzagerij overigens worden verpacht. Verder beoordelen de klanten de diverse aspecten als ruim voldoende of goed. Deze resultaten worden bevestigd door onder meer de Stadsenquête 2016, al worden daarin ook de openingstijden slechts met een voldoende beoordeeld; 15 zorginstellingen die over een eigen zwembad beschikken, willen die baden over het algemeen in stand houden. Wel trachten ze de voorzieningen zo goed mogelijk te benutten. Dat betekent dat de baden niet alleen door eigen cliënten, maar ook voor (therapeutische) doelgroepactiviteiten en door zwemscholen worden gebruikt. In Den Haag gebeurt dat ook (zie paragraaf 2.3); onder invloed van verdrinkingsgevallen en ongelukken in zwembaden en recreatiegebieden blijft de discussie over veiligheid actueel. Mede hierom is het Keurmerk Veilig en Schoon opgesteld. De Haagse zwembaden beschikken niet over het Keurmerk; een flink aantal openluchtzwembaden in den lande is behoorlijk op leeftijd en heeft met hoge onderhoudslasten te maken. Daarbij komt dat vele baden met afnemende bezoekersaantallen en bijbehorende inkomsten te maken hebben; 15 De beoordeling van Escamphof is op diverse punten negatief, maar door de lage respons geeft dat geen representatief beeld. Bovendien heeft dit bad een heel ander karakter dan de zes overige baden. Drijver en Partners 21

22 steeds meer gemeenten beschouwen het in stand houden van buitenbaden niet als hun kerntaak. Samen met bezuinigingen speelt dit een belangrijke rol bij besluiten om buitenbaden te sluiten, dan wel om beheer en exploitatie aan een andere partij over te dragen. Bij dat laatste wordt steeds vaker gekozen voor het model van een lokale stichting, die kan bogen op een flinke inzet van vrijwilligers Zwemactiviteiten In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw is door menig gemeente fors geïnvesteerd in recreatieve zwembaden en combibaden. In het afgelopen decennium heeft echter een verschuiving van recreatief zwemmen naar begeleide activiteiten plaatsgevonden. Daarnaast hebben demografische ontwikkelingen, gewenning aan recreatieve zwemvoorzieningen en uitbreiding van andersoortige recreatieve voorzieningen een rol gespeeld; aquasporten, seniorenactiviteiten en therapeutische doelgroepactiviteiten zijn in de afgelopen jaren in Nederland populair geweest en zullen dat in de komende jaren ook blijven. Kritische succesfactoren voor een aantrekkelijk aanbod zijn in algemene zin: een hoge kwaliteit van de instructeurs, een goede hygiëne en dat de activiteiten niet alleen een sportieve, maar ook een sociale functie hebben. In de diverse onderzoeken onder bezoekers van de Haagse zwembaden worden deze aspecten over het algemeen positief beoordeeld; les zwemmen blijft een kerntaak van zwembaden, maar ook aan deze activiteit stellen bezoekers steeds hogere eisen. Dat betreft vooral de kwaliteit van de zweminstructeurs en de communicatie over de vorderingen van het kind. Daarnaast is het les zwemmen van oudsher sterk aanbodgericht. Er zijn echter steeds meer zwembaden, die sterker vraaggericht opereren. Dat betekent dat ze in het weekend ook lessen aanbieden en/of snelcursussen organiseren. Ook in diverse Haagse zwembaden kunnen kinderen op zaterdag zwemles volgen; zwem- en waterpoloverengingen hebben over het algemeen met sterk afnemende ledenaantallen te kampen. Dit heeft op diverse plaatsen in het land tot fusies en een afname van het verenigingsbezoek aan zwembaden geleid. Daarbij moet worden opgemerkt, dat er wat dit betreft grote verschillen tussen individuele verenigingen bestaan. In Den Haag lijkt hier bijvoorbeeld geen sprake van te zijn; mede onder invloed van de bezuinigingen is het schoolzwemmen in veel gemeenten in de afgelopen jaren beperkt of afgeschaft. Naast gemeentelijke bezuinigingen spelen de reistijd en vervoerskosten daarbij vaak een rol. Net als in veel andere grote gemeenten wordt er in Den Haag echter nog volop aan schoolzwemmen gedaan. Daarbij gaat het niet om een natte gymles, maar om het vergroten van de zwemvaardigheid. 5.3 Concurrentie Vooralsnog worden er relatief weinig wijzigingen in het zwemaanbod in de omgeving van Den Haag verwacht: de gemeente Delft is voornemens om in 2025 twee van haar zwembaden te sluiten en door een nieuw bad te vervangen; in de gemeente Voorschoten heeft het college voorgesteld om het zwembad over enkele jaren te sluiten, maar het is op dit moment nog niet duidelijk of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. Beide veranderingen hebben geen noemenswaardige invloed op de concurrentiepositie van de Haagse zwembaden. Drijver en Partners 22

23 Hoofdstuk 6 Toekomstige verhouding vraag en aanbod 6.1 Behoefte Op basis van de ontwikkeling van het bezoek van de zwembaden in de afgelopen jaren (zie paragraaf 3.1) en de in hoofdstuk 5 vermelde trends en ontwikkelingen kan een raming van de toekomstige zwembehoefte worden gemaakt. Door die behoefte met het bestaande aanbod te vergelijken, wordt duidelijk welke knelpunten zich in de toekomst in de verhouding tussen vraag en aanbod gaan voordoen. Wat betreft de zwembehoefte worden drie scenario s uitgewerkt: 1. het bepalen van de zwembehoefte op basis van de demografische ontwikkelingen; 2. het bepalen van de zwembehoefte op basis van de demografische ontwikkelingen en de trends in de afgelopen jaren; 3. het bepalen van de zwembehoefte op basis van de demografische ontwikkelingen, de trends in de afgelopen jaren en uitgaande van een sterk toenemende aandacht voor gezondheid en wellness Scenario 1: demografie In paragraaf 5.1 bleek, dat het aantal inwoners van de gemeente Den Haag in de periode tot en met 2030 met 11% zal toenemen ten opzichte van Van die groei komt ongeveer de helft voor rekening van de 65-plussers, circa een derde betreft de groep tot 20 jaar en het resterende zesde deel is de groei van 20 tot 65 jaar. Dit heeft consequenties voor de Haagse zwembehoefte. Mede op basis van de bezoekcijfers van de afgelopen jaren wordt de toename van het bezoek per activiteitencategorie als volgt geraamd: recreatief zwemmen les zwemmen doelgroepen schoolzwemmen verenigingen/verhuur totaal tabel 6.1: toename zwembehoefte scenario 1 Zoals in paragraaf 5.1 is vermeld, zijn er op het niveau van de stadsdelen geen demografische prognoses voor langere termijn beschikbaar. Als echter wordt aangenomen dat de verdeling van de toename van het aantal inwoners gelijk is aan die in de periode (zie bijlage 7), leidt dat tot de in bijlage 8 weergegeven verdeling van de stijging van de zwembehoefte over de stadsdelen Scenario 2: demografie en trends Er bestaat enige overlap tussen de demografische ontwikkeling en de trends op het gebied van sport, zwembaden en zwemactiviteiten (zie paragraaf 5.2), in die zin dat sommige trends zich mede onder invloed van demografische veranderingen voordoen. Desalniettemin hebben de trends ook een beperkte zelfstandige invloed op de zwembehoefte, die voor sommige activiteiten tot andere animocijfers leidt. Dat resulteert in de volgende raming van de zwembehoefte: Drijver en Partners 23

24 recreatief zwemmen les zwemmen doelgroepen schoolzwemmen verenigingen/verhuur totaal tabel 6.2: toename zwembehoefte scenario 2 Voor scenario 2 is de toename op dezelfde wijze over de stadsdelen verdeeld als in scenario 1 (zie bijlage 8) Scenario 3: demografie, trends en gezondheid/wellness Wanneer ten opzichte van het vorige scenario van een sterk toenemende aandacht voor gezondheid en wellness wordt uitgegaan, vertaalt zich dat in hogere animocijfers voor een deel van de activiteiten. Dat leidt tot de volgende raming van de zwembehoefte: recreatief zwemmen les zwemmen doelgroepen schoolzwemmen verenigingen/verhuur totaal tabel 6.3: toename zwembehoefte scenario 3 De toename is op dezelfde wijze over de stadsdelen verdeeld als in scenario s 1 en 2 (zie bijlage 8). 6.2 Knelpunten Bezetting De stijging van de zwembehoefte in de verschillende scenario s heeft gevolgen voor de verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater. Omdat de verschillen tussen de scenario s relatief beperkt zijn, wordt hier op scenario 3 ingegaan. Er kan uiteraard niet worden voorspeld, hoe het extra bezoek zich precies over de verschillende zwembaden zal verdelen. Wanneer wordt aangenomen dat het extra bezoek van elk stadsdeel naar het in aangegeven bijbehorende bad gaat, leidt dat tot de volgende bezetting per bad: zwembad bezoek/m² 2030 Hofbad 238 Zuiderpark 373 Overbosch 206 De Blinkerd 290 De Waterthor 340 De Houtzagerij 307 Escamphof 260 totaal 280 tabel 6.4: toekomstige bezetting per zwembad scenario 3 Drijver en Partners 24

25 Ten opzichte van de huidige bezetting (zie paragraaf 4.1) zou dit betekenen dat: de bezetting van het Zuiderpark en De Waterthor nog hoger wordt dan die al is; de bezetting van De Blinkerd en vooral De Houtzagerij zeer sterk toeneemt en beide baden daardoor (zo goed als) vol komen te zitten; de bezetting van het Hofbad vrijwel niet verandert en daarmee prima in orde blijft; de bezetting van Overbosch weliswaar verbetert, maar desondanks aan de lage kant is. Bezoekers houden zich echter niet aan stadsdeelgrenzen. Een deel van het extra bezoek uit Laak zal daarom naar verwachting niet alleen voor De Houtzagerij, maar ook voor het Hofbad en Overbosch kiezen. Als er in het ene bad geen ruimte meer is en in het andere wel, vindt automatisch een herverdeling plaats. Dit effect heeft echter wel zijn grenzen: een deel van het bezoek zal hier niet toe bereid zijn en niet meer of minder vaak gaan zwemmen. In deze situatie blijft sprake van capaciteitsknelpunten bij het Zuiderpark en De Waterthor, alleen zijn die nog nijpender dan in de huidige situatie al het geval is. Nieuw zijn de knelpunten bij De Houtzagerij en De Blinkerd. De bezetting van het Hofbad blijft prima, maar het bad behoudt ruimte voor extra bezoek. Alleen Overbosch zal nog een beperkte overcapaciteit hebben. De bezetting van het Hofbad en Overbosch zal in de praktijk echter duidelijk hoger zijn dan in de vorige tabel is weergegeven, omdat de capaciteit van beide baden nodig is om bezoekers uit andere delen van Den Haag c.q. van andere baden met een capaciteitstekort te kunnen accommoderen. Gezien het therapeutische karakter van Escamphof geldt voor dat bad nog sterker dan voor de andere baden dat het bezoek niet alleen uit het eigen stadsdeel afkomstig is. Een deel van het extra bezoek dat nu aan de andere baden wordt toegerekend, zal derhalve bij Escamphof gaan zwemmen. Daarmee krijgt dat bad een zeer hoge bezetting en is sprake van een capaciteitsknelpunt. Kortom: nog sterker dan in de huidige situatie al het geval is, doen de capaciteitsknelpunten zich in de toekomst vooral in het zuidelijke alsmede in het noordwestelijke en centrale deel van de stad voor, terwijl de beperkte overcapaciteit aan de noordoostelijke zijde aanwezig is Type zwemwater Uitgesplitst naar type zwemwater is het beeld per zwembad als volgt: Hofbad: hoewel de toename van het bezoek uit het eigen stadsdeel beperkt is, zijn het wedstrijdbad, het instructiebad en in mindere mate het recreatiebad hard nodig om de stijgende behoefte uit met name stadsdeel Laak te kunnen opvangen; Zuiderpark: het capaciteitstekort betreft voornamelijk het wedstrijd- en het instructiebad. Het recreatiebad zit ook helemaal vol, mede doordat dat bassin voor bepaalde doelgroepactiviteiten wordt gebruikt; Overbosch: het wedstrijdbad is prima bezet en de beperkte overcapaciteit bevindt zich in het instructiebad, het doelgroepenbad en het recreatiebad; De Blinkerd: zowel in het wedstrijd- als in het instructiebad is sprake van een capaciteitstekort; De Waterthor: het capaciteitstekort betreft niet meer alleen het wedstrijd- en het instructiebad, maar ook het recreatiebad; Drijver en Partners 25

26 De Houtzagerij: zowel in het wedstrijd- als in het instructiebad is sprake van een capaciteitstekort. Daarnaast wordt het nog lastiger om tijdens schooluren de scholen in de directe omgeving een plek in het bad te bieden; Escamphof: er is een tekort aan therapeutisch zwemwater. Kort samengevat is er in de toekomst nog enige overcapaciteit van vooral recreatief zwemwater, maar verder is vooral sprake van tekorten aan wedstrijd- en instructie-, doelgroepen- en therapiewater. Die tekorten doen zich voornamelijk in de zuidelijke, centrale en noordwestelijke delen van de stad voor, terwijl in het noordoostelijke deel nog enige ruimte aanwezig is. 6.3 Conclusies en oplossingsrichtingen In de toekomst is op verschillende punten geen sprake van een goede verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater: hoeveelheid zwemwater: de bezetting van het Zuiderpark, De Waterthor, De Blinkerd, De Houtzagerij en Escamphof is zeer hoog, die van het Hofbad is prima in orde en die van Overbosch is aan de lage kant; type zwemwater: o er is een tekort aan wedstrijdwater in het Zuiderpark, De Waterthor, De Blinkerd en De Houtzagerij; o er is een tekort aan instructie-/doelgroepenwater in het Zuiderpark, De Waterthor, De Blinkerd en De Houtzagerij, maar beperkte overcapaciteit in Overbosch; o er is een tekort een recreatiewater in De Waterthor en een beperkte overcapaciteit in Overbosch; o er is een tekort aan therapeutisch water in Escamphof; o tijdens de schoolzwemuren is er een tekort aan zwemwater in De Houtzagerij, mits het uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad terecht moeten kunnen. Mogelijk geldt datzelfde voor andere baden; 16 verdeling zwemwater over de stad: de capaciteitstekorten doen zich vooral in het zuidelijke, noordwestelijke en centrale deel van de stad voor, terwijl de beperkte overcapaciteit met name in het noordoostelijke deel aanwezig is. Om vraag en aanbod in de toekomst goed op elkaar af te stemmen is in verschillende delen van de stad uitbreiding nodig van wedstrijdwater, instructie-/doelgroepenwater en therapiewater. Dat betekent echter geenszins dat er zowel in het zuiden, als in het noordwesten, als in het centrum elk drie bassins moeten worden gebouwd. Dat leidt namelijk tot een sterke overcapaciteit. Voor een goede verhouding tussen vraag en aanbod zijn nodig: twee wedstrijdbaden met een gedeeltelijk beweegbare bodem, zodat ze ook voor sommige activiteiten op het gebied van instructie en doelgroepen dienst kunnen doen; een doelgroepen-/instructiebad met een volledig beweegbare bodem, die door middel van aanvullende faciliteiten ook voor therapeutische activiteiten geschikt wordt gemaakt. 16 Een analyse van de exacte ligging en de toename van het aantal leerlingen c.q. lesgroepen van alle scholen valt buiten het bestek van dit onderzoek. Drijver en Partners 26

27 De benodigde extra zwemwatercapaciteit kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Zo kan er voor één of meer nieuwe zwembaden worden gekozen, maar ook voor uitbreiding van één of meer bestaande baden, of een combinatie hiervan. Dit hangt mede samen met zaken als de beschikbare ruimte, de gewenste spreiding, de vraag of alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad moeten schoolzwemmen en met de onderhoudsstaat van de bestaande baden. Indien een bad bijvoorbeeld verouderd is en er flink in moet worden geïnvesteerd, kan er immers ook voor worden gekozen om dat bad nieuw te bouwen en dit met de benodigde capaciteitsuitbreiding te combineren. Gezien het feit dat er in verschillende delen (zuidelijk, centraal en noordwestelijk) van de stad sprake is van tekorten, ligt het voor de hand om de twee wedstrijdbaden en het doelgroepen-/instructiebad niet in één nieuw zwembad te realiseren, maar over twee locaties te verdelen. Dat kunnen zowel bestaande als nieuwe locaties/baden zijn. De vragen omtrent beschikbare ruimte, gewenste spreiding, afstand tussen scholen en schoolzwemlocaties, onderhoudsstaat, nieuwbouw of bijbouw en precieze locaties vallen buiten het bestek van dit onderzoek en zijn onderdeel van een eventueel vervolgtraject na besluitvorming. Drijver en Partners 27

28 Hoofdstuk 7 Conclusies, aanbevelingen en vervolg 7.1 Conclusies Huidige situatie De gemeente Den Haag beschikt over zeven overdekte zwembaden, die behoorlijk goed over de stad zijn verspreid. De totale bezetting van de baden samen is prima in orde, maar op meer gedetailleerd niveau is er een aantal knelpunten in de verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van zwemwater: een tekort aan wedstrijdwater, vooral in het Zuiderpark en De Waterthor; overcapaciteit van instructie-/doelgroepenwater in Overbosch en De Houtzagerij, maar een tekort daaraan in het Zuiderpark en De Waterthor; overcapaciteit van recreatiewater in Overbosch; een tekort aan zwemwater in De Houtzagerij tijdens de schoolzwemuren, mits het uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad terecht moeten kunnen. De capaciteitstekorten doen zich vooral in het zuidelijke deel van de stad voor, terwijl de overcapaciteit met name in het noordoostelijke deel aanwezig is Toekomstige situatie De veranderingen in de zwembehoefte leiden in de toekomst tot meer knelpunten in de verhouding tussen vraag en aanbod: een tekort aan wedstrijdwater in het Zuiderpark, De Waterthor, De Blinkerd en De Houtzagerij; een tekort aan instructie-/doelgroepenwater in het Zuiderpark, De Waterthor, De Blinkerd en De Houtzagerij, maar beperkte overcapaciteit in Overbosch; een tekort een recreatiewater in De Waterthor en beperkte overcapaciteit in Overbosch; een tekort aan therapeutisch water in Escamphof; een tekort aan zwemwater in De Houtzagerij tijdens de schoolzwemuren, mits het uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad terecht moeten kunnen. De capaciteitstekorten doen zich vooral in het zuidelijke, noordwestelijke en centrale deel van de stad voor, terwijl de beperkte overcapaciteit met name in het noordoostelijke deel aanwezig is. 7.2 Aanbevelingen In de toekomst zijn de volgende maatregelen nodig om vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen: twee wedstrijdbaden met een gedeeltelijk beweegbare bodem, zodat ze ook voor sommige activiteiten op het gebied van instructie en doelgroepen dienst kunnen doen; een doelgroepen-/instructiebad met een volledig beweegbare bodem, die door middel van aanvullende faciliteiten ook voor therapeutische activiteiten geschikt wordt gemaakt. Drijver en Partners 28

29 Gezien het feit dat er in verschillende delen (zuidelijk, centraal en noordwestelijk) van de stad sprake is van tekorten, wordt aanbevolen om de twee wedstrijdbaden en het doelgroepen-/instructiebad niet in één nieuw zwembad te realiseren, maar over twee locaties te verdelen. Dat kunnen zowel bestaande als nieuwe locaties/baden zijn. Indien de verhouding tussen vraag en aanbod al op korte termijn goed op elkaar moet worden afgestemd, is een deel van die maatregelen al nodig: realisatie van een wedstrijdbad met een gedeeltelijk beweegbare bodem in het zuidelijke deel van de stad; realisatie van een instructiebad bij of in de buurt van De Houtzagerij, mits het uitgangspunt is dat alle scholen in het dichtstbijzijnde zwembad terecht moeten kunnen. 7.3 Vervolg Op basis van dit onderzoek kan een principebesluit over de voor de toekomst benodigde zwemwatercapaciteit worden genomen. Vervolgens dient dat besluit te worden uitgewerkt. Er dient dan immers te worden bepaald op welke wijze de extra capaciteit wordt gerealiseerd: door middel van nieuwbouw en/of door aanbouw bij bestaande zwembaden? Het antwoord op die vraag hangt af van keuzes die moeten worden gemaakt over onder meer de gewenste spreiding, de onderhoudsstaat van de bestaande zwembaden, de beschikbare ruimte, de precieze locaties en de vraag of alle scholen in het dichtstbijzijnde bad moeten schoolzwemmen. Op basis hiervan kan worden besloten op welke wijze de gesignaleerde knelpunten exact worden opgelost, ofwel: waar er wat voor zwemwater en van welke omvang wordt nieuw- en/of bijgebouwd. Hiervoor kan vervolgens een businesscase worden opgesteld, waarin onder meer wordt ingegaan op: de investerings- en exploitatiekosten van de nieuw en/of bij te bouwen baden; de locaties van de nieuw en/of bij te bouwen baden; de planning van het uitvoeringstraject. Drijver en Partners 29

30 Bijlage 1 Ligging Haagse zwembaden i

31 Bijlage 2 Zwemvoorzieningen in omgeving Haagse binnenbaden Naam Zwembad De Blinkerd Zwembad het Hofbad Zwembad het Zuiderpark Zwembad De Waterthor Plaats Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Baden en faciliteiten wedstrijdbad, instructiebad, vergaderruimte, horeca 50-meterbad, instructiebad, recreatiebad, peuterbad, glijbaan, whirlpool, vergaderruimte, horeca wedstrijdbad, instructiebad, recreatiebad, peuterbad, uitzwembad, glijbaan, vergaderruimte, horeca wedstrijdbad, instructiebad, ondiep (recreatie)bad, vergaderruimte, horeca Naam Zwembad Overbosch Zwembad De Houtzagerij Therapeutisch zwembad Escamphof Plaats Den Haag Den Haag Den Haag Baden en faciliteiten wedstrijdbad, instructiebad, doelgroepenbad, recreatiebad, peuterbad, stoomcabines, vergaderruimte, horeca wedstrijd- en instructiebad, ondiep (instructie)bad, peuterbad, vergaderruimte, horeca therapiebad Binnenbaden in de omgeving Naam Zwem- en recreatiecentrum De Zwembad Maesemunde Sportcentrum Vreeloo Sport- en welzijnscentrum De Zwembad Dol-fijn Boetzelaer Schilp Plaats Monster 's-gravenzande De Lier Rijswijk Maassluis Baden en faciliteiten wedstrijdbad, recreatiebad met speelattributen, glijbaan, springplank, whirlpool, peuterbad, horeca wedstrijdbad, vergaderruimte, horeca, onderdeel van sportcentrum wedstrijdbad, instructiebad, glijbaan, peuterbad, whirlpool, vergaderruimte, horeca, onderdeel van sportcentrum wedstrijdbad, recreatiebad met jet-streamers, borrelbank en spuitobjecten, peuterbad, glijbaan met opvangbassin, zonnebank, Turks stoombad, whirlpool, meerdere vergaderruimten / feestzalen, horeca wedstrijdbad, recreatiebad met speelelementen, kleuterpeuterbad, whirlpool, glijbaan, horeca, sauna, stoombad, saunahof, uitzwembad, kleuterpeuterbad buiten, ligweide ii

32 Naam Zwem- en squashcentrum Delft Zwembad Kerkpolder Sportfondsenbad Delft Sportcentrum De Viergang Sportcentrum Forum Kwadraat Plaats Delft Delft Delft Pijnacker Voorburg Baden en faciliteiten wedstrijdbad (L-vorm) met ondiep gedeelte met kleine glijbaan, zonnebank, squashbanen wedstrijdbad, instructiebad, stoombad, duikplank, spuitpalen, bubbelbank, jetstreams, glijbaan, wedstrijdbad met duikplank, horeca, onderdeel van sportcentrum zonnebanken, sauna, horeca wedstrijdbad met duikplank, recreatiebad, kleuter- en peuterbad met verschillende speelattributen, glijbaan met apart opvangbassin, speelweide buiten, zonnebank, vergaderruimte, horeca wedstrijdbad, recreatiebad met waterspuitend object, glijbaan met opvangbassin, stroomversnelling, whirlpool, peuterbad met speelattributen, sauna, horeca, ligweide buiten met speeltoestellen, onderdeel van sportcentrum Naam Zwembad en sportcomplex De Zwembad De Veur Zwembad De Driesprong Zwembad Het Wedde Sterrenbad Fluit Plaats Leidschendam Zoetermeer Zoetermeer Voorschoten Wassenaar Baden en faciliteiten wedstrijdbad, instructiebad, peuterbad, horeca, vergaderruimte, onderdeel van sportcentrum wedstrijdbad, instructiebad, horeca wedstrijdbad (L-vorm) met ondiep gedeelte, horeca wedstrijdbad, recreatiebad met stortdouche en jetstreams, peuterbad, Turks stoombad wedstrijdbad met duikplank, recreatiebad met spuitelementen, glijbaan, stroomversnelling, whirlpool, peuterbad, wellnessbad (groot peuterbad), natte en droge horeca iii

33 Binnenbaden met onoverdekt zwemwater in de omgeving Plaats Naaldwijk Wassenaar Baden en faciliteiten wedstrijdbad, recreatiebad met glijbaan, whirlpool, golfslagbad, peuterbad, whirlpools, stroomversnelling, stroomversnelling, jet-streamer, 16 glijbanen met opvang/- peuterbad met speelattributen, Turks stoombad, zonnebank, horeca; buiten: recreatiebad met glijbaan, ligweide met speelattributen uitzwembassins, waterval, horeca; buiten: 2 recreatiebaden met speelattributen, glijbaan, ligweide Buitenbaden en natuurbaden in de omgeving Naam Zwembad De Waterman Zwembad De Put Buitenbad Hoek van Holland Plaats Wateringen Rijswijk Hoek van Holland Baden en faciliteiten wedstrijdbad, recreatiebad met 2 glijbanen, peuterbad, kiosk, ligweide met speelattributen natuurbad en recreatieplas, duikplank, peuterbadje met speelweide, ligweide wedstrijdbad (L-vormachtig) met ondiep bad, peuterbad, kiosk, ligweide Private sportcentra en zwemscholen in de omgeving Naam Active Health Center Caesar Des Indes Health Club & Spa Health City Health Spa Wellness & Fitness Max Health Club Leidschenveen Plaats Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Baden en faciliteiten instructiebad, onderdeel van sportschool Activiteiten vrij zwemmen, aqua fifty fit, aqua fit, aqua pilates, hydrotherapie 20 meterbad, meerdere sauna's, stoombad, zonnebank, onderdeel van sport- /wellnesscentrum instructiebad, sauna, stoombad, zonnebank, fitness, onderdeel van sport-/wellnesscentrum in hotel instructiebad, sauna, stoombad, whirlpool, onderdeel van sportschool instructiebad, sauna, whirlpool, onderdeel van sport- /wellnesscentrum 20 meterbad, meerdere sauna's, onderdeel van sportschool vrij zwemmen, aquarobics vrij zwemmen vrij zwemmen, aquarobics vrij zwemmen, watergym vrij zwemmen, les zwemmen iv

34 Naam Mulder Sport NH Atlantic Den Haag Promenade Health Clubs & Spa QFitness Loosduinen Sport Accent Zwemschool Haags Hopje Plaats Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Baden en faciliteiten twee instructiebaden (20 meter instructiebad, sauna, onderdeel instructiebad, meerdere instructiebad, sauna, stoombad, instructiebad, onderdeel van de Blinkerd en Overbosch: zie en 14 meter); onderdeel van sportschool van hotel sauna's, stoombad, fitness, onderdeel van hotel onderdeel van sportschool sportschool reguliere baden villa Haags Hopje: instructiebad Activiteiten vroege vogels (vrij zwemmen), babyzwemmen, peuterzwemmen, les zwemmen, zwemvaardigheid, zwemles voor volwassen, swimming classes in English, privéles vrij zwemmen, les zwemmen vrij zwemmen vrij zwemmen, aquagym, zumba, les zwemmen vrij zwemmen, aquarobics, les zwemmen les zwemmen Naam Zweminstituut Avilas fitness & wellness Zwemschool Fresh Privé zwemschool Rens van der Sportschool Denkers Mulder Sport Toorn Plaats Den Haag, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer Naaldwijk Zoetermeer Wassenaar Zoetermeer Zoetermeer Baden en faciliteiten de Schilp, de Driesprong, de Veur: zie reguliere baden instructiebad, whirlpool, sauna, wedstrijdbad onderdeel van wellnesscentrum instructiebad instructiebad, onderdeel van sportschool instructiebad, sauna, stoombad, onderdeel van sportschool Activiteiten Neherpark, woonzorgcentrum Steenvoorde, Sophia revalidatiecentrum Den Haag en Delft: instructiebad les zwemmen, ouder- en kind zwemmen, aquabootcamp, aquarobics, aquajoggen, trimzwemmen, zwangerschapszwemmen, les zwemmen voor volwassenen, banenzwemmen, aquavaria, aquavitaal vrij zwemmen, aquafitness, therapeutisch zwemmen les zwemmen, snorkelen, duik clinics, borstcrawl clinics, survival zwemmen les zwemmen vrij zwemmen, les zwemmen, ouder- en kind zwemmen, peuter zwemmen, les zwemmen voor volwassenen, watergym, aquarobics, aquayoga vrij zwemmen, les zwemmen, aquafit, peuter- en babyzwemmen, les zwemmen voor volwassenen v

35 Bijlage 3 Ligging zwembaden Den Haag en omgeving vi