Nationaal verkeerskundecongres 2018

Transcriptie

1 Nationaal verkeerskundecongres 2018 Coaching verkeersveiligheid voor gemeenten Voor een kwalitatief lokaal verkeersveiligheidsbeleid Ine Herten Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) Kirsten De Mulder Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) Samenvatting Lokale overheden hebben een grote verantwoordelijkheid om, samen met de lokale politie, de verkeersveiligheid te verbeteren. In 2017 begeleidde de VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde) samen met Ouders van Verongelukte Kinderen (OVK) 6 gemeenten in het behalen van het SAVE-charter. Door middel van een coaching kreeg elke deelnemende gemeente zicht op welke stappen ze op korte en langere termijn kon ondernemen om haar verkeers(veiligheids)beleid verder uit te werken. In 2018 namen 16 gemeenten deel aan de coaching én gingen we nog een stap verder met een vervolgtraject. In samenwerking met de provincie Antwerpen in het kader van het ZERO-label bekeek een expert verkeersveiligheid van de provincie hoe ze de voorgestelde acties op het terrein konden uitvoeren. De coaching kadert in een unieke samenwerking tussen OVK-SAVE, VSV en provincie Antwerpen. Het coachingstraject bestaat uit een gezamenlijk start- en slotmoment, enkele telefonische coachinggesprekken en een coaching op locatie waarbij andere gemeenten feedback geven. Trefwoorden Verkeersveiligheid, Coaching, Gemeenten, Ervaringsuitwisseling

2 Coaching verkeersveiligheid voor gemeenten VOOR EEN KWALITATIEF LOKAAL VERKEERSVEILIGHEIDSBELEID Lokale overheden hebben een grote verantwoordelijkheid om, samen met de lokale politie, de verkeersveiligheid te verbeteren. Door het ondertekenen van het SAVE-charter en het uitwerken van het bijhorende SAVE-actieplan toonden ondertussen meer dan 80 steden en gemeenten een concreet engagement om van verkeersveiligheid een prioriteit te maken. In 2017 begeleidde de VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde) samen met Ouders van Verongelukte Kinderen (OVK) 6 gemeenten in het behalen van het SAVE-charter. Door middel van een coaching kreeg elke deelnemende gemeente zicht op welke stappen ze op korte en langere termijn kon ondernemen om haar verkeers(veiligheids)beleid verder uit te werken. In 2018 kregen 16 gemeenten de kans om deel te nemen aan de coaching én gingen we nog een stap verder met een vervolgtraject. In samenwerking met de provincie Antwerpen in het kader van het ZERO-label bekeek een expert verkeersveiligheid van de provincie hoe ze de voorgestelde acties en maatregelen op het terrein konden uitvoeren. De coaching kadert bijgevolg in een unieke samenwerking tussen OVK-SAVE de VSV en provincie Antwerpen. In een beperkte periode krijgt de gemeente een zo volledig mogelijk beeld van wat een kwalitatief verkeersveiligheidsbeleid kan zijn. Doorheen de coaching maken de lokale besturen een doorgedreven analyse van hun huidig beleid en werken ze op basis hiervan een SAVE-actieplan uit met enkele concrete acties. De gemeente krijgt zicht op de huidige knelpunten en weet op basis van een gefundeerd advies hoe ze haar beleid op korte en lange termijn verder kan uitbouwen en hoe ze door afstemming van verschillende maatregelen een grotere winst kan boeken. De coaching sluit aan bij de eerste stappen die een gemeente moet doorlopen tot het behalen van het SAVE-label. De doorgedreven analyse vormt een solide basis voor het opstellen van een SAVE-actieplan. Wanneer dit actieplan uitgevoerd wordt, kan een SAVE-label behaald worden ( Gemeentebesturen uit provincie Antwerpen volgen nadien nog het ZERO-traject in het kader van het project Verkeersveilige Gemeente van Provincie Antwerpen. Hiermee wil de provincie het onaanvaardbaar hoog aantal slachtoffers in en door het verkeer helpen terugbrengen tot nul. In dit vervolgtraject bekijkt de gemeente samen met een expert verkeersveiligheid van de provincie hoe ze de voorgestelde acties en maatregelen op het terrein kan uitvoeren. Als ze het volledige traject succesvol doorloopt, ontvangt de gemeente het ZERO-label ( Deze paper handelt over de eerste fase in de samenwerking met OVK en Provincie Antwerpen, namelijk de coaching door de VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde). PLAN VAN AANPAK De coaching is een intensief traject waarin gemeenten een kwalitatief verkeersveiligheidsbeleid leren opzetten. Samen met collega-gemeenten ( peers ) komen gemeenten in enkele maanden tijd te weten wat een kwalitatief verkeersveiligheidsbeleid kan zijn en krijgen ze advies op maat over hoe de verkeersveiligheid in hun gemeente kan verbeteren. 2

3 Voor deze opdracht deed de VSV een beroep op een studiebureau, dat de nodige expertise in huis heeft om deze coaching te begeleiden. In 2018 werkte de VSV hiervoor samen met het studiebureau TRIDÉÉ. Voorafgaand zaten alle partijen samen om het plan van aanpak uit te werken. Het studiebureau werkte enkele tools uit die de gemeenten ondersteunden in de uitvoering van hun coaching. Gemeenten konden zich inschrijven bij Provincie Antwerpen, omdat deze coaching kaderde in een groter geheel. Na deze coaching zullen de gemeenten nog verder begeleid worden door Provincie Antwerpen om dan uiteindelijk een ZERO-label te behalen. Er was plaats voor 16 gemeenten in totaal. De selectie van de kandidaat-gemeenten gebeurde door de Provincie Antwerpen op basis van enkele criteria zoals bv. de ongevallencijfers. De gemeenten die toen niet geselecteerd werden, komen nog in aanmerking voor een coaching bij een volgende editie. Het is immers de ambitie van Provincie Antwerpen om de hele provincie ZERO (nul slachtoffers in het verkeer) te maken. Afbeelding Gemeenten Provincie Antwerpen: De in het groen aangeduide gemeenten zijn de kandidaat-gemeenten die niet geselecteerd werden voor de coaching van De in het oranje aangeduide gemeenten zijn de 16 gemeenten die van start gingen met de coaching. Bron: Provincie Antwerpen, dienst Mobiliteit. De 16 gemeenten die geselecteerd werden zijn: Bornem, Borsbeek, Edegem, Essen, Hove, Kalmthout, Kapellen, Kontich, Puurs, Ravels, Rijkevorsel, Schelle, Sint-Amands, Vorselaar, Wijnegem en Wuustwezel. Voordat de 16 gemeenten concreet aan de slag gingen, organiseerde de Provincie Antwerpen een heuse kick-off. Dit was een plechtig moment waarop alle kandidaat-gemeenten en alle geselecteerde gemeenten uitgenodigd werden en ook werden voorgesteld. Aansluitend vond er een theatervoorstelling plaats, waarop ook heel wat scholieren uit de 3 de graad van het secundair onderwijs uit Antwerpen werden uitgenodigd. Fractie van een seconde werd gebracht. Dit is een aangrijpend verhaal over de gevolgen van een verkeersongeval, gebracht door een verkeersslachtoffer en een urgentieverpleegkundige ( 3

4 De coaching door de VSV gebeurde in zes stappen. 1. Voorafgaand aan het startmoment kregen de gemeenten een eerste telefonische coaching. Ze maakten kennis met de coach van TRIDÉE. Samen overliepen ze de reeds bezorgde informatie (proces, doel) en keken ze ook een eerste keer naar de zelfscan. Er werd besproken wat de gemeenten al zelf invulden en samen met de coach werden de ontbrekende elementen aangevuld. 2. Tijdens het startmoment werd dieper ingegaan op welke mogelijkheden lokale overheden hebben om aan verkeersveiligheid te werken. Ze kwamen te weten op welke elementen ze moeten letten en wat een lokale overheid allemaal kan doen. Ze kregen een presentatie van de uitkomsten van de zelfscans van alle deelnemende gemeenten. Tenslotte maakten ze kennis met het actieplan (Cfr. Infra tools). Het sjabloon werd toegelicht en ze kregen een inspiratielijst (Cfr. Infra tools) met mogelijke maatregelen. 3. Enkele weken na het gezamenlijke startmoment kregen de gemeenten een 2 de telefonische coaching. Samen met de coach werd de eerste invulling van het actieplan bekeken en werd het plaatsbezoek voorbereid. 4. Hierna volgde de coaching op locatie. Alle partners, de coach van TRIDÉÉ en de gemeente die gecoacht werd, waren vertegenwoordigd. Er sloten ook telkens enkele andere gemeenten uit het project aan. Dit omdat zo andere gemeenten de kans krijgen om het verkeersveiligheidsbeleid van een andere gemeente te leren kennen en zo zien hoe zij problemen, waar ze mogelijks ook mee worstelen, aanpakken. Bovendien komen deze gemeenten zo met een frisse blik naar het beleid kijken. Expert-advies werd steeds gecombineerd met ervaringen en inzichten van collega s uit andere gemeenten (peer-review). 4

5 Doel van deze coaching op locatie was enerzijds om de zelfevaluatie te bespreken en acties te formuleren zodat de gemeente hier verder mee aan de slag kan. Anderzijds kreeg de gemeente feedback over hun verkeersveiligheidsbeleid en konden andere gemeenten kunnen vanuit hun ervaringen meedenken over mogelijke strategieën. Nadien volgde ofwel een terreinbezoek op locatie in de gemeente of als dat niet haalbaar was, werd een concreet vraagstuk onder de loep genomen aan de hand van plannen en foto s. Zo werden dan telkens de knelpunten besproken en gekeken naar mogelijke oplossingen. Tijdens de coaching werd het actieplan verder aangevuld en wist de gemeente welke stappen ze vervolgens konden uitwerken om zo een verkeersveiligheidsbeleid uit te werken. 5. Enkele weken voor de slotbijeenkomst kregen de gemeenten een derde telefonische coaching. Tijdens dit coachingsgesprek stond het uitgewerkte actieplan centraal. 6. Tijdens de gezamenlijke slotbijeenkomst kwamen 16 goede praktijken, uit elke gemeenten eentje aan bod. Op enkele goede praktijken werd dieper ingegaan wat toeliet om hierover ervaringen met elkaar uit te wisselen. Vervolgens werd de rode draad van leerpunten besproken. Tenslotte werd nog toegelicht wat de VSV verder nog kan betekenen voor de gemeenten en welke stappen er volgen op de coaching door de VSV. Op het einde van het coachingstraject door de VSV hebben de gemeenten een volledig beeld van hun verkeersveiligheidsbeleid en w elke stappen ze op korte en langere termijn kunnen ondernemen om hun verkeersveiligheidsbeleid verder uit te bouwen of lacunes in bepaalde deeldomeinen weg te werken. In een volgende fase gaan de gemeenten dan verder aan de slag met enerzijds het SAVE-actieplan met OVK en anderzijds het ZERO-verhaal van Provincie Antwerpen. 5

6 BETROKKENEN UIT GEMEENTEN Zowel voor de zelfevaluatie als voor de verschillende bijeenkomsten (startmoment, coaching op locatie, slotmoment) werden de vertegenwoordigers van de gemeente die betrokken zijn bij mobiliteit en verkeersveiligheid gevraagd om mee te werken. Dit kunnen de burgemeester, de schepen, de mobiliteitsambtenaar, de verkeersdienst van de politie zijn. Op vraag van de gemeente kunnen andere relevante actoren worden betrokken, zoals bijv. scholen, Fietsersbond, ouderverenigingen, seniorenverenigingen. PARTNERS De VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde) De VSV wil alle Vlamingen, van 0 tot 100, slimmer maken over verkeer en mobiliteit. De VSV is een vormingscentrum over verkeer en mobiliteit dat wil bijdragen aan een duurzame en veilige samenleving door mensen kennis en inzicht bij te brengen in de verkeerskunde. Ze realiseert dat met een open geest, op een praktische en duurzame manier, en door met alle mogelijke partners samen te werken. De VSV werd bij decreet opgericht door het Vlaams Parlement en voert projecten uit in opdracht van de Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken. Vanuit deze missie organiseerde de VSV al enkele jaren een coaching lokaal fietsbeleid. Sinds 2017 startte de VSV met een coaching verkeersveiligheid, waarbij in 2018 een unieke samenwerking met de Provincie Antwerpen en OVK werd gestart. De Provincie Antwerpen De Federale diensten van de Gouverneur en de Dienst Mobiliteit van Provincie Antwerpen lanceerden het project Verkeersveilige Gemeente waarbij de doelstelling is om nul, ZERO doden en zwaargewonden in en door het verkeer te realiseren. Provincie Antwerpen gelooft in het belang van een geïntegreerde en integrale aanpak. Daarom werden de afzonderlijke verkeersveiligheidsinitiatieven van de partners optimaal op elkaar afgestemd zodat ze elkaar wederzijds versterken. De gedeelde focus blijft breed en richt zich bovenal op een uitgesproken engagement en de zogenaamde drie E s (engineering, enforcement en educatie): veiliger fiets-, wandel- en weginfrastructuur qua aanleg en door de gerichte inzet van technologie; een hoge pakkans door systematische en structurele handhaving; een mentaliteitswijziging zodat verkeersveilig gedrag de norm en niet langer de uitzondering is. ZERO-doden en ZERO-zwaargewonden is de gedeelde verantwoordelijkheid van elke weggebruiker én de verschillende overheden. De Ouder van Verongelukte Kinderen vzw - SAVE (OVK) OVK biedt hulp, begeleiding en ondersteuning aan families die een kind verloren in een verkeersongeval. Daarnaast werken ze ook aan sensibilisatie en bewustmaking van professionals inzake verkeersveiligheid. In dat kader steunt en realiseert OVK acties die verkeersveiligheid op de maatschappelijke agenda plaatsen. Waar mogelijk werkt OVK hiervoor samen met andere organisaties zoals de VSV. SAVE is de gemeenschappelijke naam voor alle OVK-acties voor verkeersveiligheid. SAVE staat voor Samen actief voor veilig verkeer. Met het project SAVE-charter spoort OVK lokale overheden aan een (nog) beter mobiliteitsbeleid te voeren, zodat op hun grondgebied geen (jonge) verkeersslachtoffers meer zouden vallen. Steden en gemeenten kunnen het charter ondertekenen met 7 doelstellingen voor een veiliger verkeer. OVK helpt hen deze doelstellingen te vertalen naar concrete actiepunten voor hun stad of gemeente. Na een succesvolle uitvoering van het actieplan wordt door OVK het SAVE-label uitgereikt. 6

7 Het studiebureau TRIDÉÉ Het studiebureau TRIDÉÉ werd via een overheidsopdracht door de VSV en haar partners geselecteerd om de coaching uit te voeren. Zij biedt opdrachtgevers ondersteuning bij de ontwikkeling en implementatie van mobiliteitsbeleid in al haar facetten. Ze beschikken over een brede expertise in beleidsontwikkeling, procesbegeleiding en infrastructuur, waarbij ze een met name goede reputatie hebben verworven in fietsbeleid, verkeersveiligheid en openbaar vervoer. Via hun vestiging in Rotterdam staan de laatste ontwikkelingen inzake verkeersveiligheid in Nederland direct tot hun beschikking. Bovendien volgen ze actief de ontwikkelingen in de omringende landen. TOOLS Zelfscan Dit instrument geeft de gemeente en de coach (en de peers) enerzijds een algemeen overzicht van alle ingrediënten van een kwaliteitsvol lokaal verkeersveiligheidsbeleid en - na invulling - anderzijds een inzicht in de huidige stand van zaken van het verkeersveiligheidsbeleid in de gemeente. De tool werd gemaakt in Excel en werd online geplaatst waardoor het voor meerdere personen altijd raadpleegbaar was. De zelfscan moest door zowel de burgemeester, de schepen voor mobiliteit, de (mobiliteits)ambtenaar als door de politie ingevuld worden. Ze konden een score geven van 1 tot 4. 7

8 De te beoordelen onderwerpen zijn onderverdeeld in 5 categorieën: Beleid & Organisatie, Educatie & Communicatie, Infrastructuur, Handhaving en Monitoring & Evaluatie. Afbeelding: Voorbeeld van de zelfscan. Eens alle onderwerpen gescoord werden door alle betrokkenen, resulteerde dit in gemiddelde scores. Gemeenten kregen zo een mooi beeld van de onderwerpen waar ze al goed op werken en andere onderwerpen die nog extra aandacht vragen. Deze zelfscan vormde dan ook de basis waarop verder gewerkt kan worden bij het opmaken van een actieplan in de volgende fase. Deze tool laat ook toe dat de coach hierover gemakkelijk in gesprek kan gaan met de gemeente. Opmerkingen die tijdens de telefonische coaching naar boven kwamen, werden dan ook aangevuld in deze tool. Tijdens de coachings op locatie vormde de zelfscan dan ook een vertrekpunt voor het groepsgesprek en het bepalen van de doelstelling en welke acties er nodig zijn om deze doelstelling te realiseren. 8

9 Afbeelding: Voorbeeld van de gemiddelde scores van de zelfscan van een gemeente. Actieplan Het actieplan is gekoppeld aan de zelfscan en bouwt hierop verder. De doelstellingen worden bepaald. Wanneer een gemeente zich bijvoorbeeld een 2 had gescoord bij de zelfevaluatie op een bepaald onderwerp, dan kunnen ze kiezen om als doelstelling een 3 of 4 te stellen. Dit gebeurt in overleg tussen de gemeente en de coach. Vervolgens worden er dan één of meerdere acties bij geformuleerd. Ook wie deze actie zal uitvoeren, wie de trekker is en welke timing vooropgesteld wordt, staat allemaal overzichtelijk in het actieplan genoteerd. Afbeelding: Voorbeeld van een deel van een actieplan. 9

10 Inspiratielijst Alle gemeenten kregen tenslotte nog een inspiratielijst met mogelijke acties mee. Dit zijn concrete acties in het kader van verkeersveiligheid die verschillende vormen kunnen aannemen. Per onderwerp is er een actie, tip, voorbeeld dat de gemeenten kan helpen bij het bepalen van acties of bij de uitwerking van hun acties. Afbeelding: Voorbeeld van (deel van de) inspiratielijst RESULTATEN Alle 16 gemeenten hebben de coaching succesvol afgerond en beschikken nu over een actieplan dat verder uitgewerkt en opgevolgd zal worden. OVK -SAVE zal hier in het kader van het SAVE-charter verder mee aan de slag gaan en de Provincie Antwerpen zal samen met de gemeenten bekijken hoe de acties uit het actieplan uitgevoerd kunnen worden in het ZERO-project. De coaching leverde interessante resultaten/bevindingen op. Deze zijn onderverdeeld in de thema s: interne organisatie, intern overleg, maatschappelijk draagvlak, nood aan vakkennis, visie als basis, samenwerking met buren, overheden, scholen en politie. Interne organisatie De gecoachte gemeenten zijn tellen tussen de en inwoners. Aangezien dit relatief weinig is, is de hoeveelheid VTE s die beschikbaar is voor mobiliteit en verkeersveiligheid veelal beperkt. Voor een systematisch beleid is het handig als één persoon binnen de gemeente de thematiek opvolgt en coördineert. Dit betekent niet dat deze persoon ook alles zelf moet doen. Juist bij verkeersveiligheid zijn veel partijen betrokken die een deelaspect van verkeersveiligheid (bijvoorbeeld verkeerseducatie) perfect kunnen opvolgen. Door één spin in het web te hebben, kan informatie beter gestroomlijnd worden en is het ook mogelijk om helderder richting de inwoners en andere actoren te communiceren. Intern overleg Intern overleg is nodig voor de afstemming tussen beleidsdomeinen. Verschillende gemeenten hebben op regelmatige basis, liefst minstens 1 keer per maand, intern overleg waarbij horizontaal en verticaal de relevante partijen worden samengebracht. Structureel overleg is positief voor een gelijkwaardig kennisniveau, stroomlijning van beslissingen en efficiënte opvolging van vragen en opmerkingen die continue binnenkomen en opgespaard worden. Logische partijen zijn betrokkenen bij ruimtelijke ontwikkelingen, onderwijs, jeugd, ouderen, infrastructuur, 10

11 burgermeester en schepen(en), gemeentesecretaris en politie. Het is niet nodig dat de volledige samenstelling altijd aanwezig is, wel is het belangrijk dat iedereen van het overleg afweet en op de hoogte wordt gehouden van beslissingen of openstaande vragen. Een vaste agenda is nuttig om ervoor te zorgen dat steeds kort wordt stil gestaan bij relevante onderwerpen. Het overleg is het liefst frequent, maar kort. Het kan ook gebruikt worden als moment om externe partijen uit te nodigen (bijvoorbeeld het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)) of inwoners die een kwestie willen aankaarten. Als een overleg frequent wordt gehouden, dan kunnen vragen en opmerkingen vanuit de bevolking worden opgespaard. Dit kan ook perfect gecommuniceerd worden. Maatschappelijk draagvlak Omdat mobiliteit en ook verkeersveiligheid een problematiek is die de gemoederen binnen een gemeente bezighoudt en waarover vele meningen bestaan, is het handig om aan maatschappelijk draagvlak te werken. Door partijen langdurig te betrekken bij het beleid, verhoogt het kennisniveau binnen de groep en ook het begrip (wat voor de één goed is, kan voor de ander nadelig zijn). Het is belangrijk om hierbij terug te kunnen vallen op een visie en om maatregelen op lange termijn te benoemen. Er moet voorkomen worden dat het buikgevoel de discussies bepaalt. Ook is het nuttig om maatschappelijk overleg niet politiek gekleurd te maken. Een externe voorzitter kan nuttig zijn. Nood aan vakkennis De kennisbehoefte wordt onder andere gestuurd door het feit dat veel personen binnen de gemeenten die bezig zijn met verkeersveiligheid, geen vakkennis hebben en vanuit een amateur achtergrond met de problematiek bezig zijn. Verkeer lijkt vaak eenvoudig, maar is het zeker niet. Vaak zijn er in de huidige situatie problemen of verbeterpunten aanwezig, maar het is vaak lastig voor de betrokkenen om te bepalen welke dat precies zijn. Zeker als het om knelpunten voor fietsers en voetgangers gaat. Ook dit heeft vaak te maken met een gebrek aan vakkennis. Er is ook nood aan inzicht in de mogelijkheden tot bijscholing om het kennisniveau bij te spijkeren. (Bovenliggende) visie als basis Een overkoepelende visie op lange termijn helpt op verschillende fronten bij mobiliteitsbeleid en zeker bij verkeersveiligheid. De thematiek leeft vaak sterk onder de bevolking en veel vragen en opmerkingen hebben te maken met mobiliteit of verkeersveiligheid. Tegelijkertijd is het een lastig onderwerp omdat het burgers direct raakt. Om onpopulaire of moeilijk te begrijpen maatregelen te nemen, is het belangrijk om ze te kunnen kaderen in een groter geheel. Daarbij is het belangrijk om terug te kunnen vallen op een visie, op uitgangspunten die zijn geformuleerd en die het liefst zijn gebaseerd op een bovenliggende visie die door de vakwereld gedragen wordt. Zeker omdat veel gemeenten een beperkt kennisniveau hebben, is een achterliggende visie extra belangrijk. Op dit moment is dit niet op een eenvoudig te begrijpen manier beschikbaar. Samenwerking met de buren Om verschillende redenen is samenwerking met de buren slim. Verkeer houdt niet op bij de grenzen. Om te werken aan een logisch verkeerssysteem (wegencategorisering) is het vaak nodig om grensoverschrijdend te kijken en maatregelen in een regionale context te bekijken. Maatregelen tegen sluipverkeer kunnen meer verkeer op een daarvoor bedoelde weg in een andere gemeente betekenen. Om dit te kunnen kaderen en uit te leggen aan de bevolking is een visie die zijn weerslag krijgt in bijvoorbeeld de wegencategorisering en het beleid rond verblijfsgebieden nodig die verder rijkt dan de eigen gemeente. Omdat de gemeenten klein zijn, is de hoeveelheid personeel met vakkennis beperkt. Door samen te werken met buurgemeenten, kunnen ervaringen en kennis worden uitgewisseld. Hierdoor is het enerzijds mogelijk om binnen een zone meer gelijksoortige maatregelen te krijgen. Kennis maakt sterker en maakt het eenvoudiger om op een systematischere manier aan verkeersveiligheid te werken. 11

12 Samenwerken met (regionale) overheden De vorming van de vervoersregio s is momenteel zeer actueel. Voor gemeenten is het soms zoeken wie deelneemt aan de discussies. De vervoersregio s bieden wel goede mogelijkheden voor betere samenwerking en visievorming op regionaal niveau als basis voor het eigen gemeentelijke beleid. AWV, die de Vlaamse gewestwegen beheert, is een belangrijke overheidspartner voor de gemeenten als het om verkeersveiligheid gaat. In sommige gemeenten situeren bijna alle ernstige knelpunten zich op gewestwegen. De wijze waarop gemeenten samenwerken met AWV verschilt sterk. Samenwerking met scholen De verschillende scholen die zich binnen een gemeente situeren zijn een belangrijke partner in de aanpak van verkeersveiligheid. Kinderen en jongeren zijn immers een kwetsbare groep die zich in het verkeer begeeft. Schoolomgevingen zijn gevoelige plekken qua verkeersveiligheid. Gemeenten, politie en scholen doen vaak al heel wat inspanningen om de verkeersveiligheid aan de schoolpoort te verhogen. De inzet van die verschillende partijen is dan ook cruciaal. Sommige gemeenten betrekken de dienst onderwijs of de dienst jeugd van hun gemeente. Sommige gemeenten organiseren overleg met de scholen, andere gemeenten laten dit over aan de scholen zelf en helpen soms op vraag mee met bepaalde acties. Vaak is er wel ondersteuning vanuit gemeenten in de vorm van verkeersparken, materiaal ter beschikking stellen via uitleendienst, vrijwilligers ter beschikking stellen, financiële ondersteuning, enzovoort. Er is zelfs een gemeente die zelf lespakketten voor de scholen maakt. De samenwerking met scholen loopt dus zeer verschillend en hangt vaak samen met financiële middelen en aantal VTE. Samenwerking met de politie Voor een goed verkeersveiligheidsbeleid is het belangrijk dat de gemeente en de politie goed samenwerken. Ieder heeft zijn eigen taken, kanalen, middelen en organisatiestructuren. Een goede samenwerking vereist overleg over de doelen en taken die beide partijen hebben en de wijze waarop hierover gecommuniceerd wordt. De politie vervangt niet de mobiliteitsambtenaar van de gemeente, maar kennis en ervaring kunnen gedeeld worden. Bovendien heeft de politie expertise op het vlak van handhaving en ongevallenanalyse. Het politiecollege is een belangrijk overlegplatform voor gemeenten binnen een politiezone. Op dit niveau kunnen strategische doelstellingen worden bepaald en afspraken worden gemaakt over inzet van personeel en afbakening van taken. Ook kan worden afgesproken op welke manier en met welke frequentie data van de politie en de gemeente worden uitgewisseld. In verschillende gemeenten is er een verkeerscel (of gelijksoortig) waar ook de politie deel van uit kan maken. Dit blijkt een effectieve manier te zijn om op operationeel niveau kennis uit te wisselen en resultaten van maatregelen en acties te bespreken. Data over bijvoorbeeld snelheden, ongevallen en verkeersintensiteiten zijn nuttig voor het gemeentelijk beleid en de opvolging en evaluatie van projecten. Relevante data voor verkeersveiligheid en handhaving komt voor een belangrijk deel van de politie, maar ook gemeenten verzamelen data die interessant zijn voor het bepalen van doelstellingen en (handhavings)acties. De wijze waarop data wordt uitgewisseld tussen gemeentes en politiezones is zeer divers. Soms weet de burgermeester heel veel en de ambtenaren heel weinig, terwijl in andere gemeenten iedereen die wil informatie kan verkrijgen. Sommige politiezones leveren jaarlijks een audit rapport, andere leveren op aanvraag data. De politie speelt ook een rol bij verkeerseducatie, handhaving rondom scholen en (training van) gemachtigd opzichters. Ook hier zijn er verschillende modellen zichtbaar van zeer actief inhoudelijk betrokken tot een beperkte rol. Communicatie over verkeerseducatie kan via het gemeentelijk scholenoverleg lopen, maar ook direct via de scholen. 12

13 CONCLUSIE De coaching verkeersveiligheid gemeenten ondersteunt de deelnemende gemeenten in het uitwerken van een verkeersveiligheidsbeleid. In dit traject worden de eerste belangrijke stappen gezet, namelijk een zelfevaluatie gevolgd door het bepalen van doelstellingen en het uitwerken van een concreet actieplan. De tools die de coaching ondersteunen, zijn handige instrumenten voor zowel de gemeenten als de coach en partners. Door de samenwerking tussen verschillende partijen: VSV, OVK-SAVE en de Provincie Antwerpen worden de verschillende projecten in elkaar verweven en de krachten gebundeld. Zo zetten de gemeenten in het coachingstraject van de VSV al de eerste belangrijkste stappen waarop later verder gebouwd wordt in het SAVEverhaal van OVK-SAVE en het ZERO-verhaal van Provincie Antwerpen. Door deze coaching krijgen de gemeenten de kans om van andere gemeenten te leren en kunnen ze zelf waardevolle input geven. Dit zorgt ervoor dat gemeenten concrete stappen kunnen zetten, gestoeld op ervaringen van soortgelijke gemeenten. De coaching brengt ook interessante bevindingen aan het licht, die dan weer nuttig zijn voor de verschillende partners om op hoger niveau mee aan de slag te gaan. 13