Ruimte voor bedrijvigheid Graag! maar waar? en hoe?

Transcriptie

1 Ruimte voor bedrijvigheid Graag! maar waar? en hoe?

2 Ruimte voor bedrijvigheid: stap voor stap INLEIDING Opzet van deze powerpoint: 3 te doorlopen stappen om ruimte voor bedrijvigheid te creëren Bij elke stap: verschillende handleidingen en/of tools om mee aan de slag te gaan

3 Ruimte voor bedrijvigheid: stap voor stap INLEIDING Stap 1: wat hebben we? analyse huidige situatie Stap 2: wat willen we? opstellen visie Stap 3: hoe realiseren? organisatie tools

4 Ruimte voor bedrijvigheid: stap voor stap INLEIDING Stap 1: wat hebben we? Analyse die moet leiden tot een soort foto van de bedrijvigheid binnen de gemeente: waar zitten de bedrijven, wat doen ze, hoeveel ruimte vragen ze maar ook meer dan dat: Met welk wettelijk kader moet rekening gehouden worden Wie zijn potentiële werknemers Wat zijn sterke en zwakke punten van de gemeente als het over bedrijvigheid gaat Zijn we een pendelgemeente? En willen we dat profiel houden? Studie ruimtebehoefteraming: gemeenten opgedeeld in 7 clusters willen we dat profiel houden?

5 Ruimte voor bedrijvigheid: stap voor stap INLEIDING Stap 2: wat willen we? Gaat in hoofdzaak over 2 vragen: Wat zouden we graag zien in onze gemeente? Wat past in de gemeente? Het antwoord is niet noodzakelijk hetzelfde

6 Ruimte voor bedrijvigheid: stap voor stap INLEIDING Stap 3: hoe realiseren? Hoe kunnen we ons zo goed mogelijk organiseren? Welke tools en hulpmiddelen zijn er om de ontwikkelde visie in praktijk te brengen?

7 Stap 1: wat hebben we? analyse huidige situatie

8 Stap 1: wat hebben we analyse huidige situatie STAP 1 1. Beleidscontext: wat mag/kan 2. Economische analyse: wat past best 3. Bedrijvigheid in kaart: wat hebben we op dit moment 4. Toekomstige ruimtevraag: waar gaan we nood aan hebben 5. SWOT: gevaren/opportuniteiten ontdekken 6. Overkoepelende tool: Spazio stappenplan + checklist

9 1. Beleidscontext: binnen welk kader werken we in onze gemeente? STAP 1 Leidraad module 1.1 Doel module 1.1: analyse van beleidscontext in de gemeente Omvat verschillende domeinen: mobiliteit, ruimtelijke ordening, milieu Op verschillende beleidsniveaus: gemeentelijk, provinciaal, regionaal, nationaal Nuttig want: Geeft een overzicht van de beleidscontext adhv de meest relevante documenten én vermeldt de websites waar ze te vinden zijn: Regelgevend kader Beleidsprioriteiten Studies met ruimtelijk-economische visie

10 1. Beleidscontext: binnen welk kader werken we in onze gemeente? STAP 1 Leidraad module 1.1 Aan de slag: Rondom de gemeente is al heel wat beleid uitgestippeld op Vlaams, provinciaal en gemeentelijk niveau maar dit hoeft helemaal geen belemmering te zijn en kan juist als kapstok dienen om het eigen beleid aan op te hangen Adhv de verschillende bronnen krijg je een overzicht van wat allemaal kan en niet kan binnen de gemeente

11 2. Economische analyse: welk type bedrijvigheid betekent een versterking voor onze gemeente? STAP 1 Juiste Onderneming op de Juiste Plaats Handvest Bedrijfshuisvesting Doel handvest: in samenwerking met alle relevante actoren komen tot een consensusdocument rond het vestigen van ondernemingen in de gemeente Nuttig want: de economische analyse gebeurt zowel op niveau van de ondernemers als op vlak van de werknemers Het handvest vermeldt de bronnen voor alle cijfermateriaal nodig voor de analyse én legt hun werking uit

12 2. Economische analyse: welk type bedrijvigheid betekent een versterking voor onze gemeente? STAP 1 Juiste Onderneming op de Juiste Plaats Handvest Bedrijfshuisvesting Aan de slag: Het is belangrijk niet alleen te kijken naar wat je zou willen maar ook naar welke activiteiten goed zouden passen bij de gemeente Adhv de vermelde bronnen kan je binnen de gemeente kijken naar bijvoorbeeld: Aantal ondernemingen Aantal starters Sectoren Werkloosheidsgraad Profiel potentiële werknemers en op die manier zicht krijgen op het type bedrijvigheid dat je wil aantrekken

13 3. Bedrijvigheid in kaart: welke bedrijven zitten waar? STAP 1 Spazio: matrix tool actuele situatie Doel: overzicht krijgen van welke bedrijven/activiteiten op welke plaats zitten in de gemeente Nuttig want: zo krijg je inzicht in de verschillende types bedrijvigheid in de regio Extra waardevol wordt deze tool wanneer deze vergeleken wordt met buurgemeenten: Welke activiteiten vinden geen plaats in de regio? Welke opportuniteiten biedt dit voor de eigen gemeente? Is er sprake van clustervorming in de regio? Aan de slag: Excel tabel Invullen welk bedrijf (opgedeeld per type) zich op welk soort locatie bevindt

14 3. Bedrijvigheid in kaart: welke bedrijven zitten waar? STAP 1 Kameleon: Geoloket Doel: Inventariseren van bedrijfssites in de gemeente Nuttig want: Geeft overzicht welke sites waar liggen en de toestand ervan Geeft op die manier inzicht in de activiteiten in de gemeente en waar eventuele prioriteiten liggen Aan de slag: Medewerker met kennis van GIS nodig Via Geoloket kan je: Sites intekenen alle of enkel bepaalde sites labelen met bedrijfsgegevens Huidige activiteit aanduiden: leegstand, herontwikkeling nodig of bezig, in gebruik, Opmerkingen toevoegen, mate van hinder aangeven Met verschillende lagen werken

15 3. Bedrijvigheid in kaart: welke bedrijven zitten waar? STAP 1 Inventaris leegstaande en verwaarloosde bedrijfsruimten Doel: leegstaande en verwaarloosde bedrijfsruimten opsporen, zodat de eigenaars aangespoord kunnen worden deze opnieuw beschikbaar te stellen Nuttig want: geeft inzicht in potentieel benutbare bedrijfsruimtes in de gemeente Aan de slag: deze inventaris zou beschikbaar moeten zijn maar: Opgesteld door gemeente, jaarlijks te herzien maar vaak moeilijk om alle panden op te sporen Hoe boven water brengen, op een positieve manier? wat kan helpen: goed contact met ondernemers, makelaars, notarissen

16 3. Bedrijvigheid in kaart: welke bedrijven zitten waar? STAP 1 Bizlocator Doel: bedrijfsvastgoed van vastgoedprofessionals en overheden op één platform adverteren zodat ondernemer op één plaats alle beschikbare vastgoed vindt Nuttig want: kan inzicht geven in welke bedrijfsruimten beschikbaar zijn Zo kan je ondernemers snel verwijzen naar leegstaande panden Geeft ook inzicht in de lokale ruimtevraag: waar zijn ondernemers naar op zoek? Is die ruimte binnen onze gemeente beschikbaar? Met dit inzicht kan bij de visievorming rekening gehouden worden Aan de slag: is nog moeilijk want momenteel nog beperkt aantal gemeenten die deelnemen, verdere uitrol voorzien

17 4. Toekomstige ruimtevraag STAP 1 VOKA Limburg - Ruimtebehoeftepeiler Doel: toekomstige ruimtebehoefte van ondernemers in de gemeente proberen in te schatten door goede contacten met ondernemers Nuttig want: helpt bij inzicht waar binnen de gemeente in de toekomst nood aan is Aan de slag: enquête bij lokale ondernemers met vragen naar trends en wensen tav vestigingslocatie en vestigingsmilieu: Welke bedrijven hebben behoefte aan extra ruimte? Welke kavelgroottes? Welke bedrijven overwegen te verhuizen? Welk vastgoed komt mogelijk vrij? Welke vestigingseisen stellen de lokale ondernemers? Welke knelpunten ervaren ondernemers?

18 5. SWOT: strenghts, weaknesses, opportunities, threats STAP 1 Leidraad module 5.1 Doel: Sterktes en zwaktes van de gemeente op vlak van bedrijfshuisvesting identificeren Nuttig want: geeft inzicht waarin de gemeente zich onderscheidt van andere locaties, bv: Ligging Vestigingsklimaat Mobiliteit Voorzieningen en infrastructuren vb universiteit, autosnelweg, waterweg Sommige sterktes en zwaktes zijn een vast gegeven, andere kan je met een aangepast bedrijfshuisvestingsbeleid versterken of aanpakken Soms kan een bedreiging omgebogen worden tot een kans door een interne sterkte uit te spelen

19 5. SWOT: strenghts, weaknesses, opportunities, threats STAP 1 Aan de slag: Kansen en bedreigingen zijn ontwikkelingen, gebeurtenissen en tendensen die de bedrijfshuisvesting in de gemeente kunnen beïnvloeden, bv: Algemeen economisch klimaat Bedrijventerreinontwikkelingen in naburige gemeenten Mobiliteitsaspecten Een SWOT vormt het sluitstuk van de situatieschets, en de basis voor de keuze van de beleidslijnen Hiervoor moet de SWOT wel gedragen worden door alle belanghebbenden Maak van de SWOT-oefening dus een interactief proces, zodat overeenstemming groeit over wat essentieel is

20 6. Overkoepelende tool STAP 1 Spazio: stappenplan + checklist analyse Doel: stap voor stap de analyse van de bedrijvigheid in de gemeente aanpakken Nuttig want: Stappenplan: geeft de verschillende stappen weer, met tips en adviezen Checklist: helpt overzicht en controle te behouden Aan de slag: Checklist: Excel formulier 13 vraaggroepen rond oa samenwerking, scope en bronnen helpen focus bepalen en op voorhand nadenken wie bij de analyse betrokken wordt en wat mogelijke problemen zijn die kunnen ontstaan tijdens het proces

21 Stap 2: wat willen we? visie opstellen

22 Stap 2: wat willen we? visie opstellen Een goed bedrijfshuisvestingsbeleid moet toekomstbestendig zijn Hou daarom zeker rekening met volgende aspecten: 1. verweving: bedrijfsactiviteiten zoveel mogelijk in de kern organiseren 2. huisvestingskeuzes baseren op 2-assenindeling

23 Stap 2: wat willen we? visie opstellen STAP 2 1. verweven waar kan, scheiden waar moet Het type ondernemingen verandert, met vaak minder impact op de omgeving dan vroeger, waardoor ze beter verweefbaar zijn in woongebied Er komt meer aandacht voor lokale, kwalitatieve productie Er is een maatschappelijke vraag naar betere balans tussen werk en privé waardoor werken dicht bij huis belangrijker wordt Toch is er een duidelijke vrees dat economische bedrijvigheid ten gevolge van nadelige randvoorwaarden en vestigingscondities naar bedrijventerreinen opschuift al dan niet gedwongen Grote rol voor lokale besturen: stimuleren van verweving om een kwalitatieve leefomgeving en dynamiek in kernen te behouden

24 Stap 2: wat willen we? visie opstellen STAP assenindeling Vroeger: bedrijven op bedrijventerrein, indeling in lokaal of regionaal stroeve indeling locaties beantwoorden hier niet meer aan Daarom: nieuwe indeling volgens 2 assen As 1: mono- of multifunctioneel Afweging: enkel bedrijventerrein? Enkel wonen? Of combinaties verweving? As 2: publieke ruimte of niet Afweging: enkel bedrijven? Of ook groen en publieke ruimte?

25 2-assenindeling STAP 2

26 STAP 2 Stap 2: wat willen we? visie opstellen Tools die kunnen helpen bij het opstellen van een breed gedragen visie op bedrijfshuisvesting: 1. Spazio: stappenplan + checklist 2. Kameleon: visie instrument 3. Kameleon: tips voor een goede verstandhouding met de buurt 4. Leidraad: in te zetten instrumenten 5. Tips

27 STAP 2 1. Spazio: stappenplan + checklist visie Doel: stap voor stap het opstellen van een visie voor de bedrijvigheid in de gemeente begeleiden Nuttig want: Stappenplan: geeft de verschillende stappen weer, met tips en adviezen Checklist: helpt overzicht en controle te behouden Aan de slag: Excel lijst 8 vraaggroepen helpen focus bepalen en op voorhand nadenken met wie de visie opgesteld wordt en wat mogelijke problemen zijn bij het uitwerken van de visie

28 STAP 2 2. Spazio: tips voor een goede verstandhouding met de buurt Doel: een breed gedragen visie ontwikkelen zodat een goede relatie met de buurt ontstaat Nuttig want: document geeft concrete tips rond: Hinder Communicatie Buurtcomités Aangenaam houden van de buurt Aan de slag: Opgesteld voor ondernemers maar ook bruikbaar als gemeente bij de uitwerking en/of realisatie van een visie

29 STAP 2 3. Kameleon: visie instrument Doel: gemeenten laten nadenken over het verweven van bedrijfssites Nuttig want: instrument legt 9 ruimtelijke strategieën uit om een bedrijfssite beter te verweven: Verschalen Verknopen Bufferen, openen, samenwerken Stapelen Verdelen, herbruiken, plooien Aan de slag: Powerpoint presentatie die principes uitlegt en voorbeelden toont

30 STAP 2 4. Leidraad module 2.2 Doel: garanderen dat de opgestelde visie ook in de toekomst kan blijven bestaan Nuttig want: zo denk je op voorhand al na over hoe je in de toekomst je visie wil bewaken Aan de slag: Voorschrijvende rol: via plannen en vergunningen voorwaarden opleggen of suggesties aanreiken, bv op vlak van beeldkwaliteit, CO 2 -neutraliteit plaats reserveren voor bepaalde activiteiten dit is niet altijd eenvoudig maar wordt daardoor waarschijnlijk te weinig gedaan Juridische rol: zelf actief zijn op vlak van grond- en pandenbeleid, bv via voorkooprecht, recht van terugkoop

31 STAP 2 5. Tips Tip 1: Denk aan beheer achteraf Multifunctionele parken met veel openbare ruimte en veel groen zijn heel aantrekkelijk maar de onderhoudskosten ervan zijn dat niet Bekijk dus op voorhand welke kosten de gemeente kan dragen en blijven dragen

32 STAP 2 Tip 2: Samenwerken Samenwerken tussen diensten binnen gemeente Tussen economie, ruimtelijke ordening, milieu en mobiliteit zodat een visie ontstaat die door iedereen gedragen is en waarvan iedereen op de hoogte is Samenwerken tussen gemeenten soms past een bedrijventerrein beter op een locatie in een buurgemeente maar hoe werk je daarrond samen? En hoe verdeel je de lasten en de lusten op een evenwichtige manier? Interleuven: ruimtelijk datamodel Stappenplan voor intergemeentelijke samenwerking Datamodel als hulp bij zoeken naar geschikte locatie voor intergemeentelijk terrein WVI: vereveningsmodel Rekenmodel om kosten en baten tussen samenwerkende gemeenten te vereffenen

33 Stap 3: hoe realiseren?

34 Stap 3: hoe realiseren? STAP 3 Organisatie Met wie samenzitten? Wie erbij betrekken? Afwegingen Monofunctioneel? Multifunctioneel? Enkel bedrijven? Ook publieke ruimte? Tools Welke hulpmiddelen zijn er om concreet mee aan de slag te gaan?

35 Stap 3: hoe realiseren? organisatie STAP 3 Belang inter- en intragemeentelijke samenwerking Belang overleg makelaars notarissen architect ondernemersnetwerk: Zij vormen vaak een eerste aanspreekpunt voor ondernemers en weten daardoor vaak wat er leeft bij de ondernemers Belang ondersteuning: overheid VOKA UNIZO intercommunales

36 STAP 3 - ORGANISATIE Dit is ook een goed moment om de eigen dienstverlening binnen de gemeente eens onder de loep te nemen: Kameleon: LEAN traject Hoe verloopt het nu? 1 aanspreekpunt voor ondernemers? Of geen? Hoe lang duurt het voor een ondernemer een afdoende antwoord op zijn vraag krijgt? Hoeveel tussenstappen zijn er? Zijn deze allemaal nodig? Of kan het sneller? Eenvoudiger? Hoe kan het ondernemersvriendelijker?

37 Stap 3: hoe realiseren? tools vraag vanuit gemeente: welk bedrijf op welke plaats? vraag vanuit ondernemer: waar willen we dat bedrijf? STAP 3 1. Kameleon: focusinstrument 2. Spazio: afwegingskader multifunctionele zone 3. Spazio: creëren woonwerkzone 4. Juiste Onderneming op de Juiste Plaats: gemeentelijke wegwijzer (meso) 5. Kameleon: afwegingsinstrument woonwerkweefsel (micro) 6. Spazio: afwegingskader verweving onderneming (micro)

38 Vraag vanuit gemeente: welk bedrijf willen we op welke plaats? 1. Kameleon: focusinstrument STAP 3 - TOOLS Doel: locaties bepalen die meest relevant zijn om proactief een visie te ontwikkelen Nuttig want: de locaties die eerst gerangschikt zijn, kan je als gemeente dan eerst aanpakken Aan de slag: Bedrijfslocaties invullen in Excel tabel Wegingen instellen: draagvlak impact bereikbaarheid verwevingsgraad leegstand urgentie Dashboard rangschikt sites volgens relevantie

39 Vraag vanuit gemeente: welk bedrijf willen we op welke plaats? 2. Spazio: afwegingskader multifunctionele zone STAP 3 - TOOLS Doel: bepalen of een site geschikt is om te ontwikkelen als multifunctionele zone Nuttig want: via de tool krijg je op een snelle en eenvoudige manier een indicatie over het geschikt zijn van de zone Aan de slag: Excel formulier Helpt Adhv 10 vragen rond: bereikbaarheid kostprijs hinder parkeergelegenheid Balk onderaan geeft rood of groen licht

40 Vraag vanuit gemeente: welk bedrijf willen we op welke plaats? 3. Spazio: stappenplan + checklist woonwerkzone STAP 3 - TOOLS Doel: werk maken van verweving door het realiseren van een woonwerkzone Nuttig want: Stappenplan: geeft de verschillende stappen weer, met tips en adviezen Checklist: helpt overzicht en controle te behouden Aan de slag: checklist: Excel formulier 18 vraagroepen die helpen focus te bepalen en op voorhand na te denken over samenwerking en mogelijke problemen die kunnen ontstaan bij het creëren van een woonwerkzone

41 Vraag vanuit ondernemer: waar willen we dat bedrijf? 4. Juiste Onderneming op de Juiste Plaats: gemeentelijke wegwijzer STAP 3 - TOOLS Doel: ondernemer in de richting van de juiste zoekzone voor zijn bedrijfslocatie sturen Nuttig want: kan door ondernemer zelf gebruikt worden, zodat deze snel naar een bepaalde zoekzone wordt verwezen Aan de slag: Adhv 6 vragen kan een filteringsschema ingevuld worden Dit resulteert in een zoekzone in de gemeente (in de kern/buiten de kern/ lokaal terrein/regionaal terrein/specifiek terrein) Binnen deze zoekzone kan dan gezocht worden naar een geschikte site

42 Vraag vanuit ondernemer: waar willen we dat bedrijf? 5. Kameleon: afwegingsinstrument woonwerkweefsel STAP 3 - TOOLS Doel: inzetten op verweving door bedrijfsactiviteit en locatie te matchen Nuttig want: de tool geeft snel een indicatie of verweving mogelijk is en onder welke voorwaarden Aan de slag: Excel formulier: Set van vragen verdeeld over 5 kenmerken van het verweefbaarheidsprofiel (van de activiteit) en het verwevingsprofiel (van de locatie) ruimtelijke kenmerken sociale kenmerken economische kenmerken kenmerken leefmilieu mobiliteitskenmerken Op basis daarvan conclusie of verweving mogelijk is en onder welke voorwaarden

43 Vraag vanuit ondernemer: waar willen we dat bedrijf? 6. Spazio: afwegingskader verweving onderneming in woonwerkzone STAP 3 - TOOLS Doel: inzetten op verweving door bedrijfsactiviteit en locatie te matchen Nuttig want: de tool geeft snel een indicatie of verweving mogelijk is en onder welke voorwaarden Aan de slag: Excel formulier: Adhv 18 vragen rond oa,: vergunningen bereikbaarheid parkeermogelijkheden beschikbare ruimte omgeving hinder Balk onderaan geeft rood of groen licht

44 Overzicht tools Agentschap Innoveren en Ondernemen: Ruimte voor bedrijvigheid een leidraad voor lokale besturen Interleuven: Ruimtelijk datamodel Leiedal: Kameleon Geoloket Visie instrument LEAN traject Focusinstrument Afwegingsinstrument woonwerkweefsel UNIZO: Juiste Onderneming op de Juiste Plaats Handvest bedrijfshuisvesting Wegwijzer bedrijfshuisvesting

45 Overzicht tools VOKA Oost-Vlaanderen: Spazio Matrix tool actuele situatie Stappenplan + checklist analyse Stappenplan + checklist visie Stappenplan + checklist woonwerkzone Afwegingskader multifunctionele zone Afwegingskader verweving onderneming in woonwerkzone Tips voor een goede verstandhouding met de buurt VOKA Limburg: Start to Develop ruimtebehoeftepeiler WVI: vereveningsmodel