JAARPLAN 2018 BOUWEND NEDERLAND REGIO NOORD. Nieuwe huisvesting, najaar 2018

Transcriptie

1 JAARPLAN 2018 BOUWEND NEDERLAND REGIO NOORD Nieuwe huisvesting, najaar 2018 Versie 23 oktober 2017

2 Inhoudsopgave 1. INLEIDING CONTEXT REGIO NOORD Omgevingsanalyse: De Noordelijke context VERENIGINGSZAKEN Verenigingszaken Acquisitie Belangenbehartiging Communicatie Samenwerken (intern & extern) PROGRAMMALIJNEN Onderwijs en Arbeidsmarkt Innovatie en Duurzaamheid Ondernemer en Onderneming Arbeidsomstandigheden en veiligheid AANPAK SCHADE DOOR GASWINNING Inleiding Initiatieven uitgelicht Stand van zaken Analyse en voorzet lobby BEGROTING REGIO NOORD PLANNING ACTIVITEITEN PER PROGRAMMALIJN BIJLAGE: DE NOORDELIJKE CONTEXT IN CIJFERS 2

3 1. INLEIDING Dit plan beschrijft welke activiteiten Regio Noord in 2018 uitvoert, welke prioriteiten in de belangenbehartiging worden gehanteerd en hoe het regionale budget wordt ingezet. De activiteiten worden in het landelijke werkplan van Bouwend Nederland verwerkt. In het jaarplan van Regio Noord 2018 wordt rekening gehouden met de uitdagingen waarvoor we staan. De uitdagingen zitten in de volgende onderwerpen: 1. Woningtekort (Markt) 2. Bereikbaarheid onder druk (Markt) 3. Duurzaamheidsdoelstellingen (Duurzaamheid) 4. Te weinig vernieuwende oplossingen (Ketensamenwerking) 5. Snelheid bestuurlijke beslissingen/productie (Ondernemerschap) 6. Flex versus vast (Cao & arbeidsvoorwaarden) 7. Tekort instroom (Arbeidsmarkt en onderwijs) 8. Druk op Veiligheid en transparantie (Veiligheid) 9. Relatie met opdrachtgevers (Aanbesteden & contracteren) 10. Winstgevendheid en continuïteit (Ondernemerschap). In het jaarplan van Regio Noord is getracht zo veel mogelijk van de uitdagingen aan te gaan door middel van de programmalijnen. In onderstaand schema is schematisch weergegeven hoe dit jaarplan is opgebouwd. Het regiobestuur stelt dit plan vast. In samenwerking met de afdelingen, het Platform Infra Noord en met deskundige ondersteuning van het landelijke bureau voert het regiokantoor het plan uit. Nadere informatie over onze regionale organisatie en contacten kunt u vinden op de regiowebsite: 3

4 2. CONTEXT REGIO NOORD De regio Noord omvat de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe en telt per 1 oktober leden. Regiobestuur Het regiobestuur bestaat uit 8 leden en is als volgt samengesteld: Jaring Feenstra* (voorzitter)/jorritsma Bouw B.V. Bolsward George Kempenaar* (vicevoorzitter)/jansma Drachten B.V., Drachten Joost Coolegem/Van Wijnen Groningen B.V., Groningen Willem Dijkstra/KWS Infra B.V., Leek Harke Hartmans/Jac. Knol B.V. GWW, Akkrum Fré Kooi/Bouwbedrijf F. Kooi B.V., Noordhorn Jan Notebomer/Notebomers Bouwgroep B.V., Lutjegast Rolf Vuurboom/Bouwmaatschappij Vuurboom B.V., Valthermond Tevens lid van het algemeen bestuur van Bouwend Nederland (resp. voor de b&u en de infra) Platform Infra Noord (PIN) Het Platform Infra Noord bestaat uit ca. 35 infra-leden. De PIN commissie is per 28 november 2017 als volgt samengesteld: George Kempenaar (voorzitter)/jansma Drachten B.V., Drachten Roel van den Berg/KWS Infra B.V., Leek Marcel Eilering/Fuhler Wegenbouw B.V., Emmen Gerard Hoiting/Roelofs Wegenbouw B.V., Den Ham Ov Didier Niland/Hemmen Aanneming Wegenbouw B.V., Nieuw-Dordrecht Peter Westra/Oosterhof Holman Infra B.V., Grijpskerk Het Platform organiseert jaarlijks Contactbijeenkomsten met sprekers, een technische excursie en een culturele bijeenkomst. De jaarcontributie bedraagt 500,- per lidbedrijf. Jong Bouwend Nederland (JBN) Het bestuur van JBN Regio Noord is als volgt samengesteld: Arjan Mulder/Roelofs Wegenbouw B.V., Den Ham Ov Jan Notebomer/Notebomers Bouwgroep B.V., Lutjegast Bert Wanders/Buursema s Bouwbedrijf B.V., Erm Jacco Jongejan/Aannemingsbedrijf P. Witteveen en Zonen B.V., Surhuisterveen Regio Noord telt 47 JBN-leden. De jaarcontributie bedraagt 100,-. JBN leden in Friesland kunnen ook lid worden van de Kern Friesland. Afdelingen Regio Noord kent totaal 380 leden en drie afdelingen (autonome afdelingen met eigen bestuur): Bouwend Nederland afdeling Groningen (89 leden) Bouwend Nederland afdeling Friesland (159 leden) Bouwend Nederland afdeling Drenthe (22 leden) 110 leden zijn geen lid van een afdeling. 4

5 In 2018 werken wij samen met de bestuursleden aan verdere professionalisering van de besturen. Samenstelling leden (per ): Verdeling bouw en infra over afdelingen lid afd. Groningen lid afd. Drenthe lid. Afd. Friesland Zijnde geen afd.lid Regio Noord per 1 oktober 2017 Aantal leden Regio Noord 380 waarvan: totaal afdelingsleden Aantal leden Bouw Bouw Groot Bouw Middelgroot/Midden Bouw Klein Aantal leden Infra Infra Groot Infra Midden Infra Klein Aantal leden vakgroep OBN (valt onder de Infra) Aantal leden vakgroep GBO (valt onder Bouw) Een aantal leden is zowel in de bouw als de infra werkzaam. Hierdoor kunnen verschillen ontstaan in de totalen. Bedrijven kunnen ook lid zijn van meerdere afdelingen Regiokantoor De regio beschikt over een regiokantoor in Groningen aan de Leonard Springerlaan 31-4, dat onderdeel vormt van het bureau. Voor 2018 staat de verhuizing gepland naar het topsportcentrum in Groningen, waar we samen met FME, AWVN, Metaalunie, VNO-NCW MKB Nederland en de Noordelijke Innovation Board van VNO-NCW MKB Noord Nederland gehuisvest worden. De samenstelling van het team is als volgt: Sander Wubbolts, regiomanager Cees Udinga, verenigingsmanager Kees Vianen, adviseur Duurzaamheid Alja Vos, bedrijfsadviseur Sociale Zaken en Arbeidsmarkt Valerie Kort, adviseur Bouw en Infra Titia Brummel, officice-assistent Annette Korving, office-assistent Tonny Grotenhuis, sociaal bemiddelaar (ingezet in de regio s Oost en Noord) 5

6 V.L.N.R.: ALJA, SANDER, VALERIE, TITIA, CEES, ANNETTE TONNY KEES Missie: Dit team vormt in regio Noord - vanuit Bouwend Nederland - het gezicht van de bouw & infra. Wij streven naar een vitale en vooruitstrevende bouwsector. Wij zetten ons maximaal in voor elkaar en de individuele collectieve en maatschappelijke belangen van onze leden. Kernwaarden: Samenwerken: we werken optimaal samen, bundelen onze krachten en delen actief kennis en kunde. We zijn toegankelijk en behulpzaam naar elkaar en onze leden. Onze interne en externe netwerken bouwen wij continu uit en onderhouden we zorgvuldig. Dit alles doen we voor het beste resultaat. Passie & plezier: we zijn enthousiast, bevlogen en doen ons werk met plezier en overtuiging. Wij zijn trots op Bouwend Nederland en stralen dit uit: we inspireren elkaar en anderen. Professionaliteit: Wij zijn professionals. Dit betekent dat we deskundig en betrouwbaar zijn en gericht op resultaten. We blijven tegelijkertijd onze kennis en vaardigheden actief ontwikkelen. We houden elkaar, onze leden en onszelf op respectvolle manier een spiegel voor en leren daarvan. Klantgericht: onze dienstverlening aan de leden en elkaar sluit optimaal aan op de verwachtingen. Wij hebben een proactieve houding. Wij luisteren goed, omdat wij altijd de vraag achter de vraag zoeken. Zowel intern als extern zoeken wij naar de best passende oplossing. 2.1 Omgevingsanalyse: De Noordelijke context Van de vijf regio s binnen Bouwend Nederland is regio Noord qua oppervlak de grootste regio (27% van oppervlak Nederland), echter qua ledenaantallen (380 per ) de kleinste regio binnen Bouwend Nederland. In de drie noordelijke provincies (Groningen, Friesland en Drenthe) wonen ca inwoners wat neerkomt op ca. 10% van het totaal aan inwoners in Nederland (jaar 2017). Bouwproductie & werkvoorraad Ondanks de sterke landelijke gemiddelde groei in de bouwsector blijkt uit de prognose die in Q is opgesteld dat de raming van de totale bouwproductie in regio Noord dit jaar uit komt op een krimp van 0,5% ten opzichte van vorig jaar. Het bijbehorende productiebedrag bedraagt 5,3 miljard waarmee de regionale productie een aandeel heeft van 8% in de landelijke bouwproductie. Neemt niet weg dat wij positief kijken naar de ontwikkelingen, mede doordat we zien dat de werkvoorraad en het aantal afgegeven vergunningen enorm is toegenomen. De orderportefeuille in de provincie Groningen bedraagt gemiddeld 6,7 maanden, Friesland 8,5 maanden en Drenthe 7,5 maanden. Landelijk is in Q de werkvoorraad gemiddeld 8,6 maanden. In de eerste helft van 2017 zijn in de noordelijke regio ruim woningen vergund. De vergunningverlening nam hiermee met 55% toe ten opzichte van een jaar eerder. Deze stijging is substantieel sterker dan het landelijk gemiddelde van 33%. 6

7 Stabilisering arbeidsvolume De omvang van de werkgelegenheid is tussen 2015 en 2016 gestegen met 11,5%. Dit betreft de werkgelegenheid van de uitvoerende bouw. Dit was de sterkste stijging van alle landsdelen (regio Noord was ook sterk geraakt door de crisis). Vanwege deze sterke stijging is er in 2017 minder behoefte aan verdere groei en zien we dat de arbeidscapaciteit naar verwachting stabiliseert. Wel hangt er in de provincie Groningen al enige tijd een grote voorraad werk boven de markt rondom de bevingen. Al is dit al enige tijd het geval en blijft het voor ons, bedrijven en stakeholders lastig inschatten wanneer het werk op de markt komt. We zien in onze regio sterke regionale verschillen tussen stedelijk gebied en buitengebied. Ervaringen van leden over de opgaande markt kunnen daarom verschillend zijn. Betaalbaarheid Het besteedbaar inkomen in grote delen van regio Noord ligt ver onder het landelijke gemiddelde. Dit zien we het vaakst in buitengebieden die te maken hebben met krimp. Op deze plekken zijn de woningprijzen relatief laag en groeien ook minder hard dan in andere delen van het land. Betaalbaarheid en daarmee financiering van de gebouwde omgeving (woningen, utiliteit en infrastructuur) is voor regio Noord een kritiek onderwerp en cruciaal voor de haalbaarheid van plannen, voor het ondernemersklimaat van de leden en de leefbaarheid van het gebied. In de bijlage hebben wij de noordelijke context in cijfers opgenomen. Hierin kunt u de bouwproductie per deelmarkt en per provincie aflezen, een en ander afgezet tegen de landelijke productie en gespiegeld aan het jaar Tevens vindt u hier cijfers over de bevolking en huishoudens

8 3. VERENIGINGSZAKEN 3.1 Verenigingszaken VERENIGINGSZAKEN Doel De regio is een actief deel van een ondernemende vereniging BNL, waar de leden zich mee verbonden voelen, omdat de acties en diensten herkenbaar zijn en de leden bij activiteiten worden betrokken. De activiteiten zijn marktgericht, de regio levert maatwerk maar zoekt actief de verbinding met de landelijke programma s en activiteiten. De regio levert een bijdrage aan nieuwe verdienmodellen voor de vereniging door betaalde inzet in projecten van externen. Lobbyresultaten Het betrekken van (bestuurs)leden bij de belangenbehartiging in de regio; het continueren en opzetten van overleggen met stakeholders samen met bestuurders en leden. Vooral op het gebied van de belangenbehartiging, samenwerken en in de vier programmalijnen zullen we actief leden en bestuurders betrekken bij de opgaven. Leden voelen zich verbonden met Bouwend Nederland, ondersteund door het regiokantoor en worden actief betrokken bij de verschillende doelen en activiteiten, zoals in het jaarplan beschreven. Activiteiten Regiovergaderingen nieuwe structuur (met meer interactie, minder zenden) Ondersteunen, faciliteren en adviseren van: o regiobestuur en Platform Infra Noord o Jong Bouwend Nederland regio Noord o afdelingsbesturen Secretariaat voeren voor afdelingen Groningen en Friesland Ledenpanels rondom specifieke onderwerpen (bijvoorbeeld bevingen, innovatie of veiligheid) Acquisitie van nieuwe leden Overleg met collega-brancheorganisaties, koepels en stakeholders Werven, deelname en ondersteunen publiciteit rondom Dag van de Bouw in de regio 3.2 Acquisitie ACQUISITIE Doel Voor 2018 zullen wij de acquisitie van nieuwe leden voor de regio en afdelingen intensiveren en beter inbedden als vast onderdeel van onze werkzaamheden. Hiervoor bezien wij in hoeverre we voor de eerste contacten met potentiële leden op fee basis een bureau inschakelen. In onze regio is de NVBU eveneens actief als ondernemersvereniging in de bouwsector. We kijken waar we elkaar kunnen versterken in de lobby, waarbij we uitgaan van onze eigen kracht. Tevens willen wij het beeld dat Bouwend Nederland alleen voor de grote bouw- en infrabedrijven is bij niet-leden wegnemen. Resultaten Regio Noord wil in 2018 (netto) groeien met 30 nieuwe leden en verder werken aan ons imago van professionele organisatie. Activiteiten - 2x per jaar actie om nieuwe leden te werven in overleg met de afdeling Communicatie - Inzet extern bureau - Inzet bestuurders als ambassadeurs - Actiever gebruikmaken van onze partners uit de ledenvoordelen - Inzet acquisitie netwerk BINK (BuildinG Innovators Network) 8

9 3.3 Belangenbehartiging BELANGENBEHARTIGING Doel Bouwend Nederland regio Noord wil de bouwsector positioneren als een sector in het Noorden die bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Onze inzet is erop gericht dat de sector de ruimte krijgt, zowel beleidsmatig, financieel als in praktische zin, om deze rol in te vullen. We willen als intermediair optreden om de kennis in te zetten en te zorgen voor verbinding tussen de opdrachtgevers en onze leden. In regio Noord willen we door de opdrachtgevers gezien worden als serieuze gesprekspartner. We creëren kansen voor onze leden, de focus in Noord ligt op de vertaalslag van beleid naar doen en realiseren. Onderstaand schema geeft schematisch weer dat we de leden centraal stellen en de groene factoren geven weer waar we als Bouwend Nederland regio Noord invloed op uitoefenen in het belang van de leden. Politiek Toetreders Economisch Toeleveranciers Bouwer Klanten Maatschappelijk Alternatieven Technologisch Lobbypunten (hoofdthema s) Aanbesteden en contracteren Ruimte om te bouwen en betaalbaarheid Investeringen Beheer en onderhoud Innovatie en duurzaamheid Instroom en opleiding Activiteiten Campagne gemeenteraadsverkiezingen maart 2018 Continueren gemeentelijke bouw- en infra overleggen Bijeenkomsten voor de infra, zijnde de Initiatiefcommissie en het Platform Infra Noord (PIN) Bijeenkomst met Stadswerk Noord en NL Ingenieurs (13 februari 2018) RSP Marktdialoog aangaande innovatie en aanbesteden (datum nog niet bekend) Voortzetten Infra Innovatieateliers Continueren werkgroep Bouwmarkt Groningen (4x per jaar) Netbeheerdersoverleg (2x per jaar) Nieuw leven inblazen (DGA platform) Woningmarktgroep Noord 9

10 3.4 Communicatie COMMUNICATIE Doel Het doel van onze communicatie is om onze leden, partners en overige stakeholders te informeren, interesse te creëren, vraag (naar onze dienstverlening) te ontwikkelen en partnerschappen op te bouwen. Door laagdrempelig te communiceren en interesse voor het individuele lid te hebben, staan we dicht op onze leden en weten ze ons gemakkelijk te vinden. We zijn ons bij alles wat we doen ervan bewust op welke wijze we een boodschap over willen brengen. Resultaten Door gerichte communicatie (niet overvoeren!) sluiten wij zo goed mogelijk aan bij de klantreis van onze leden. Hierdoor zijn we zichtbaar voor de lidbedrijven. Het resultaat is dat de lidbedrijven zich (meer) verbonden voelen bij de vereniging (het wij-gevoel) en zich herkennen in onze (lobby)inzet. De leden worden bediend op de voor hen relevante thema s. En ze weten ons te vinden als ze meer informatie nodig hebben over dossiers, wetgeving etc. We koppelen resultaten en activiteiten actief terug aan onze leden, bijvoorbeeld door sfeerverslagen van bijeenkomsten die we hebben gehad op de website te publiceren. We bereiken hiermee ook niet-leden en leden die niet aanwezig waren bij de bijeenkomst, om hen zo te triggeren in het vervolg wel aanwezig te willen zijn en/of lid te willen worden. Door onze externe communicatie versterken we het imago van de sector in positieve zin en zijn we zichtbaar als relevante en invloedrijke regionale partner. Activiteiten Communicatieactiviteiten vinden het hele jaar door plaats. Gedeeltelijk vanuit de landelijke bureauorganisatie en gedeeltelijk vanuit het regiokantoor. Artikelen/items via de (regio)website, o.a. terugkoppeling/sfeerverslagen van bijeenkomsten Nieuwsbrieven (via BNL landelijk) Persoonlijke (face to face) contacten zoals ledenbezoeken 2x per jaar een ledenwervingsactie Het beantwoorden van vragen van leden Uitnodigingen voor diverse bijeenkomsten, o.a. de regiodag 10

11 Themabijeenkomsten (kwaliteit boven kwantiteit) Artikelen (publicitair of opiniërend) in o.a. dag- en weekbladen, Bouwend NL Bijdrage leveren aan de Dag van de Bouw Social media (Twitter, LinkedIn) 3.5 Samenwerken (intern & extern) SAMENWERKEN Doel Samen resultaten bereiken die individueel niet of moeilijker te bereiken zijn, zowel intern (met collega s en (bestuurs)leden) als extern (met partners en overige stakeholders). Verenigd, vanuit samenwerking, biedt Bouwend Nederland regio Noord meerwaarde onder de noemer Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Samenwerken is geen doel op zich, maar de manier om het beste resultaat in de elders in dit plan benoemde activiteiten te behalen. Resultaten Samenwerking is het bundelen van individuele krachten, van ieders kwaliteiten en achtergronden om gemeenschappelijke doelen die zijn verwoord in de programmalijnen - te behalen. We werken daarom zowel intern als extern constructief samen. We zijn toegankelijk en behulpzaam naar elkaar en onze leden. Op deze manier inspireren we elkaar, bundelen onze krachten en delen actief onze kennis en kunde. We bouwen aan onze interne en externe netwerken en onderhouden ze zorgvuldig. We motiveren en inspireren onze bestuurders om proactief te besturen en nodigen ze uit met het regiokantoor samen te werken. Activiteiten Interne samenwerking Als jong team met relatief veel nieuwe teamleden ontwikkelen wij onze samenwerkingsvaardigheden verder d.m.v. teambuilding en gerichte teamsessies. Blijvend het thema samenwerken onder de aandacht brengen bij bestuurders. Ledenpanels, ledenbezoeken en andere contactmomenten blijven benutten om met de leden en bestuurders te sparren en op te halen wat leeft en of wij met de juiste thema s bezig zijn. Externe samenwerking In overleg blijven met partners, zoekend naar kansen voor onze leden en de sector, bijvoorbeeld door slimme coalities te vormen in de lobby. Partners zijn o.a. overheden, SLIM wonen met Energie, Natuur- en Milieufederaties, Energieloketten, Uneto-VNI, FME, VNO-NCW MKB Nederland, NL Ingenieurs, Vereniging Stadswerk, BNA, VN Constructeurs, Regio Groningen-Assen en diverse onderwijs- en kennisinstellingen. 11

12 4. PROGRAMMALIJNEN Wij hebben de thema s waar onze werkzaamheden en dossiers onder te scharen zijn, samengebracht in 4 hoofdthema s, die als programmalijnen door de jaren heenlopen. De volgende programmalijnen zijn hierin te onderscheiden: Onderwijs en Arbeidsmarkt Innovatie en Duurzaamheid Ondernemer en Onderneming Arbeidsomstandigheden en veiligheid Enkele dossiers zullen over meerdere programmalijnen doorlopen. Een voorbeeld hiervan is het omvangrijke aardbevingen dossier te Groningen, welke wij in hoofdstuk 4.5 separaat toelichten. 4.1 Onderwijs en Arbeidsmarkt Onderwijs Doel Bevorderen van instroom, behoud/doorstroom en verbetering kwaliteit van opleidingen, aansluitend op de toekomstige vraag vanuit de sector. Lobbyresultaten Centraal en waar mogelijk via VNO-NCW/MKB Nederland: invloed van bedrijfsleven op onderwijscurriculum vergroten, stimuleren van pps-constructies met onderwijs. Regionaal via gesprekken met onderwijsinstellingen, in samenwerking met lokale bedrijfsleven, zorgen voor actuele onderwerpen in curriculum, sterke verbinding met de praktijk en het behoud van bouwtechniek (BWI) op het vmbo. Activiteiten centraal Instroom bevorderen door bedrijven te faciliteren via website, samenwerking met andere branches, en onderwijskwaliteit verbeteren via SBB. Uitwerking van het meerjarenprogramma instroom Organiseren van landelijke wedstrijden zoals technasiumwedstrijd. Activiteiten regionaal Relatiebeheer; versterken en onderhouden relaties onderwijsinstellingen op mbo (5 ROC) en hbo (2 hogescholen) niveau, alsmede met de andere technische opleidingsfondsen, met behulp van (afdelings)bestuurders en/of leden Continueren Bouwen aan de Bouw Friesland; gastlessen en bedrijfsbezoeken basisscholen en docentendagen vmbo Continueren Fiks; echte projecten, een doorlopende leerlijn en meer instroom in infraonderwijs, met een verbinding naar Bouwen aan de Bouw Verbeteren van onderwijskwaliteit en invloed uitoefenen op nieuwe curricula, onder andere d.m.v. (invoering) werkveldadviescommissies, en door betrokkenheid van bestuurders Nieuwe innovaties uit de markt inbedden in onderwijs, o.a. door project BIAB (Bedrijfskundige Innovatie in de Aardbevingsbestendige Bouw) in samenwerking met kenniscentra Hanzehogeschool Groningen. Verbinden van meerdere voor de bouw relevante studierichtingen aan de bouwsector (HRM, juridisch, ICT ect), o.a. via project BIAB (Bedrijfskundige Innovatie in de Aardbevingsbestendige Bouw) van de Hanzehogeschool Groningen. Partner EPI-Kenniscentrum (Erkenningsregeling) Ondersteuning programma van Beving naar Binding van het Alfa College te Groningen 12

13 Uitwerken van regionaal meerjarenplan instroom, waarin in heel regio noord een les wordt aangeboden om leerlingen groep 7/8 bekend te maken met de bouwsector. Dit in samenwerking met lokale bedrijven en de regionale opleidingsbedrijven. Deelname aan Zpannend Zernike via BuildinG. Arbeidsmarkt Doel Het stimuleren van de instroom van vakbekwaam personeel en het kwalitatief en kwantitatief afstemmen van opleidingen met de vraag vanuit de bouwbedrijven. Signaleren arbeidsmarktontwikkelingen: vergrijzing in de bouwsector, toename zzp, (zij)instroom. Lobbyresultaten De lobby wordt centraal en regionaal gevoerd. SROI verplichtingen voor bedrijven en eventuele eisen vanuit de Participatiewet worden niet gestapeld. Activiteiten Werken aan eenduidig beleid op gebied van SROI door afstemming, delen van goede voorbeelden en uitwisselen van vragen en ideeën met gemeenten en provincies in het Noordelijk Overleg SROI Partner in het 1000-banenplan, waarin nu 6,23 miljoen euro beschikbaar is voor opleiding van mensen die werkzaam kunnen worden in de bouw en techniek. Doelstelling is om in 4 jaar tijd 500 mensen de bouw in te begeleiden, en 500 mensen de techniek. Onze taak hierin is om het bedrijfsleven te informeren over mogelijkheden en te stimuleren om instroom van nieuwe vakkrachten te realiseren via dit project met een mogelijke (gedeeltelijke) subsidie. Deelname aan de subsidieregeling DWSRA. Voor 2018 inzet van gefinancierde uren uit de subsidieregeling DWSRA door het organiseren van informatiebijeenkomsten, stimuleren van leden tot aannemen van personeel en bijdragen aan de kwaliteit van instromende vakkrachten door verkennen trainingsmogelijkheden op gebeid van veiligheid en arbeidsomstandigheden. 4.2 Innovatie en Duurzaamheid Innovatie Regio Noord kent een innovatieve voedingsbodem. De regio zit vol met uit noodzaak geboren creatieve denkers. In een krimpregio met een krappe markt is het nodig om innovatief te werk te gaan, wil je als organisatie overleven. Daarnaast krijgt de noordelijke regio een innovatieve impuls uit de opgaven vanuit het bevingendossier. Bovendien blijkt dat de regio bovengemiddeld innovatief aanbesteedt. Cijfers STABI: regio Noord kent 28% innovatieve contracten vs. 24% landelijk. 13

14 Dat neemt niet weg dat innovatie een breed en soms vaag begrip is. En dat innovatie een middel is en geen doel op zich. Dus wat vragen de leden op gebied van innovatie? Vooral de mogelijkheid om met innovatie te kunnen concurreren in de markt. In deze programmalijn gaan we daarom pragmatisch ingestoken aan de slag met innovatie om het volgende innovatiedoel te bereiken: Doel We willen sectorinnovatie stimuleren en faciliteren. Samen met de leden jagen we innovatie aan, vanuit de gedachte dat het bittere noodzaak is. Onder andere omdat de sector capaciteit tekort komt. We moeten het daarom slimmer, sneller en beter doen (themakaart bouw/opgaven uit de Bouwagenda). Resultaten Door innovatie verhogen we het bestaansrecht van onze leden in Noord. Beter presterende bouwbedrijven op gebied van: kosten, dienstverlening, klantgerichtheid, aanpassingsvermogen, flexibiliteit, verdiencapaciteit, aantrekkelijk werkgeverschap en concurrerend vermogen. De bouwsector kan de maatschappelijke uitdagingen genoemd in de Bouwagenda beter aan. Ruimte krijgen om te experimenteren en zo te leren (learning by doing). De leden kunnen innovaties beter vermarkten en er geld mee verdienen (obstakels wegnemen). Toegevoegde waarde van innovaties is in beeld bij opdrachtgevers en leden. Dit doen we via dialoog tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers, inzet van de studenten uit de HBO minor Slim Produceren (Hanzehogeschool/project BIAB), we geven inspirerende voorbeelden van innovaties en succesvolle strategieën om bedrijven flexibeler te maken. Hiermee creëren we beter presterende bouwbedrijven o.g.v. Activiteiten De bouwinnovatiegame op meerdere plekken aanbieden (o.a. afdelingen, onderwijs, partners/opdrachtgevers). Infra Innovatie Ateliers tweemaandelijks + jaarlijkse bijeenkomst met OG s & ON s. Vervolgen van project Bedrijfskundige Innovaties in de Aardbevingsbestendige Bouw (BIAB) met de Hanzehogeschool bij de deelnemende lidbedrijven. BIAB slotevent voor alle leden regio Noord. Afronding RUG onderzoek naar waarde creërende strategieën, terugkoppeling aan leden in een bestaande (landelijke) bijeenkomst. Afronding BIA Scholenbouw (zie hoofdstuk 5), opleveren kennisproduct gericht op komen tot slimmere innovatievere uitvragen. Bijdragen aan het bouw- en innovatiecentrum BuildinG en BINK (BuildinG Innovators Network). o Verkennen mogelijkheid om het Bouwend NL BuildinG Huis te realiseren Verkennen samenwerking met het landelijke BNL Bouwagenda Team op gebied van: o Bouwagenda- & Innovatiebeleid o Pre-concurrentiele OG-ON gesprekken rond roadmaps o Icoonprojecten 14

15 Duurzaamheid Om de resultaten van het Klimaatakkoord van Parijs en het Energieakkoord te behalen, zullen de komende jaren zeer grote inspanningen moeten worden verricht. De doelstellingen zijn zo ambitieus dat de revolutie vandaag moet beginnen. Met name het verduurzamen van de gebouwde omgeving (woningbouw, utiliteitsbouw en boven- en ondergrondse infrastructuur) heeft hierbij prioriteit. Technologisch is de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt. Volgens de Taskforce Bouwagenda moeten we de komende jaren vooral inzetten op een betere financiering en het vergroten van draagvlak onder bewoners (huurders en kopers). Onderzoeksresultaten laten zien dat op dit moment slechts 1% van de Nederlanders wil investeren in het klimaatbestendig maken van hun woning. Daarnaast moet de overheid haar voorbeeldrol pakken in het verduurzamen van haar eigen gebouwen. Er ligt een gezamenlijke taak voor alle betrokkenen om iedereen in Nederland enthousiast te maken voor verduurzaming. Niet alleen omdat het noodzakelijk is, maar ook omdat het voordelen oplevert, bijvoorbeeld op het gebied van comfort en lagere energiekosten. Doel De bouwsector staat voor verduurzaming van de samenleving en zoekt hierbij samenwerking met andere stakeholders. Regionaal zijn wij betrokken bij diverse initiatieven met het doel om het verduurzamen van de woningvoorraad te versnellen. Daarnaast informeren wij de leden over de nieuwe wettelijke eisen en andere ontwikkelingen en rollen we regionaal het profiel Duurzame Aanbieders in samenwerking met SLIM/stakeholders uit om de leden in een goede positie op de markt te zetten. Lobbyresultaten De verdere uitbouw van de energieloketten wordt gerealiseerd in Drenthe en Groningen om (lokale) leden een prominentere rol te geven. In de provincie Friesland wordt er een alternatieve aanpak gezocht. Daarnaast gaan we pionieren in Drenthe met de Drentse Expeditie om de provincie in 2040 energieneutraal te krijgen. Bouwend Nederland vult hier de trekkersrol in en zet zich vooral in op wijkniveau verduurzamen met behulp van de door VNG opgestelde potentiekaarten. Voor de versterkingsopgave bouwen we de samenwerking met BuildinG en andere stakeholders verder uit aangaande het versterken en verduurzamen van de particuliere woningvoorraad. De herstel- en versterkingswerkzaamheden, waarvoor de NAM financieel verantwoordelijk is, worden zo veel mogelijk gecombineerd met werkzaamheden die gericht zijn op verduurzaming van huizen en economische structuurversterking waarvoor middelen in het fonds voor de regio bestemd zijn. Tevens worden de leden op de hoogte gesteld van alle ontwikkelingen rondom de verschillende duurzaamheidsthema s. Activiteiten Energieloketten in Groningen en Drenthe ondersteunen, uitrollen campagnes per provincie. Trekkersrol Drentse Expeditie invullen en als prioriteit op wijkniveau projecten opzetten om de woningvoorraad te verduurzamen. Project Wijk van de Toekomst te Gieten (verduurzaming/woningaanpassing/zorgconcepten in samenwerking met zorginstellingen, zorgverzekeraar, NMFD en corporatie De Volmacht). In samenwerking met corporaties regionaal afspraken maken over samenwerking met bouwbedrijven over verduurzaming woningvoorraad. Bouwend Nederland verkent samen met de provincie Groningen of er een faciliterende of ondersteunende rol voor Bouwend Nederland is voor het traject gasloze nieuwbouw en de energietransitie. Met ingang van 2018 valt een jaarlijks bedrag ter grootte van 2½% van de aardgasbaten ten deel aan een fonds voor de regio, hetgeen op dit moment neerkomt op 50 miljoen euro per jaar. Voor een programmalijn binnen BuildinG een kapstokmodel ontwikkelen waar de komende jaren meerdere activiteiten aan gehangen kunnen worden. 15

16 Door middel van projectgroep BuildinG sterk inzetten op innovatie en kennisontwikkeling bij de leden om versterken en verduurzamen te combineren in het aardbevingsgebied. Informatiebijeenkomsten/workshops organiseren voor bijvoorbeeld Duurzame Aanbieders, gasloos bouwen en cursus BENG & MPG Ons netwerk inzetten t.b.v. onderzoeken van de Rijksuniversiteit Groningen op gebied van duurzame business modellen en de inzichten en resultaten van deze onderzoeken delen met de leden Ondernemer en Onderneming Doel De bedrijven ondersteunen in de bedrijfsvoering in het verlengde van de landelijke brancheontwikkeling. Deze programmalijn is niet vooraf sterk ingevuld, omdat veel van de onderwerpen die hierbij passen te maken hebben met factoren die nog in ontwikkeling zijn en waar we ad hoc op willen en moeten kunnen inspringen. De thema s arbeidsvoorwaarden en verhoudingen spelen binnen deze programmalijn dan ook een grote rol. Hierbij kan gedacht worden aan de kabinetsplannen op het gebied van sociale zekerheid (WWZ, WDBA, AVG), maar ook de komende caoonderhandelingen die eind 2017 en begin 2018 weer zullen gaan lopen, waarbij gestreefd wordt naar een moderne, beknopte cao met mogelijkheden voor maatwerk en flexibiliteit, waarbij ook andere sectoren die in de bouw actief zijn zich willen aansluiten. De cao moet leesbaar zijn. Daarbij horen een moderne pensioenregeling, een passende sociale infrastructuur en lagere premies voor de caofondsen. Lobbyresultaten Hier is geen sprake van externe lobby. We willen bereiken dat onze leden door middel van brancheontwikkeling en het volgen van voorlichting en training hun bedrijfsvoering ontwikkelen en optimaliseren. Activiteiten In samenwerking met secties/accountmanagers landelijk: Tweedelijns advies: individueel advies geven aan leden Voorlichting of workshops over actuele onderwerpen als cao, sociale zekerheid, Wet Werk en Zekerheid, Participatiewet, Wet Aanpak Schijnconstructies, pensioen, FUWA, Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties Bouw Buffetten in samenspraak met landelijk bureau dan wel afdelingen; inspelend op actuele ledenvraag/interesse Basistraining Personeel en Organisatie; deze 4-daagse basistraining wordt in het voor- en najaar gehouden en zal als betaalde dienstverlening aan de leden worden aangeboden Verkenning betaalde dienstverlening in samenwerking met BNL Academy Contactgroep Financiën (COTAD) regio's APG Overleg Werkgeversorganisaties Bouw/consulenten panel BPF Bouw Overleggen met UWV Overleggen met vakorganisaties (CBBN) Deelname aan Stuurgroep Platform Bouw Noord met als doel het behouden van vakmensen voor de techniek Mocht private kwaliteitsborging weer opnieuw in de picture komen dan nemen we leden mee in de gewijzigde wetgeving 4.4 Arbeidsomstandigheden en veiligheid Doel Een veilige sector om in te werken met een goede reputatie voor veilig en gezond werken. Dit onderwerp raakt de bedrijfsvoering dan ook direct. Reputatieschade bij bedrijven alsook de sector ligt altijd op de loer. Bovendien zijn de kosten van verzuim enorm. 16

17 Lobbyresultaten Veiligheid en gezondheid in de ontwerpfase bij opdrachtgevers: vergroten van het bewustzijn over de wettelijke verplichtingen die (institutionele) opdrachtgevers hebben op het gebied van veiligheid en gezondheid in de ontwerpfase van bouwplannen (met centraal beschikbaar document). Activiteiten in samenwerking met Zoetermeer Dag van de Veiligheid (3 e vrijdag in maart) uit meerjarenprogramma veiligheid promoten en helpen door ontwikkelen Regionaal aanbieden van workshops: - Aanspreken op veiligheid - Eigenaarschap nemen in veiligheid (in company) - Ontwikkeling veiligheidscultuur - Nut & noodzaak RI&E 17

18 5. AANPAK SCHADE DOOR GASWINNING 5.1 Inleiding Sinds de aardbeving van Huizinge op 16 augustus 2012 met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter, is duidelijk dat Groningen door de gaswinning zwaardere aardbevingen staan te wachten. Op basis van onderzoeken sluit de NAM een beving met een sterkte van 5.0 op de schaal van Richter niet uit. De bevingen hebben gevolgen voor het gevoel van veiligheid en toekomstzekerheid van bewoners en het economisch perspectief van de regio. De aardbevingen hebben op zowel fysiek, sociaal/maatschappelijk als economisch vlak grote impact. Er ligt een enorme opgave, met grote uitdaging en kansen voor de bouwsector. Het managen van dit dossier ofwel het zo goed mogelijk organiseren van de betrokkenheid van de bouwsector bij het herstel van de opgetreden schade aan woningen, gebouwen en infrastructuur en het preventief verstevigen (in combinatie met verduurzamen), vormt voor de regio Noord een belangrijke opgave. Inzet Bouwend Nederland Als Bouwend Nederland willen we bijdragen aan een efficiënte, effectieve en bovenal klantgerichte prestatie van de regionale bouwkolom in deze ingewikkelde grote maatschappelijke opgave met continuïteit en gezond rendement voor de bedrijven. De inzet van Bouwend Nederland is gericht op het geven van operationele ondersteuning aan leden, lobby naar stakeholders en het stroomlijnen van werkprocessen rond het schadeherstel en het bouwkundig versterken. Goede contacten met de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) (Hans Alders), Centrum Veilig Wonen (CVW) en NAM zijn opgebouwd en van belang voor de inzet en betrokkenheid van de bouwsector bij de aanpak. In 2018 zetten we in op het creëren van continuïteit, commitment vanuit NCG/CVW naar onze leden en versnelling in het dossier. Het dossier is nu grillig, het werk komt mondjesmaat los, innovaties krijgen weinig kans en van de door een ieder gewenste versnelling is vooralsnog geen sprake. Naast goede contacten met de lokale stakeholders is het van belang dat wij in Q in gesprek gaan met het (verantwoordelijke) ministerie van EZ en de landelijke politiek (Tweede Kamer). In dit hoofdstuk 5 Aanpak schade door gaswinning is naast een introductie van de inzet in het dossier ook een analyse gegeven van de obstakels/belemmeringen die wij signaleren. Alvorens wij hierover in gesprek treden met ministerie en/of landelijke politiek, brengen wij een notitie in Q in het Bestuur van Bouwend Nederland om de definitieve koers en inzet voor 2018 te bepalen. Nationaal Coördinator Groningen De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) werkt aan het versterken van woningen en gebouwen, het vergroten van de leefbaarheid, aanjagen verduurzaming en het versterken van de regionale economie. De NCG valt onder de directe verantwoordelijkheid van de Minister van EZ en heeft rechtstreeks toegang tot de betrokken ministers en kan via de Minister van EZ voorstellen doen aan de ministerraad. Hij heeft de positie om verantwoordelijke bestuurders op rijksniveau en in de regio aan te spreken. Zie ook Naast de inzet richting lokale stakeholders is het voor 2018 van belang een betere aansluiting te krijgen met het ministerie van EZ en de landelijke politiek. Enerzijds om de positie en inzet van de bouwsector duidelijk te maken en anderzijds om ook via Den Haag specifieke issues aan te kaarten waarover besluitvorming moet worden genomen. NPR 9998:2017 Het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) maakt de Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) voor aardbevingsbestendig bouwen. De NPR 9998 biedt opdrachtgevers, constructeurs en aannemers een (technisch) houvast bij nieuwbouw en bij het preventief versterken van gebouwen. 18

19 Een rekenkundige beoordeling volgens de NPR geeft aan of een gebouw sterk genoeg is om de belasting van een aardbeving te kunnen weerstaan. In juni 2017 is door NEN de NPR 9998:2017 gepubliceerd. Daarvoor werd de NPR 9998:2015 gebruikt. De NPR is herzien, sinds 2015 is meer bekend over de intensiteit van de aardbevingen en de invloed van de ondergrond. Ook is er meer kennis over de weerstand van gebouwen tegen aardbevingen en berekeningsmethoden. Met de nieuwe versie van de NPR kan nauwkeuriger worden bepaald of en hoe gebouwen versterkt moeten worden. Op basis van de berekeningen met de NPR wordt bepaald of het gebouw moet worden versterkt om ze bestand te maken tegen aardbevingen. In juli 2017 heeft de NCG bepaald dat de NPR 9998:2017 het toetsingskader is voor woningen en gebouwen die na 1 juli onderdeel uitmaken van het inspectie- en versterkingsprogramma. Voor eerder opgestarte versterkingsprogramma's, bijvoorbeeld voor woningen, zorggebouwen en scholen, blijft de NPR 9998:2015 van toepassing. 5.2 Initiatieven uitgelicht BuildinG Op 20 september 2017 heeft de opening van BuildinG in Groningen plaatsgevonden. BuildinG staat voor Build in Groningen en is het nieuwe test- en innovatiecentrum voor de bouw. Bouwend Nederland is naast TNO, de Hanzehogeschool en Economic Board één van de vier founding fathers. In 2018 investeren wij op programmaniveau mee in BuilinG, welk programma op dit moment (Q4 2017) wordt uitgewerkt. BuildinG heeft als centrale doelstelling dat de bouw- en de cross-over sectoren alle kansen kunnen oppakken die ervoor zorgen dat er duurzame en innovatieve activiteiten in en rond de (aardbevingsbestendige) bouw in Noord-Nederland ontplooid worden. BuildinG stelt daarbij de behoeften van de bewoner centraal (behoefte aan veiligheid, duurzaamheid, betaalbaar wonen, gezond en langer thuis wonen, florerende economie en leefbare omgeving). Om in die behoeften te helpen voorzien focust BuildinG zich op de bouwketen en aanverwante stakeholders die iets voor de keten kunnen betekenen. Dat doet BuildinG langs vier lijnen/kerntaken: 1) Kennisontwikkeling: Labfunctie, testen & valideren van bouwinnovaties 2) Kennis(deling): samenwerking met kennispartners/aardbevingslector Ishan Bal/rol in onderwijs/ open source kennisdelen 3) Etalagefunctie: B2B en B2C demonstratie van innovatieve producten in de testhal 4) Platformfunctie: digitaal en fysiek netwerk/ BuildingInnovatorsNetworK (BINK) 1000 Banenplan Bouwend Nederland heeft in nauwe samenwerking met Bouwplaats Noord, het Epi-kenniscentrum, het CVW en Bureau Social Return een voorstel gedaan voor de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Samen met de betrokken gemeenten, de NCG en het CVW hebben partijen het 1000 banenplan ontwikkeld, waar de regio 6,23 miljoen van Asscher voor heeft ontvangen. Zie ook: Project BIAB Met de Hanzehogeschool Groningen heeft Bouwend Nederland een RAAK-MKB subsidie ontvangen voor het uitvoeren van projecten bij leden gedurende een periode van twee jaar rondom het centrale thema bedrijfskundige innovatie. Primair doel is om voor MKB bouwbedrijven bruikbare producten en instrumenten te ontwikkelen. Te denken valt aan projecten rondom het slim organiseren van het bouwproces en de (arbeids)marktwerking daaromheen. Bouwend Nederland krijgt een deel van de inzet uit de (nog toe te kennen) RAAK-MKB subsidie vergoed. In juni 2018 ronden wij dit project af. 19

20 5.3 Stand van zaken Stand van zaken Er is een start gemaakt met het versterken en verduurzamen van zowel de eerste 550 corporatiewoningen (175 woningen in de pilotfase en Extentie 1A 375 woningen) en de eerste series particuliere woningen. De gemiddelde investering per corporatiewoning bedraagt ruim boven de ,-. Naar schatting zullen er rond de woningen in het kerngebied van de gaswinning versterkt moeten worden (totaal objecten/gebouwen). Het precieze aantal kan pas worden vastgesteld als de woningen/gebouwen alle zijn geïnspecteerd en het engineeren is afgerond. De aantallen variëren doordat de NPR norm voor het aardbevingsbestendig bouwen en de nieuwe pgacontourenkaart (waarmee het aardbevingsgebied wordt afgebakend) regelmatig worden aangepast naar nieuwe inzichten. Er is geconstateerd dat de eerste onderzochte (particuliere) woningen alle een vorm van versterking nodig hebben. Eind 2017 zal duidelijk worden welke versterkingsmaatregelen nodig zijn om de gebouwen te laten voldoen aan de normen. December 2017 wil de NCG een marktconsultatie houden voor 800 tot 1000 te renoveren/bouwen woningen volgend jaar. Wij zijn hier ook via de Bouwagenda bij aangehaakt. Op basis van de eerste informatie gaat het in 2018 om: o o o circa 400 woningen, te renoveren/versterken voor 50k - 80k per eenheid circa 400 woningen, nieuw te bouwen, gemiddeld 130k per woning. circa 70% hiervan bestaat uit rijwoningen en 30% vrijstaand, uniek(er) en daarmee complex. Versnelling De NCG werkt aan een versnelling van de aanpak. Het berekenen van de aardbevingsbestendigheid van een woning is ingewikkeld en duurt lang. Op dit moment worden alle woningen afzonderlijk doorgerekend. NCG onderzoekt of er snellere rekenmethodieken kunnen worden toegepast. In het aardbevingsgebied staan veel (rij)woningen van hetzelfde type, die vergelijkbaar zijn qua bouw en constructie. Men wil de berekeningen van representatieve woningen gebruiken als referentie voor andere woningen van hetzelfde of vergelijkbare type. Zo ontstaat een catalogus van versterkingsmaatregelen per woningtype en hoeven niet alle woningen afzonderlijk te worden doorgerekend. Daarnaast is er recent overeenstemming bereikt met maatschappelijke organisaties verenigd in het Gasberaad over de afhandeling van schades in een nieuw schadeprotocol. 5.4 Analyse en voorzet lobby Dossier is te politiek en de driehoek NCG, NAM en CVW werkt niet optimaal. Het dossier is politiek geworden en partijen vallen regelmatig over elkaar heen. Bewoners worden hier de dupe van, het zorgt voor onrust in het gebied en het komt de snelheid niet ten goede. De bouwsector komt meer onder druk te staan en werknemers in de bouw ervaren weinig waardering voor het werk dat men uitvoert onder grote tijdsdruk in een emotioneel lastige omgeving. o Meer rust, koersvastheid, lokale en landelijke politiek en CVW meer op één lijn en stralen samen de klus klaren gevoel uit naar de bewoners en eigenaren in het gebied. o Navelstreng tussen en NAM doorknippen, zodat CVW markt beter kan bedienen o Meer waardering voor de vakman die onder grote druk in een moeilijke omgeving probeert zijn werk naar volle tevredenheid van bewoner uit te voeren. 2. De NPR norm is een adviesnorm en (nog) geen Bouwbesluit. De huidige NPR norm is een adviesnorm en niet opgenomen in het Bouwbesluit. Er is een nieuwbouwregeling vanuit de NAM, welke een vergoeding geeft voor de meerkosten van (meer) bevingsbestendige nieuwbouw. Veel marktpartijen maken er gebruik van. Bij het opnemen van de NPR norm in het Bouwbesluit wordt het wetgeving en moeten er vooraf afspraken met de NAM worden gemaakt hoe om te gaan met de meerkosten die we kennen voor meer bevingsbestendige bouw. Dit om te voorkomen dat het beroep op die vergoeding vervalt bij opnemen in het Bouwbesluit als algemeen geldende wetgeving. 20

21 Tevens worden er in het gebied woningen opgeleverd die niet aan de NPR norm voldoen waarmee nieuwe bouwkennis niet wordt benut en gedateerde producten voor de consument op de markt komen. o Duidelijk wanneer NPR norm in het Bouwbesluit is/wordt opgenomen o Duidelijkheid hoe om te gaan met de meerkosten bij opnemen in Bouwbesluit van de NPR o Goede communicatie/voorlichting richting woningeigenaren door de (rijks)overheid over het belang van deugdelijk schadeherstel, het versterken van hun woning door erkende bedrijven en de (mogelijke) consequenties als zij nieuw (laten) bouwen zonder de NPR norm in acht te nemen is noodzakelijk. 3. De opgave is nog altijd enorm en inzicht bij bewoner ontbreekt De bewoners in het gebied hebben weinig inzicht in de eigen situatie waardoor besluiten over verbouw en dergelijke niet worden genomen en de reguliere bouwmarkt in Noordoost Groningen op slot zit. Daarnaast wordt niet openbaar toegankelijk vastgelegd welke woning versterkt is wat zou moeten om voor opvolgende partijen inzicht te bieden of de woning wel of niet versterkt is. o Meer inzicht voor de bewoners via portal in de eigen situatie creëert rust (koppeling BuildinG), portal waar men kan zien welke programma s lopen, wat de voortgang is, wat er bekend is over de woning, wat de planning is, wat de opties zijn. o Creëer laagdrempelig en degelijk woningdossier waarin opvolgende eigenaren historie kunnen inzien (kadaster bijvoorbeeld). 4. Tempo gaat voor kwaliteit & uitvoeringstijd is in verhouding tot de voorbereidingstijd te kort De maatschappelijke en politieke druk om snelheid te maken met het veilig(er) maken van woningen, gebouwen en infrastructuur is groot. De bouwsector in de regio spant zich maximaal in om de ambities waar te maken, maar is afhankelijk van bestuurlijke en ambtelijke processen. De inspectie en engineeringsfase tot aan opdrachtverstrekking duurt maanden zo niet jaren. De bouwer moet het vervolgens in twee tot drie weken uitvoeren. Voorkomen moet worden dat als de uitvoering achter blijft bij de ambities, de zwarte piet wordt gelegd bij de bouwsector. In het voortraject wordt alle tijd genomen de juiste keuzes te maken, veelal voorzien van diverse onderzoeken. o Goede communicatie over de rol, inzet en wensen van de bouwsector is noodzakelijk. o Geef de bouwsector de tijd om een kwalitatief goed product in een reële tijd/planning te realiseren. Een en ander in afstemming met opdrachtgever en rekening houdend met de wensen van de bewoners (bouwtijd versterken i.p.v. 2-3 weken 6-8 weken) o NAM is verantwoordelijk, kijken in hoeverre staat deel verantwoordelijkheid NAM kan overnemen. 5. Contractvorm past niet bij de wijze waarop de opgave wordt ingevuld. Aan de uitvoering van het versterken van de corporatiewoningen liggen veelal UAV-gc contracten ten grondslag. Een van de kenmerken van UAV-gc contract is dat alle risico s contractueel bij de aannemende partij liggen. De schoen wringt doordat de bouwer weinig invloed heeft aan de voorkant. Veel is in het voortraject gedefinieerd, uit de inspecties en engineeringsrapporten zijn al versterkingsadviezen gecommuniceerd. De bouwers hebben te maken met een veelvoud van partijen die tijdens de wedstrijd de regels veranderen waardoor de mogelijkheid de regie te nemen beperkt is. Een en ander past niet bij de essentie van een UAV-gc contract. Gevolg: afbreukrisico voor de bouwsector vanwege negatieve berichten in de pers. Daarnaast zien we ontevredenheid bij personeel als gevolg van enorme werkdruk, gekoppeld aan de negatieve impact van het dossier (zeer emotionele bewoners/eigenaren). o Meer regie bij de uitvoerende partijen (tijdens de uitvoering maar ook in voortraject). o Afstemming met Bouwend Nederland over de passende contractvormen o Meer waardering voor de medewerkers in de bouwsector die betrokken zijn bij de opgaven. 6. Verschotting van budget Onze lobby voor sloop en vervangende nieuwbouw wordt vaker als alternatief toegepast voor bepaalde woningtypen. In de praktijk loopt het Centrum Veilig Wonen tegen belemmeringen aan zoals verschotting van gelden. 21

22 Dus daar waar voortschrijdend inzicht aangeeft dat een andere oplossing meer voor de hand ligt, volgt een discussie over gelabeld budget wat vervolgens de snelheid van handelen beperkt. Een en ander maakt dat het lang kan duren voor alternatieven worden aangeboden of toegepast in het werk. o Geef het CVW als uitvoeringsinstantie de ruimte om door voortschrijdend inzicht betere oplossingen spoedig(er) te kunnen aanbieden. Hiervoor moet je praktische criteria/besluitkader kunnen opstellen. 7. Neem koppelkansen serieus en zorg dat er budget is Het bevingengebied is door de politiek benoemd als de proeftuin voor duurzaamheid. Krimp is in delen van het gebied aanwezig en de leefbaarheid en het welzijn van de bewoners staan onder druk. Als je serieus kansen aan het dossier wilt koppelen zoals verduurzaming, wonenzorg/levensloop bestendig bouwen en aanpak krimp zorg dan dat er ruim budget voor is of goede laagdrempelige financieringsarrangementen. We zitten in het gebied met laag besteedbare inkomens. Niet veel bewoners zijn in de gelegenheid op eigen kracht dergelijke wensen gefinancierd te krijgen bij de reguliere instanties. Een subsidie van 7k. voor NOM - waar de waarde regeling 4 k. als je die hebt gebruikt vanaf gaat - is ontoereikend. o Koppel aan de ambitie meer budget om de ambities ook daadwerkelijk waar te maken. o Ontwikkel financieringsarrangementen, al dan niet gekoppeld aan kadastraal adres/opstal. 8. Ga van in het gebied werken naar gebiedsgericht werken & integreer wensen Er wordt wel in het gebied gewerkt, maar dat kenmerkt zich meer door focus op planning en fasering van kernen en wijken. Er kan gebiedsgerichter gewerkt worden op basis van breed gedragen gebiedsvisies. De huidige werkwijze kenmerkt zich door bij start in een wijk of kern in te zetten op collectieve voorlichtingsavonden waarna men afdaalt op woningniveau. Gebiedsgericht werken kijkend naar de structuur, functioneren en stedenbouwkundige kwaliteit en opzet van een wijk of kern en het actief betrekken van de visies van de bewoners ontbreekt. Enerzijds door druk om te komen tot uitvoering en daarmee verhoogde veiligheid in het gebied en anderzijds doordat planvorming tijd vergt. Positief is dat de NCG deze richting steeds meer op gaat, echter dit gaat traag waardoor de bewoners zich niet serieus genomen voelen en het idee hebben dat er een plan over hen wordt uitgerold. o Meer gebiedsgerichte aanpak, out of the box en samen met bewonersgroepen ruimte voor nieuwe initiatieven, durven experimenteren! Kijk naar functioneren gehele gebied. o Streef naar optimalisatie. Focus op uitvragen en realiseren wensen bewoner vóór het presenteren van een aanpak en herstel het vertrouwen o Maak afspraken hoe je, indien je meer tijd neemt voor een gedegen uitwerking, omgaat met de verantwoording (NAM, staat, lokale overheid) o Meer vertrouwen in de markt en organisatiekracht van de eigen kernen. Niet alles willen dicht regelen 9. Scholenbouwprogramma, nu het geld verdeeld is gaat ieder voor zich Het Scholenbouwprogramma is een goed voorbeeld van een gezamenlijke aanpak. In het voortraject is door zowel gemeenten als schoolbesturen samengewerkt om goed onderbouwd te bepalen welke scholen gesloopt worden, welke versterkt worden en welke nieuw gebouwd worden. Echter nu het geld (ca. 300 miljoen) verdeeld is, zien we dat elke opdrachtgever zijn eigen koers vaart. Door afzonderlijke aanbestedingen in kort tijdsbestek zien we problemen ontstaan op het gebied van: o Verdampen budget in voortraject wat ten koste gaat van de uiteindelijke kwaliteit van het schoolgebouw. o Een ieder gaat dezelfde fouten maken (kinderziekten eruit halen, van elkaar leren). o De capaciteit in de bouw neemt af waardoor de noodzaak om er meer in gezamenlijkheid over na te denken groter wordt (slimmer, sneller, beter: themakaart bouw). o Enige vorm van clustering van gelijke opgaven ontbreekt volledig. o Langdurig commitment naar partijen ontbreekt, waardoor echt innoveren niet van de grond komt. 22

23 10. 30% van het budget verdwijnt in het voortraject en 70% uitvoering. De afgelopen jaren is er veel geld uitgeven in het voortraject. Een logische verhouding in de aanloopfase van complexe omvangrijke opgaven. Op termijn moet deze verhouding verschuiven, waardoor er meer van het beschikbare budget beschikbaar is voor de uitvoering en daarmee kwalitatief goede eindproducten. Door de markt eerder te betrekken bij de opgaven kun je voorkomen dat je onnodig veel geld uitgeeft aan adviseurs, (overbodige) bestekken en aanbestedingsprocedures. o Betrek uitvoerende partijen eerder bij de opgaven en benut de kennis die bij bouwers aanwezig is. o Voorkom aanbestedingen op laagste prijs, daag de markt uit met oplossingen te komen, maar durf ze dan ook een deel van de koek te geven. o Bevorder samenwerking in de keten ook vanuit de opdrachtgever. 11. Innovatieve oplossingen krijgen geen kans. Ruimte om te experimenteren ontbreekt. Hoewel er marktpartijen zijn die veel hebben geïnvesteerd in slimme praktische oplossingen voor het versterken, zien we dat innovaties moeizaam tot uitvoering komen (voorbeeld Quakeshield Opdrachtgevers en adviseurs hebben de neiging bestaande oplossingen eerder voor te dragen. (ingenieurs rekenen nog steeds primair aan beton en staal bij versterken, terwijl er lichtgewicht alternatieven zijn.) o Gunning op basis functionele eisen met ruimte voor innovatie door de markt. o Marktpartijen meer als bouwteampartners zien om de klus mee te klaren. Marktwerking prima, maar focus op realiseren in plaats van rekenen (laagste prijs gedachte). o Voor bepaalde werkstromen kunnen wij ons voorstellen dat je met een poule van bedrijven verder gaat en hen blijft uitdagen het nog slimmer, sneller en beter te doen. Doordat je commitment voor een lange periode afgeeft en bij roulatie werk toedeelt, zijn bedrijven eerder genegen te investeren. o BuildinG gebruiken om plannen bewoners en ondernemers verder te brengen en als testlocatie en ontmoetingslocatie voor innovaties inzetten. o Elimineren belemmerende procedures en (aanbestedings)regels die snelheid maar ook innovatie op voorhand uit het dossier halen 12. Te weinig inzicht in programma/planning/timing van opdrachten. Door gebrek aan inzicht kan de markt zich onvoldoende voorbereiden op de opgave (capaciteit paraat hebben, innovatieve concepten ontwikkelen met de bouwketen). Tijd om goed te anticiperen op de opgaven ontbreekt hierdoor, terwijl vanaf het moment dat het de markt op gaat en in uitvoering komt erg onder druk staat. Hierdoor wordt het dossier als erg grillig ervaren en ontbreekt de continuïteit. o Zorg dat marktpartijen en brancheorganisaties beter zicht krijgen op de werkelijk opgave en werkwijze waardoor ze de leden beter kunnen voorbereiden. o Geef de markt eerder commitment en continuïteit waardoor ze worden uitgedaagd te investeren en de kans krijgen de investering terug te verdienen. 13. Versterken infrastructuur: waterkeringen Er zijn plannen gemaakt voor het aardbevingsbestendig maken van waterkeringen en infrastructuur. Wat betreft de waterkeringen is er overleg geweest tussen waterschappen en het ministerie van EZ over de financiering van de (extra) werkzaamheden. Afgesproken is dat het Ministerie van I&M een ontwerp inhoudelijk toetst. Dat gebeurt door een reviewteam van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het proces verloop echter erg stroef. Gehanteerde uitgangspunten, de versterkingsmethodieken, veiligheidsnormen en de voorgenomen planning worden regelmatig ter discussie gesteld. o Het is van belang dat er op korte termijn vaste en algemeen geaccepteerde normen komen op basis waarvan de waterkeringen versterkt kunnen worden. Daarbij moeten financiële afspraken over de verrekening van meerkosten worden nagekomen. 23

24 14. Kennisinfrastructuur De afgelopen jaren is veel onderzoek uitgevoerd en zijn er mede door de uitvragen van de NAM aan de markt, innovatieve concepten ontwikkeld om de schade aan gebouwen te herstellen en gebouwen te versterken en veiliger te maken. De NAM heeft voor haar werkenden verplicht tot geheimhouding en daarmee de kennis van belangrijke partijen afgeschermd. Dit is een ernstige hinderpaal die moet worden geslecht. o Het is belangrijk dat alle opgedane kennis wordt samengebracht in een databank c.q. innovatiebibliotheek en open source wordt gedeeld. E.e.a. kan worden ondergebracht binnen het door de Hanzehogeschool Groningen en de Economic Board op te zetten kennis- en innovatiecentrum aardbevingsbestendig- en innovatief bouwen. Van belang is dat dit centrum zo snel mogelijk van de grond komt. o Opzetten (bovengronds)kennisprogramma met oplossingen-bibliotheek waar een ieder kennis kan aftappen hoe bepaalde woningtypen/gebouwen, bouwjaren te versterken zijn. 15. Doelgerichte inzet van middelen De aanpak en inzet van middelen richting particuliere woningeigenaren verdient aandacht. Ongeveer 70% van alle woningen in het aardbevingsgebied is particulier bezit. Binnen de huidige systematiek van het CVW voor het herstel van aardbevingsschade en de insteek van de NCG (met het programma eigen initiatief genoemd ) voor het versterken van woningen hebben particuliere woningeigenaren de keus uit opties, die uiteenlopen van alles wordt geregeld tot de woningeigenaar krijgt een bedrag uitgekeerd en regelt alles zelf. Ten aanzien van de schadeuitkeringen constateert het CVV dat ongeveer 70% van alle woningeigenaren kiest voor een schade-uitkering. Voor het versterken van woningen gaat het om de inzet van aanzienlijk hogere bedragen dan voor het schadeherstel. o Van belang hierbij is dat particuliere eigenaren nauw worden begeleid bij het maken van keuzes inzake het versterken en in combinatie daarmee het verduurzamen van hun woningen. o Woningeigenaren moeten een afgewogen keus moeten kunnen maken uit verschillende product-marktcombinaties en daarbij (verplicht) begeleid worden door onafhankelijke professionals ( wooncoaches ), die werken volgens vastgestelde uitvoeringsprotocollen, teneinde de kwaliteit van de uitvoering te waarborgen. o Bewoners die kiezen voor eigen initiatief moeten goed worden begeleid om te voorkomen dat gelden niet worden ingezet voor versterken of bij niet-deskundige partijen belanden. o Huizenrotonde (woonbedrijf bevingen) in combinatie met een uitgebreide opkoopregeling geeft je meer flexibiliteit in gesprek met bewoners. Opgekochte woningen: uit de markt halen, inzetten voor tijdelijke huisvesting of verduurzamen en verkopen aan fondsen/particuliere eigenaren. 24