controle Copyright The Human Link Provinciaal veiligheidsinstituut: Omgaan met schokkende gebeurtenissen Programma

Transcriptie

1 Provinciaal veiligheidsinstituut: Omgaan met schokkende gebeurtenissen The Human Link Marieke Impens Programma Theoretischekapstokken Watiseenschokkende gebeurtenis Watzijnnormalereacties Watzijnreactiesdiewijzenopmoeilijkeverwerking Watisverwerking Noodzakelijkeingrediëntenin depreventievan PTSD Planvanaanpakvanuitde organisatie Persoon X Dejongere met wie je geconfronteerd wordt, is vaker agressief. Je was al op je hoede nadat je collega s aangaven dat hij het weer moeilijk had. Na een paar minuten is de situatie onder controle Copyright The Human Link Wat in de situatie maakt het meer schokkend? Persoon Y De jongere met wie je geconfronteerd wordt, maaktover het algemeen weinig problemen op de afdeling Je collega s waren ook vlakbij. Nadat ze je Omdat je de late had, was je alleen op de hoorden roepen, kwamen Graad ze er direct van aanmachteloosheid afdeling. Je kon niets tegen hem beginnen toen hij je tegen de muur duwde. Dejongere ken je van haar nog pluim De spanning hier er al toen jij in de leefgroep aankwam. Graad van onverwachtheid De jongere was vroeger een vriend van jouw zoon. Betrokkenheid, nabijheid Dejongere werd agressief nadat je begon over het bezoek van gisteren (je wist niet dat hij een aanvaring had met zijn vader) Oorzakelijke factor Tijdens de agressie betrekt de jongere ook jouw zoon in het gesprek. Bedreiging persoonlijke bronnen en doelen Het duurt een twintigtal minuten vooraleer hij is bedaard. Duur en ernst The Human Link 1

2 Persoon X Je hebt zelf geen kinderen Behalve een incident drie jaar geleden, is dit het eerste wat je meemaakt Wat in de persoon maakt het meer schokkend? Persoon Y Je hebt kinderen van een gelijkaardige leeftijd Het is de derde keer op een maand tijd dat je fysiek wordt benaderd Je zit goed in je vel, en je bent in je nopjes Door wat strubbelingen in het team en op de afdeling Stress, overspanning, een extreme burn-out werkdruk, zit je minder goed in je vel. Je bent het gewoon om te praten over de Je steltje niet graag aan, dus als je met dingen waar je mee in je maag copingmechanismen zit iets zit, helpt wat alcohol je er wel doorheen ipv erover te praten Je hebt jezelf niks te verwijten Eigen situatie, levensfase Eigen traumatisch verleden Je voelt je schuldig omdat je over het bezoek was begonnen. Je had je eerst moeten informeren bij de collega s Schuldgevoelens Schokkend kan zijn Agressie: Fysieke agressie, verbale bedreiging Zelfmoord, zelfdestructie, ernstige verminking Confrontatie met levensbedreigende omstandigheden (explosie, brand, accident, bedreiging,...) Getuige van: plots en onverwacht verlies van slachtoffers, collega zware letsels, doodstrijd, hevig lijden slachtoffer(s) Ramp: brand, zeer zwaar accident... 5 Normale verloop 1. Tijdens het incident (Shocktoestand): Mobilisatie van energie in lichaam Automatische piloot Lading adrenaline Teveel informatie Vaak afwezigheid van emoties fight-flight mechanisme 6 The Human Link 2

3 Fight- flight mechanisme Oud (primitief) overlevingsmechanisme Lichaam maakt zich klaar om te vechten of vluchten Meer zuurstof/energie in ons lijf Bloed en O2 naar grote spiergroepen, longen en hoofd Weg van maag, vingers, tenen: misselijk, tintelingen Op automatische piloot Normale verloop Houdt ons alert tot (we overtuigd zijn dat) gevaar geweken is adrenaline Slechts 1 manier om je klaar te maken, ongeacht het gevaar. Primitief mechanisme (vooral aangepast aan fysieke stressoren) 8 Normale verloop 2. Indeeerstedagen(eerste48uur) Veilige wereld is nu plots onveilig op je hoede (adrenaline) Adrenaline zakt maar geleidelijk tijd nodig om vertrouwen te winnen Ongeloof Mensen kunnen niet goed luisteren Geen informatie opnemen Niet actief ingrijpen op herstelproces 9 The Human Link 3

4 Lichamelijke, fysiologischereacties: zweten, bibberen, misselijkheid, hartkloppingen, ademhalingsmoeilijkheden, beklemmend gevoel borstkas, slaapproblemen, vermoeidheid, uitputting... Normale verloop: fight flight Vaak verschieten mensen van deze normale reacties; of ze hebben geen geduld met zichzelf: adrenaline² 10 Psychischereacties Nachtmerries Beelden, Flashbacks 11 Normale verloop Maakt deel uit van verwerking Onzekerheid, angst Aantasting van zelfwaarde, overtuigingen en idealen Wat we dachten dat veilig was, is nu niet meer zo Schuldgevoelens, waarom??? Machteloosheid, kwaadheid Vat op krijgen Vermijden Normale reactie op hevige angst Normale verloop 3. Indeperiodenadien Eerste 3 maanden zijn vele lichamelijke en mentale reacties NORMAAL afnemend in intensiteit / frekwentie Er zijn grote individuele verschillen 12 The Human Link 4

5 Normale verloop <-> moeilijke verwerking PTSD k l a c h t e n 1 maand 2 maand 3 maand Verwerking Confrontatie met een schokkende gebeurtenis drie belangrijke mechanismen: Acute stressreacties: fight-flight Overload aan info in het geheugen Beperkte informatieverwerking Neiging tot vermijdingsgedrag (t.g.v. Angst) 14 Parallel Automatisch Sensorisch geheugen Lange-termijn geheugen Zintuiglijke input Zintuig A Zintuig B Zintuig C Gecontroleerde aandacht rehearsal Korte-termijn geheugen 15 The Human Link 5

6 Verwerking Informatie-overload, gecontroleerde aandacht schiet tekort Automatische parallelle informatieopslag in geheugen Geïsoleerde details, zintuiglijke gewaarwordingen Verwerken Plaatsen van losse, zintuiglijke ervaringen en geheugenrepresentaties in een coherent geheel Zintuigelijke gewaarwordingen worden woorden/ betekenisvol je wordt minder overspoeld Dus: belangrijk om vermijdingsgedrag te doorbreken Lange termijn geheugen Zintuiglijke informatie Schematische weergave Korte-termijn geheugen 17 Verwerking Confrontatie met een schokkende gebeurtenis drie belangrijke mechanismen: Acute stressreacties: fight-flight Overload aan info in het geheugen Beperkte informatieverwerking Neiging tot vermijdingsgedrag (t.g.v. Angst) 18 The Human Link 6

7 Verwerking is (omgaan met angst) Wat we leren/weten door ervaringen (of door het gebrek aan ervaringen) Wat we weten met ons verstand Verwerking is (omgaan met angst) vermijden vermijden vermijden Angst vermijden is de veiligste optie risico vermijden Gedachte Tijd Gedachte Verwerking is (omgaan met angst) Nadelen op lange termijn: Angst neemt toe vermijden vermijden vermijden Angst Gedachte Voordelen op korte termijn: angst neemt af Tijd Gedachte The Human Link 7

8 Verwerking is (omgaan met angst) Max. Angst Tijd Verwerking is Als je aan de gebeurtenis kan denken, erover praten zonder overspoeld te worden door emoties Als je je vermijdingsgedrag onder controle krijgt zodat het geen impact heeft op je functioneren. Meer dan85 % verwerkt het gezondopeennatuurlijkemanier 23 Programma Theoretischekapstokken Wat is een schokkende gebeurtenis Wat zijn normale reacties Wat zijn reacties die wijzen op een moeilijke verwerking Wat is verwerking NoodzakelijkeingrediëntenindepreventievanPTSD Planvanaanpakvanuitde organisatie The Human Link 8

9 9/11 Amper 5 procent: Veel erkenning (media): het is evident dat je het er moeilijk mee hebt Veel ondersteuning Veel aandacht, er wordt veel over gepraat: je wordt verplicht om ermee bezig te zijn/blijven Noodzakelijke ingrediënten in de preventie van PTSD Belangrijkste ingrediënten in goede verwerking 1. Erkenning(vlak) na het incident Steun VANUIT de organisatie scouts en gidsen Pas op met secundaire traumatisering 2. Vertrouwen in hun klachten (door goede psycho-educatie). Bang van eigen klachten = adrenaline² 3. Handvatten naar coping (ermee durven bezig zijn ondanks mogelijke lastige emoties op korte termijn) Vermijding doorbreken Socialeondersteuning(ookvanuitdeorganisatie) Eerste opvang Programma Theoretischekapstokken Wat is een schokkende gebeurtenis Wat zijn normale reacties Wat is verwerking Noodzakelijkeingrediëntenin depreventievan PTSD Planvanaanpakvanuitdeorganisatie The Human Link 9

10 Eerste opvang 1e opvang: onmiddellijke impact fase (eerste 48 uur) 1e opvang: NATUURLIJKE EMOTIONELE en PRAKTISCHE steun Best steeds door bekenden Wie zou deze rol op zich kunnen nemen in uw organisatie? Welke vaardigheden moeten ze aangeleerd krijgen? Plan van aanpak Incident 1ste Opvang 48u 1ste Gesprek 2-3dagen 2de Gesprek 14 dagen 3de Gesprek maand Gespecialiseerde professionele hulp Leidinggevenden, of fase - nazorgteam tot 3 maanden Eerste opvang: recent onderzoek Onderzoek bij 236 traumaslachtoffers (Marit Sijbrandij) 3 condities Emotionele opvang onmiddellijk na gebeuren éénmalig: gericht op wat er gebeurd was en hoe zij zich daarbij voelden, hoe erg dat zij geschokt waren,... Educatieve opvang onmiddellijk na gebeuren éénmalig: gericht op wat zij hadden meegemaakt en op de gevolgen van de gebeurtenis,... Geen opvang Resultaat: indien veel acute hyperactivatie Emotionele opvang vertraagt het herstel Geen verschil tussen geen opvang en educatieve opvang The Human Link 10

11 Eerste opvang: recent onderzoek Conclusies NIET doorvragen op details van gebeurtenis NIET zinvol om teveel informatie te geven WEL praktische ondersteuning en begrip Vernieuwend onderzoek: Tetris minder flashbacks/herbelevingen Eerste opvang WEL veiligheidsgevoel creeëren bv. Op een rustige plaats zijn, een tas koffie, op adem laten komen, een sigaret, orde in de chaos. WEL emotionele ondersteuning : luisteren, laten ventileren Geen emoties ontlokken, bv. Niet blootstellen aan beelden!!! WEL praktische ondersteuning bv. Hoe geraken mensen veilig thuis, WEL info verstrekken over het verdere verloop in de komende dagen (psychologische begeleiding, individuele gesprekken, technische bespreking,.) niet overladen Plan van aanpak Incident 1ste Opvang 48u 1ste Gesprek 2-3dagen 2de Gesprek 14 dagen 3de Gesprek maand Gespecialiseerde professionelehulp Leidinggevenden fase - nazorgteam tot 3 maanden The Human Link 11

12 gesprekken Correct aanbieden van gestructureerde hulp Individuele verschillen toelaten!!! Louter preventief: je hoeft het er niet lastig mee te hebben Geen overschatting maar ook geen onderschatting van de impact Géén evaluatie. Bevorderen van een goede reïntegratie in de werksituatie met aandacht en zorg voor de normale tijd die nodig is om te verwerken (niet te lang wachten met reïntegreren!!!) 34 gesprekken therapie:wordt nietalsadequatesteunen hulpaanzien = efficiënte (groeps-)zorg die men geeft bij normale reacties op abnormale gebeurtenissen Vereist: Opleiding in vaardigheden (moet geen psycholoog zijn!) Kennis van verwerkingsprocessen en normale verloop Contact met de omgeving, organisatie Wie zou deze rol op zich kunnen nemen in uw organisatie? 35 Inhoud van 1e nazorggesprek Tussen 2 à 4 dagen na het gebeuren Bevragen van uitingen en klachten, uitleg geven bij hun vragen erover (psycho-educatie) Hoe is opvang door omgeving gebeurd, wat zijn hun reacties? Is er voldoende opvang Aangeven wat ze nodig hebben Hoe verloopt de reïntegratie: wat is haalbare prognose? Wat zijn de vragen naar de organisatie? 36 The Human Link 12

13 Inhoud van 1e nazorggesprek Ik was vroeger een goede slaper en nu niet meer, ik ben precies s morgens niet meer uitgeslapen en droom veel meer. Als het zo doorgaat, ga ik niet meer goed functioneren op mijn werk... Ik heb iets meegemaakt en ben verschoten van de enorme spierspanning die ik de dagen erachter opmerkte, precies of ik had een enorme krachtinspanning gedaan en ik ben nog steeds zo moe... Zal ik mijn klop nog krijgen? Iedereen zegt dat maar ik ben nog steeds aan het wachten... Zal het terug naar boven komen? Heb ik het dan niet goed verwerkt? Wat is eigenlijk verwerking? Sinds het gebeurd is, merk ik dat ik niet meer happig ben om er te komen en dat ik de situatie liever uit de weg ga. Ook bij bepaalde TV-programma s zap ik weg. Raar hé, vroeger was ik er helemaal niet mee bezig. 37 Inhoud van tweede nazorggesprek Na twee weken Verloop van reacties, klachten nagaan: peilen naar evolutie van klachten Letten op moeilijkheden: stappen die nog niet ondernomen zijn (vermijdingsgedrag) Copingvaardigheden aanbieden Hoe verloopt het reïntegratieproces Letten op kwetsbare figuren om door te verwijzen Inhoud van 3 de nazorggesprek Na 1,5 maand Detectie van kwetsbare personen (veel vermijding en controle-gedrag) Welke klachten blijven nog over Hoe verloopt reïntegratie Integratie van het gebeuren in hun leven Wat hebben ze eruit geleerd? Niet vergeten en meenemen naar de toekomst 39 The Human Link 13