Normaal- en streefwaarden, formules
|
|
- Emiel van Dongen
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Achtergrond richtlijn Normaal- en streefwaarden, formules Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade stadium G1 t/m G4 volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5 en G5D Inhoud 1. Inleiding 2. Normaalwaarden bloedparameters 3. Normaalwaarden urineparameters 4. Indeling stadia nierschade 5. Streefwaarden CNS 6. Streefwaarden HD 7. Streefwaarden PD 8. Handknijpkracht 9. Formules 10. Literatuur In de behandelrichtlijnen voor chronische nierschade en nierfunctievervangende therapie worden streefwaarden genoemd. In dit document een overzicht van normaal- of referentiewaarden en streefwaarden bij de diverse behandelingen. Een toelichting is te vinden in de DNN richtlijnen, achtergronden richtlijnen, position papers en factsheets. In de tabellen met streefwaarden kunnen desgewenst de streefwaarden of alarmwaarden worden genoteerd zoals die in het eigen centrum zijn afgesproken. In dit document staat eveneens een overzicht van veel gebruikte formules waarmee de waarden geïnterpreteerd kunnen worden. Nota bene: De normaalwaarden zijn van Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratorium-geneeskunde. De in het centrum gebruikte waarden kunnen afwijken omdat elk laboratorium eigen referentiewaarden hanteert afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens. Afdrukdatum : Pagina 1 van 20
2 1. Inleiding Uitslagen worden vergeleken met referentie- of normaalwaarden. Dit zijn over het algemeen intervallen, zodanig gekozen dat 95% van de uitslagen van gezonde mensen binnen deze grenzen valt. De helft van de overige 5% valt daarboven, de andere helft daaronder. Een lichte afwijking hoeft dus geen betekenis te hebben. [23] Een aantal aspecten zijn van invloed op de referentiewaarden: [23] Leeftijd Geslacht Zwangerschap Voedingspatroon Medicijngebruik Moment van bepaling (nuchter, net na een maaltijd) Analysemethode in het laboratorium Eenheid waarin iets is gemeten (% of in metrische eenheid of SI eenheid, zie DNN Factsheet Omrekenfactoren) Streefwaarden bij bepaalde ziektebeelden kunnen afwijken van de referentiewaarden. Een algemene toelichting op laboratoriumonderzoek is te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratorium-geneeskunde. Afdrukdatum : Pagina 2 van 20
3 2. Normaalwaarden bloedparameters Biochemische parameters bloed Normaalwaarde [23] Biochemische parameters - bloed Normaalwaarde [23] Ureum 60 jaar: mmol/l Cholesterol totaal (TC) mmol/l > 60 jaar: mmol/l HDL-Cholesterol : mmol/l Kreatinine (enzymatische methode) * : µmol/l : mmol/l : µmol/l LDL-Cholesterol < 3.0 mmol/l Kreatinineklaring ml/min TG (nuchter) mmol/l Natrium mmol/l Kalium mmol/l Hemoglobine Calcium (gecorrigeerd voor albumine) serum: mmol/l : mmol/l : mmol/l Calcium geïoniseerd capillair: mmol/l Hematocriet : I/L veneus: mmol/l : I/L Fosfaat mmol/l MCV (gemiddeld celvolume) fl Magnesium mmol/l MCH (gemiddelde hoeveelheid Hb per cel) fmol Zink plasma: µmol/l MCHC (gemiddelde Hb-concentratie per cel) mmol/l vol bloed: µmoll/ Reticulocyten 0-2% Glucose (nuchter) volbloed of capillair: mmol/l IJzer : µmol/l veneus plasma: mmol/l : µmol/l HbA1 c mmol/mol TIJBS (Totale ijzerbindingscapaciteit) µmol/l Bicarbonaat (CO 2 of HCO - 3 ) mmol/l Ferritine : µg/l premenopauzaal: µg/l intact PTH 2-7 pmol/l postmenopauzaal: µg/l Albumine g/l Transferrine g/l Totaal eiwit g/l TSAT 20-50% Leukocyten /L Urinezuur mmol/l Trombocyten /L mmol/l Gamma GT : < 45 U/L Foliumzuur 5-23 nmol/l : < 35 U/L Vit. B pmol/l AF < 125 U/L Vit. D 25(OH)D nmol/l ALAT : < 50 U/L 1α25(OH) 2 D pmol/l : < 40 U/L ASAT < 45 U/L CRP <10 mg/l Tabel 1 normaalwaarden biochemische bloedparameters Afdrukdatum : Pagina 3 van 20
4 * Gebruik van voedingssupplementen met creatine kunnen van invloed zijn op het serumkreatininegehalte en daarmee de egfr beïnvloeden. Creatinemonohydraat zou geen invloed hebben, andere soorten, zoals creatinine-ethylester wel. [12] Serumkreatininegehalte zal ook stijgen na gebruik van een grote portie vlees en vis omdat dit kreatinine en kreatininefosfaat bevat. Tenslotte kunnen bepaalde medicijnen het serumkreatininegehalte verhogen, zoals de antibiotica cefalosporines en trimethoprim en H 2 -antgaonisten, zoals cimetidine. [25] Calcium is in plasma voor een deel gebonden aan plasma-eiwitten, vooral aan albumine. Als totaal calcium wordt bepaald, is correctie nodig bij afwijkende albumine-waarden. Er zijn een aantal formules gangbaar. Geadviseerd wordt [6 : - Indien albumine < 40 g/l is: gecorrigeerd calcium = gemeten calciumwaarde + [0,02 x (40 gemeten albumine)] - Indien albumine > 45 g/l is: gecorrigeerd calcium = gemeten calciumwaarde [0,02 x (gemeten albumine 45)] Andere gehanteerde formules zijn: - Ca gecorrigeerd = Ca actueel gemeten + 1 (albumine/40). - Ca gecorrigeerd = Ca actueel gemeten + [(42 Ca actueel gemeten) x 0.02] Ureum/kreatinineratio wordt berekend als de verhouding tussen serumureumwaarde (mmol/l) en serumkreatininewaarde (µmol/l). [26] Een ratio > 100 wijst op een gestegen reabsorptie van ureum, zoals verwacht kan worden bij dehydratie en geeft aan dat de verslechterde nierfunctie een pre-renale oorzaak heeft. Normaal gesproken ligt de ratio tussen de 40 en 100, ook bij een postrenale oorzaak van de verslechterde nierfunctie. Een ratio < 40 wijst op een gedaalde reabsorptie van ureum. Dat is mogelijk een gevolg van tubulaire schade en dus een aanwijzing voor een renale oorzaak van de verslechterde nierfunctie. Afdrukdatum : Pagina 4 van 20
5 3. Normaalwaarden urineparameters Biochemische parameters urine Normaalwaarde [23] Albumine/kreatinine ratio [4] : < 2.5 mg/mmol : < 3.5 mg/mmol Albumine < 30 mg/24 uur of < 20 mg/l of < 3.0 mg/mmol Calcium < 8 mmol/24 uur Eiwit < 150 mg/24 uur Fosfaat mmol/24 uur Kalium mmol/24 uur Kreatinine mmol/24 uur Magnesium 3-5 mmol/24 uur Natrium mmol/24 uur Ureum mmol/24 uur Urinezuur mmol/24 uur Tabel 2 normaalwaarden biochemische urineparameters Afdrukdatum : Pagina 5 van 20
6 4. Indeling stadia nierschade CNS wordt gedefinieerd op basis van afwijkingen van de nieren in structuur of functie, > 3 maanden aanwezig, met gevolgen voor de gezondheid. CNS wordt ingedeeld op basis van egfr en albuminurie. [11,30] Stadium G egfr (ml/min/1.73 m 2 ) 1 Hoog of normale egfr 90 2 Licht verminderde egfr A Licht tot matig verminderde egfr B Matig tot ernstig verminderde egfr Ernstig verminderde egfr Nierfalen < 15 5D Nierfalen met nierfunctievervangende therapie Tabel 3 indeling stadia GFR De egfr wordt berekend met de CKD-EPI formule. Bij overgewicht en bij kinderen geven deze formules een overschatting. Bij ondergewicht en bij ouderen is de waarde onterecht lager. [23] De berekende kreatinineklaring is vanwege actieve tubulaire actieve secretie van kreatinine 15-20% hoger. Stadium A Albuminurie [11,30] A1 Normaal tot mild verhoogd (voorheen als micro-albuminurie aangeduid) A2 Matig verhoogd (voorheen als macro-albuminurie aangeduid) A3 Ernstig verhoogd (proteïnurie) Tabel 4 indeling stadia albuminurie ochtend urine albumine/kreatinine ratio (mg/mmol) ochtend urine albumine (mg/l) < 3 < 20 < uurs urine albumine (mg/24 uur) 3.0 tot < tot < tot < Afdrukdatum : Pagina 6 van 20
7 De KDIGO heeft deze indelingen vertaald in drie groepen, gebaseerd op relatief risico op overlijden, cardiovasculaire events en het ontstaan van acute nierinsufficiëntie en eindstadium nierfalen. In deze classificatie wordt stadium G5 niet meer onderverdeeld in G5 nierfalen en G5D nierfalen met dialyse. [11] Figuur 1 KDIGO classificatie De percentages in de legenda bij de kleurcoderingen geven de prevalentie in de algemene bevolking weer (zoals gevonden in het PREVEND onderzoek). [30] Afdrukdatum : Pagina 7 van 20
8 5. Streefwaarden chronische nierschade Biochemische parameters - bloed Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling CNS Streefwaarden / Alarmwaarden Kalium < 5.5 mmol/l [2] Calcium (gecorrigeerd voor albumine) streven naar normaalwaarde [16] : mmol/l* Fosfaat streven naar normaalwaarde [16] : >0.7 mmol/l en 1.5 mmol/l* Magnesium < 1.5 mmol/l Bicarbonaat (CO 2 of HCO - 3 ) streven naar normaalwaarde; 22 mmol/l intact PTH streven naar normaalwaarde [16] 25(OH)D 3 > 80 nmol/l voor botstofwisseling; > 100 nmol/l voor pleiotrope effecten [17] Cholesterol (TC) > de minimumwaarde [13] en < 5 mmol/l [3] HDL-Cholesterol > 1 mmol/l [3] LDL-Cholesterol < 2.5 mmol/l [3] TG (nuchter) < 1.7 mmol/l [3] TC/HDL ratio < 4 [3] Albumine > 40 g/l [15] CRP < 10 mg/l Glucose nuchter: > 4 en < 7 mmol/l; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/l [4] HbA1 c < 53 mmol/mol [14,30] (zie toelichting) Hemoglobine individueel bepaald, niet routinematig < 6.2 mmol/l, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/l [20] Ferritine µg/l [20] Transferrine saturatie > 20 % [20] Biochemische parameters urine Totaal eiwit Natrium zo laag mogelijk, bij voorkeur < 0.5 g/24 uur < 100 mmol/24 uur Overige parameters Bloeddruk systolisch 130 mmhg, diastolisch 80 mmhg SGA 6 Tabel 5 streefwaarden bij CNS * normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine. Afdrukdatum : Pagina 8 van 20
9 In de NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 (oktober 2013) is een nuance aangebracht in de streefwaarde van het HbA1c. De diabetesduur en leeftijd zijn medebepalend. [22] Figuur 2 Algoritme voor het bepalen van de HbA1c-streefwaarde [22] Personen < 70 jaar met alleen leefstijladvisering of metforminetherapie: Personen 70 jaar die korter dan 10 jaar diabetes hebben: Personen 70 jaar die langer dan 10 jaar diabetes hebben: 53 mmol/mol 58 mmol/mol 64 mmol/mol De HbA1c waarde is een weerspiegeling van de mate van glycering van erythrocyten. Een goed HbA1c kan het gevolg zijn van frequente hypoglycemiën en geeft dus niet per definitie een goede glucoseregulatie weer. De waarde is niet betrouwbaar bij: hemolyse (versnelde afbraak van erythroyten) en de behandeling ervan hemoglobinopathie (zoals sikkelcelanemie) na bloedtransfusie zwangerschap (met name in het eerste deel) nierfalen: de HbA1c waarde geeft een onderschatting van de gemiddelde glucosewaarde (de HbA1c waarde is te laag). [30] Hartfalen Voor het aantonen van hartfalen kan gebruik worden gemaakt van de bepalingen van de biomarkers NT-proBNP en Troponine I of Troponine T. NT-proBNP, een afvalstof van BNP (brain natriuretisch peptide) en Troponine T worden alléén door de nieren uitgescheiden. Dit betekent dat de gebruikelijke afkapwaarden niet van toepassing zijn bij nierfalen. De verandering geeft wel een voorspellende waarde. Er wordt daarom geadviseerd een uitgangswaarde te bepalen. NT-proBNP en Troponine worden geklaard door een high-flux kunstnier. Afdrukdatum : Pagina 9 van 20
10 6. Streefwaarden chronisch nierfalen - HD Biochemische parameters - bloed Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling HD Streefwaarden / Alarmwaarden Kalium < 5.5 mmol/l [2] Calcium (gecorrigeerd voor albumine) streven naar normaalwaarde: mmol/l* [17] Fosfaat streven naar normaalwaarde: < 1.50 mmol/l* [17] Magnesium < 1.5 mmol/l Bicarbonaat (CO 2 of HCO - 3 ) mmol/l [15] intact PTH 2-9 x bovengrenswaarde van normaal [16] 25(OH)D3 > 80 nmol/l voor botstofwisseling; > 100 nmol/l voor pleiotrope effecten [16] Cholesterol (TC) > de minimumwaarde [15] en < 5 mmol/l [3] HDL-Cholesterol > 1 mmol/l [3] LDL-Cholesterol < 2.5 mmol/l [3] TG (nuchter) < 1.7 mmol/l [3] Albumine > 40 g/l [15] CRP < 10 mg/l Glucose nuchter: > 4 en < 7 mmol/l; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/l [4] HbA1c < 53 mmol/mol [14] Hemoglobine individueel bepaald; routinematig niet < 5.6 mmol/l, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/l [20] Ferritine µg/l [20] Transferrine saturatie > 20 % [20] Overige parameters ekt/v ekt/v 1.2 per dialyse bij 3x/wk zonder restfunctie [19] stdkt/v 2.2 per week voor patiënten met restfunctie of dialyseschema anders dan 3x/wk frequent en langdurig: n.v.t. Ureum reductie ratio 66% npna 1 g/kg (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27) [15] BMI > 23 [15] SGA 6 IDWG < 4-4½% SG (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27) [5] UFR < 10 ml/kg/uur (gebaseerd op IDWG) in de literatuur vermeld, maar momenteel (nog?) niet in (inter)nationale richtlijnen opgenomen Tabel 6 streefwaarden bij HD * normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine. Afdrukdatum : Pagina 10 van 20
11 7. Streefwaarden chronisch nierfalen - PD Biochemische parameters - bloed Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling PD Streefwaarden / Alarmwaarden Kalium < 5.5 mmol/l [2] Calcium (gecorrigeerd voor albumine) streven naar normaalwaarde: mmol/l* [17] Fosfaat streven naar normaalwaarde: < 1.50 mmol/l* [17] Magnesium < 1.5 mmol/l Bicarbonaat (CO 2 of HCO - 3 ) 25 mmol/l [15] intact PTH 2-9 x bovengrenswaarde van normaal [17] 25(OH)D3 > 80 nmol/l voor botstofwisseling: > 100 nmol/l voor pleiotrope effecten [17] Cholesterol (TC) > de minimumwaarde [15] en < 5 mmol/l [3] HDL-Cholesterol > 1 mmol/l [3] LDL-Cholesterol < 2.5 mmol/l [3] TG (nuchter) < 1.7 mmol/l [3] Albumine > 40 g/l [15] CRP < 10 mg/l Glucose nuchter: > 4 en < 7 mmol/l; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/l [4] HbA1c < 53 mmol/mol [14] Hemoglobine individueel bepaald; routinematig niet < 5.6 mmol/l, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/l [20] Ferritine µg/l [20] Transferrine saturatie > 20 % [20] Overige parameters Totale Kt/V ureum 1.7 per week [16] npna 1 g/kg (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27) [15] SGA 6 Tabel 7 streefwaarden bij PD * normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine. Afdrukdatum : Pagina 11 van 20
12 Icodextrine (Extraneal) heeft interacties met enkele bepalingen. [12] Icodextrine gaat bij de bepaling van amylase de competitie aan met de amylase activiteit assay, waardoor significant lagere waarden (70-90%) worden gemeten. Maltose kan in bepaalde omstandigheden de uitslag van de glucosemeting beïnvloeden. Bij gebruik van methoden op basis van glucosedehydrogenasepyrroloquinolinequinone (GDH PQQ), glucose-dye-oxidoreductase (GDO) of glucosedehydrogenaseflavineadeninedinucleotidemethode (GDH-FAD) worden te hoge waarden gemeten. Bloedglucosemetingen uitgevoerd met een glucosespecifieke methode zijn wel betrouwbaar. 8. Handknijpkracht Dodds et al. hebben referentiewaarden verzameld bij een grote groep personen in Engeland. Voor mannen gelden andere afkapwaarden dan voor vrouwen. Een waarde onder P10 wordt beschouwd als een lage handknijpkracht. [6] mannen handknijpkracht (kg) vrouwen handknijpkracht (kg) leeftijd P10 P25 P50 P75 P90 Gemiddeld (SD) leeftijd P10 P25 P50 P75 P90 Gemiddeld (SD) (2.9) (3.1) (4.1) (3.8) (5.6) (4.5) (7.3) (5.1) (8.7) (5.6) (9.6) (6.0) (10.1) (6.2) (10.3) (6.3) (10.3) (6.4) (10.1) (6.4) (9.8) (6.4) (9.2) (6.2) (8.6) (6.0) (8.1) (5.7) (7.6) (5.4) (7.3) (5.1) (7.0) (4.7) (6.8) (4.4) Tabel 8 referentiewaarden handknijpkracht volgens Dodds et al Afdrukdatum : Pagina 12 van 20
13 9. Formules Formules Eiwitinname in g/24 uur Bergström formule: 13 + (0.204 x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + eiwituitscheiding met de urine in gram per 24 uur Maroni formule: 15 + (0,18 x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + eiwituitscheiding met de urine in gram per 24 uur Uitgebreide Maroni formule: 6.25 x [( x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + (0.031 x gewicht in kg)] + eiwituitscheiding met de urine in gram per 24 uur Natriuminname in mg/24 uur (23 x natriumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) x 1,05 De natriuminname zegt iets over de mate van therapietrouw t.a.v. het natriumbeperkte dieet. Voor een zuiver beeld kan gecorrigeerd worden voor de natriuminname via medicatie, zoals natriumbicarbonaat (6 mmol (=138 mg) natrium per tablet van 500 mg), lactaatdrank 60% (5.3 mmol (= 123 mg) natrium per ml) / lactaatdrank 3 mmol/ml (3 mmol (=69 mg) natrium per ml) en resonium A (100 mg natrium per gram). Nota bene: 1. De correctiefactor is nodig omdat 95% van de natriuminname via de urine wordt uitgescheiden. [7,9] 2. Na start of ophogen van diuretica is de natriumuitscheiding tijdelijk verhoogd. Na 3-7 dagen is een evenwicht bereikt, en is de natriumuitscheiding weer een goede maat voor de natriuminname. [24] 3. Bij vocht en zout retentie bij actieve ziekte is de natriumconcentratie in de urine vaak lager dan de inname. Kaliuminname in mg/24 uur (39.1 x kaliumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) x 1,30 Nota bene: De correctiefactor is nodig omdat 77% van de kaliuminname via de urine wordt uitgescheiden. [9] Afdrukdatum : Pagina 13 van 20
14 Formules Berekende kreatinineklaring in ml/min Er zijn twee berekeningen mogelijk: Kreatinineklaring I: [(kreatinineuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur / serumkreatinine in µmol/l) /1440] x Kreatinineklaring II: [(kreatinineuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur x 700) / serumkreatinine in µmol/l] Berekende ureumklaring in ml/min Berekende gemiddelde klaring in ml/min Ureumklaring: [(ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur / serumureum in mmol/l) /1440] x 1000 Gemiddelde klaring: (kreatinineklaring + ureumklaring) / 2 Geschatte klaring (egfr) in Volwassenen: [12] ml/min/1.73 m 2 CKD-EPI: Vrouw: Serumkreatinine 62 µmol/l: egfr = 144 x (serumkreatinine/62) leeftijd in jaren x (0.993) Serumkreatinine > 62 µmol/l: egfr = 144 x (serumkreatinine/62) leeftijd in jaren x (0.993) Man: Serumkreatinine 80 µmol/l: egfr = 141 x (serumkreatinine/80) leeftijd in jaren x (0.993) Serumkreatinine > 80 µmol/l: egfr = 141 x (serumkreatinine/80) leeftijd in jaren x (0.993) Indien negroïde, man én vrouw: x Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m 2. De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1,73). Theoretisch zou een correctie voor BMI 27 kunnen worden overwogen. De schatting met de CKD-EPI is iets betrouwbaarder en is breder toepasbaar dan de MDRD formule, omdat de formule ook gevalideerd is voor egfr waarden tussen de 60 en 90 ml/min/1.73m² en voor personen ouder dan 70 jaar. Een gering nierfunctieverlies (egfr tussen de 60 en 90 ml/min/1.73m²) is met de CKD-EPI formule betrouwbaarder te detecteren. [30] Afdrukdatum : Pagina 14 van 20
15 Formules Geschatte klaring (egfr) in ml/min/1.73 m 2 MDRD: Vrouw: egfr = 175 x (serumkreatinine x ) x (leeftijd in jaren) x Man: egfr = 175 x (serumkreatinine x ) x (leeftijd in jaren) Indien negroïde, man én vrouw: x Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m 2. De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1,73). Theoretisch zou een correctie voor BMI 27 kunnen worden overwogen. Geadviseerd wordt deze formule te vervangen door de CKD-EPI. [30] Cockcroft en Gault: Deze formule is gebaseerd op de kreatinine bepaling volgens de inmiddels verouderde Jaffé methode. Daarmee is gebruik van deze formule niet meer geïndiceerd. Kinderen: [12,27] Schwartz 2009 kinderen: meisjes 1-17 jaar / jongens 1-14 jaar: egfr = (36.2 x lengte in cm) / serumkreatinine Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m 2. De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1.73). Lichaamsoppervlak in m 2 Dubois en Dubois: (gewicht in kg) x (lengte in cm) x Gehan en George: (gewicht in kg) x (lengte in cm) x Haycock (kinderen): (gewicht in kg) x (lengte in cm) x Geschatte klaring gecorrigeerd voor lichaamsoppervlak klaring x (berekend lichaamsoppervlak / 1.73) Afdrukdatum : Pagina 15 van 20
16 Formules Totaal lichaamswater Schatting vetvrije massa in kg Watson en Watson Man: ( x leeftijd in jaren) + ( x lengte in cm) + ( x gewicht in kg) Vrouw: ( x lengte in cm) + ( x gewicht in kg) Gallagher: Man, niet-aziatisch: VVM = (0.446 x gewicht in kg) ( x leeftijd in jaren x gewicht in kg) + (9,438 x lengte 2 in meter) Man, Aziatisch: VVM = (0.446 x gewicht in kg) ( x leeftijd in jaren x gewicht in kg) + (8,48 x lengte 2 in meter) Vrouw, niet-aziatisch: VVM = (0.24 x gewicht in kg) ( x leeftijd in jaren x gewicht in kg) + (10,978 x lengte 2 in meter) Vrouw Aziatisch: VVM = (0.24 x gewicht in kg) ( x leeftijd in jaren x gewicht in kg) + (10,028 x lengte 2 in meter) Ureum Reductie Ration (URR) in % (HD) Ultrafiltratie ratio (UFR) in ml/uur/kg (HD) [(serumureum voor dialyse in mmol/l serumureum na dialyse in mmol/l) / serumureum voor dialyse in mmol/l] x 100 % (totale hoeveelheid ultrafiltratie in ml / dialyseduur in uren) / gewicht in kg bij BMI > 27 uitgaan van gewicht BMI = 27 IDWG in % (HD) (totale hoeveelheid ultrafiltratie in L / streefgewicht in kg) x 100 bij streefgewicht BMI > 27 uitgaan van gewicht BMI = 27 RestGFR in ml/min/1.73m 2 (HD) [19] restgfr = (0.5 x (ureumklaring + kreatinineklaring) x 1,73) / lichaamsoppervlak ureumklaring = x ureum in 24-uurs urine in mmol/24u / (0.5 x ureum na dialyse rebound correctie x serum ureum VD2 in mmol/l) kreatinineklaring = 694 x kreatinine in 24-uurs urine in mmol/24uur / (0.5 x kreatinine na dialyse rebound correctie x kreatinine VD2 in µmol/l) Afdrukdatum : Pagina 16 van 20
17 Formules BSA (in Diamant) spkt/v (HD) [19] ekt/v (HD) [19] PCR (HD in Diamant) Streefgewicht (in kg) x lengte x (formule van Dubois en Dubois) Daugirdas spkt/v = -In (ureum ND1 in mmol/l / ureum VD1 in mmol/l) x dialyseduur in uur)) + (4 (3.5 (ureum ND1 in mmol/l / ureum VD1 in mmol/l)) x (IDWG in kg / gewicht ND1 in kg) Daugirdas: Dialyse via shunt: ekt/v = spkt/v (0.60 x spkt/v) / dialyseduur in uren) Dialyse via centraal veneuze katheter: ekt/v = spkt/v - (0.47 x spkt/v) / dialyseduur in uren) PCR = (Val x 261.8) + (0.294 x ureumdistributievolume) + eiwituitscheiding met de urine in gram per 24 uur Val = ((ureum VD2 ureum ND1) x ureumdistributie) / interdialytische tijd in minuten) + ((IDWG x ureum VD2) / interdialytische tijd in minuten) + (restgfr x (ureum VD2 + ureum ND1)) / 2000 PCR lean body mass (HD in Diamant) Ureumdistributievolume (= totaal lichaamswater) 0.58 x PCR / ureumdistributievolume Watson en Watson Man: ( x leeftijd in jaar) + ( x lengte in cm) + ( x streefgewicht in kg) Vrouw: ( x lengte in cm) + ( x streefgewicht in kg) Wekelijkse dialyseklaring (PD) [1] (dialysaatconcentratie / plasmaconcentratie) x 24-uurs uitloopvolume in liter x 7 Wekelijkse ureumklaring [(dialysaatconcentratie ureum in mmol/l / plasmaconcentratie ureum in mmol/l) x 24-uurs uitloopvolume in liter x 7] / Dialyse Kt/V ureum (PD) [1] distributievolume van ureum* distributievolume = totaal lichaamswater berekend met de formule van Watson en Watson Wekelijkse kreatinineklaring Dialyse Ccr l/week (PD) [1] [(dialysaatconcentratie kreatinine in µmol/l / plasmaconcentratie kreatinine in µmol/l) x 24-uurs uitloopvolume in liter x 7 x 1.73 m 2 lichaamsoppervlak] / lichaamsoppervlak van de patiënt* * lichaamsoppervlak berekend met de formule van Dubois en Dubois Afdrukdatum : Pagina 17 van 20
18 Formules PET test D/P kreatinine (PD) [1] PET test D/D0 glucose (PD) [1] gecorrigeerde kreatinineconcentratie in het dialysaat in µmol/l na verblijftijd van 0, 2 en 4 uur / plasmakreatinine in µmol/l na verblijftijd van 2 uur glucoseconcentratie in het dialysaat in mmol/l na verblijftijd van 2 en 4 uur / glucoseconcentratie in het dialysaat in mmol/l na verblijftijd van 0 uur FAO/WHO/UNU 1985 in kcal jaar: (15.4 x gewicht in kg) (27 x lengte in m) jaar: (11.3 x gewicht in kg) (16 x lengte in m) >60 jaar: (8.8 x gewicht in kg) + (1128 x lengte in m) jaar: (13.3 x gewicht in kg) + (334 x lengte in m) jaar: (8.7 x gewicht in kg) (25 x lengte in m) >60 jaar: (9.2 x gewicht in kg) + (637 x lengte in m) 302 Aanbevolen tot BMI 30. Harris & Benedict 1918 in kcal Harris & Benedict 1984 (Roza & Shizgal) in kcal Oplaaddosis vitamine D3 bij deficiëntie. Algoritme van Van Groningen et al. [8] : REE = ( x gewicht in kg) + ( x lengte in cm) ( x leeftijd in jaren) : REE = ( x gewicht in kg) + ( x lengte in cm) ( x leeftijd in jaren) Aanbevolen bij BMI > 30. : REE = ( x gewicht in kg) + (4.799 x lengte in cm) (5.677 x leeftijd in jaren) : REE = (9.247 x gewicht in kg) + (3.098 x lengte in cm) (4.33 x leeftijd in jaren) Totale oplaaddosis is: 40 x (75 gemeten serumspiegel 25(OH)D 3 ) x lichaamsgewicht (in kg) De 75 in de formule is de serumwaarde 25(OH)D 3 waarnaar wordt gestreefd en kan desgewenst aangepast worden. Te bereiken middels dosis van IE, 1x per week tot de totale dosis is bereikt. Daarna overgaan op suppletie met onderhoudsdosering. Tabel 9 formules Afdrukdatum : Pagina 18 van 20
19 Literatuur 1. Baxter. (2014). Leidraad voor het voorschrijven van PD. 2. Behandelaarsperspectief (opinie en ervaring leden Werkgroep richtlijnen van Diëtisten Nierziekten Nederland). 3. Centraal Begeleidings Orgaan (CBO). (2011). Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (herziening 2011). Geraadpleegd op 21 januari 2013, van 4. Diabetes Vereniging Nederland (DVN). (2010). Diabetes zorgwijzer. Geraadpleegd op 28 maart 2011, van 5. Diëtisten Nierziekten Nederland (DNN). (2016). Werkgroep richtlijnen. Hans Brandts en Sophie Luderer. Position Paper HD Interdialytic Weight Gain (IDWG). Geraadpleegd op 23 maart 2016, van 6. Dodds, R.M. et al. (2014). Grip strength across the life course: normative data from twelve British studies. PLoS One 9:e Geraadpleegd op , van doi: /journal.pone Geleijnse, J.M. (2011). Zout, bloeddruk en hart- en vaatziekten. In I. Vaartjes, I. van Dis, F.L.J. Visseren & M.L. Bots (Red.). Hart- en vaatziekten in Nederland Cijfers over leefstijl en risicofactoren, ziekte en sterfte. (pp ). Den Haag: Hartstichting. 8. Groningen, L. van, Opdenoordt, S., Sorge, A. van, Telting, D, Giesen, A & Boer, H. de. (2010). Cholecalciferol loading dose guideline for vitamine D-deficient adults. European Journal of Endocrinology, 162(4), doi: /EJE Hendriksen. M. et al. (2016). Zout-, jodium- en kaliuminname Voedingsstatusonderzoek bij volwassenen uit Doetinchem. RIVM Briefrapport Geraadpleegd op 22 oktober 2016, van atusonderzoek_bij_volwassenen_uit_doetinchem 10. Jansen, M.J.W., Velde, R.Y. van der, Swaanenburg, J.C.J.M & Bergh, J.P.W. van den. (2011). Laboratoriumdiagnostiek bij hypo- en hypercalciëmie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2011;155:A Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group KDIGO. (2013). Clinical Practice Guideline for the evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. Kidney International Supplements, 3(1), doi: /kisup t/m /kisup Lage, C. (2004). Effect of Icodextrin on laboratory measurements. PDServe Connection, 8(2). 13. Meijden, W.A.G. van der & Gregoor, P.J.H. (2013). Verminderde nierfunctie: denk aan exogene factoren. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 157, A Nederlandse Diabetes Federatie (NDF). (2010). Zorgstandaard diabetes, p. 41. Geraadpleegd op 21 februari 2011, van Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2014). Richtlijnen Voeding bij Chronische Nierinsufficiëntie, inclusief Richtlijn Vitaminesuppletie. Geraadpleegd op 1 juli 2014, van vitaminesuppletie-revisie-2014-definitief.pdf Afdrukdatum : Pagina 19 van 20
20 17. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2009). Peritoneale dialyse richtlijnen. Geraadpleegd op 21 februari 2011, van Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2010). Richtlijn mineraal- en botstoornis. Geraadpleegd op 7 februari 2011, van Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2010). Dialysestrategie en dialyse-efficiëntie. Geraadpleegd op 21 februari 2011, van Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2015). Richtlijn anemie bij chronische nierziekte. Geraadpleegd op 26 januari 2016, van Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). (2013). Diabetes mellitus type 2. Samenvattingskaart. Geraadpleegd op , van Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) en Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN). (2009). Landelijke transmurale afspraak chronische nierschade. Geraadpleegd op 25 oktober 2013, van Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde. Algemeen overzicht referentiewaarden. Geraadpleegd op 29 november 2015, van Persoonlijke mededeling dr. W.J.W. Bos, nefroloog Antonius Ziekenhuis Nieuwegein 25. Raeymaeckers, S. et al. (2016). Een patiënt met hoog creatinine maar zonder nierfalen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 160:A Raymakers, J.A, Kreutzer, H.J.H. & Schneeberger, P.M. (2008). Interpretatie van medisch laboratoriumonderzoek, (1 e druk, 3 e oplage). Houten, Bohn Stafleu van Loghum. 27. Selistre, L. et al. (2012). GFR Estimation in adolescents en young adults. Journal of the American Society of Nephrology, 23(6), doi: /ASN Steddon, S., Ashman, N., Chesser, A. & Cunningham, J. (2006). Oxford handbook of nephrology and hypertension. Oxford: Oxford University Press. 29. Valk, H. de. (2015). Soms liever een streefrange. DiabetesPro (vakblad EADV), 2015(3), Werkgroep richtlijn Chronische nierschade, initiatief NIV/NHG. (2018). Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en beleid bij volwassenen met Chronische Nierschade. Geraadpleegd op 20 mei 2018, van _chronische_nierschade_cns.html Afdrukdatum : Pagina 20 van 20
Normaal- en streefwaarden, formules
Achtergrond richtlijn chronische nierinsufficiëntie Normaal- en streefwaarden, formules Inhoud 1. Normaalwaarden bloedparameters 2. Normaalwaarden urineparameters 3. Indeling stadia nierschade 4. Streefwaarden
Nadere informatieNormaal- en streefwaarden, formules
Achtergrond richtlijn Normaal- en streefwaarden, formules Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade stadium G1 t/m G4 volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5 en G5D Inhoud 1. Inleiding 2.
Nadere informatieNormaal- en streefwaarden, formules
Achtergrond richtlijn chronisch nierfalen (volwassenen) Normaal- en streefwaarden, formules De belangrijkste wijzigingen t.o.v. versie 2, 01/2013 zijn: Verdere uitwerking micro- en macro-albuminurie Nieuwe
Nadere informatieChronische Nierschade
Chronische Nierschade Uitingen nieraandoeningen: Verlies van eiwit via de urine, albuminurie Specifieke sedimentsafwijkingen Afname van de glomerulaire filtratiesnelheid Micro-albuminurie: In een willekeurige
Nadere informatieChronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
Nadere informatieWorkshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra
Workshop chronische nierschade Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Mevr. Muis 73 jaar Voorgeschiedenis: diabetes mellitus type 2 hartfalen regelmatig urineweginfecties, 2x pyelonefritis aspecifieke
Nadere informatieHartfalen dubieus. Hartfalen onwaarschijnlijk
Referentiewaarden Klinische Chemie Datum: 01-07-2012 BLOED Naam Referentiewaarde Eenheid 1-Antitrypsine 0,80 2,00 g/l 1-Foetoproteïne (AFP) < 6,0 ku/l ACE 0 2 jaar 8 109 IU/L 3 7 jaar 12 99 IU/L 8 14 jaar
Nadere informatieChronische Nierschade. Wim de Grauw. Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG
Chronische Nierschade Wim de Grauw Huisarts te Berghem Afd. Eerstelijnsgemeeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Bestuurslid DiHAG Wie moet ik extra in de gaten houden? DiHAG sterrencursus 11 juni 2009 2 Omvang
Nadere informatieHaagse Nieren 2.0. Disclosure belangen spreker
Haagse Nieren 2.0 Irene van der Meer Internist-nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieReferentiewaarden. 1/11 Documentnummer 314, versie 44
A AAT 0,9-2,0 g/l ALAT m < 45 U/l v < 34 Albumine 35-50 g/l Albumine/kreatinine ratio m < 2,5 v < 3,5 Alkalische fosfatase 0-14 d < 248 U/l 15 d - 1 j < 470 1-10 j < 335 10-13 j < 417 m 13-15 j < 468 m
Nadere informatieReferentiewaarden Klinisch Chemisch Hematologisch Laboratorium Zuyderland Medisch Centrum Locatie Heerlen Datum:
Referentiewaarden Klinisch Chemisch Hematologisch Laboratorium Zuyderland Medisch Centrum Locatie Heerlen Datum: 01.03.2018 BLOED α1-antitrypsine 0,90 2,00 g/l α1-foetoproteïne (AFP) < 5,8 k ACE 0 2 jaar
Nadere informatieWaarom aandacht chronische nierschade (CNS)? CNS. Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine. Dr. Wim JC de Grauw. MDRD vs kreatinine klaring
MDRD vs kreatinine klaring Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine Dr. Wim JC de Grauw Huisarts Afd. Eerstelijnsgeneeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Diabetes Huisartsen Adviesgroep (DiHAG) Lid
Nadere informatieNIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015
INTERLINE NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 Inleiding Leden werkgroep: Mevrouw H.P.E. (Hilde) Peters, internist-nefroloog De heer J. (Joan) Doornebal, internist-nefroloog Mevrouw M.P.E. (Ria) Couwenberg,
Nadere informatieEiwit (chronische nierschade)
Position Paper Eiwit (chronische nierschade) Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel): stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,
Nadere informatieNierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog
Nierschade: erger voorkomen.... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Inleiding Begrippen Indeling en voorkomen van chronische nierschade (CNS) Proteinurie en GFR als risicofactoren voor progressie nierschade
Nadere informatieREFERENTIE-INTERVALLEN (vanaf 1 juni 2018)
Laboratorium Klinische Chemie en Haematologie REFERENTIE-INTERVALLEN (vanaf 1 juni 2018) Dienstdoende klinisch chemicus 73510 Centrale Balie 58826 Bloedtransfusie 57672 Polilaboratorium AZU 57667 Polilaboratorium
Nadere informatieSpiegelbijeenkomst Urk, mei Arnold Boonstra, internist-nefroloog
Spiegelbijeenkomst Urk, mei 2018 Arnold Boonstra, internist-nefroloog Disclosure belangen spreker Acuut of chronische nierinsufficiëntie Casuïstiek Huisarts belt nefroloog Goedemiddag, Ja eh, ik wil even
Nadere informatieDieet bij peritoneale dialyse
Dieetbehandelingsrichtlijn Dieet bij peritoneale dialyse Doelgroep: Volwassen patiënten. Deze richtlijn vervangt: Richtlijnen voor het dieet bij peritoneaaldialyse - DNN 2004 Dieetbehandelingsrichtlijn
Nadere informatieWijzigingen laboratoriumbepalingen ten opzichte van de richtlijn 2006
RICHTLIJN LABORATORIUMBEPALINGEN EN PERIODIEK ONDERZOEK BIJ STABIELE CHRONISCHE HD EN PD PATIËNTEN Wijzigingen laboratoriumbepalingen ten opzichte van de richtlijn 2006 - Bepaling van de aluminiumspiegel
Nadere informatieNierinsufficiëntie bij DM en CVRM
Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM Dr. Tom Geers, internist - nefroloog en opleider St. Antonius ziekenhuis Nieuwegein Nierfunctie beloop met de leeftijd 1 Hoge sterfte bij dialyse patiënten Prevalentie
Nadere informatieReferentiewaarden. KLINISCHE CHEMIE Bepaling Eenheid Leeftijd / geslacht. Referentie waarden. Bronvermelding
Referentiewaarden REFER002 Referentiewaarden overzicht intern Pagina 1 van 5 KLINISCHE CHEMIE Referentie waarden natrium mmol/l 135-145 NVKC consensus kalium (plasma!) mmol/l 3.5-4.8 Diagnostisch Kompas
Nadere informatieReferentiewaarden Klinische Chemie Eenheid Hond Kat Eiwitten Eenheid Hond Kat Pancreas Darm Eenheid Hond Kat Bloedgassen Eenheid Hond Kat
Klinische Chemie Eenheid Hond Kat Ureum mmol/l 3,0 12,5 6,1 12,8 Ureum (nuchter) mmol/l 2,1 8,4 Kreatinine µmol/l 50 129 (70+0,7xL,gew,) 76 164 Glucose (nuchter) mmol/l 4,2 5,8 3,4 5,7 Fructosamine µmol/l
Nadere informatieKLINISCHE CHEMIE. REFER002 Referentiewaarde Overzicht intern Klinische Chemie /H.v.I./Versie1. referentie waarden.
REFER002 Referentiewaarde Overzicht intern Klinische Chemie KLINISCHE CHEMIE 03012012/H.v.I./Versie1 waarden bronvermelding natrium mmol/l 135-145 NVKC consensus kalium (plasma!) mmol/l 3.5-4.8 Diagnostisch
Nadere informatieBenchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland
SEZ Zaanstreek-Waterland Waterland Mvr. M.E.M. Nota Dhr. R.T. Swart Kenniscentrum voor Ketenzorg Inhoudsopgave Leeswijzer... 3 Populatiegegevens... 4 Populatiegegevens gespiegelde patiënten... 5 Proces-
Nadere informatieChronische nierschade. Nierschade volgens de richtlijn? Chronische nierschade volgens de richtlijn?
Chronische nierschade Wanneer verwijzen en wanneer telenefrologie En natuurlijk: wat zelf doen. Michiel Bleeker, internist-nefroloog Bernhoven Ellen van Ommen, internist-nefroloog Bernhoven Wim de Grauw,
Nadere informatieTransmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010
Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis 30 september 2010 Onderwerpen 1. Definitie 2. Prevalentie 3. Richtlijnen 4. Diagnostiek 5. Preventie nierfunctieverlies 6. Behandeling metabole complicaties 7.
Nadere informatieChronische nierschade
Chronische nierschade Pauline Heijstee Kaderhuisarts diabetes Nierfunctie n Afvalstoffen klaren n Vochtbalans handhaven n Electrolytenbalans handhaven Nierschade n Verlies van stoffen die we niet willen
Nadere informatieReferentiewaarden Klinisch Chemisch Hematologisch Laboratorium
Referentiewaarden Klinisch Chemisch Hematologisch Laboratorium Zuyderland Medisch Centrum Locatie Heerlen Datum: 12-07-2016 BLOED Naam Referentiewaarde Eenheid α1-antitrypsine 0,80 2,00 g/l α1-foetoproteïne
Nadere informatieChronische nierinsufficientie. WDH 9 mei 2016 Harmen Krepel, nefroloog
Chronische nierinsufficientie WDH 9 mei 2016 Harmen Krepel, nefroloog Belangenverstrengeling: Geen Bronnen (Concept) richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Patiënten met Chronische Nierschade Nederlandse
Nadere informatieREFERENTIEWAARDEN (vanaf 1 januari 2015)
Laboratorium Klinische Chemie en Haematologie REFERENTIEWAARDEN (vanaf 1 januari 2015) Dienstdoende klinisch chemicus 73510 Centrale Balie 58826 Bloedtransfusie 57672 Polilaboratorium AZU 57667 Polilaboratorium
Nadere informatieNierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren
Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen
Nadere informatieREFERENTIEWAARDEN (vanaf 1 maart 2013)
Laboratorium Klinische Chemie en Haematologie REFERENTIEWAARDEN (vanaf 1 maart 2013) Dienstdoende klinisch chemicus #11-3510 Centrale Balie 58826 Bloedtransfusie 57672 Polilaboratorium AZU 57667 Polilaboratorium
Nadere informatieMarike Wabbijn Internist-nefroloog/acuut geneeskundige Ikazia Ziekenhuis
Marike Wabbijn Internist-nefroloog/acuut geneeskundige Ikazia Ziekenhuis Nierschade bij diabetes en vaatlijden Wat is nierfunctie? Wanneer is er sprake van nierschade? Wanneer is er sprake van nierfunctieverlies?
Nadere informatieU/L mannen vrouwen. < 140 < 98 < 115 Ammoniak µmol/l Amylase < 107 U/L Androsteendion mannen vrouwen
Referentiewaarden Klinisch Chemisch Hematologisch Laboratorium Zuyderland Medisch Centrum Datum: 11-02-2019 α1-antitrypsine 0,90 2,00 g/l α1-foetoproteïne (AFP) < 5,8 k ACE 0 2 jaar 8 109 I 3 7 jaar 12
Nadere informatieEiwit Chronische nierschade
Position paper Eiwit Chronische nierschade Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel): stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,
Nadere informatieReferentiewaarden (nieuw per januari 2012)
Laboratorium Klinische Chemie en Haematologie Referentiewaarden (nieuw per januari 2012) Dienstdoende klinisch chemicus #11-3510 Centrale Balie 58826 Bloedtransfusie 57672 Polilaboratorium AZU 57667 Polilaboratorium
Nadere informatieChecklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen
Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Hoofdstuk 2 Zorgverleners bij diabetes type 2 21 Checklists Dit uitneembare katern bevat checklists over controles die bij goede zorg horen; tips voor communicatie
Nadere informatieChronische Nierschade
RCH15.331 Chronische Nierschade Chronische Nierschade Leonie Tromp Huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling
Nadere informatieBSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler
BSD september 2014 Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler Casuïstiek chronische nierschade Wat kan de huisarts Wanneer consultatie nefroloog Wanneer verwijzing
Nadere informatieNierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nierschade April 2013 Leonie Tromp huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nadere informatieTips en trics voor de nefrologie anno 2015. Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen
Tips en trics voor de nefrologie anno 2015 Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen Disclosures Dr. I.C. van Riemsdijk None Drs. M. Wabbijn None Inleiding Algemeen: wat is nierfunctie
Nadere informatieConsequenties voor de voeding
Alleen Diabetes? Chronische Nierschade Diabetes Mellitustype 2 wat betekent dat voor de voeding? DieGo, diëtisten Gooi en Omstreken Mariëtte Hoogers, diëtist te Hilversum Bron: DieGo Caresharing Nevendiagnoses
Nadere informatieMedicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog
Medicatie Risico bij Nierschade Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieRICHTLIJN BASISPAKKET LABORATORIUMBEPALINGEN BIJ STABIELE CHRONISCHE CENTRUM HEMODIALYSEPATIËNT EN PERITONEALE DIALYSEPATIËNT
RICHTLIJN BASISPAKKET LABORATORIUMBEPALINGEN BIJ STABIELE CHRONISCHE CENTRUM HEMODIALYSEPATIËNT EN PERITONEALE DIALYSEPATIËNT De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard. Het is mogelijk dat in
Nadere informatieSamenvatting en adviezen uitgebreid
Samenvatting en adviezen uitgebreid Doel De doelstelling van deze richtlijn is het bevorderen van de preventie en het ondersteunen van een zo goed mogelijke en gecoördineerde behandeling van patiënten
Nadere informatieDIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieImplementatie NHG standaard Chronische Nierschade Ketenzorg Arnhem 2018
Implementatie NHG standaard Chronische Nierschade Ketenzorg Arnhem 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. De NHG standaard Chronische Nierschade... 3 1.1. Nieuw stroomdiagram... 3 1.2. De belangrijkste kernboodschappen...
Nadere informatieReferentiewaarden (nieuw per augustus 2010)
Referentiewaarden (nieuw per augustus 2010) Laboratorium Klinische Chemie en Haematologie Centrale Balie tst 58826 Sectie Bloedtransfusie tst 57672 Polilaboratorium AZU tst 57667 Polilaboratorium WKZ tst
Nadere informatieSchatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk. Iefke Drion 30 oktober 2014
Schatting van de nierfunctie met de egfr implicaties voor de klinische praktijk Iefke Drion 30 oktober 2014 Casus Casus Vrouw 43 jaar Fam anamnese: moeder op 45 jaar ernstige nierfunctiestoornissen o.b.v.
Nadere informatieDieet bij chronisch nierfalen
Dieetbehandelingsrichtlijn Dieet bij chronisch nierfalen Doelgroep: Volwassen patiënten zonder nierfunctievervangende therapie Deze richtlijn vervangt: Dieetbehandelingsrichtlijn Chronische nierinsufficiëntie
Nadere informatieHart &Vaten. Hart en Vaten Pas. PeriScaldes
Hart &Vaten Hart en Vaten Pas PeriScaldes In het geval ik onwel word: Bel 112 voor een ambulance Hart & Vaten Pas Bel mijn huisarts: (0031) In case I get unwell: Call 112 in the Netherlands for an ambulance
Nadere informatieBelangrijk is om te beseffen dat deficiënties soms ontstaan ondanks het feit dat patiënten gesuppleerd worden.
Voedingsdeficiënties Er zijn een aantal zaken die meespelen bij het ontstaan van de tekorten na bariatrische chirurgie. Ten eerste is bekend dat morbide obese patiënten vaker voedingsdeficiënties hebben
Nadere informatieLET OP: Als er meer dan 500 mg/mmol eiwit is, dan wordt de uitslag een * en wordt het totaal eiwitverlies berekend!
Praktische leidraad voor huisarts en praktijkondersteuner m.b.t. interpretatie en behandeling van chronische nierschade (Gebaseerd op de NHG standaard Chronische Nierschade 2018 ) Er is sprake van chronische
Nadere informatieAKL mededelingen 2009-25
AKL mededelingen 2009-25 AKL mededelingen: ook vindbaar op Internet (Algemeen) Behalve op het Intranet van het Elkerliek ziekenhuis zijn alle AKL mededelingen ook vindbaar op Internet. Kies hiervoor op
Nadere informatieChronische nierschade
Margreet Dirks-Veldhuijzen van Zanten VS interne geneeskunde/ nefrologie Stéphanie de Koning VS interne geneeskunde/ nefrologie Chronische nierschade 2 Disclosures M. Dirks- Veldhuijzen van Zanten (potentiële)
Nadere informatieLaboratoriumbepalingen en periodiek onderzoek bij stabiele dialysepatiënten, 2016
RICHTLIJN LABORATORIUMBEPALINGEN EN PERIODIEK ONDERZOEK BIJ STABIELE CHRONISCHE HD EN PD PATIËNTEN Wijzigingen ten opzichte van de richtlijn van 2011: Laboratoriumbepalingen - Bepaling van lipidenspiegels,
Nadere informatieGEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN
GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN Publiekslezing door Prof.dr. Ron T. Gansevoort Hoogleraar Interne Geneeskunde, UMC Groningen in het bijzonder preventie van chronische nierschade. Martinikerk Groningen, 14
Nadere informatieTopics in Chronic Disease. Chronische Nierschade en de huisarts
Topics in Chronic Disease Chronische Nierschade en de huisarts Toets Nierinsufficiëntie Casus Metabole stoornissen Vervolg casus Nabespreking toets Nierinsufficiëntie komt bij ruim 10% van de Nederlandse
Nadere informatieInhoud Presentatie. Femke Mensen, diëtist. Definitie voedingstoestand
Inhoud Presentatie ingebouwd in Epic Femke Mensen Diëtist nefrologie Wie ben ik? Voedingstoestand Aanleiding Wat is de? in Elektronisch dossier Epic inbouwen, hoe ziet dat eruit? Disclosure belangen spreker
Nadere informatieStadia chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade
Nadere informatieHHS Workshop Ondervoeding en chronische nierschade. Verminderen Chronische Nierschade. Leerdoelen
8-0-00 Workshop Ondervoeding en chronische nierschade Verminderen Chronische Nierschade Hans van Overbeeke, specialist ouderengeneeskunde Maria Lutke Schipholt Pouderoijen, dietiste Ton v.d. Maas, internist-nefroloog
Nadere informatieChronische nierschade bij volwassenen
Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Chronische nierschade bij volwassenen Toelichting Pagina 1 Nierfunctie Vanaf veertigjarige leeftijd neemt de nierfunctie geleidelijk af met ongeveer 0,4
Nadere informatieNierfalen bij ouderen
Nierfalen bij ouderen Dr. Yvo Sijpkens, internist-nefroloog (ysijp @ twitter) Bronovo, Den Haag Mariette Makkink, huisarts, Den Haag Leerdoelen nierfalen bij ouderen Zorgverlener kent de definitie en epidemiologie
Nadere informatieChronische nierschade bij volwassenen
Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Chronische nierschade bij volwassenen Toelichting Pagina 1 Nierfunctie Vanaf veertigjarige leeftijd neemt de nierfunctie geleidelijk af met ongeveer 0,4
Nadere informatieHart & Vaten Pas ú raait om die rg d o Z 1
Hart & Vaten Pas Zorg die draait om ú 1 Ik heb een hart- of vaatziekte In het geval dat ik onwel word: bel 112 bel voor mijn huisarts (0031) I have... In case I become unwell: call 112 call my General
Nadere informatieNefroloog? Mooi vak, maar... Chronische nierinsufficientie: wie doet wat?
Chronische nierinsufficientie: wie doet wat? Arno Kuijper Anneke Dalinghaus Nefroloog? Mooi vak, maar... Trails in medicine Cardiologie MDL Nefrologie De ene MDRD is de andere niet Man 47jr 2009 kreat
Nadere informatieMDRD: Diagnostiek en interpretatie
MDRD: Diagnostiek en interpretatie Daan van de Kerkhof Dr ir D. van de Kerkhof 06-10-010 Daan.vd.kerkhof@cze.nl (040) 39 86 39 1 CHRONISCHE NIERSCHADE Chronische nierschade is een belangrijke, onafhankelijke
Nadere informatieHet Huisartsenteam. Gaat verder dan genezen. Hart & Vaten Pas
Het Huisartsenteam Gaat verder dan genezen Hart & Vaten Pas Ik heb een hart- of vaatziekte Het Huisartsenteam Gaat verder dan genezen In het geval ik onwel word: Bel 112 voor een ambulance Bel mijn huisarts:
Nadere informatieLaboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen
Laboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen Voedingsdeficiënties Er zijn een aantal zaken die meespelen bij het ontstaan van de tekorten na bariatrische chirurgie. Ten eerste is bekend dat morbide obese
Nadere informatieProtocol Chronische nierschade op basis van de LTA
Protocol Chronische nierschade op basis van de LTA A. Doel en achtergrondinformatie Doel Patiënten met chronische nierschade in een vroege fase diagnosticeren en het juiste behandeltraject inzetten om
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 138 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Een belangrijke functie van de nier is het uitscheiden van afvalstoffen via de urine. Grote hoeveelheden water en kleine stoffen
Nadere informatieDe nier en de rotonde. Googelen op rotondes in België. Wat gaat er mis bij diabetes? Nieren 10-12-2012. De nieren deel I. Nanno Kleefstra Henk Bilo
De nieren deel I Nanno Kleefstra Henk Bilo De nier en de rotonde Googelen op rotondes in België Wat gaat er mis bij diabetes? Wat gaat er mis bij de rotonde? Nieren 1 Functie & schade Functie & schade
Nadere informatieInterdialytic Weight Gain (IDWG)
Position Paper hemodialyse Interdialytic Weight Gain (IDWG) Inhoud 1. Inleiding 2. IDWG, vocht en natrium 3. IDWG en voedingstoestand 4. IDWG, UFR en mortaliteit 5. Overwegingen 6. Conclusie en aanbevelingen
Nadere informatieWachtlijst transplantatie ja nee in voorbereiding
Baseline CRF 1. Patiënt nummer 2. Informed consent akkoord niet akkoord 3. Datum invullen / / (dag/maand/jaar) 4. Demografische gegevens Geslacht M V Geboortedatum / / (dag/maand/jaar) Ras Kaukasisch Afro-Caribisch
Nadere informatieCAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels , UZ Leuven
CAT: Plaatsbepaling van Cystatine C als Biomarker voor de Nierfunctie. Jolien Claessens Supervisor: Steven Pauwels 15-03-2016, UZ Leuven De nieren https://craniumcommander.wikispaces.com/urinary+system+-
Nadere informatiePreventieve zorg in de pre-dialyse de verpleegkundige rol
Preventieve zorg in de pre-dialyse de verpleegkundige rol ADRY BAKKER DIEPENBROEK Nurse Practitioner Nefrologie Meander Medisch Centrum & MAAIKE HENGST Nurse Practitioner Nefrologie Knowing is not enough;
Nadere informatieChronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,
Nadere informatieNIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Leden werkgroep: Mevrouw H.P.E. (Hilde) Peters, internist-nefroloog De heer J.
Nadere informatieBepalingenclusters CVRM
Bepalingenclusters CVRM Onderstaande clusters zijn afkomstig uit de HIS-tabel Bepalingenclusters en zijn in verschillende HIS en ingebouwd. De clusters zijn opgebouwd uit bepalingen uit de HIS-tabel diagnostische
Nadere informatieRICHTLIJN. Nederlandse federatie voor Nefrologie. Diagnostiek en Behandeling van Patiënten met Chronische Nierschade.
RICHTLIJN Nederlandse federatie voor Nefrologie Diagnostiek en Behandeling van Patiënten met Chronische Nierschade Herziening 2015 De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard. Het is mogelijk dat
Nadere informatieVUmc Basispresentatie
Samenwerking waarover? Richtlijnen en zorgstandaarden Cardiovasculair risicomanagement (zorgstandaard) Samenwerking e en e lijn Prof dr Piet ter Wee Afdeling Nefrologie Hypertensie Diabetes mellitus (zorgstandaard)
Nadere informatieChronische nierinsufficiëntie
nefrologie - endocrinologie informatiebrochure Chronische nierinsufficiëntie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is chronische nierinsufficiëntie? 4 3. Wat zijn de functies van de nieren? 6 4. Wat is de
Nadere informatieChronische nierinsufficiëntie bij de oudere patiënt
... Chronische nierinsufficiëntie bij de oudere patiënt Gijs Van Pottelbergh Huisarts te Leuven Onderzoeker aan het ACHG (KULeuven) en departement gezondheidzorg en technologie (UC Leuven en Limburg) 1
Nadere informatieCerte tarievenlijst 2019 huisartsenlaboratorium en klinische chemie. Aanvraag Specificatie NZA-code Code tarief Hematologie
Certe tarievenlijst 2019 huisartsenlaboratorium en klinische chemie Aanvraag Specificatie NZA-code Code tarief Hematologie Urine Feces Klinische chemie Volledig bloedonderzoek 7,10 Hb. Leukocyten, Trombocyten
Nadere informatieVersie: 038 Geldig vanaf: 23/10/2015. Referentiewaarden O.5.08/01a
a1-antitrip. Volw. 0,9 2 0,9 2 g/l 3-5 ACE Angiotensine conv.enzyme Volw. 20 70 20 70 U/l 3-5 ALAT Volw. 5 45 5 35 IU/l 0-3 Alatop Inhalatiescreening neg neg 0-3 Albumine/kreat ratio urine Volw. 0 2,5
Nadere informatieDieet bij hemodialyse
Dieetbehandelingsrichtlijn Dieet bij hemodialyse Doelgroep: Volwassen patiënten. Deze richtlijn vervangt: Richtlijnen voor het dieet bij hemodialyse - DNN 2004 Dieetbehandelingsrichtlijn Terminale nierinsufficiëntie:
Nadere informatiereferentiewaarden voor enzymen, zie Validatiedossier KCL SMC AFP
Pagina: 1/7 ACR Zie microalbumine/kreatinineratio. AF M < 115 brief SKML 051011, nationale < 98 zie alidatiedossier KCL SMC AFP Roche, data uit multicenter studies, < 7 μ totaal 646 gezonde personen gemeten.
Nadere informatieNierfunctie in de oncologie. Diakonessenhuis
Nierfunctie in de oncologie Overzicht presentatie Overzicht van de normale nierfunctie Meten van nierfunctie Stadia chronische nierschade Microalbuminurie, proteïnurie Glomerulaire syndromen Oncologie
Nadere informatie12/22/2010. Haagsenieren protocol. Haagsenieren protocol. Kant B: klaring. Kant A: albuminurie. Haagsenieren protocol Toelichting beleid
1//010 Haagsenieren protocol Kant A: albuminurie Haagsenieren protocol Kant B: klaring 1 Haagsenieren protocol Aanvullend onderzoek bij verminderde klaring Haagsenieren protocol Toelichting beleid 3 4
Nadere informatieMijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten
Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten WWW.ZORROO.NL 1 Voorwoord Zorroo staat voor Zorggroep Regio Oosterhout & Omstreken. Wij zijn een organisatie die samen met uw huisarts en andere
Nadere informatieImplementatie NHG-standaard chronische nierschade (CNS) Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob
Implementatie NHG-standaard chronische nierschade (CNS) 2018 Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob Conflict of interests GEEN Kernboodschappen NHG-richtlijn 2018:
Nadere informatie3. Diagnostiek en risico-inventarisatie
LEIDRAAD DIABETES_BINNENWERK-BSL_100 x 150 4-4 01-09-11 15:01 Pagina 1 3. Diagnostiek en risico-inventarisatie 3.1 Diagnostiek Indien een patiënt de klassieke symptomen van diabetes heeft, is de diagnose
Nadere informatieEnergie Chronische nierschade
Position paper Energie Chronische nierschade Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade met matig en sterk verhoogd risico (oranje en rood in de stadiëringstabel; stadia G1A3, G2A3, G3aA2, G3aA3,
Nadere informatieVulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het?
Vulling Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Lichaamswater Bij mannen 60%; vrouwen 50% ECV: iets minder dan de helft ICV: iets meer dan de helft Intravasculair (plasma): onderdeel van
Nadere informatieDOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE
DOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE Samenvatting Opdrachtnemer: Hans Mak Instituut Uitgevoerd door: Gezonde Nieren B.V. Opdrachtgever: Nierstichting Nederland Het volledige rapport is op te vragen
Nadere informatieOnder- Boven- Onder- Bovengrens. (werk- a1-antitrip. A 0,9 2 0,9 2 g/l 3-5
(werk- a1-antitrip. A 0,9 2 0,9 2 g/l 3-5 ACE Angiotensine conv.enzyme A 20 70 20 70 U/l 3-5 ALAT A 45 35 IU/l 0-3 Alatop Inhalatiescreening neg neg 0-3 Albumine/kreat ratio urine A 2,5 3,5 mg/mmol 0-3
Nadere informatie(N.B. Delen van dit verslag zijn overgenomen uit ons verslag van een lezing door dr. van den Wall Bake in 2006)
Nierschade Samenvatting van de lezing door dr. A.G.Lieverse, als specialist interne geneeskunde verbonden aan het Máxima Medisch Centrum, op maandag 22 september 2014 voor de DVN Regio Peel & Kempen. door
Nadere informatie