Hoe word ik natuurgids? 3

Transcriptie

1 Hoe word ik natuurgids? Algemene infobundel voor cursisten Inhoud Voorwoord 2 Inleiding 2 Hoe word ik natuurgids? 3 Deel 1: de cursus Natuurgids 3 Algemeen 3 Het projectwerk 4 Stap 1: Onderzoeksfase projectwerk 5 Keuze & afbakening project 5 Onderzoek & verkenning onderwerp 5 Stap 2: Uitwerking educatief product 5 Selectie & vertaling naar educatief product 5 Try-out 5 Stap 3: Evaluatie van je projectwerk 6 Opdrachten tijdens de cursus 6 Verslag maken van een excursie 6 Drie opdrachten binnen de lessen methodiek 6 Werken met de website Waarnemingen.be 6 Feedbackgesprek 6 In te dienen documenten voor feedbackgesprek (2 weken vooraf) 6 Getuigschrift 7 Deel 2: vervolmakingstraject 7 Praktijktraining 7 Bijkomende vorming 7 Natuurpunt CVN-badge 8 Varia 8 Het leerplatform 8 Welk materiaal is handig als natuurgids? 9 OSCAR-competentiebewijs 9 Samenwerking met Toerisme Vlaanderen i.f.v. erkend gids en reisleider 9 Foto s tijdens de cursus 10 Contactgegevens Natuurpunt CVN 10 Infobundel voor cursisten 1 10 versie: 29/08/2017

2 Voorwoord Je volgt de cursus Natuurgids. Je hebt gekozen voor een leerrijk traject en een mooi engagement. Voor ons is de cursus een belangrijk onderdeel in een algemene strategie van natuurbehoud en milieuzorg. Wij hopen dat je jouw enthousiasme en kennis niet voor jezelf houdt, maar dat je ze uitdraagt naar anderen. Veel plezier! Natuurpunt CVN-team Inleiding De cursus Natuurgids bestaat al sinds Tot 2015 werd hij georganiseerd door het Centrum Voor Natuur- en milieueducatie (CVN). In die 50 jaar behaalden meer dan 8000 cursisten het diploma CVN-Natuurgids. Vandaag organiseert Natuurpunt CVN de cursus. Je kan hem jaarlijks op minstens 15 plaatsen in Vlaanderen volgen. Voor de cursus Natuurgids werken we steeds samen met een plaatselijke partner. Dat kan een natuurgidsenwerkgroep zijn, een afdeling van Natuurpunt of een andere natuurvereniging, een educatief centrum De medewerking van een lokale partner is cruciaal. De lokale partner kent de eigen streek en de lokale excursiemogelijkheden en kan de cursisten het best motiveren om achteraf actief te blijven. Bovendien staat de lokale partner in voor de begeleiding van de cursisten. Infobundel voor cursisten 2 10 versie: 29/08/2017

3 Hoe word ik natuurgids? Deel 1: de cursus Natuurgids Algemeen De 30-delige cursus Natuurgids vormt het hart van het opleidingstraject. Het is een veelzijdige opleiding, die probeert rekening te houden met de kennis en interesses van de deelnemers en een opstap is naar veel verschillende vormen van actie en engagement. Het traject om natuurgids te worden ontwikkelt bij de deelnemers de competenties om een groep mensen de natuur te laten beleven en ontdekken, en die groep te inspireren om bij te dragen aan natuur- en milieubehoud, zorg voor erfgoed en een solidaire, duurzame samenleving. Spoor 1: samen op weg Spoor 2: methodisch sterk Spoor 3: inhoudelijk onderbouwd Het projectwerk : een cocreatief proces in aansluiting met een regionale werking Lessen methodiek Rol van de natuurgids/hoe leren mensen Werkvormen en spreken voor groepen Gidsbeurt voor kleine groepen Doelgroepen en gebruik van educatief materiaal Gidsbeurt voor grote groep Lessen biodiversiteit Leven en overleven Planten Dieren... Infobundel voor cursisten 3 10 versie: 29/08/2017

4 Lessen ecosysteem Ecologie Habitats en biotopen Natuurbeheer... Lessen mens en natuur Motieven en tradities Natuurbeleid... Spoor 4: met praktijk ondersteund Excursies en praktijklessen Gebiedsverkenningen Biotoopstudies en natuurbeheer in samenwerking met beheerteams Biodiversiteitsexcursies (vogels, ongewervelden, planten) met veldtechnieken voor waarneming, in samenwerking met studiewerkgroepen Seizoensexcursies en landschapsexcursies Het projectwerk Het projectwerk is een onderzoeksproject over een thema of natuurgebied dat resulteert in een educatief product. Samen met andere cursisten laat je zien wat je geleerd hebt en hoe je het toepast en vertaalt in de praktijk. Doorgaans werk je samen met 2 tot 3 medecursisten. Het is een cocreatief proces waarin je heel veel van elkaar kan leren. Enkele voorbeelden: een brochure over een natuurgebied, met bijhorende wandeling een workshop een educatief pakket een tentoonstelling een begeleide groepswandeling Voor dit projectwerk krijg je de ondersteuning van de begeleiders, de vormingsconsulent en/of het lokale netwerk. Opvolging en voorstelling van je project tijdens de cursus Tussentijdse bespreking met een stand van zaken De laatste les sluiten we af met korte presentaties van de projectwerken Infobundel voor cursisten 4 10 versie: 29/08/2017

5 Stap 1: Onderzoeksfase projectwerk Keuze & afbakening project Je werkt een educatief product uit rond een bepaald natuurgebied of thema. Leg je oor te luisteren bij de lokale partners. Zij kunnen zeker interessante suggesties geven en je begeleiden. Zijn er thema s of gebieden die onderbelicht zijn? Wil een bezoekerscentrum een nieuwe tentoonstelling? Is een lokale Natuurpunt-afdeling al lang van plan om een educatief pakket te maken maar vond men nog geen tijd? Bespreek samen met je medecursisten de doelstelling en doelgroep van het project. Zoek een lokaal contactpersoon gerelateerd aan het project, die jullie kan begeleiden. Onderzoek & verkenning onderwerp Om een goed zicht te krijgen op de verschillende projecten vragen we om een projectplan te maken. Je projectplan maak je op aan de hand van een projectfiche (= sjabloon). In het kader van je onderzoek verzamel je achtergrondinformatie en maak je waarnemingsverslagen. Dit doe je individueel of samen. Waarnemingsverslagen zijn een neerslag van je bezoek aan het natuurgebied of het onderzoek naar een thema. Zo leer je de theorie van in de cursus omzetten in de praktijk. Voorbeelden van een waarnemingsverslag kan je vinden op het leerplatform. Je waarnemingen bewaar je in een digitaal en/of papieren portfolio. Het werk is origineel én gecreëerd door de groep. Gebruik je eigen formuleringen en vermeld duidelijk je bronnen. Deze fase staat in functie van het eindproduct. Stap 2: Uitwerking educatief product Selectie en vertaling naar educatief product Na de onderzoeksfase werk je het educatief product uit. Je maakt een selectie uit alle verzamelde informatie en je vertaalt deze naar je educatief product. Try-out Je test je educatief product uit met een groep deelnemers. Zo oefen je ook je gidsvaardigheden. Dit is jouw try-out. Aandachtspunten bij de try-out: Je maakt een scenario waarvan je het sjabloon terugvindt in je projectfiche. Infobundel voor cursisten 5 10 versie: 29/08/2017

6 Nodig naast je doelpubliek ook een vertegenwoordiging van de lokale partner(s) en eventueel je medecursisten uit. Zoek een natuurgids met ervaring die meeloopt tijdens je try-out. Bezorg hem op voorhand je projectfiche en maak tijd voor een korte nabespreking. Bezorg het ingevulde formulier samen met het scenario aan de vormingsconsulent. Stap 3: Evaluatie van je projectwerk Op onderstaande momenten kan je je projectwerk evalueren en bijsturen: voorstelling projectwerk tijdens de laatste les feedback van je mentor op je project en je try-out zelfevaluatie van je projectgroep Het feedbackgesprek blikt o.a. terug op je evaluatie van het projectwerk. Opdrachten tijdens de cursus Verslag maken van een excursie De excursies vormen een essentieel onderdeel van de opleiding. Van elke excursie maken we een verslag. Dit kan kort en krachtig, uitgebreid, met of zonder foto s, aan de hand van filmpjes, via een blog,... De cursisten spreken onderling af wie verslag uitbrengt, op een manier dat iedereen minstens eenmaal aan bod komt. Per excursie kunnen er meerdere verslaggevers zijn. De verslagen plaatsen we op het leerplatform. Opdrachten binnen de lessen methodiek: 1 observatie van een wandeling van een natuurgids buiten het kader van deze cursus. Je vult het observatieformulier kalenderwandeling in en neemt dit mee naar de eerste methodiekles. Tijdens de methodiekexcursies bereid je een onderdeel van een wandeling zelf voor als gids. Werken met de website Waarnemingen.be Als je een waarnemingsverslag maakt van een excursie, voeg je ook enkele waarnemingen in op Waarnemingen.be. Feedbackgesprek De vormingsconsulent organiseert samen met de lokale partner het feedbackgesprek. Aan de hand van je voorbije traject geven we richting, motivering en ondersteuning voor je vervolmaking als gids en inbedding bij het lokale netwerk om praktijkervaring op te doen. Het feedbackgesprek is een positieve, stimulerende babbel. De cursus is immers geen eindpunt, maar een stap in het levenslang leren rond natuur. In te dienen documenten voor feedbackgesprek (2 weken vooraf): volledige projectfiche invulblad feedbackgesprek Infobundel voor cursisten 6 10 versie: 29/08/2017

7 Getuigschrift Het getuigschrift is een leerbewijs. Het is samen met het vervolmakingstraject nodig om als erkend natuurgids de Natuurpunt CVN-badge te ontvangen. Om dit getuigschrift te verkrijgen: ben je minstens op drie kwart van de lessen aanwezig maak je een projectwerk en voer je dit uit neem je deel aan de opdrachten binnen de lessen en activiteiten sluiten we het cursusjaar af met een feedbackgesprek, waarin we vooruitblikken Deel 2: vervolmakingstraject Een goede natuurgids word je door praktijkervaring en bijscholing. Zo kan jij je specialiseren in datgene wat jou het meeste boeit. Het vervolmakingstraject bestaat uit praktijktraining en bijkomende vorming. Op het leerplatform vind je het document om je acties voor dit vervolmakingstraject te noteren. Voor dit vervolmakingstraject geven we je de tijd tot twee jaar na het einde van de cursus. Tijdens het feedbackgesprek krijg je advies en richting om er met volle goesting in te stappen. Praktijktraining In deze stageperiode ga je zelf gidsen. Onder gidsen verstaan we het begeleiden van excursies, workshops, wandelingen en belevingsmomenten die tussen 1,5 en 3 uur duren. Je werkt minimaal aan 10 activiteiten mee waarvan je er minstens 2 zelfstandig gidst. Maximaal 5 van de 10 activiteiten mag je doen vóór het feedbackgesprek. Zo behouden we ruimte om tijdens het feedbackgesprek suggesties te geven voor jouw vervolmakingstraject. Je houdt je vorderingen bij op het formulier vervolmakingstraject Afhankelijk van je voorafgaande ervaring met groepen, raden we aan om stapsgewijs ervaring op te bouwen. Meelopen en nabespreking met een ervaren gids Meelopen met een gids en zelf op 1 of 2 stopplaatsen gidsen Zelf een gidsbeurt verzorgen, ondersteund door een ervaren gids Zelfstandig gidsen Ga je zelfstandig gidsen? Zoek dan een gids met ervaring die je feedback bezorgt. Stuur hem op voorhand je scenario en het feedbackformulier try-out. Dit bezorg je achteraf aan de vormingsconsulent. Bijkomende vorming Na deze cursus heb je een brede basis over natuur en milieu en beschik je over basisvaardigheden rond het begeleiden van groepen. Nu kan je je verder toeleggen op wat je echt boeit. Onze bijkomende vormingen komen in pakketten van 20 uren. Je hebt de keuze Infobundel voor cursisten 7 10 versie: 29/08/2017

8 tussen een waaier van gespecialiseerde methodische of inhoudelijke bijscholing. Inhoudelijke bijscholing: cursus planten, paddenstoelen, natuurbeheer, EHBO in de natuur op stap met een natuurstudiewerkgroep: determineren van planten, insecten, paddenstoelen lezingen Methodische bijscholing: gidsen van kinderen verhalen vertellen gidsen voor anderstaligen... Op het formulier mag je vormingen aangeven tot 2 jaar voor de start van de vorming. Met uitzondering van opstapcursussen zoals Natuurverkenner, Natuur-In-Zicht en Natuur voor Groentjes. We behouden ook hier de mogelijkheid om je via het feedbackgesprek richting te geven. Daarom dien je 10 van de 20 lesuren te realiseren na het feedbackgesprek. Natuurpunt CVN-badge Een officiële natuurgidsbadge, uitgereikt door Natuurpunt CVN, ontvang je als je na de cursus Natuurgids ook het vervolmakingstraject afrondt. Deze badges reiken we o.a. uit tijdens de Natuurpunt CVN-dag, die jaarlijks in maart plaatsvindt. Om deze Natuurpunt CVN-badge te ontvangen, dien je bij jouw vormingsconsulent het formulier voor het vervolmakingstraject in, alsook minimaal 2 positieve feedbackformulieren + 2 aanwezigheidslijsten van je zelfstandige gidsbeurten. Varia Het leerplatform Bij aanvang van de cursus krijg je toegang tot het leerplatform. Hierop staat zowel praktische als inhoudelijke informatie. Deze informatie omvat o.a.: het programma deze infobundel documenten die horen bij het projectwerk handboek Natuurgids handboek Natuur-In-Zicht: de basiscursus die je kan volgen als voorbereiding op de cursus Natuurgids. de hand-outs van de lessen en bijkomende documentatie voor zelfstudie Infobundel voor cursisten 8 10 versie: 29/08/2017

9 Welk materiaal is handig als natuurgids? Hierbij een lijst met nuttig materiaal om de natuur te leren kennen. Je bent niet verplicht dit aan te kopen. loep, 10x tot 15x vergrotend notitieschriftje potlood of balpen zakmes: om je potlood te scherpen of bloemen open te snijden verrekijker (8 à 10 x 40) zoekkaarten, veldgidsen... enveloppen om verzameld plantenmateriaal in te bewaren voor latere determinatie OSCAR-competentiebewijs Wil je een OSCAR-compentetiebewijs en heb je dat aangevinkt bij je inschrijving? We voegen dit competentiedocument toe aan je portfolio op OSCAR-online na het ontvangen van je getuigschrift. OSCAR-online is een online platform dat de competenties van vrijwilligers in het sociaal-cultureel werk zichtbaar maakt. Het betreft een gemeenschappelijk initiatief van de overheden Cultuur en Jeugd. Bij de inschrijving heb je aangevinkt of je dit al dan niet wil. Samenwerking met Toerisme Vlaanderen i.f.v. erkend gids en reisleider Natuurpunt CVN is door Toerisme Vlaanderen erkend als opleidingsverstrekker in het raam van het cursustraject erkend gids/reisleider. Dit traject omvat 2 lesjaren. Ons vervolmakingstraject voorziet in het tweede lesjaar de specialisatiemodule finaliteit natuur. Wie erkend toeristisch gids wil worden en zich wil specialiseren in het thema natuur, kan 2 trajecten volgen: Je volgt het eerste jaar van de opleiding erkend gids/reisleider bij een CVO (Centrum Voor Volwassenenonderwijs) of bij Syntra (middenstandsopleiding), die daarvoor door Toerisme Vlaanderen erkend zijn (kijk op Het tweede jaar volg je de cursus Natuurgids en het vervolmakingstraject bij Natuurpunt CVN. Natuurpunt CVN is de enige erkende opleidingsinstelling voor deze specialisatie. De Natuurpunt CVN-badge wordt door Toerisme Vlaanderen erkend. Zo kan je nadien bij een CVO of bij Syntra jouw badge als toeristisch gids aanvragen. Je volgt een cursus Natuurgids, voltooit het vervolmakingstraject en krijgt daarna zin om toeristisch natuurgids te worden? Dan kun je alsnog het eerste jaar van de opleiding volgen. Er is geen verplichte volgtijdelijkheid tussen beide cursusjaren. Het tweede specialisatiejaar finaliteit natuur omvat 240 lestijden. Deze worden ingedeeld via volgend traject: Infobundel voor cursisten 9 10 versie: 29/08/2017

10 Foto s tijdens de cursus Foto s genomen tijdens een cursusactiviteit kunnen gebruikt worden voor promotiedoeleinden. Wil je dit niet, geef dit dan tijdig aan bij de fotograaf, alsook bij de vormingsconsulent of medewerker van Natuurpunt CVN. Neem je zelf foto s bij de cursusactiviteiten, vraag dan vooraf aan de groep of iedereen akkoord is. Je mag je foto s steeds bezorgen aan de vormingsconsulent. Geef bij hem/haar aan of we je naam al dan niet moeten vermelden bij gebruik. Contactgegevens Natuurpunt CVN Zit je met vragen? Dan kan je steeds terecht bij de cursusbegeleiding of je provinciale vormingsconsulent. De contactgegevens van de cursusbegeleiding krijg je aan de start van de cursus. Vormingsconsulent provincie Antwerpen: Joëlle Laes of joelle.laes@cvn.natuurpunt.be Vormingsconsulent provincie Limburg: Sandra Bamps of sandra.bamps@cvn.natuurpunt.be Vormingsconsulent provincie Oost-Vlaanderen: Thijs Himpe of thijs.himpe@cvn.natuurpunt.be Vormingsconsulent provincie Vlaams-Brabant & Brussel: Iris Buedts of iris.buedts@cvn.natuurpunt.be Vormingsconsulent provincie West-Vlaanderen: Anke Desender of anke.desender@cvn.natuurpunt.be Infobundel voor cursisten versie: 29/08/2017