Reactienota gewijzigde aanleg Inlaatsysteem IJsseldijk. 26 april 2017

Transcriptie

1 Reactienota gewijzigde aanleg Inlaatsysteem IJsseldijk 26 april 2017

2 Inhoudsopgave I. Onderwerp... 3 II. Toelichting... 3 III. Zienswijze en beantwoording... 4 IV. Ambtshalve wijzigingen... 8 IV. Bijlage

3 I. Onderwerp Het betreft hier de gewijzigde aanleg en bouw van het inlaatsysteem IJsseldijk (Kamperstraatweg). Dit inlaatsysteem bestaat uit een inlaatwerk in het toekomstige tracé van de Kamperstraatweg (ten westen van het huidige tracé), een grondlichaam aan de IJsseloever en een migratiegeul/vispassage. Het gehele inlaatsysteem is beschreven in het ontwerp-projectplan op grond van de Waterwet. De ontwerp-omgevingsvergunning op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht heeft uitsluitend betrekking op het inlaatwerk. Door het inlaatsysteem kan, na aanpassingen aan de huidige IJsseldijk en het amoveren van de Roggebotsluis, water van de IJssel in het toekomstige Reevediep worden gelaten. Voor het inlaatsysteem zijn eerder een projectplan Waterwet (cluster 1) en een omgevingsvergunning (cluster 8) vastgesteld. In verband met de versnelde uitvoering van fase 2 van de Gebiedsontwikkeling IJsseldelta-Zuid zijn aanpassingen in het ontwerp van het inlaatsysteem doorgevoerd. Dit gewijzigde ontwerp wordt als onderdeel van fase 1 van de Gebiedsontwikkeling IJsseldelta-Zuid gerealiseerd. Vanwege de aanpassingen in het ontwerp zijn voor de aanleg en bouw van het inlaatsysteem opnieuw een projectplan Waterwet en een omgevingsvergunning nodig. De hiervoor genoemde ontwerpbesluiten hebben van donderdag 2 maart 2017 tot en met woensdag 12 april 2017 ter inzage gelegen ten behoeve van het indienen van zienswijzen. II. Toelichting IJsseldelta-Zuid Het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta, met als opdrachtgevers Rijkswaterstaat en de provincie Overijssel, bestaat uit twee maatregelen om de waterveiligheid in de regio Kampen- Zwolle voor de middellange termijn te borgen: Zomerbedverlaging Beneden-IJssel, waarbij de rivier over een lengte van 7,5 kilometer tussen de Molenbrug en de Eilandbrug is verdiept en de aanleg van het Reevediep, een nieuwe zijtak van de IJssel (hoogwatergeul), ten zuiden van Kampen, richting het Drontermeer. In fase 1 van IJsseldelta-Zuid (Ruimte voor de Rivier IJsseldelta) wordt onder andere een tweetal dijken aangelegd waartussen het Reevediep is gelegen en wordt een inlaatwerk gebouwd waardoor bij hoge waterstanden IJsselwater de hoogwatergeul in kan stromen. Voor fase 1 IJsseldelta-Zuid zijn de benodigde vergunningen verleend en besluiten genomen waaronder een (vigerend) projectplan Waterwet. Hoewel de aanleg en werking van een inlaatwerk al in het vigerend projectplan is beschreven, zijn er twee belangrijke redenen waarom een nieuw projectplan nodig is. Ten eerste ziet het vigerend projectplan alleen op de situatie dat er circa 220 m³/sec IJsselwater ingelaten moet kunnen worden. Het onderhavige inlaatwerk moet circa 730 m³/sec (zie paragraaf 1.1.3) in kunnen laten. Ook worden een migratiegeul ten oosten van het inlaatwerk en een vispassage aangelegd. Ten tweede heeft er een wijziging plaatsgevonden in het ontwerp. Het originele fase 1 ontwerp bevatte een regelsysteem dat de stand van de verschillende kunstwerken en de Roggebotsluis op elkaar moest afstemmen. Bij aanleg van het nu voorliggende, geoptimaliseerde inlaatsysteem zijn een vast overloopgrondlichaam en een instroombeperkend inlaatwerk in de IJsseldijk voldoende. Afzien van sturingsmogelijkheden voor, tijdens en na een afvoerpiek op de IJssel leidt tot een veel eenvoudiger te beheren en robuuster systeem. 3

4 Provinciale coördinatie De besluiten worden op basis van de Wet ruimtelijke ordening (provinciale coördinatieregeling) voorbereid, waarbij gedeputeerde staten van Overijssel zorg dragen voor de algehele coördinatie. De uitgebreide voorbereidingsprocedure is van toepassing. Reactienota In deze Reactienota leest u het antwoord van de bevoegd gezag instantie(s) op de zienswijze die is ingediend op de ontwerpbesluiten. Daarbij wordt aangegeven of de ingediende zienswijze aanleiding is geweest om de besluiten aan te passen ten opzichte van de ontwerpbesluiten. Tevens wordt in deze Reactienota ingegaan op de ambtshalve wijzigingen die zijn doorgevoerd in de besluiten. De Reactienota wordt tegelijk met de definitieve besluiten bekendgemaakt en maakt deel uit van de besluiten. III. Zienswijze en beantwoording Ingediende zienswijze Er is een zienswijze ingediend door: Natuurmonumenten, Noordereinde 60, s-gravenland, d.d. 11 april 2017 Deze zienswijze richt zich op het projectplan Waterwet (i.c. de werking van het watersysteem). Onderstaand wordt de zienswijze samengevat weergegeven en van een reactie van het bevoegd gezag voorzien. Zienswijze De Vreugderijkerwaard, waarvan indiener de beheerder is, maakt onderdeel uit van het Natura 2000 gebied Rijntakken en is aangewezen voor onder andere het prioritair habitattype Stroomdalgrasland, dat in de Vreugderijkerwaard voorkomt. Voor dit type geldt een (kwaliteits-) uitbreidingsdoelstelling. Voor Stroomdalgrasland is periodieke inundatie een belangrijke abiotische voorwaarde voor behoud van oppervlakte en kwaliteit terwijl het Reevediep (i.c. de werking van het inlaatsysteem) er juist voor zorgt dat hoge waterstanden worden afgevlakt en de frequentie en duur van hoog water wordt voorkomen. Indiener stelt dat initiatiefnemer een onderzoek heeft uitgevoerd naar de effecten in de Vreugderijkerwaard en constateert dat er mogelijk negatieve effecten zijn maar dat deze niet significant zijn. Indiener geeft aan over te weinig informatie te beschikken om te beoordelen waarop deze conclusie is gebaseerd. Het onderhavige plan moet ook in samenhang (cumulatie) met andere plannen worden beoordeeld. Bij een prioritair type is ieder negatief effect direct significant. Aantasting is, aldus indiener, alleen mogelijk indien de ADC-toets is doorlopen. Reactie bevoegd gezag Opgemerkt wordt dat de besluiten enkel zien op de bouw van het gewijzigde inlaatsysteem en niet op het inwerking treden van het Reevediep als hoogwaterafvoergeul. De zienswijze richt zich niet tegen de bouwkundige aspecten van het inlaatsysteem maar tegen de effecten op stroomdalgrasland in de Vreugderijkerwaard als gevolg van een wijziging in waterhoogte, frequentie en duur van het hoge water op de IJssel als gevolg van de hoogwaterafvoer door het Reevediep. Deze eventuele effecten op de natuur zullen echter pas optreden als een ander projectplan (namelijk het projectplan voor de amovering van de Roggebotsluis) in werking treedt en uitgevoerd wordt, in combinatie met aanpassingen aan de IJsseldijk. In zoverre is deze zienswijze dan ook prematuur. 4

5 Hieronder gaan wij desalniettemin in op de vraag of de Wet natuurbescherming in de weg staat van de inwerkingtreding van het Reevediep als hoogwaterafvoergeul. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de Notitie van RoyalHaskoningDHV van 26 april 2017 Effecten van meestromen Reevediep op de uiterwaarden, met uitwerking Vreugderijkerwaard (als bijlage bij deze Reactienota gevoegd). De indiener stelt dat er drie doelstellingen zijn die beoogd worden met het aantakken van het Reevediep op de IJssel, te weten: 1. Beïnvloeden van de waterhoogte; 2. Beïnvloeden van de frequentie van het hoge water; 3. Beïnvloeden van de duur van het hoge water. De doelstelling van het Reevediep heeft echter alleen betrekking op het beïnvloeden van de (extreme) waterhoogte. De frequenties van het hoge water en de duur van perioden van hoogwater worden bepaald door neerslag en smeltwater in het stroomgebied van de Rijn. De initiatiefnemer heeft daar met deze maatregel geen invloed op. Wel wordt opgemerkt dat er een aanzienlijke jaarlijkse variatie kan zitten in de frequentie en duur van de hoogwaterperioden, daarnaast lijkt klimaatverandering ook invloed te hebben op de frequentie en duur van de jaarlijkse hoogwaterperioden (zowel langere perioden van droogte als extremere hoogwaters kunnen daar het gevolg van zijn). Initiatiefnemer heeft separaat van klimaatontwikkelingen, de veranderingen die de werking van het inlaatsysteem heeft op waterstanden en inundatiefrequenties van de Vreugderijkerwaard (en enkele andere uiterwaarden) in beeld gebracht om daarmee eventuele effecten op het stroomdalgrasland in beeld te krijgen. Hierbij is de recent gerealiseerde Zomerbedverlaging Beneden IJssel wel al meegenomen in de huidige situatie. De belangrijkste conclusies zijn: - Bij rivierafvoeren met een gemiddelde herhalingstijd van circa 7 jaar treden er heel geringe veranderingen in de waterstanden op, op de rivier nabij de Vreugderijkerwaard (circa 1 cm verlaging bij een herhalingstijd van 7 jaar en circa 8 cm verlaging van de waterstand bij een herhalingstijd van 14 jaar). - Bij afvoeren met een kleinere herhalingstijd dan 7 jaar zijn er geen effecten op de Vreugderijkerwaard. Dit komt vooral doordat het inlaatsysteem zodanig is ontworpen dat de inlaat pas bij een herhalingstijd van circa 5 jaar gaat meestromen. Bij de afvoeren waar de inlaat net gaat meestromen zijn de effecten op de waterstanden nog zo gering dat deze enkele kilometers stroomopwaarts al uitgedempt zijn. - De veranderingen van de waterstanden bij de Vreugderijkerwaard als gevolg van de werking van het inlaatsysteem worden bij hogere rivierafvoeren (met grotere herhalingstijden) steeds groter. Daarmee zal het inlaatsysteem leiden tot geringe veranderingen in inundatie op de hoger gelegen gebieden binnen de Vreugderijkerwaard. Voor gebieden die bijvoorbeeld rond een hoogte van 3,1 m +NAP liggen geldt, dat als gevolg van de inzet van het inlaatsysteem, de gemiddelde herhalingstijd van de inundaties verschuift van 12 jaar naar 14 jaar (in een periode van 100 jaar zal dit gebied 7 keer overstromen in plaats van 8 keer). Uit de literatuur blijkt dat voor stroomdalgrasland optimale omstandigheden ontstaan bij een inundatiefrequentie tussen enkele dagen tot 20 dagen per jaar. Voor de Vreugderijkerwaard treedt er een verschil in inundatie op bij een waterstand vanaf 2,8 m +NAP (af te lezen in Figuur 1). Uit figuur 1 is ook af te lezen dat een waterstand van 2,8 m +NAP een overschrijdingsfrequentie heeft van 0,5 dag per jaar, dit komt overeen met een herhalingstijd 1 van 1 keer per 7 jaar. Dit betreft suboptimale condities voor stroomdalgrasland wat inundatie betreft. Op deze hooggelegen delen is in de huidige situatie de invloed van inundatie zeer beperkt. 1 Er kan onderscheid gemaakt worden tussen de herhalingstijd en de gemiddelde overschrijdingsfrequentie. Op basis van de dagelijkse afvoeren over een meetperiode van 52 jaar ( en ) zijn de overschrijdingsfrequenties vastgesteld. Zo blijkt een afvoer hoger dan m 3 /s 107 maal voor te komen, ofwel een overschrijdingsfrequentie van gemiddeld 2 dagen per jaar. Echter doordat dergelijke afvoeren over het algemeen binnen een meerdaagse afvoergolf voorkomen, is de herhalingstijd van een dergelijke afvoer slechts 2 jaar. 5

6 Het totale oppervlak Stroomdalgrasland in de Vreugderijkerwaard is 6,9 ha. Hiervan ligt er 1,1 ha boven de 2,8 m +NAP. Dit deel van het stroomdalgrasland is weergegeven in Figuur 2. In het kader van de Zomerbedverlaging is het bestaande rivierduin in de Vreugderijkerwaard plaatselijk verlaagd, zodat het achterliggende stroomdalgrasland weer regelmatiger gaat overstromen. Het verschil in inundatiefrequentie is zeer klein bij 2,8 m + NAP. Hoe hoger de maaiveldligging, hoe groter het verschil. Bij een hoogte van bijvoorbeeld 3,1 + NAP gaat de inundatiefrequentie van 0,25 naar 0,14 dagen per jaar. De herhalingstijd gaat van 1 keer per 12 jaar naar 1 keer per 14 jaar. Dit betekent dat dit deel van het stroomdalgrasland over een periode van 100 jaar, 7 keer overstroomd wordt, in plaats van 8 keer. Figuur 1: Grafiek inundatieklassen Vreugderijkerwaard rivierkm 983 6

7 Figuur 2: Hoogteligging stroomdalgrasland en verschil waterstand Vreugderijkerwaard Aldus zal de inwerkingtreding van het Reevediep als hoogwaterafvoergeul tot geringe veranderingen in inundatiefrequentie leiden voor wat betreft de hoogst gelegen delen van de Vreugderijkerwaard. Het stroomdalgrasland dat hier in de huidige situatie aanwezig is, heeft nu al niet de optimale condities, inundatie speelt hier in de huidige situatie een zeer geringe rol. Incidentele overstroming blijft optreden. De veranderingen treden met een dusdanig lage frequentie op dat dit geen ecologische gevolgen heeft. De vegetatiesamenstelling zal hierdoor niet veranderen, er is geen sprake van (significant) negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstelling van stroomdalgrasland. Voor delen van de uiterwaard die nog hoger liggen, geldt dat deze in de huidige situatie al heel weinig inunderen, waardoor de ecologische relevantie van het inunderen zeer beperkt is (ver buiten de range die nodig is voor stroomdalgrasland). Voor het stroomdalgrasland dat lager gelegen is, zijn er geen veranderingen. Er wordt nog steeds voldaan aan de voor stroomdalgrasland ecologische vereiste met betrekking tot overstroming. Zoals uit de passende beoordeling van de Zomerbedverlaging blijkt, blijven er voldoende potenties voor uitbreiding van stroomdalgrasland aanwezig, waaronder in de Vreugderijkerwaard, dit blijft zo, ook bij inwerkingtreding van het Reevediep als hoogwaterafvoergeul. Cumulatie In cumulatie met andere projecten zou het effect op het stroomdalgrasland in de Vreugderijkerwaard versterkt kunnen worden door verdere waterstandsveranderingen of een toename van stikstofdepositie. Overige effecten zijn niet aan de orde. In de berekeningen van de waterstanden zijn de cumulatieve effecten reeds meegenomen. Via het Programma Aanpak Stikstof (PAS) is geborgd dat niet teveel stikstofdepositie optreedt. Ook in samenhang met andere projecten en plannen is er daarom geen sprake van significante effecten. Voor de goede orde wordt hier herhaald dat bovenstaande door RHDHV genoemde effecten niet worden veroorzaakt door de thans aan de orde zijnde projectplan Waterwet voor de gewijzigde 7

8 aanleg van het inlaatsysteem, maar door de uitvoering van het nog vast te stellen projectplan amovering Roggebotsluis in combinatie met de werkzaamheden aan de IJsseldijk. Gevolg voor besluit Deze zienswijze leidt niet tot wijziging van het Projectplan waterwet voor de gewijzigde aanleg van het inlaatsysteem IJsseldijk. IV. Ambtshalve wijzigingen In het Projectplan Waterwet voor de gewijzigde aanleg van het inlaatsysteem IJsseldijk is in paragraaf 4.7 een aantal tekstuele wijzigingen opgenomen. Deze zijn van ondergeschikt belang en bedoeld om de betreffende paragraaf te verduidelijken. IV. Bijlage RoyalHaskoningDHV, Effecten van meestromen Reevediep op de uiterwaarden, met uitwerking Vreugderijkerwaard, 26 april