Kwaliteitsindicatoren Farmacie

Transcriptie

1 Kwaliteitsindicatoren Farmacie Meting over 2017 Apotheekhoudende huisartsen (AHHA) 1

2 Inhoud Inleiding 4 Uitleg indicatoren 5 1 Kwaliteitsmanagement Aanwezigheid gecertificeerd kwaliteitssysteem Onderzoek naar patiëntervaringen of patiënttevredenheid Registratie en analyse van incidenten waarbij de cliënt daadwerkelijk onjuiste medicatie heeft ontvangen Registratie en analyse van klachten van patiënten 9 2 Continuïteit van zorg B Deelname aan overleg tussen voorschrijvers en apothekers Systeem elektronische gegevensuitwisseling tussen apotheken Afhandelen interacties coumarines met cotrimoxazol Afspraken met één of meerdere ziekenhuizen met betrekking tot medicatiegegevens die overgedragen dienen te worden bij opname- en ontslag Deelname in lokale of regionale avond-, nacht- en weekenddienst 14 3 Communicatie met de patiënt 15 4 Medicatiebewaking De parameters ten behoeve van de medicatiebewaking in het apotheekinformatiesysteem zijn goed ingesteld Elektronisch vastleggen van de afhandeling van interacties Werkafspraken over vragen allergieën en overgevoeligheden bij patiënt 17 5 Bereiding Bereidende apotheek 18 6 Ter hand stellen A Ter hand stellen van geneesmiddelen in Geïndividualiseerde Distributievormen (GDV) in het rapportagejaar B3 Registratie van patiënten die zelfstandig hun medicatie met behulp van GDV gebruiken B4 Percentage patiënten dat zelfstandig medicatie gebruikt met behulp van GDV waarbij de zorg op patiëntniveau (in een zorgplan) vastgelegd is 21 2

3 Vervolg - Inhoud 6.1.B5 Percentage patiënten dat zelfstandig medicatie gebruikt met behulp van GDV waarbij jaarlijks geëvalueerd is en bevindingen zijn vastgelegd Beschikbaarheid controlesysteem voor uitzetten van medicijnen in weekdoseersysteem niet zijnde GDS (geautomatiseerd distributiesysteem) 23 7 Monitoring van geneesmiddelengebruik Maagbescherming bij risicopatiënten met niet-selectieve (ns) NSAID s Maagbescherming bij risicopatiënten met trombocytenaggregatieremmers (TAR) Percentage patiënten met COPD waarbij in de afgelopen 12 maanden de inhalatietechniek is gecontroleerd door middel van doorlopen van een inhalatieprotocol van de LAN Voorkeursmiddelen RAS remmers, eerste uitgifte Glibenclamide patiënt 71 jaar en ouder Nortriptyline bij patiënt van 65 jaar en ouder Percentage gebruikers start DOAC s bij patiënten van 71 jaar of ouder waarvan de nierfunctie bekend is 30 8 Medicatiebeoordeling A Kwalificaties op het gebied van medicatiebeoordelingen 31 9 Beheer van geneesmiddelen Onderwijs, onderzoek en ontwikkeling van zorg Toediening van geneesmiddelen 34 Bijlage Recepten Maagprotectie bij risicopatiënten met ns-nsaid gebruik Maagprotectie bij risicopatiënten met TAR gebruik Voorkeursmiddelen RAS-remmers, eerste uitgifte Glibenclamide patiënt 71 jaar en ouder Nortriptyline bij patiënten 65 jaar en ouder Start DOAC s bij patiënten van 71 jaar of ouder (alleen noemer) 44 3

4 Inleiding Apothekers en apotheekhoudende huisartsen werken hard aan het verbeteren en inzichtelijk maken van de kwaliteit van geleverde zorg. Dat gebeurt op drie verschillende manieren: via deze zorginhoudelijke kwaliteitsindicatoren, door patiëntervaringsonderzoeken en met etalageplus infor matie (bijv. openingstijden, (extra) services van de apo theek) over afzonderlijke apotheken. Deze publicatie gaat alleen over de zorginhoudelijke indicatoren. De uitvraag van de kwaliteitsindicatoren gebeurt sinds 2012 via de Stichting Kwaliteitsindicatoren Farmacie (SKIF). In SKIF zijn de koepelorganisaties KNMP, NVZA en LHV Apotheekhoudende Afdeling vertegenwoordigd. SKIF is in het leven geroepen om farmaceutische data te verza melen, te beheren en (onder strikte voorwaarden) te delen met (zorg)consumenten, andere zorgverleners, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en zorg verzekeraars. Rond de uitvraag van de kwaliteitsindicatoren over de ver slagjaren 2011 t/m 2016 is veel kennis opgedaan die opnieuw heeft geleid tot concrete verbeterstappen. Niet alleen het proces van de uitvraag is verbeterd, ook inhoude lijk zijn de kwaliteitsindicatoren waar nodig herzien. De verbeteringen zijn ingegeven door meldingen over de indicatoren afkomstig van apothekers en apotheekhouden de huisartsen. Daarnaast is de balans tussen structuur-, proces- en uitkomstindicatoren in de set over 2017 opnieuw verbeterd. De voorliggende set voldoet aan de informatiebehoefte van zowel de zorgverleners als de vragende partijen: zorgverzekeraars, patiënten en consumenten, en de toezicht houder IGJ. Deze set is opnieuw in nauw overleg met apothekers en apotheekhoudende huis artsen samengesteld en zorgvuldig afgestemd met zorg verzekeraars, IGJ en patiënten- en consumenten organisaties. Er is veel aandacht besteed aan het beperken van de administratieve last voor apothekers en apotheek houdende huisartsen rond de uitvraag. Na de uitvraag over 2016 is wederom een trendanalyse uitgevoerd. Hieruit bleek dat de kwaliteit van apotheken op verschillende indica toren is toegenomen en stabiel is. De betreffende indicatoren hoeven daarom niet opnieuw uitgevraagd te worden. Er ligt voor verslagjaar 2017 een goede, weloverwogen set die geleverde farmaceutische zorg inzichtelijk maakt en daarmee betekenisvolle informatie oplevert voor alle belanghebbenden. Wie heeft er belang bij de uitvraag van de kwaliteitsindicatoren en/of welke partijen hebben interesse in de resultaten: Apothekers en apotheekhoudende huisartsen krijgen de mogelijkheid om de kwaliteit van hun geleverde zorg te tonen. Het levert hen ook direct inzicht in welke verbeteringen gemaakt kunnen worden. Zorgconsumenten krijgen inzicht in de kwaliteit van een apotheek en hiermee de mogelijkheid om een zorgverlener te kiezen die voldoet aan hun eisen en behoeften. Zorgverzekeraars krijgen inzicht in de kwaliteit van de zorg in een apotheek en zijn hierdoor beter in staat om zorg in te kopen. IGJ gebruikt de informatie voor haar toezicht- en handhavingstaak. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kan passend (toekomstig) beleid ontwikkelen dat leunt op realistische mogelijkheden van apotheken. Het Kwaliteitsinstituut heeft als doel de kwaliteit van de in Nederland geleverde zorg te helpen verbeteren. Daartoe worden via het Kwaliteitsinstituut de scores op de openbare data set gepubliceerd. Publicatie van resultaten Met de uitvraag van de kwaliteitsindicatoren wordt infor - ma tie verzameld die meerdere doelen dient en die bruik - baar is voor meerdere partijen. Specifieke resultaten van de uitvraag worden - na een toetsing op validiteit en onder speci fieke voorwaarden - gedeeld met de toe zicht houder, zorg verzekeraars en beleidsmakers. Ook wordt een deel van de resultaten openbaar toegankelijk gemaakt. Om het ontsluiten van verzamelde data zorg vuldig en transparant te doen is door SKIF een data proto col opgesteld waarin afspraken staan over gebruik en ontsluiting van de data. Apothekers en apotheek houdende huisartsen maar ook de vragende partijen heb ben uiteraard actief inbreng geleverd bij het opstellen van het dataprotocol. Met de jaarlijkse uitvraag van de kwaliteitsindicatoren en publicatie van de resultaten komen apotheekhoudenden tegemoet aan de wens van zorgconsumenten, zorg verzeke raars, IGZ en beleidsmakers om inzicht te verschaf fen in geleverde zorgprestaties op apotheek niveau. De resultaten worden door apotheken en apotheek houden den inge zet om hun zorgtaak en dienstverlening (nog) beter uit te voeren en hun zorgverlening aan de patiënt voortdurend te verbeteren. 4

5 Uitleg indicatoren In de set onderscheiden we drie soorten indicatoren: structuur-, proces- en uitkomstindicatoren. Structuurindicatoren geven informatie over de organisatorische voorwaarden waarbinnen een apotheekhoudende verantwoord zorg kan leveren. Procesindicatoren geven informatie over de handelingen die binnen een zorgproces worden uitgevoerd om kwaliteit te leveren. Uitkomstindicatoren geven informatie over de uitkomst van de zorg. Toelichting aspecten van de indicatoren: Kwaliteit van zorg wordt onderverdeeld in domeinen, namelijk: Kwaliteitsmanagement, Continuïteit van zorg, Communicatie met de patiënt, Medicatiebewaking, Bereiding, Ter hand stellen, Monitoring van genees middel gebruik, Medicatiebeoordeling, Beheer van geneesmiddelen, Onderwijs, onderzoek en ontwikkeling van zorg, Toediening van geneesmiddelen. Niet alle indicatoren zijn relevant voor iedere apotheekhoudende setting. Hier wordt omschreven of de in di ca - toren van toepassing zijn voor alle apotheek hou den den (algemeen) of voor een specifieke setting: zieken huisapotheek, openbare apotheek of apotheek houdende huisartsen. Omschrijving van het risico dat gelopen wordt. Hier wordt de indicator omschreven. Teller en worden vaak als een breuk gepresenteerd (behalve structuurindicatoren). De teller is het getal boven de streep van een breuk. Daarnaast is de teller een deelverzameling van de noemer. Noemer De noemer is het getal onder de streep van een breuk. en zijn een middel om inzichtelijk te maken wat de kwaliteit van zorg is op een bepaald moment. Hier wordt een korte samenvatting gegeven van het belang van deze indicator in relatie tot kwaliteit van zorg en een weergave van de gebruikte bronnen. Er worden drie typen indicatoren onderscheiden: Structuurindicatoren, Procesindicatoren, Uit komstindicatoren. Toelichting Indien in de indicatoren termen worden gebruikt die enige toelichting nodig hebben, dan wordt deze hier gegeven. Bijvoorbeeld toelichting op medicatie en/of middelen. 5

6 1 Kwaliteitsmanagement INDICATOR 1.1 AHHA, ZHA, OA en PoliA OA, AHHA, PoliA Aanwezigheid gecertificeerd kwaliteitsmanagementsysteem Kwaliteitsmanagement Alle branches De apotheek beschikt niet over een gecertificeerd kwaliteitsmanagementsysteem, waardoor de kwaliteit onvoldoende geborgd is. A) Beschikt de apotheek per 31 december 2017 over een gecertificeerd kwaliteitsmanagementsysteem (bijv. HKZ of ISO)? Ja Nee Indien ja: B) Wat is het nummer van het certificaat? De zorginstelling waar farmaceutische zorg wordt geleverd, beschikt over een certificaat voor het kwaliteitsmanagementsysteem. Dit systeem waarborgt dat producten en diensten op consistente wijze worden geleverd, wordt voldaan aan eisen van de patiënt en aan de van toepassing zijnde wet en regelgeving. Verhogen van patiënttevredenheid en continue verbetering maken onderdeel uit van het kwaliteitsmanagementsysteem. Structuur 6

7 INDICATOR 1.2 AHHA, ZHA, OA en PoliA Onderzoek naar patiëntervaringen of patiënttevredenheid Kwaliteitsmanagement Alle branches Wanneer patiëntervaringen niet (periodiek) worden gemeten, kan niet worden nagegaan of de zorg voldoende aansluit bij de behoefte van de patiënt, waar er knelpunten voor de patiënten zijn en of interventies of verbeteractiviteiten van de apotheek voldoende effect hebben gehad. A) Heeft u in de afgelopen 3 jaar een onderzoek uitgevoerd naar patiëntervaringen of patiënttevredenheid op basis van een gevalideerde vragenlijst? Ja Nee B) Wat is het laatste jaar dat u onderzoek heeft uitgevoerd? Deze indicator gaat in op het betrekken van patiëntervaringen in de zorgverlening door middel van onderzoek. Door het periodiek meten van patiënt ervaringen kan worden nagegaan of de zorg voldoende aansluit bij de behoefte van de patiënt, of er zich knelpunten voordoen en hoe interventies of verbeteractiviteiten in de apotheek zijn ervaren. Onderzoek naar patiëntervaringen (klanttevredenheid) zijn een belangrijk onderdeel van een kwaliteitsmanagementsysteem en gebeurt aan de hand van een gevalideerde vragenlijst. Structuur 7

8 INDICATOR 1.4 AHHA, OA, ZHA en PoliA Registratie en analyse van incidenten waarbij de cliënt daadwerkelijk onjuiste medicatie heeft ontvangen Kwaliteitsmanagement Alle branches Er is onvoldoende zicht op incidenten waardoor onvoldoende lering voor de toekomst kan worden getrokken, en dezelfde of vergelijkbare fouten blijven bestaan. A) Vindt er registratie plaats van incidenten waarbij de cliënt daadwerkelijk onjuiste medicatie heeft ontvangen? Ja Nee B) Worden incidenten geanalyseerd ten behoeve van verbetering? Ja Nee Toelichting Onder onjuiste medicatie wordt verstaan: onjuiste dosering en/of onjuiste stof en/of onjuiste bereiding en/of niet op juiste naam gesteld en/of onjuist gebruik op het etiket. Een incident is elke onbedoelde gebeurtenis tijdens het zorgproces welke de patiënt heeft bereikt en die tot schade aan de patiënt heeft geleid, had kunnen leiden of (nog) zou kunnen leiden (denk aan een fout of afwijking). Het ter hand stellen is een belangrijk proces binnen de farmaceutische zorgverlening. Fouten of incidenten binnen dit proces kunnen verstrekkende gevolgen voor de patiëntveiligheid hebben. Het is belangrijk om incidenten, fouten of afwijkingen binnen een kwaliteitsmanagementsysteem te registreren en analyseren om herhaling te voorkomen en continue te werken aan verbetering. Apotheekhoudenden die actief incidenten vastleg gen, hebben mogelijk een hoger aantal gerapporteerde incidenten. Een laag aantal meldingen lijkt positief, maar kan ook betekenen dat de apotheekhoudende weinig incidenten vastlegt. Structuur 8

9 INDICATOR 1.6 Registratie en analyse van klachten van patiënten AHHA, OA, ZHA en PoliA Kwaliteitsmanagement Alle branches Bij onvoldoende aandacht voor klachten van patiënten worden belangrijke aanwijzingen voor verbetering van de praktijkvoering en zorgverlening gemist. A) Vindt er registratie plaats van klachten van patiënten? Ja Nee B) Worden klachten van patiënten geanalyseerd ten behoeve van verbetering van de organisatie? Ja Nee C) De praktijk heeft een klachten- en geschillenregeling en maakt deze bekend aan patiënten. Ja Nee Een klacht is een schriftelijke, mondelinge of op andere wijze geuite aan duiding van een naar voren gebracht bezwaar tegen het handelen of functio neren van een zorgaanbieder, komend van de gebruiker van de diensten van deze zorg aanbieder en/of diens naasten. Het begrip klacht kent geen beperkingen wat betreft de uitingsvorm, plaats van indiening, doel van de klager, inhoud of complexiteit. De klacht kan dus het karakter hebben van twijfel, vragen, verzoeken om verbetering, melding, claim e.d. (Definitie afkomstig van de Vereniging Klachtenfunctionarissen in de Gezondheidszorg). Deze indicator gaat in op het gebruiken van klachten van patiënten voor het verbeteren van de zorgverlening. Klachten zijn een belangrijke bron van aanwijzingen voor verbeteringen in de zorgverlening. Een groter aantal klachten wil niet altijd zeggen dat de apotheek slechter presteert, maar kan veroorzaakt worden doordat de apotheek veel aandacht heeft voor het registreren van klachten. De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) regelt de onderwerpen kwaliteit en klachtrecht en verplicht zorgaanbieders om goede zorg te bieden. Zorgaanbieders moeten volgens deze wet een klachten- en geschillenregeling hebben De praktijk maakt aan patiënten duidelijk hoe ze een klacht kunnen indienen bij de apotheek. Proces 9

10 2 Continuïteit van zorg INDICATOR 2.2B AHHA en OA Toelichting Deelname aan overleg tussen voorschrijvers en apothekers Continuïteit van zorg Alle branches Wanneer er onvoldoende wordt overlegd en afgesproken tussen voorschrijvers en apotheekhoudenden bestaat de kans dat er verschillen in behandeling ontstaan, waardoor er mogelijk niet effectief, voldoende veilig of doelmatig wordt behandeld. Wat is het niveau van het F(T)TO waaraan uw apotheek deelneemt? niveau 1: geen gestructureerd overleg; niveau 2: regelmatig overleg zonder concrete afspraken; niveau 3: regelmatig overleg met concrete afspraken; niveau 4: regelmatig overleg met toetsing van gemaakte afspraken De apotheek neemt niet deel aan een F(T)TO Het gaat om tenminste één vorm van de hieronder staande farmacotherapeutisch overleggen met andere zorgverleners (FTTO) / formulariumcommissie(s) Extramurale/1elijns overleggen/commissies zoals F(T)TO (interne) Ziekenhuis/2elijns overleggen/commissies/ formularium/geneesmiddelcommissies over intramuraal voorschrijfbeleid (interne) ziekenhuis overleggen/formularium/ geneesmiddelcommissies over extramuraal voorschrijfbeleid Transmurale (multi-lijns) overleggen/commissies Overleggen in het ziekenhuis op patiëntniveau Voorschrijvers en apotheekhoudenden werken samen binnen overlegstruc turen, zoals het farmacotherapeutisch (transmuraal) overleg (FT(T)O) of 2e lijnsoverleg formularium/geneesmiddelcommissies. Binnen deze en andere overlegstructuren maken zorgverleners gezamenlijk afwegingen en afspraken over de effectiviteit, veiligheid en doelmatigheid van geneesmiddelen(gebruik). Structuur 10

11 INDICATOR 2.6 AHHA Systeem elektronische gegevensuitwisseling tussen apotheken Continuïteit van zorg Apotheekhoudende Huisarts Bij onvoldoende elektronische gegevensuitwisseling tussen apotheken bestaat de kans dat er geen (volledig) beeld van het medicatiegebruik van de patiënt is, wat gevolgen kan hebben voor de patiëntveiligheid. A) Participeert uw apotheek in uitwisseling van medicatiegegevens tussen apotheken? Ja Nee B) Participeert uw apotheek in uitwisseling van medicatiegegevens met andere zorgverleners? Ja Nee C) Op welk niveau participeert u in uitwisseling medicatiegegevens? (meerdere antwoorden mogelijk) Organisatieniveau (vestigingen onderling); Regionaal niveau; Provinciaal niveau; Landelijk. D) Op welke wijze participeert uw organisatie in uitwisseling medicatiegegevens? (meerdere antwoorden mogelijk) In een OZIS-ring; Via het Landelijk Schakelpunt (LSP); In een keten van apotheekhouders; Anders, namelijk:... Meerdere antwoorden mogelijk. Toelichting Een fax mag ook worden gezien als elektronische uitwisseling. Toelichting bij C en D: meerdere antwoorden zijn tegelijk mogelijk. De basis van veilig voorschrijven van medicijnen is een actueel medicatieoverzicht. Hiervoor is het belangrijk dat zorgverleners goed met elkaar com municeren. De voorkeur gaat hierbij uit naar elektronische communicatie, omdat de kans op fouten hierbij kleiner is. Structuur 11

12 INDICATOR 2.7 Afhandelen interacties coumarines met cotrimoxazol AHHA Toelichting Continuïteit van zorg Apotheekhoudende Huisarts Wanneer er geneesmiddelen worden voorgeschreven die een interactie met elkaar aangaan en er vindt onvoldoende afstemming tussen de zorgverleners plaats, komt de patiëntveiligheid mogelijk in gevaar. Indien cotrimoxazol aan een gebruiker van coumarines wordt ter hand gesteld, informeert de apotheekhoudende of zijn team dan zelf rechtstreeks de trombosedienst? Ja Nee Informeren van de patiënt is niet voldoende. In dit geval en bij geen actie dient nee ingevuld te worden. De indicator vraagt naar het afhandelen van interacties met coumarines. Behandeling met cotrimoxazol brengt een stabiele en veilige instelling met coumarines in gevaar, met als gevolg een verhoogd risico op ernstige bloedingen. Desondanks komt deze interactie met enige regelmaat voor. Er wordt hier gevraagd naar de afhandeling van deze interacties richting de trombosedienst. Bij deze interactie is in eerste instantie overleg over een alternatief geneesmiddel met de voorschrijver gewenst. In deze indicator wordt uitgegaan van de situatie waar na overleg met voorschrijver is vastgesteld dat een alternatief geneesmiddel voor cotrimoxazol niet mogelijk is. Wanneer het betreffende geneesmiddel toch ter hand wordt gesteld, is goede afstemming met de trombosedienst van belang. Structuur 12

13 INDICATOR 2.14 AHHA en OA Toelichting Afspraken met één of meerdere ziekenhuizen met betrekking tot medicatiegegevens die overgedragen dienen te worden bij opname- en ontslag Continuïteit van zorg Apotheekhoudende Huisarts en Openbare Apotheek Medicatiegegevens zijn niet compleet bij de overdracht van de patiënt van extra- naar intramuraal en vice versa. Heeft u samenwerkingsafspraken met één of meerdere ziekenhuizen met betrekking tot medicatiegegevens die overgedragen dienen te worden bij opname- en ontslag? Ja, met één of meerdere ziekenhuizen waar ik mee samenwerk; Ja, maar niet vastgelegd; Deels, alleen bij opname; Deels, alleen bij ontslag; Anders, want:. Nee, want:. Meerdere antwoorden mogelijk Afspraken met het ziekenhuis wordt breed opgevat, dit omvat afspraken over medicatieoverdracht met ziekenhuisapothekers, specialisten en andere zorgverleners in het ziekenhuis. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld ook gemaakt worden tussen een apothekersvereniging en één of meerdere ziekenhuizen. Anno 2017 is er nog geen landelijk werkend systeem voor de overdracht van medicatiegegevens, waar alle zorgverleners gebruik van kunnen maken en dat alle in de richtlijn benoemde gegevens omvat. Om ervoor te zorgen dat de informatie zo goed mogelijk wordt overgedragen tussen de diverse ketenpartners zijn afspraken nodig over overdracht van medicatiegegevens. In de Leidraad Overdracht van Medicatiegegevens in de keten wordt benoemd dat zorgaanbieders samen met de mede-zorgaanbieders samenwerkingsafspraken dienen te maken voor een snelle en efficiënte informatievoorziening van de basisset medicatiegegevens in de regionale situatie en dit vast te leggen. Opname- en ontslag betreft tevens de dagbehandeling, omdat ook deze patiënten risico lopen. Doel indicator Structuur Kwaliteit 13

14 INDICATOR 2.15 AHHA en OA Toelichting Doel indicator Deelname in lokale of regionale avond-, nacht- en weekenddienst Continuïteit van zorg Apotheekhoudende Huisarts en Openbare Apotheek Er is niet geregeld dat farmaceutische zorg voor patiënt altijd beschikbaar is. Hoe is de waarneming voor avond-, nacht- en weekenddiensten in deze apotheek geregeld? De apotheek is aangesloten bij een dienstapotheek; De apotheek maakt deel uit van een waarneemgroep en voert bij toerbeurt diensten uit; De apotheek is zelf altijd bereikbaar buiten openingstijden; De apotheek is buiten openingstijden niet bereikbaar en is niet aangesloten bij; Via een dienstregeling; Anders, namelijk De apotheker neemt deel in een lokale of regionale avond-, nacht- en weekenddienst. In samenwerking met andere apotheken in de omgeving zorgt de apotheek ervoor dat patiënten ook buiten de reguliere openingstijden farmaceutische zorg kunnen krijgen. Om veilige en effectieve zorg te verlenen, kunnen de samenwerkende apotheken zo nodig de gegevens van elkaars patiënten raadplegen. Structuur Kwaliteit 14

15 3 Communicatie met de patiënt Dit jaar zijn op dit domein geen indicatoren opgenomen voor apotheekhoudende huisartsen. 15

16 4 Medicatiebewaking INDICATOR 4.1 AHHA De parameters ten behoeve van de medicatiebewaking in apotheekinformatiesystemen zijn goed ingesteld Medicatiebewaking Apotheekhoudende Huisarts Wanneer de instellingen medicatiebewaking van het HIS/AIS niet zijn gecontroleerd, bestaat de kans dat het systeem niet de juiste signalen voor medicatiebewaking genereert. Door het ontbreken van optimale medicatiebewaking kan de medicatieveiligheid in gevaar komen. A) Controleert u jaarlijks of de parameters ten behoeve van de medicatiebewaking in apotheekinformatiesystemen goed zijn ingesteld en past u deze zo nodig aan? Ja Nee (u bent klaar met deze indicator) Indien ja: B) Controleert u de instellingen van de medicatiebewaking aan de hand van het document KNMP-voorschrift: Basisinstellingen medicatiebewaking AIS of het document van Stichting Healthbase? Ja Nee, maar wel aan de hand van een ander document, te weten... Toelichting Het document KNMP-voorschrift: Basisinstellingen medicatiebewaking AIS is beschikbaar via het openbaar toegankelijke deel van de KNMP-website: Deze informatie is ook toegankelijk voor apotheekhoudende huisartsen. Een goede medicatiebewaking draagt bij aan het verhogen van de medicatie veiligheid. Het HIS/AIS ondersteunt de medicatiebewaking, maar dient hiervoor wel op de juiste wijze te zijn ingesteld. Met behulp van diverse parameters kan het systeem zodanig worden in gesteld dat op het juiste moment signalen, zoals interacties, contra-indicaties, maar ook doseringscontroles, worden gegenereerd. De instellingen kunnen door middel van het invoeren van een aantal casussen worden getoetst; geeft het systeem bij deze casussen niet de juiste waarschuwingen, dan moeten de parameters worden bijgesteld. Structuur 16

17 INDICATOR 4.2 AHHA Elektronisch vastleggen van de afhandeling van interacties Medicatiebewaking Apotheekhoudende Huisarts Interacties die niet op elektronische wijze worden vastgelegd, zijn onvoldoende herleidbaar. Op deze manier kan de apotheekhoudende die de eindverantwoordelijkheid heeft een signaal over het hoofd zien waar door er geen actie wordt ondernomen. Hierdoor komt mogelijk de medicatieveiligheid in gevaar. Worden ondernomen acties naar aanleiding van het vaststellen van een interactie herleidbaar elektronisch vastgelegd (exclusief scannen van recepten)? Ja Nee Deze indicator vraagt naar het elektronisch vastleggen van informatie over de afhandeling van interacties in de apotheek. Er moet teruggevonden kunnen worden hoe het signaal is afgehandeld, de reden voor de gekozen afhandeling en de uitkomst van een eventueel overleg met een andere zorgverlener of met de patiënt. Omdat deze informatie eenvoudig toegankelijk moet zijn tijdens de receptverwerking, dient dit elektronisch vastgelegd te worden. In deze indicator wordt (het scannen van) handmatig op het recept vastgelegde informatie uitgesloten. Structuur INDICATOR 4.4 AHHA en OA Werkafspraken over vragen naar allergieën en overgevoeligheden bij patiënt Medicatiebewaking Apotheekhoudende Huisarts en Openbare Apotheek Wanneer allergieën en overgevoeligheden niet worden nagevraagd, geverifieerd en vastgelegd, kan hier geen rekening mee worden gehouden bij de behandeling van of het voorschrijven van medicijnen aan de patiënt. Mogelijk kan dit leiden tot gezondheidsschade bij de patiënt. Zijn er in de apotheek vastgelegde werkafspraken over het vragen naar aller gieën en overgevoeligheden bij iedere patiënt zonder patiëntendossier (inclusief passanten)? Ja Nee Deze indicator gaat in op het vragen naar allergieën en overgevoeligheden bij de patiënt. Dit dient in ieder geval te gebeuren voor de patiënt zonder patiëntendossier in de apotheek. In deze indicator wordt gevraagd naar vastgelegde werkafspraken hierover in de apotheek. Structuur 17

18 5 Bereiding INDICATOR 5.1 Bereidende apotheek AHHA en OA Bereiding Alle branches Een bereiding dient op de juiste wijze, onder de juiste omstandigheden door een daarvoor getrainde zorgverlener plaats te vinden, zodat de kwaliteit van het bereide product gewaarborgd is. Onvoldoende borging van de kwaliteit kan gezondheidsrisico s voor de patiënt opleveren. A) Bent u een bereidende apotheek? Ja Nee Alleen indien 5.1A = Ja B) Maakt u gebruik van de bereidingsmodule van LNA/KNMP? Ja Nee Deze indicator heeft betrekking op het bereiden van geneesmiddelen. Het doorleveren van ingekochte bereidingen en voor toediening gereed maken (VTGM) is hier geen onderdeel van. Gebruikmaken van de bereidingsmodule van LNA/KNMP betekent dat apotheken gebruik kunnen maken van de LNA-bestanden op de KNMP Kennisbank die gerelateerd zijn aan de betreffende bereiding. Dit zijn bijvoorbeeld de FNA-bestanden met alle voorschriften en achtergrondinformatie, alle LNA-procedures over bereiden, een grondstoffenbestand en de LNA-mededelingen. Daarnaast heeft men toegang tot het programma Protype (programma voor onderhoud chargebereidingsvoorschriften) en de chargebereidingsvoorschriften van FNA-producten. Weegapplicaties vallen hierbuiten, deze gaan via desbetreffende leveranciers. Structuur 18

19 6 Ter hand stellen INDICATOR 6.1 AHHA en OA Ter hand stellen van geneesmiddelen in Geïndividualiseerde Distributievormen (GDV) in het rapportagejaar Ter hand stellen Apotheekhoudende huisarts, Openbare Apotheek en Poliklinische Apotheek Stelde u in het rapportagejaar geneesmiddelen ter hand in GDV? Ja Nee Wanneer de patiënt in redelijkheid niet in staat is om zijn medicijnen op de juiste wijze te gebruiken, zorgt de apotheekhoudende voor geïndividuali seerde distributievormen. Hiermee is de patiënt beter in staat het juiste geneesmiddel op het juiste tijdstip en in de juiste frequentie toe te passen. Structuur 19

20 INDICATOR 6.1B3 AHHA en OA Toelichting Registratie van patiënten die zelfstandig hun medicatie met behulp van GDV gebruiken Ter hand stellen Apotheekhoudende huisarts, Openbare Apotheek en Poliklinische Apotheek Een apotheekhoudende die werkt met ketenpartners loopt het risico dat de kwaliteit van farmaceutische zorg in het geding komt bij niet-transparante afspraken over inhoudelijke en organisatorische verantwoordelijkheden van alle partijen. Wordt in de apotheek vastgelegd of GDV patiënten een professioneel verzorgende (opgenomen in instelling of via thuiszorg) hebben of zelfstandig hun medicatie met behulp van GDV gebruiken? Ja Nee De farmaceutische zorg voor een patiënt met GDV zonder professioneel verzorgende is anders ingericht dan die voor een patiënt met GDV en een professioneel verzorgende. Daarom is het van belang dat de apotheker dit registreert. Wanneer de patiënt de medicatie zelf in beheer heeft met behulp van GDV is de patiënt ook degene met wie medicijngesprekken en evaluatiegesprekken gevoerd worden. Is het medicijnbeheer (in GDV) uitbesteed aan profes sionele zorg dan is het overleg anders geregeld en dient de apotheek bovendien de betreffende verzorgende van een toedienlijst te voorzien. Structuur 20

21 INDICATOR 6.1B4 AHHA en OA Toelichting Vastleggen van zorgafspraken met betrekking tot start GDV bij patiënten die zelfstandig medicatie gebruiken Ter hand stellen Apotheekhoudende huisarts, Openbare Apotheek en Poliklinische Apotheek Als afspraken van de apotheker en patiënt niet goed worden vastgelegd is de kans op onjuist gebruik van geïndividualiseerde distributievorm (GDV) en medicatie groter. Bevindingen gaan verloren als deze niet goed zijn vastgelegd. Worden zorgafspraken vastgelegd met betrekking tot start GDV bij patiënten die zelfstandig medicatie gebruiken? Ja Nee Zorgafspraken zijn schriftelijk vastgelegde afspraken aangaande de zorg voor een patiënt. Het opstellen en vastleggen hiervan doet de apotheker samen met de individuele patiënt tijdens de intake bij de opstart van GDV. De apotheker legt de opgestelde zorgafspraken vast in het patiëntendossier. Door middel van zorgafspraken zijn de volgende punten in ieder geval vastgelegd: Distributievorm Actueel medicijngebruik Welke geneesmiddelen in de GDV kunnen en welke niet Innametijden geneesmiddelen Startdag Bezorging noodzakelijk Eventueel inzet van mogelijke hulpmiddelen ter ondersteuning van goed gebruik Oude medicatie retour apotheek (KNMP-richtlijn Zorg voor patiënten met geneesmiddelen in een geïndividualiseerde distributievorm, 2013) Wanneer de patiënt de medicatie zelf in beheer heeft met behulp van GDV is de patiënt ook degene met wie medicijngesprekken en evaluatiegesprekken gevoerd worden. Is het medicijnbeheer (in GDV) uitbesteed aan professionele zorg dan is het overleg anders geregeld en dient de apotheek bovendien de betreffende verzorgende van een toedienlijst te voorzien. Structuur 21

22 INDICATOR 6.1B5 AHHA en OA Toelichting Afspraken over het houden van evaluaties en het vastleggen daarvan bij patiënten die zelfstandig medicatie gebruiken met behulp van GDV Ter hand stellen Apotheekhoudende huisarts, Openbare Apotheek en Poliklinische Apotheek Het verschaffen van geïndividualiseerde distributievorm (GDV) aan patiënten zonder jaarlijkse evaluatie kan leiden tot onjuist en onveilig gebruik van medicatie. Worden in de apotheek evaluaties gehouden en vastgelegd bij patiënten die zelfstandig medicatie gebruiken met behulp van GDV? Ja Nee Deze jaarlijkse evaluatie betreft alleen gebruik van de GDV en is geen medicatiebeoordeling. Evaluatie vindt plaats met patiënt. De apotheker schenkt hierbij tenminste aandacht aan: De wijze van gebruik De geschiktheid van de distributievorm De wijze van gebruik van de geneesmiddelen buiten GDV Mogelijke ondersteuning bij lage gezondheidsvaardigheden De apotheker legt uitkomsten van de evaluatie vast in het patiëntendossier. (KNMP-richtlijn Zorg voor patiënten met geneesmiddelen in een geïndividualiseerde distributievorm, 2013) De apotheker evalueert het gebruik van GDV met de patiënt minimaal eenmaal per jaar en bij aanwijzingen van problemen. Dit is van belang voor goed en veilig geneesmiddelgebruik. Daarbij is de apotheker alert op een in tijd gewijzigde zorgbehoefte van de patiënt. Deze kan wijzigen doordat de cognitie of motoriek van de patiënt in de tijd verandert of doordat er geen mantelzorger meer is. De apotheker legt de evaluatie vast in het patiëntendossier om de continuïteit te borgen. Structuur 22

23 INDICATOR 6.2 AHHA Beschikbaarheid controlesysteem voor uitzetten van medicijnen in weekdoseersystemen niet zijnde GDS (geautomatiseerd distributiesysteem) Ter hand stellen Apotheekhoudende Huisarts en Ziekenhuisapotheek Medicatie uitzetten in weekdozen is een risicovol proces, waarbij een fout grote gevolgen kan hebben. Werken zonder controlesysteem betekent een groter risico op fouten. A) Zet uw apotheek medicijnen uit met behulp van weekdoseersystemen? Ja Nee (u bent klaar met deze indicator) Indien ja: B) Beschikt de apotheek over een effectief controlesysteem ter voorkoming van onjuist uitzetten van medicijnen in weekdoseersystemen? ja, met behulp van barcodes of handmatige controle door een andere persoon dan degene die de medicijnen heeft uitgezet nee, er wordt geen gebruik gemaakt van barcodes of handmatige controle door een andere persoon die de medicijnen heeft uitgezet. Toelichting Onder uitzetten van medicijnen wordt verstaan het vullen patiëntspecifieke medicatiedozen voor een bepaalde periode. Het eventueel door de verpleegkundige gereedzetten van medicatie voor een deelronde valt hier niet onder. De aanwezigheid van een controlesysteem voor het uitzetten van weekdozen waarborgt dat er op een veilige manier wordt gewerkt. Structuur 23

24 7 Monitoring van geneesmiddelengebruik INDICATOR 7.1 AHHA en OA Toelichting Teller Maagbescherming bij risicopatiënten met niet selectieve (ns) NSAID s Monitoring van geneesmiddelengebruik Apotheekhoudende Huisarts en Openbare Apotheek Gebruik van ns-nsaids bij risicopatiënten verhoogt de kans op gastrointestinale bloedingen. Percentage ns-nsaid gebruikers met risico op maagschade met gelijktijdig gebruik van adequate maagbescherming. Onder maagbescherming wordt verstaan het gebruik van een PPI of H2 antagonisten in een dubbele dosering of combinaties. Patiënten met risico op maagschade (71 jaar of ouder of 61 tot en met 70 jaar met co-morbiditeit of comedicatie) en gebruik van een ns-nsaid in de rapportageperiode met gelijktijdig gebruik van adequate maagbescherming. Noemer Patiënten met risico op maagschade (71 jaar of ouder of 61 tot en met 70 jaar met co-morbiditeit of comedicatie) en gebruik van een ns-nsaid in de rapportageperiode. Deze indicator gaat in op het ter hand stellen van een gewenste combinatie van geneesmiddelen in verband met het voorkomen van mogelijke bijwerkingen. Deze indicator vraagt naar het toepassen van maag bescherming bij het gebruik van ns-nsaid s bij patiënten van 71 jaar of ouder of bij een leeftijd van 61 tot en met 70 jaar met een co-morbiditeit (diabetes, hartfalen, reuma) of met gelijktijdig gebruik van co-medicatie (Antistollende medicatie, vitamine K-antagonisten, glucocorticosteroïden, SSRI s en gerelateerde, spironolacton). Gastro-intestinale bloedingen behoren tot de ernstigste bijwerkingen van NSAID s. Jaarlijks komen minstens 3000 mensen in het ziekenhuis terecht ten gevolge van een maagbloeding door NSAID s. NSAID s staan in de top 3 van geneesmiddelen die bijdragen aan geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames. Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het optreden van maagulcera bij gebruik van NSAID s. Het gelijktijdig gebruik van maagbescherming bij NSAID s halveert de kans op een gastro-intestinale bloeding. Uitkomst Naar de bijlage 24

25 INDICATOR 7.13 OA, AHHA Toelichting Maagbescherming bij risicopatiënten met trombocytenaggregatieremmers (TAR) Monitoring van geneesmiddelengebruik Openbare Apotheken, Apotheekhoudende Huisarts en Poliklinische Apotheken Trombocytenaggregatieremmers (TAR) kunnen, zeker bij risicopatiënten, zorgen voor maagperforaties, -bloedingen en ulceraties. Maagbescherming verkleint het risico op deze complicaties. Percentage gebruikers van trombocyten aggregatieremmers met risico op maagschade en gelijktijdig gebruik van adequate maagbescherming. Onder maagbescherming wordt verstaan het gebruik van een PPI of H2 antagonisten in een dubbele dosering of combinaties. Patiënten met risico op maagschade: 1. Patiënten van 81 jaar of ouder 2. Patiënten van 71 jaar tot en met 80 jaar en gebruik van tenminste een overige middel met risico op bloedingen 3. Patiënten van 61 jaar tot en met 70 jaar met gelijktijdig gebruik van tenminste twee overige middelen met risico op bloedingen en TAR Teller Noemer Patiënten met risico op maagschade en gebruik van TAR in de rapportageperiode die gelijktijdig gebruik hadden van maagbescherming voor tenminste 3 dagen. Patiënten met risico op maagschade en gebruik van TAR in de rapportageperiode. Zie het HARM Wrestling rapport (2009): harmwrestlingrapportdefnov2009.pdf/at_download/file Uitkomst Naar de bijlage 25

26 INDICATOR 7.18 AHHA Toelichting Teller Noemer Percentage patiënten met COPD waarbij in de afgelopen 12 maanden de inhalatietechniek is gecontroleerd door middel van doorlopen van een inhalatieprotocol van de LAN Monitoring van geneesmiddelengebruik Apotheekhoudende Huisarts Wanneer inhalatiemedicatie niet op de juiste wijze wordt gebruikt, bestaat de kans dat veilig en/of niet effectief wordt gebruikt. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor het therapeutisch effect van het geneesmiddel. Percentage patiënten met COPD waarbij in de afgelopen 12 maanden de inhalatietechniek is gecontroleerd door middel van doorlopen van een inhalatieprotocol van de LAN Bij patiënten met COPD dient eens per jaar de inhalatietechniek te worden gecontroleerd. De LAN heeft voor ieder type inhalator een inhalatieprotocol ontwikkeld. De controle op de inhalatietechniek kan door de apothekersassistent, maar ook door de doktersassistent, huisarts, POH of verpleegkundige van de apotheekhoudende praktijk worden uitgevoerd. Aantal patiënten met COPD in het rapportagejaar waarbij de inhalatietechniek is gecontroleerd door middel van doorlopen van een inhalatie protocol van de LAN. Aantal patiënten met COPD in het rapportagejaar. Long Alliantie Nederland (LAN) is een samenwerkingsverband van organisaties in de longzorg. Lid-organisaties zijn beroepsgroepen in de zorg, patiëntenverenigingen en zorgorganisaties. Het is belangrijk dat er voor zorgverleners op eenduidige wijze inhalatie instructie wordt gegeven. Hiervoor heeft de LAN inhalatieprotocollen ontwikkeld waarmee het juiste gebruik en optimale effect van inhalatiemedicatie bevorderd wordt. Uitkomst 26

27 INDICATOR 7.20 Voorkeursmiddelen RAS-remmers, eerste uitgifte AHHA en OA Toelichting Teller Noemer Monitoring van geneesmiddelengebruik Apotheekhoudende huisarts en Openbare Apotheek Wanneer er niet volgens richtlijnen wordt voorgeschreven, bestaat de kans dat de patiënt niet de meest bewezen effectieve geneesmiddelen gebruikt. Patiënten met een eerste uitgifte van een RAS-remmer in de rapportageperiode waarbij een ACE-remmer is afgeleverd. Alleen huisartsenvoorschriften zijn geïncludeerd. Patiënten met een eerste uitgifte van een RAS-remmer in de rapportageperiode waarbij een ACE-remmer is afgeleverd. Patiënten met een eerste uitgifte van een RAS-remmer in de rapportageperiode. Wanneer wordt gekozen voor een RAS-remmer gaat volgens de NHGstandaarden Hartfalen (2010), Cardiovasculair risicomanagement (2011) en Diabetes mellitus type 2 (2006) en het Farmacotherapeutisch Kompas (2011), de voorkeur uit naar een ACE-remmer. Bij het niet goed verdragen van ACE-remmers kan uitgeweken worden naar een angiotensine-ii-receptorantagonist. Uitkomst Naar de bijlage 27

28 INDICATOR 7.23 Glibenclamide patiënt 71 jaar en ouder AHHA en OA Monitoring geneesmiddelgebruik Apotheekhoudende Huisarts en Openbare Apotheek Verlenging periode hypoglykemie, verhoogd risico vallen bij ouderen. Aantal gebruikers van glibenclamide 71 jaar en ouder. Patiënten Ernstige hypoglykemie is de belangrijkste bijwerking van SU-derivaten en verwante stoffen. Deze complicatie treedt vooral op bij het langwerkende glibenclamide Hypoglykemieën blijken vooral voor te komen bij oudere patiënten, verminderde nier- of leverfunctie, ongewone lichamelijke belasting en verminderde of onregelmatige voedselinname. KNMP-Richtlijn Diabetes: Keuze van bloedglucoseverlagend geneesmiddel De medicamenteuze behandeling van DM2 bestaat uit de volgende stappen: De eerste stap in de behandeling van DM2 is het starten met metformine. De tweede stap is het toevoegen van een sulfonylureumderivaat, waarbij de voorkeur van de huisarts uitgaat naar gliclazide. De derde stap is het toevoegen van eenmaal daags NPH-insuline aan de orale middelen. Indien nachtelijke hypoglykemieën optreden kan overgestapt worden op een langwerkend insuline-analoog in plaats van NPH-insuline. Bij orale bloedglucoseverlagende middelen wordt gestart met een lage dosering, die iedere twee tot vier weken opgehoogd wordt. Als verdere ophoging van de dosis door bijwerkingen of door het bereiken van de maximale dagdosis niet meer mogelijk is, en de streefwaarde niet bereikt is, wordt overgegaan naar de volgende stap. Glibenclamide wordt hierbij ontraden vanwege risico op hypoglykemieën, met name bij ouderen van 71 jaar en ouder. Uitkomst Naar de bijlage 28

29 INDICATOR 7.24 Nortriptyline bij patiënt van 65 jaar en ouder AHHA en OA Toelichting Teller Noemer Monitoring van geneesmiddelengebruik Openbare apotheek en Apotheekhoudende Huisarts Grotere kans op anticholinerge effecten bij gebruik amitriptyline bij ouderen Percentage gebruikers van 65 jaar en ouder met een laatste aflevering nortryptiline. Bij kwetsbare ouderen wordt in de literatuur de voorkeur gegeven aan nortriptyline boven amitriptyline vanwege een verhoogde kans op anticholinerge effecten. Patiënten uit de noemer met nortriptyline als laatste aflevering Patiënten van 65 jaar of ouder jaar met een aflevering van nortriptyline of amitriptyline STOPP criteria: STOPP D1 Tricyclische antidepressiva (anticholinerge effecten zijn het sterkst bij amitriptyline en het minst sterk bij nortriptyline) bij dementie, onbe handeld nauw kamerhoek glaucoom, cardiale geleidingsstoornissen, prostatisme, ziekte van Sjögren, of een voorgeschiedenis van urineretentie (risico op verergering van deze aandoeningen). NHG Standaard Depressie (2015): Bij keuze voor TCA: amitriptyiline ( mg), imipramine ( mg in 2-3 giften), bij ouderen nortriptyline (75 mg). Start met 25 mg (bij ouderen 10 mg) voor de nacht en verhoog dosis per 2-3 dagen met 25 mg. NHG Standaard Pijn (2016): Neuropathische pijn (volwassenen) Geef bij overige oorzaken een tricyclisch antidepressivum zoals amitriptyline; bij ouderen nortriptyline. In de Beers criteria worden oudere patiënten omschreven als patiënten van 65 jaar of ouder. Uitkomst Naar de bijlage 29

30 INDICATOR 7.25 AHHA en OA Toelichting Teller Noemer Percentage gebruikers start DOAC s bij patiënten van 71 jaar of ouder waarvan de nierfunctie bekend is Monitoring van geneesmiddelengebruik Openbare apotheek, Apotheekhoudende Huisarts en Poliklinische Apotheek Bij verminderde nierfunctie kan een DOAC een verhoogd risico op bloedingen geven. Eerste uitgifte DOAC bij patiënten > 70 jaar waarvan nierfunctie bekend is. Cumarinederivaten en DOAC s kunnen voortaan als gelijkwaardig worden beschouwd. Bij patiënten met een verminderde nierfunctie en bij ouderen is echter terughoudendheid geboden vanwege de kans op maag- en darmbloedingen. Patiënten van 71 jaar of ouder jaar met een eerste uitgifte van DOAC s waarvan de nierfunctie bekend is. Patiënten van 71 jaar of ouder jaar met een eerste uitgifte van DOAC s. DOAC s worden vooral uitgescheiden met de urine. Bij een verminderde nierfunctie is de eliminatiehalfwaardetijd dus verlengd. Hierdoor kan de AUC (en halfwaardetijd) van DOAC s toenemen, waardoor het risico op bloedingen verhoogd is. Zie hiervoor de informatie op de KNMP Kennisbank van bijvoorbeeld dabigatran: verminderde_nierfunctie/2286.html. Dit is de reden dat bij DOAC s om de nierfunctie van patiënten gevraagd wordt, zodat indien nodig de dosis aangepast kan worden. De nierfunctie mag hierbij niet ouder zijn dan 12 maanden. Uitkomst Naar de bijlage 30

31 8 Medicatiebeoordeling INDICATOR 8.1A AHHA Kwalificaties op het gebied van medicatiebeoordelingen Medicatiebeoordeling Apotheekhoudende Huisarts, Poliklinische Apotheek en Ziekenhuisapotheek Bij onvoldoende kwalificaties bestaat het risico dat geen goede medicatiebeoordeling wordt uitgevoerd, met als gevolg risico op gezondheidsschade bij de patiënt. Heeft u een geaccrediteerde opleiding gevolgd voor het uitvoeren van medicatiebeoordelingen, waarbij specifiek aandacht is besteed aan het farmaceutisch handelen? Ja Nee Toelichting Definitie uit Multidisciplinaire Richtlijn Polyfarmacie bij ouderen 2012: Medicatiebeoordeling: Beoordeling van de farmacotherapie door patiënt, arts en apotheker op basis van een periodieke gestructureerde, kritische evaluatie van de medische, farmaceutische en gebruiksinformatie. Maatstaf bij de beoordeling zijn de individuele behoeften van een patiënt ten aanzien van zijn of haar geneesmiddelgebruik. Deze indicator gaat in op de patiëntgerichtheid van de zorg en het be vorderen van juist gebruik van geneesmiddelen door patiënten. Extra aandacht voor patiënten met polyfarmacie door middel van een medicatiebeoordeling kan hiervan een onderdeel zijn. Voor het goed kunnen uitvoeren van medicatiebeoordelingen is het noodzakelijk dat een aantal randvoorwaarden is vervuld. Daarom vraagt deze indicator naar behaalde kwalificaties. Apotheekhoudende huisartsen hebben een dubbelrol, voor het uitvoeren van een medicatiebeoordeling in de rol als apotheekhoudende zijn kennis en vaardigheden op het gebied van farmaceutisch handelen noodzakelijk. Proces 31

32 9 Beheer van geneesmiddelen Dit jaar zijn op dit domein geen indicatoren opgenomen voor apotheekhoudende huisartsen. 32

33 10 Onderwijs, onderzoek en ontwikkeling van zorg Dit jaar zijn op dit domein geen indicatoren opgenomen voor apotheekhoudende huisartsen. 33

34 11 Toediening van geneesmiddelen Dit jaar zijn op dit domein geen indicatoren opgenomen voor apotheekhoudende huisartsen. 34

35 Bijlage Recepten 7.1 Maagprotectie bij risicopatiënten met ns-nsaid gebruik OMSCHRIJVING Rapportageperiode Medicatie Percentage niet-selectieve NSAID-gebruikers met risico op maagschade met gelijktijdig gebruik van adequate maagbescherming Voorafgaande 12 maanden Ns-NSAIDs (zonder COXibs) met overige middelen zonder injectie s: M01A (Niet-steroide anti-inflammatoire en antireumatische middelen) en N02BA01, N02BA11, N02BA15, N02BA51, N02BA65 (overige middelen) zonder de farmaceutische vormen 18, 21, 44, 76, 79, 82, 83, 174, 550, 551, 552, 559 en zonder M01AX05, M01AX12, M01AX21, M01AX24, M01AX25, M01AX26 en zonder M01AH (COXibs) Antistollende medicatie: B01AC06 (ASA), B01AC08 (carbasalaatcalcium), B01AC30 (combinatiepreparaten), B01AC04 (clopidogrel), B01AC22 (prasugrel), B01AC24 (ticagrelor), B01AE07 (dabigatran), B01AF (DOAC s) Vitamine K-antagonisten: B01AA Glucocorticosteroïden: H02AB zonder de farmaceutische vormen 18, 21, 44, 76, 79, 82, 83, 174, 550, 551, 552, 559 SSRI s en gerelateerde: N06AB (SSRI s), N06AX16 (venlafaxine), N06AX05 (trazodon), N06AX21 (duloxetine) Overige: C03DA01 (Spironolacton) Reuma: L04AA27, L04AB04, L04AC03, L01CB01, P01BA01, L04AB01, L04AB06, P01BA02, L04AB02, L04AA13, L04AX03,A07EC01, L04AC07, L04AB05, L04AX01, L04AD01, L01AA01, L01XC02, M01CC01, M01CB01 Antidiabetica: A10 Lisdiuretica: C03CA, C07C, C07D RAS-remmer: C09 Maagprotectie: PPI: A02BC Misprostol: A02BB01 H2 antagonisten A02BA 35

36 Vervolg Maagprotectie bij risicopatiënten met ns-nsaid gebruik OMSCHRIJVING Aflevering Standaardgebruiksperiode Gecorrigeerde gebruiksperiode Gebruiker Gelijktijdig gebruik Dubbele dosering Co-medicatie Hartfalen Diabetes Reuma Co-morbiditeit Patiënten met risico op maagschade Percentage niet-selectieve NSAIDgebruikers met risico op maagschade met gelijktijdig gebruik van adequate maagbescherming Aflevering in de rapportageperiode of de voorafgaande 3 maanden, behalve voor ns-nsaids, waar alleen afleveringen zijn meegenomen in de rapportageperiode en voor maagprotectie waar afleveringen zijn meegenomen in de voorafgaande 4 maanden. Bepaal het gebruik van vitamine K-antagonisten op basis van afleveringen vitamine K-antagonisten in de rapportageperiode. Indien geen daggebruik door de apotheek is ingevuld, standaard 90 dagen aanhouden. Indien bij glucocorticosteroiden geen daggebruik door de apotheek is ingevuld, houden wij standaard 5 dagen als gebruiksperiode aan. Voor de overige co-medicatie houden wij standaard 30 dagen als gebruiksperiode aan. Indien bij maagprotectie geen daggebruik door de apotheek is ingevuld, houden wij standaard 3 dagen als gebruiksperiode aan. Binnen de gebruikers van een geneesmiddelgroep de gebruiksperioden corrigeren voor overlappende afleveringen. Met een gecorrigeerde gebruiksperiode van minimaal 3 dagen in de rapportageperiode ook op basis van afleveringen in de voorafgaande 3 maanden, behalve bij ns-nsaids waar gebruik alleen is meegenomen op basis van afleveringen in de rapportageperiode. Overlappende gecorrigeerde gebruiksperiode van de aangegeven geneesmiddelgroepen (onafgebroken) voor tenminste 3 dagen in de rapportageperiode. Zie tabel H2 antagonisten. Antistollende medicatie, vitamine K-antagonisten, glucocorticosteroïden, SSRI s en gerelateerde, overige. Aanwijzing hiervoor door gelijktijdig gebruik voor tenminste 14 dagen van lisdiuretica en RAS-remmer onafgebroken in de rapportageperiode. Patienten met een aflevering van antidiabetica in de rapportageperiode. Patiënten met gebruik uit reuma op basis van afleveringen in de rapportageperiode of de voorafgaande 4 maanden. 'Reuma', 'Diabetes', 'Hartfalen'. 1. Patiënten van 71 jaar of ouder 2. Patiënten van 61 jaar tot en met 70 jaar met een co-morbiditeit of met gelijktijdig gebruik van co-medicatie 36