78 THE DAIRY MAIL MAY Voer elke koei volgens haar individuele produksiestatus en kondisie.

Transcriptie

1 78 THE DAIRY MAIL MAY 2012 Voer elke koei volgens haar individuele produksiestatus en kondisie.

2 TEGNOLOGIE Super stelsels vir megakuddes deur Johan Heunis Hedendaagse elektroniese bestuurstelsels maak dit moontlik vir boere om kuddes van duisende koeie doeltreffend te bestuur wat hul gesondheid, reproduksie, voeding, melkproduksie en algemene gesondheidsbestuur betref. Hierdie tegnologie verg natuurlik die aanskaf van interaktiewe toerusting soos rekenaarhardeware en -programme, elektronies-beheerde meet- en weegtoerusting, outomatiese afkeerhekke en identifi seringstoerusting. Die aanvanklike uitgawes is duur, maar die belegging is beslis die geld werd wanneer die waarde van meer doeltreffende bestuur oor n lang termyn bereken word. Tipiese toerusting Die koei moet eerstens geïdentifi seer kan word en hiervoor is n elektroniese identifi - kasieskyfi e nodig. Dit kan om haar agterpoot, om die nek of aan die ore vas wees. Daar is twee soorte ID-skyfi es: een wat net die koei identifi seer ( n passiewe skyfi e) en die tipe wat ook aandui hoe aktief die koei in die tyd tussen nou en die vorige melking was. Laasgenoemde is n aktiewe ID-skyf wat onder andere gebruik word om aan te dui wanneer die koei op hitte is. Elektroniese skandeerders word dan in die stal aangebring om koeie op strategiese plekke te identifi seer. Elektroniese melkmeters kan nogal verskil in toepassing sommige meet die gewig van die melk terwyl ander die volume meet. Die meeste meters kan ook die elektriese geleidingsvermoë van die melk bepaal, wat gebruik word om koeie met mastitis te identifi seer. Outomatiese afhalers word ook gebruik om die kloustukke af te haal wanneer die koei klaar gemelk is. n Oorloopskaal waarmee die koeie na elke melking geweeg word maak gewoonlik deel uit van n volledige bestuurstelsel. Elektronies-beheerde outomatiese uitkeerhekke word gewoonlik saam met die oorloopskaal geïnstalleer. Outomatiese voerders waarmee veskillende voere in verskillende kombinasies aan individuele koeie gevoer kan word, is ook n opsie vir die meer noukeurige bestuur van koeie. Van dié stelsels kan ook vloeistowwe saam met die voer toedien, soos polipropileen-glikol vir die behandeling van ketose. THE DAIRY MAIL MAY

3 TECHNOLOGY TEGNOLOGIE n Verdere uitbreiding tot hierdie toerusting is stelsels wat die melkgehalte en melkvastestowwe van elke koei met elke melking bepaal en waardes vir bottervet, proteïen en somatieseseltelling (SST) aandui. Hittewaarneming Sommige aktiwiteitsmeters bepaal die gemiddelde aantal treë wat die koei per uur gee terwyl ander modelle die koei se beweging meet. Koeie wat heelwat meer aktief as die res van die kudde is, is moontlik op hitte. Deur navorsing en waarneming op individuele plase word die persentasie bepaal hoeveel n koei van die res van haar groep moet verskil voordat die stelsel haar sal uitwys as op hitte. Hierdie syfer word individueel vir elke plaas bepaal en spesifi eke parameters word gebruik by volvoer- en weidingstelsels waar die afstand wat die koeie loop aansienlik verskil. Hittewaarneming is relatief akkuraat met behulp van n aktiwiteitsmeter. Beter gesondheid Elektroniese bestuurstelsels kan die boer help om gesondheidsorg meer akkuraat te bestuur rakende aspekte soos gereguleerde inentings en mastitiswaarneming. Veral by inentings wat op verskillende stadiums van die laktasie toegedien moet word, kan die stelsel die regte koeie op die regte stadium vir die boer uitkeer. Die stelsel sal telkens spesifi ek uitwys waarom n koei uitgekeer word en die volle inentingsrekord van elke dier word outomaties bygehou. Mastitiswaarneming is aansienlik makliker met outomatiese monitering. Elke koei het n eiesoortige geleidingsvermoë in haar melk. Indien daar van haar norm afgewyk word met n toename in die geleidingsvermoë, het n koei moontlik mastitis. Hierdie koeie word dan uitgekeer, die uiers ondersoek en n CMT-toets (California Mastitis Test) op elkeen gedoen. Koeie wat positief toets vir mastitis kry dan die nodige behandeling. Daar is ook toerusting wat die SST in melk kan meet hierdie stelsels is egter nie so akkuraat soos laboratoriumtoetse nie, maar sal vir die boer wys watter koeie n hoë SST het. Produsente kan nie hierdie inligting vergelyk met die melkkoper se syfers wat in n laboratorium ontleed word nie. Met die voorkoms van mastitis is daar n groot verlies van melk en ook van liggaamsmassa. Deur n siek koei te identifi seer voordat sy kliniese mastitis het, word hierdie verliese tot die minimum beperk. Elke dag wys die stelsel koeie uit wat groot afwykings toon rakende melkproduksie, liggaamsmassa en aktiwiteit, wat moontlik aandui dat hierdie koeie besig is om siek te word. Die produsent kan dan na elk van hierdie koeie se produksiegrafi eke kyk en besluit watter koeie hy wil ondersoek en moontlik moet behandel. Só het koeie waar die melkproduksie na kalwing nie na verwagting klim nie moontlik ketose en wys die stelsel dit ook uit. Ondervinding het ook geleer dat hierdie koeie dikwels metritis het. Met hierdie stelsels word koeie behandel voordat hul sigbaar siek is. Die gevolg is n beperking op verliese aan produksie en kondisie. Die outomatiese identifi sering van siektes en mastitis op n vroeë stadium het groot besparings tot gevolg wat die koste van n elektroniese bestuurstel- THE DAIRY MAIL MAY

4 sel absoluut die belegging werd maak. Die bestuur van melkonttrekking is nog n handige voordeel. Die stelsel sal nie koeie melk wat met antibiotika behandel is nie. Indien só n koei in die melkkudde beland, sal die stelsel outomaties vir die melker aandui dat die koei met antibiotika behandel is en dat sy apart gemelk moet word. Die daaglikse outomatiese inweeg van koeie help om hulle welstand te monitor. Die elektroniese stelsel dui siek koeie, die nodige behandeling en melkonttrekkingstyd aan. Weeg en meet Wanneer honderde of selfs duisende koeie per dag gemelk word, is n outomatiese bestuurstelsel byna onontbeerlik rakende die meet en weeg van koeie en verse se groeikurwe, gewig en liggaamskondisie. Die kondisie van koeie het n groot invloed op die produksie van koeie vroeg in laktasie en daarom ook op die melkproduksie. Koeie wat baie kondisie verloor het of dié wat in n negatiewe energiebalans is, raak moeilik beset. Indien die probleem gou aangedui word, kan die nodige behandeling of voedingsaanpassing ingespan word. Verder verskil koeie baie in hul effektiwiteit om voer te benut. Op dieselfde rantsoen sal een koei toeneem in kondisie, terwyl n ander koei kondisie verloor. Dit is noodsaaklik dat koeie se kondisie op n individuele basis bestuur word en n elektroniese bestuurstelsel maak dit nie net moontlik nie, maar ook maklik. Komponente en koste Die komponente en die geraamde koste van n basiese elektroniese bestuurstelsel (tabel 1) met passiewe ID-skyfi es vir n plaas met koeie en n 60-punt draaitafel lyk tipies só: n Meer gesofi stikeerde stelsel (tabel 2) met aktiewe ID-skyfi es is sowat R100 per koei duurder, maar vergemaklik bestuur aansienlik. n Verdere koste wat nog kan bykom is die meters wat bottervet, proteïene en SST aandui. Die bykomende koste is R en sal die kostes per koei met R170 per koei verhoog. Individuele voer Individuele konsentraatvoeding volgens elke koei se behoefte is met outomatiese bestuurstelsels moontlik en die voordele is aansienlik vir beide die kudde en die boer se sak. Met hierdie stelsels word voerkomponente soos energie, proteïene en minerale individueel gevoer en elke koei kry haar eie kombinasie op grond van haar melkproduksie, stadium van laktasie, kondisie en liggaamsmassa. By stelsels wat bottervet en proteïene meet, word die koei se rantsoen ook aangepas volgens die vlak van vaste stowwe in die melk. 82 THE DAIRY MAIL MAY 2012

5 TEGNOLOGIE Tabel 1: Basiese stelsel koeie, 60-punt draaitafel Waardevermindering oor 10 jaar 10% rente Totale koste per jaar per koei Melkmeters en kloustukafhalers R R R R Oorloopskaal R R R R Passiewe ID-skyfi es R R5 000 R5 000 R Totaal R R R R R250 Tabel 2: Stelsel met aktiewe ID-skyfies koeie, 60-punt draaitafel Waardevermindering oor 10 jaar 10% rente Totale koste per jaar per koei Melkmeters en kloustukafhalers R R R R Oorloopskaal R R R R Aktiewe ID-skyfi es R R R R Totaal R R R R R350 Die feit dat komponente apart gevoer word, gee aan boere die opsie om mielies en sekere proteïenbronne direk aan te koop, wat tot groot besparings op voerkoste lei. Die stelsel voer die regte kombinasie van al die komponente vir elke individuele koei volgens eersgenoemde faktore. Die voer wat die koei in die stal ontvang, word verder gebaseer op dit wat sy buite die stal ontvang (volvoer of weiding). Soos hierdie voer verander in gehalte en/of kwantiteit, word die voer in die melkstal daarby aangepas. Ontleding van voerbronne is dus belangrik. Dikwels word die hoog-produserende koei ondervoed, wat weer lei tot n verlies in kondisie. Dit het gewoonlik swak vrugbaarheid tot gevolg en sulke diere word dan uitgeskot weens n voerbestuursfout en nie gebrekkige vrugbaarheidseienskappe nie. Met outomatiese voerstelsels word die hoog-produserende koei volgens haar potensiaal gevoer en bestuur die stelsel ook haar kondisie met die regte voeding. Die teendeel is ook waar en koeie met n lae potensiaal word dikwels oorvoer, wat die winspeil van hierdie diere verlaag. Omdat die stelsel buiten gewig en melk ook rekord hou van alle voer wat die koei ontvang, is dit maklik om die winsgewendheid van elke koei per kilogram liggaamsmassa te bereken. Koeie met die laagste wins kan dan uitgeskot word om oor tyd die winsgewendheid van die kudde te verhoog. Johan Heunis is n landboukonsultant in die Oos-Kaap. Vir meer inligting oor hierdie artikel, skakel hom by TDM THE DAIRY MAIL MAY