(3) DIE VEENYWERHEID...3

Transcriptie

1 JAARVERSLAAG 1957

2 INHOUD (3) DIE VEENYWERHEID...3 (A) VEETEELT...3 (i) Oorsig...3 (ii) Melkaantekeningdienste...4 (iii) Identifikasieskema vir graad melkbeesverskalwers...4 (iv) Kunsmatige inseminasie...4 (v) Nageslagtoetsdienste...4 (vi) Bulontledings...5 (vii) Varktoetsstasies...5 (viii) Pluimvee...5 (ix) Perde- en donkieteelt...6 (x) Opvoedkundige dienste...6 (xi) Navorsing...6 (B) VEESIEKTES EN HUL BESTRYDING...9 (i) Entstofvervaardiging...9 (ii) Die bestyding van veesiektes (iii) Bestryding van inwendige parasiete (iv) Reproduksienavorsing (v) Komiteeverslae (C) SUIWELNAVORSING... 13

3 (3) DIE VEENYWERHEID (a) Veeteelt (i) Oorsig Gedurende die afgelope verslagjaar was klimaats- en voedingstoestande ten spyte van tydelike droogtes in sommige gebiede gunstig vir veeteeltproduksie. Die periode is veral gekenmerk deur die afwesigheid van enige tekorte aan vleis, botter, kaas of eiers. Trouens, daar was vir sommige produkte (botter, varkvleis en eiers) surplusse vir uitvoer beskikbaar. Produksie. - Die lewende hawe slagtings het gedurende die afgelope vyf jaar redelik konstant gebly met die uitsondering van varke en kalwers ten opsigte waarvan daar 'n geweldige toename in die afgelope twee jaar was en ten opsigte van beeste waarvan daar as gevolg van klimaats -, en bemarkingstoestande in 1955 minder geslag is. Die produksie van suiwelprodukte was betreklik konstant met 'n geleidelike styging in botter en melkbyprodukte (gekondenseerde melk en melkpoeier). Daar was sedert 1954 'n dalende neiging in die produksie van kaas wat die afgelope jaar voortgeduur het. Eierproduksie het veral gedurende die afgelope twee jaar toegeneem. Verbruik. - Die gebruik van vleis toon 'n duidelike afname gedurende die afgelope vyf jaar. Die verbruik in beheerde gebiede het afgeneem van pond per kapita per jaar in 1953 tot pond in Daar was 'n geleidelike toename in die verbruik van alle suiwelprodukte. Uitvoer. - Daar was 'n algemene afname in die uitvoer van vleisprodukte gedurende die afgelope vier jaar. In die afgelope jaar het hierdie neiging voortgeduur, dog was baie minder skerp as in die vorige jaar. Die uitvoer van varkvleisprodukte het skerp gestyg en vorm tans die grootste gedeelte van die totale hoeveelheid vleis uitgevoer. In 1953 het varkvleisprodukte sowat 59 persent van die totale vleisuitvoer uitgemaak maar in 1956 het dit gestyg tot ongeveer 70 persent. Die uitvoer van gepreserveerde vleisprodukte het baie afgeneem, veral vanaf Die uitvoer van botter het toegeneem terwyl die uitvoer van kaas feitlik gestaak is. Gedurende die afgelope jaar het die uitvoer van eiers heelwat toegeneem. Uit die bostaande besonderhede blyk dit duidelik dat produksie in die Unie tred hou met die steeds toenemende vraag na dierlike voedselprodukte. Die dienste wat die Departement aan boere lewer, werp goeie vrugte af en lewer reeds 'n belangrike bydrae tot die verhoogde produksie per eenheid.

4 (ii) Melkaantekeningdienste Die grondslag vir 'n gesonde teelbeleid met die oog op verhoogde en doeltreffende produksie in melkkuddes berus in die eerste plek op die beskikbaarheid van 'n betroubare melkaantekeningsdiens vir beide stoet- en kommersiële telers. Gereelde melkaantekeninge is noodsaaklik vir doeltreffende voeding en versorging van melkkoeie in 'n kudde. Sedert die stelsel van koöperatiewe melkaantekeningverenigings in die lewe geroep is, het melkaantekening beslis vooruitgang gemaak. Die posisie in Junie 1957 word in die volgende tabel weergegee: Aantal melkaantekenaars Aantal kuddes in toets Aantal koeie Staat Koöperasie Geregistreerde Graad Gemengde Geregistreerde Graad ,070 4,712 Daar is gedurende die verslagjaar 2,158 meer koeie getoets as die vorige jaar - 'n vermeerdering van 22 persent. Melkaantekeningdienste kan tans verskaf word aan enige boer wat daarom aansoek doen. (iii) Identifikasieskema vir graad melkbeesverskalwers Hierdie skema wat in 1956 geloods, en by melkaantekeningsdienste en kunsmatige inseminasie ingeskakel is, beoog die bevordering van teling en grootmaak van goeie gehalte verskalwers, die toepassing van melkaantekening en die gebruik van stamboekbulle in graadkuddes. Sedertdien is reeds 789 graad-verskalwers geïdentifiseer en gemerk. (iv) Kunsmatige inseminasie K.I. word op 'n koöperatiewe basis onderneem. Die Departement verleen egter sekere tegniese dienste en het fondse vir veeartsenykundige hulp aan die K.I. koöperasies van Transvaal en die Boland beskikbaar gestel. Die rede hiervoor is dat die Departement wil verseker dat K.I. op 'n gesonde grondslag ontwikkel. Volgens regulasies wat kragtens die Wet op Kunsmatige Inseminering van Diere (Wet 23 van 1954) uitgevaardig is, is die volgende registrasies gedurende die afgelope jaar gemaak: 36 Stamboekbulle - (17 Jerseys, 17 Friese en 2 Ayrshires), 74 Inseminatore, 3 Telers en 2 K.I.-sentrums. (v) Nageslagtoetsdienste Nageslagtoetse en die daarmee gepaardgaande gebruik van beproefde stamvaders word algemeen as die gesondste wetenskaplike metode vir die genetiese verbetering van plaasdiere aanvaar.

5 Die Departement beskou dit gevolglik as belangrik dat die nodige fasiliteite en tegniese dienste beskikbaar gestel word vir die ontleding van teelwaardes by die verskillende klasse lewende hawe. (vi) Bulontledings Melkaantekeningdienste vorm die grondslag van nageslagtoetse op melkrasbulle. Gedurende die afgelope jaar is daar 'n verdere 260 bulle se teelvermoë ten opsigte van produksie ontleed. Die resultate van hierdie ontleding het aangedui dat slegs een uit elke ses stamboekbulle wat in geregistreerde kuddes gebruik word vir 'n merkbare produksieverhoging van 5 persent en meer verantwoordelik was. Lewensproduksiestudies van stamboekkoeie met vyf en meer laktasies vorm 'n verdere aspek van navorsingswerk in die verband. Die resultate van die jongste nageslagtoetse verskyn in die tweede uitgawe van "Resultate van Melkaantekeningnavorsing" wat so pas verskyn het. (vii) Varktoetsstasies Gedurende die afgelope verslagjaar is 48 groepe deur die toetsstasies geloods. Sodra voldoende resultate beskikbaar is, sal die eerste publikasie verskyn. Die belangrikheid en rol van die stasies word tans al meer deur varkboere besef. Slegs die produsent van 'n vark met 'n goeie karkasgehalte en ekonomiese vervoerverbruik is van 'n redelike afset en lonende prys verseker. (viii) Pluimvee Verskeie teelstelsels is by die proefplase uitgetoets om vas te stel: eerstens, die genetiese verwantskap tussen eierproduksie en verskeie komponente van eierproduksie soos vroegrypheid en winterproduksie; tweedens, teleing van verskeie rasse, of bloedlyne van hoenders vir ekonomiese eienskappe (in die afgelope jaar het inskrywings van henne by die Glense eierlêtoets afkomstig van die verskillende landboukolleges besonder goed presteer); en derdens, kruisteling om die waarde van basterkrag te bepaal. Die steeds toenemende vraag na roosterkuikens en jonghenne vir eierproduksie het die produksie van eerste kruise aansienlik verhoog. By verskeie landboukolleges word suiwer en gekruisde pluimvee getoets om vas te stel of basterkrag voordelig is ten opsigte van kuikens uitbroei, kuikens grootmaak en eierproduksie. Die afgelope twee jaar is besonder waardevolle proewe uitgevoer om vas te stel of die persentasie eiwit in lêmeelrantsoene van 20 tot 18 persent verminder kan word. Sover het dit geblyk dat die eierproduksie op die twee peile van proteïene nie beduidend verskil nie. Proewe is uitgevoer om die kalsium- en fosforbenodigdhede van henne in lêbatterye vas te stel. Hierdie werk het reeds in so 'n mate gevorder dat nuttige aanbevelings aan boere gemaak kon word. Verskeie proewe is ook uitgevoer om die voedingswaarde van Eragrostis curcula vas te stel. Hierdie gras kan selfs lusernmeel in rantsoene van pluimvee vervang.

6 Daar is by verskillende sentrums ruimte beskikbaar vir ongeer 3,700 henne. Die sentrum op Glen kan 1,860 henne huisves. Dit is die enigste plek waar die eierlêtoetse onder beheer van die Departement is. Die sentrums op Johannesburg, Oos-Rand en Kaapstad is onder die oorskakeling na die nageslagtoets het die aantal inskrywings by Glen afgeneem. In 1955/56 was daar 1,370 henne onder toets by hierdie inrigting in vergelyking met 1,170 in 1956/57. (ix) Perde- en donkieteelt Vanweë die toenemende belangstelling en herlewing in perdeteelts en die gevaar dat geskikte teelmateriaal met die verloop van tyd moeiliker verkrygbaar sal wees, is die Departement besig om nodige teelmateriaal vir die opbou van 'n goeie Suid-Afrikaanse ryperdstoets aan te koop. Die basis van hierdie stoet bestaan uit suiwer geteelde Basoetoeponies. Die opbou van hierdie stoet het gedurende die afgelope verslagjaar goeie vordering gemaak. Om die nadele van te intensiewe inteling te verhoed is gebruik gemaak van twee Arabiese hingste. Die stoet bestaan tans uit twee hingste, twee jong hingste, sewe teelmerries, sewe jong merries en ses vullens. Die Departement se donkie-stoet is onlangs aangevul met drie merries wat van Spanje ingevoer is. Die stoet wat met die oog op muileteelt in stand gehou word, word op die Kimberleyse proefplaats aangehou. (x) Opvoedkundige dienste Gedurende die jaar is 287 besoeke aan plase gebring in verband met die verbetering in die gehalte van melk en room. Verder is 69 Boerevergaderings toegespreek en suiwelprodukte is by alle groot tentoonstellings beoordeel. In die Unie bestaan daar op die oomblik groot belangstelling in die vervaardiging van uitheemse kaassoorte en nuwe lisensies is vir die vervaardiging van spesiale gespesifiseerde soorte toegestaan. Die Departement ondersteun hierdie ontwikkeling en was so ver moontlik, behulpsaam met die vervaardiging van Cheshire-, Gruyere- en Camembertkaas. (xi) Navorsing Navorsingsprojekte in verband met Veeteelt is noodwendig van 'n langtermyn aard en gevolglik kan betroubare resultate nie oor kort tydperke verwag word nie. Vleisproduksie-proewe. - Op die gebied van beesvleisproduksie is daar meer as 30 projekte aan die gang. Klem word veral op die vetmesting van jong osse gelê. Resultate dusver verky toon dat die groie van jong osse nie noodwendig onafgebroke hoef te wees nie. Die voer van goedkoop ruvoer gedurende die wintermaande en latere ekonomiese beesvleisproduksie kan berus, veral in die akkerboustreke waar

7 vleisbeesboerdery op 'n meer intensiewe skaal ingeskakel moet word. Goedkoop oorwintering is hier van groot ekonomiese belang. Die mees ekonomiese bees vir inskakeling by 'n akkerboustelsel behoort beide voldoende melk en goeie kwaliteit vleis te produseer. Proewe in hierdie verband word tans uitgevoer om die moontlikheid van Friesmlekkuddes as bron van vleisproduksie te gebruik. Lae produserende koeie in die kudde word met vleisbulle gepaar en dan word die kalwers so ekonomies moontlik vir slagdoeleindes groot gemaak. Die slag van melkrasverskalwers benadeel die instandhouding van kuddes terwyl die slag van bulkalwers van sulke melkrasse soos die Fries, Ayrshire en Bruin Switser 'n moontlike beesvleis-potensiaal beperk. Gevolglik is enige metode wat die ekonomiese grootmaak van sulke kalwers regverdig en bevorder van groot waarde. Dit is bekend dat die grootpens en ander organe van 'n jong kalfie op 'n onderhoudsrantsoen van melk tot op drie weke ouderdom kan ontwikkel. Vanaf hierdie stadium kan die kalf kragvoer omsit vir die nodige groeidoeleindes. In een van die proewe wat tans deur die Departement onderneem word, is reeds daarin geslaag om kalwers suksesvol groot te maak op die volgende: 6 gelling volmelk met 'n kragvoermengsel bestaande uit 60 persent mieliemeel, 30 persent grondbonekoek, 10 persent koringsemels, 2 persent beenmeel, ½ persent sout en die nodige vitamien A en D en antibiotika. Tot op drie weke ouderdom word die mengsel aangeklam (pap) en daarna word dit droog gevoer. Na twee maande word hooi bygevoer. Indien hierdie proef verdere suksesvolle resultate afwerp, sal hierdie metode van grootmaak van kalwers groot ekonomiese voordele inhou vir beide die suiwelboer en die produsent van beesvleis. Dit is proefondervindelik gevind dat die gebruik van stilboestrol en die antibiotikum, oureomisien, in die rantsoene van beide beeste en varke nie die voordeel van goeie gebalanseerde kragvoer kan vervang nie. 'n Reeks proewe het betekenisvolle resultate gelewer van die waarde van ureum as proteïen-aanvulling tesame met die byvoeging van melasse in die wintervoeding van koeie en verse. Albei verlaag die koste deur die doeltreffendheid van voerverbruik te verhoog. Verdere proewe het aangedui dat die byvoer van hoendermis en voëlghwano belowende voordele inhou as stikstofverskaffers in die voeding van beeste. Die algemene veeteeltbeleid van die Departement is gebaseer op die grondbeginsel dat die dier by sy omgewing moet aanpas om die beste ekonomiese resultate te lewer. Met die groot variasie wat daar in klimaats- en voedingstoestande in verskillende dele van die Unie bestaan, is dit noodsaaklik dat verskillende tipes beeste en skape vir verskillende ekologiese streke geteel word om die beste aanpassingsvermoë te verseker. Omvattende studies op die aanpasbaarheid van verskillende beesrasse en die ontwikkeling van rasse wat geskik is vir sekere streke word voortgesit. Die gegewens ingesamel gedurende die verslagjaar in verband met die aanpasbaarheid en vergelykende groeivermoë van die Bonsmaras (die 3/8-5/8 Korthoring en Afrikaner) deur die Departement ontwikkel vir die subtropiese savanastreke, is baie bemoedigend. Die data word op verskillende plase by boere ingesamel waar die bulle op bruikleen is. Daar is

8 reeds 60 bulle aan boere uitgeleen om die aanpasbaarheid en groeivermoë van die nuwe ras uit te toets. Aansienlike vordering is op verskillende inrigtings gemaak met die ontwikkeling van die Dorperskaap, 'n nie-wol vleisras vir die meer ekstensiewe skaapareas. Uniforme standaarde vir die ontwikkeling van die ras is neergelê om as leidraad te dien vir die verskillende inrigtings en boere wat aan die ontwikkeling van die ras deelneem. Die hoop word uitgespreek dat die ras voldoende vas geteel is om in die nabye toekoms as 'n suiwergeteelde ras deur die S.A. Stamboek Organisasie erken te word. Die ontwikkeling van die Dorperskaap is 'n belangrike ekonomiese bydrae tot die skaapboerdery en vleisbedryf in die minder gunstige ekstensiewe streke waar dusver slegs minderwaardige tipes van niewol vleisskape aangehou kon word. Vir die grasveldstreke is die ontwikkeling van die Döhne-Merino, 'n dubbeldoel wolvleis Merinoskaap, ook van groot belang. Die groot vraag na hierdie tipe skaap deur boere in die grasveldstreke getuig van die sukses wat met die teling van hierdie skape reeds behaal is. Die ontwikkeling van die Dormerskaap vir die Westelike Provinsie vir vetlamproduksie vir vetlamproduksie is 'n verdere voorbeeld van 'n welgeslaagde poging in die teling wat meer aanpasbaar is by 'n bepaalde omgewing. Die algemene sukses van die Duitse Merinoskaap, nie alleen in die Westelike Provinsie nie maar ook in die O.V.S. as produseerder van beide vetlammers en wol het die ras baie populêr gemaak. Die waarde en aanpasbaarheid van die Duitse Merino word op verskillende inrigtings uitgetoets. Skaapteelt en Woltegnologie. - Die stigting van 'n selfstandige Departement vir Skaapteelt en Woltegnologie aan die Pretoriase Universiteit het baie belangstelling gaande gemaak en hoë verwagtings word gekoester. Die hoë peil van Merinoteelt bring allerhande probleme vir verdere verbetering mee. Op departementele inrigtings word die verband tussen oliegehalte en verskillende aspekte van wolkwaliteit bestudeer. Die invloed van oorerwing, voeding en omgewing op die fisiese, chemiese en ander hoedanighede wat wol se kwaliteit bepaal, word ondersoek. Om 'n verenvoudige dog doeltreffende stelsel van beskrywing van skape te ontwikkel word die moontlike korrelasie tussen sekere vag- en veseleienskappe ondersoek. Sodanige feite sal die duplisering van puntetoekenning ten opsigte van sekere eienskappe uitskakel. In hierdie verband word die faktore wat staankrag en aanvoeling in wol beïnvloed asook die uitwerking van geslag op die fisiese eienskappe van wol ondersoek. In 'n vetlamproef met Duitse Merinoskape is daarin geslaag om herfslamming en vrugbaarheid deur seleksie sodanig vas te lê dat feitlik al die betrokke ooie gedurende April gelam het met 'n totale lampersentasie van 163 persent. Die feit dat die grense van Suidwes-Afrika vir die uitruil van Karakoelskape oopgesit gaan word, is van uiterste belang vir die Kraakoelboerdery in Suid-Afrika. Proefwerk is aan die gang om die bewering te toets dat swak voedingstoestande verantwoordelik is vir die produksie van hoogstaande pelse. Verder word die verwantskap tussen haareienskappe van die pasgebore lam en die volwasse Karakoelskaap nagevors. Meer inligting in laasgenoemde verband sal seleksie vir goeie pelse vereenvoudig en dit terselfdertyd op 'n hegte grondslag plaas.

9 (b) Veesiektes en hul bestryding (i) Entstofvervaardiging Een van die belangrikste dienste wat die Departement aan die veeboere verskaf, is die vervaardiging en verkoop van entstowwe. Afgesien van entstowwe is daar nog ander veeartsenykundige laboratoriumprodukte soos tuberkulien, antigeen, knoppieswurmmiddel, tetram en dragtige merrie serum wat vervaardig word. Die volgende is 'n opsomming van die omvang van die dosisse entstowwe wat in die verslagjaar aan boere uitgereik is: Sponssiekte, 2,385,790; Bloutong, 20,565,350; Paratifus, 370,090; Miltsiekte, 7,236,320; Lamsiekte, 2,960,340; Hondesiekte, 22,651; Newcastle, 11,200; Newcastle naalde, 175; Hondsdolheid, 66,118; Slenkdalkoors, 136,400; Bloedpens, 210,585; Hartwater, 25,507; Hoendertifus, 696,865; Galsiekte, 519,700; Perdesiekte, 164,249; Misgeboorte, 703,630; Kuikenpokkies, 10,956,600; Kuikenpokkie naalde, 2,032; B.W.D. Antigeen, 17,483; Ringtoets Antigeen, 647; Bloednier, 9,997,300; Rooiwater, 36,011; Knopvelsiekte, 1,535; Mallein, 915; tuberkulien, 141,663; Tetram, 7,703; Dragtige Merrie Serum, 2,882; Totaal: 57,348,741. In vergelyking met vorige jare is daar nog steeds 'n toenemende vraag na meeste van die entstowwe. Die grootste toename is veral te bespeur in die vraag na bloutong- (20,565,350), besmetlike misgeboorte- en bloednierentstowwe. Merkbare vordering is gemaak in verband met entstofnavorsing. Daar word gestrewe om beter en doeltreffender entstowwe te vervaardig, en nuwe tegnieke te ontwikkel om sommige entstowwe op groot skaal te vervaardig om aan die toenemende vraag te voldoen. Die volgende is die belangrikste ontwikkelings in die verband. Slenkdalkoors en Wesselsbron- en Boshof-virrussiekte. - In die geval van die groep virrussiektes, t.w. Slenkdalkoors, Wesselsbron en Boshof, het daar aanvanklik heelwat verwarring bestaan. Dit het egter duidelik geword dat dit 'n geval was van 'n groep nouverwante virusse wat op dieselfde manier deur insekte oorgedra word en wat nie duidelik onderskeidelike simptome wys nie. Die navorsingswerk in verband met ontwikkeling van 'n droë Slenkdalkoorsentstof is voltooi. In verband met Wesselsbron virus is die werk met die verswakking van die virus voortgesit en is 'n dubbeldoel entstof ontwikkel wat ook doeltreffend teen Slenkdalkoors is. Toetse met hierdie entstof het bewys dat dit algehele immunisasie teen Wesselsbron verseker. Die entstof was ook veilig vir nie-dragtige skape en lammers. In die geval van dragtige ooie het dit egter aborsies veroorsaak of meegebring dat lammers kort na geboorte vrek. Navorsing word egter voortgesit en dit word verwag dat die groep virusse wat soveel verwoesting onder skape in die Vrystaat teweeg gebring het doeltreffend onder beheer gebring sal kan word. Knopvelsiekte. - Baie bemoedigende vooruitgang is gemaak met die ondersoek na 'n bevredigende entstof vir hierdie gevreesde siekte. Die veroorsakende virus is nou

10 geïsoleer. Deur die oorspuitings van weefselkultuur is 'n verswakte virus verkry wat immuniteit verleen. Hierdie bevinding bied groot moontlikhede aan vir die vervaardiging van 'n doeltreffende entstof. In sekere gevalle waar knopvelsiekte gediagnoseer is, is 'n virus wat aan die pokkiesgroep behoort geïsoleer. Die belangrikheid van hierdie bevinding word verder ondersoek. Hartwater. - Die vernaamste navorsing op hierdie gebied is toegespits op metodes om die goedhouvermoë van bevrore hartwaterbloed te bevorder. Dit skyn asof daar deur die toediening van suikers en peptone by die entstof 'n mate van sukses behaal is. Verder is die uitwerking van die toediening van antibiotika op die ontwikkeling van immuniteit bestudeer. Dit blyk dat vroeë toediening van antibiotika 'n terughoudende uitwerking het en is tot die gevolgtrekking gekom dat antibiotika toegedien moet word teen die einde van die inkubasieperiode of selfs gedurende die reaksie. Newcastlesiekte. - Navorsingswerk in verband met die ontwikkeling van 'n nuwe entstof is voortgesit. Hierdie entstof verskaf 'n immuniteit van 15 maande in volwasse hoenders. Toetse word uitgevoer om die veiligheid van hierdie entstof op dagoud kuikens te toets en die uitwerking van moederlike immuniteit op die souting van die kuikens. Besmetlike misgeboorte. - 'n Nuwe tegniek is ontwerp om entstof op groot skaal te vervaardig om aan die toenemende vraag na die entstof te kan voldoen. (ii) Die bestyding van veesiektes Die goeie reëns gedurende die verslagjaar het nie net sy voordele gehad om goeie weiveld te verskaf nie maar het meegebring dat daar 'n baie groot vermeerdering van insekte was in vergelyking met die voorafgaande twee of drie jaar. Die gevolg was dat veesiektes wat deur insekte, veral bosluise, oorgedra word baie straf was. Boere het ook baie te kampe gehad met inwendige parasiete soos wurms en lewerslak by beeste en skape.

11 Die volgende tabel gee 'n uiteensetting van die voorkoms van geskeduleerde beessiektes gedurende die jaar: Siekte Wes-Kaap streek Oos-Kaap en Transkei Oranje- Vrystaat Streek Natal Transvaal streek Totale Basillêre Wit Diarree Brandsiekte (bok), (bees), (perd) en (vark). Brandsiekte (skaap) * 10 Babal- en Skedeontsteking (aansteeklike) Hoendercholera Hoendertifus Hondsdolheid Johnesiekte Knopvelsiekte , ,815 Miltsiekte Psittakose Slendalkoors Tripanosomiase slapsiekte Nagana Tuberkulose (bees). (voël) Varkpes Vleksiekte by varke * Ses van hierdie nege uitbrekings het in die distrik Mafeking voorgekom. Bek- en klouseer. - In Augustus 1956 is berig ontvang dat die siekte in die Caprivi Zipfel uitgebreek het. Onmiddellik is 'n span Unie-veeartse, bygestaan deur vee-inspekteurs, daarheen gestuur. Hulle het in die Caprivi op 5 September aangekom en by die 20ste van dieselfde maand was 17,500 stuks vee ingeënt. 'n Finale inspeksie is op 5 Oktober uitgevoer en geen verdere aanduiding van die siekte is gevind nie. Daarmee was die veldtog afgeloop. Miltsiekte. - Hierdie siekte word nog steeds baie goed beheer deur verpligte inenting. Gedurende die verslagjaar is die volgende vee onder toesig ingeënt: beeste 3,875,340, skape en bokke 298,422, perde familie 23,271, varke 670, totaal 4,197,703. Soos van die entstofuitreikings opgemerk sal word, word ietwat meer as die helfte van die vee wat jaarliks ingeënt word onder toesig gedoen. Skaap-brandsiekte. - Die Unie as vry verklaar word. Die enkele gevalle wat voorkom moet as ingevoer beskou word, bv. die nege uitbreke in Transvaal was almal in Naturellegebiede wat aan Betsjoeanaland grens. Slendalkoors. - 'n Siekte wat 'n paar jaar gelede groot verliese onder vee, veral skape, in die panveld van die Westelike Vrystaat veroorsaak het, was gedurende die afgelope jaar betreklik stil. Boere besef nou ten volle die voordele van voorbehoedende inenting. Wesselsbron virus. - Gedurende Februarie 1957 het skape in die Middelburgse distrik (Kaap) op groot skaal begrin vrek. Gelukkig is gou vasgestel dat dit dieselfde virus was wat

12 in 1954 sy verskyning in die Wes-Vrystaat gemaak het. In teenstelling was die siekte nou gekenmerk deur 'n lae sterftesyfer by groot skape maar met 'n hoë sterftesyfer in pasgebore lammers, met feitlik 100 persent aborsies van volgroeide fetusse. Besmetlike misgeboorte. - Hierdie siekte is nog wydverspreid ten spyte van publisiteit en propaganda onder boere om inenting van kalwers toe te pas. Boere is geneig om misgeboortes aan enige ander oorsaak toe te skrywe behalwe aan besmetting van die beeste met brucellose. (iii) Bestryding van inwendige parasiete Proewe is uitgevoer om die doeltreffendheid uit te toets van: Heksachlooretaan teen verskillende tipes ronde wurms. Resultate het bewys dat dit redelik effektief is teen haarwurm maar ondoeltreffend teen ander ronde wurms. Kalsium arsenaat teen lint- en haarwurms. Die resultate was baie bemoedigend. Verdere proewe word voortgesit. Phenotiasien in verskillende grade van fynheid. Die fyner grade blyk meer doeltreffend te wees veral as bestrydingsmiddel teen bankrotwurm. Belangrike navorsing in verband met die wurmprobleem by beeste in die Vryburgarea is voltooi. Waardevolle gegewens is ingewin in verband met die lewensloop en bestryding van rondewurms by beeste. Dit is ook bewys dat Bankrotwurms (Cooperia punctata en C. pectinati) die ernstigste parasiete is wat beeste affekteer gevolg deur haarwurm (Haemonchus placei) en haakwurms (Bunostomum phlebotomum). (iv) Reproduksienavorsing Besmetlike bybalontsteking en vaginitis by beeste. - Meer inligting is ingewin in verband met die noue verwantskap wat daar bestaan tussen "Vibrio fetus" en 'n onbekende smetstof en besmetlike vaginitus, en bybgalontsteking in beeste. Proewe wat tans onderneem word, dui aan dat besmetting met hierdie smetstof van groter belang op onvrugbaarheid is as wat veronderstel is en dat die virulens van die siekte in groot mate afhang van die kondisies van omgewing en die algemene voedingspeil waaraan die diere blootgestel word. Trichomoniase. - Die doeltreffendheid van verskillende geneesmiddels en metodes van behandeling van besmette bulle is ondersoek. Meeste van die geneesmiddels was van weinig of geen waarde nie. Funksionele of fisiologiese onvrugbaarheid. - Afgesien van besmetlike geslagsiektes blyk dit dat voedingsfaktore 'n toenemende rol speel in die onvrugbaarheidsprobleem by plaasdiere. Aan die eenkant is dit bewys dat tekorte aan sekere elemente, 'n besonder fosfor 'n belangrike rol speel in onvrugbaarheid by beeste, terwyl aan die ander kant daar al meer gegewens beskikbaar kom wat aandui dat oorvoeding van sekere minerale en veral patente

13 lekke wat in die handel voorkom onvrugbaarheid en selfs aborsies by skape en beeste veroorsaak. Kunsmatige inseminering. - 'n Reeks proewe is onderneem om die doeltreffendheid van melk as 'n verdunningsmiddel vir saad te bepaal. Resultate dusver verkry, dui daarop dat saad verdun met vars melk wat gesteriliseer word by 'n temperatuur van vir 15 minute en 8 persent gliserol bevat die sperma langer goedhou as die gewone bekende verdunningsmiddels. Uit 40 koeie wat met saad wat op hierdie wyse verdun is, het 28 of 70 persent met die eerste inseminering bevrug geraak. (v) Komiteeverslae Gedurende die afgelope jaar het daar twee belangrike verslae in verband met veeteeltaangeleenthede verskyn. Die eerste verslag is die van die Komitee wat benoem was om ondersoek in te stel en aanbevelings te maak in verband met die bestryding van Tuberkulose by plaasdiere. Die tweede verslag was die van die departementele Komitee wat aangestel was om ondersoek in te stel in verband met die doeltreffendheid van die bestaande voorsiening onder die veeverbeteringswet vir die verbetering van die beesnywerheid. Eersgenoemde verslag is reeds vrygestel vir publieke kennisname, terwyl die aanbevelings bevat in die verslag in verband met die Veeverbeteringswet die aandag van die Departement geniet. (c) Suiwelnavorsing Goeie vordering is gemaak met 'n navorsingsprojek in verband met die standaardisering van Kaasmelk. Op versoek van die Suiwelraad is hierdie probleem deur 'n span suiweldeskundiges ondersoek. Die resultate dusver behaal, dui daarop dat - (i) (ii) (iii) (iv) die mees betroubare basis vir standaardisering die bepaling van die verhouding van vet tot kaseïen in die melk is; vogbepalings op kaas voldoende akkuraat en tydbesparend is wanneer infra-rooi lampe as hittebron gebruik word; formol-titrasiemetodes vir die bepaling van kaseïen in melk nie dwarsdeur die jaar akkuraat is nie, dat die resultate nie deur kaseïn-proteïen beïnvloed word nie, maar dat formol-titrasies bevredidenge resultate lewer mits sekere wysigings in die standaardiseringsprosedure gemaak word; finale korreksies in die samestelling van gestandaardiseerde melk deur die toevoeging van room, indien nodig, groter akkuraatheid in die samestelling van kaas gee; en

14 (v) 'n vergelyking tussen verskillende metodes van vetbepaling van kaas getoon het dat die Gerbermetode volgens spesifikasies van die Britse Buro vir Standaarde die mees bevredigende resultate lewer. Verder is 'n voorlopige verslag ingedien oor die verskil in opbrengs tussen Gouda- en Cheddarkaas. Die hoër opbrengs van Goudakaas (+ 10 persent) moet toegeskryf word aan 'n groter voggehalte en 'n hoër gehalte aan melkbestanddele wat saam met die wei deur die kaas opgeneem word. Ook is 350 monsters kaas vir vet, vog en sout ontleed en die doel van die ontledings was om te bepaal in welke mate fabrieke kaasmelk gedurende die subsidiemaande kan standaardiseer.