Raadsvoorstel. Agendanummer: Datum raadsvergadering: Onderwerp: Instandhouding kapitaalgoederen met maatschappelijk nut (beheer openbare ruimte)

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: Onderwerp: Gevraagde Beslissing: Instandhouding kapitaalgoederen met maatschappelijk nut (beheer openbare ruimte) Te besluiten om: 1. Kennis te nemen van het Integraal beheerplan als theoretisch uitgangspunt voor de investeringen met maatschappelijk nut voor de komende 25 jaar. 2. Een krediet van ,- beschikbaar te stellen voor de projecten die in 2017 van start gaan. 3. Een (nieuwe) Reserve Hoofdinfrastructuur in te stellen met een plafond van 13 miljoen euro (te bereiken in 2020/2021). 4. Een nieuwe (tijdelijke) Reserve Afschrijvingen Kapitaalgoederen met maatschappelijk nut in te stellen en die vanaf 2021 te vullen met het jaarlijkse verschil tussen de geoormerkte bedragen (voorheen: stortingen ) voor groot onderhoud en de gerealiseerde kapitaallasten. Aan de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel Krimpen aan den IJssel, Inleiding Een belangrijke taak van het gemeentebestuur is het beheren van openbare ruimte en maatschappelijk vastgoed. Hierdoor beschikt de gemeente over materiële vaste activa, zoals gebouwen, wegen, bruggen, riolering, openbare verlichting, speelvoorzieningen, afvalinzamelmiddelen, groen en water. Daarnaast biedt de gemeente specifieke voorzieningen aan, zoals de haven, de markt en de begraafplaats. Al deze kapitaalgoederen dienen in stand te worden gehouden en op gezette tijden te worden onderhouden en vervangen. Hierbij spelen naast wettelijke eisen en verplichtingen ook aspecten als gebruik en levensduur. En verder kunnen beheer, onderhoud en vervanging/vernieuwing ook een bijdrage leveren aan beleidsdoelstellingen op bijvoorbeeld het gebied van duurzaamheid, veiligheid, onderwijs, vrije tijd, bereikbaarheid en mobiliteit. In uw vergadering van 27 oktober 2016 heeft u uitgebreid kennis kunnen nemen van de vernieuwing van het Besluit Begroting en Verantwoording (hierna: BBV). De (nieuwe) kaders voor investeringen in groot en klein onderhoud van kapitaalgoederen kunnen als volgt worden weergegeven.

2 Één van de belangrijke vernieuwingen heeft, zoals u weet, betrekking op de materiële vaste activa met een maatschappelijk nut. Het gaat hier om kapitaalgoederen die wij langdurig voor onze publieke taak gebruiken, maar die anders dan kapitaalgoederen met een economisch nut niet verhandelbaar zijn en waarvoor ter bestrijding van de kosten geen rechten of heffingen kunnen worden geheven. Meer concreet gaat het om investeringen plus levensduur verlengend groot onderhoud in de openbare ruimte: wegen, groen, openbare verlichting, beschoeiingen, duikers, speelvoorzieningen en civiele kunstwerken (bruggen). Voor investeringen (met een economische nut) in riolering, afvalinzameling, maatschappelijk vastgoed, begraafplaatsen, haven en markt verandert er in beginsel niets. In ons raadsvoorstel van oktober hebben wij aangegeven dat het voor onze gemeente om een stelselwijziging gaat. In plaats van te sparen voor investeringen in de openbare ruimte via een stelsel van voorzieningen, moeten we voortaan lenen en aflossen. Om de financiële effecten van deze stelselwijziging en de (her)bestemming van de vrijkomende middelen voor het in stand houden van de openbare ruimte goed in beeld te brengen is het allereerst noodzakelijk om, voor een langere termijn dan de gebruikelijke 10 jaar, de instandhouding van het volledige areaal van de openbare ruimte integraal in beeld te brengen. Dat is inmiddels gebeurd. Als bijlage bij dit voorstel treft u ter informatie het door Rio+ opgestelde Integraal Beheerplan op. Uw raad heeft budgettaire ruimte beschikbaar gehouden In uw vergadering van 27 oktober heeft uw raad in afwachting van nadere voorstellen van ons college een aantal specifieke besluiten genomen die het doel hebben om de voor het in stand houden van de openbare ruimte geraamde en in voorzieningen aanwezige budgettaire ruimte beschikbaar te houden. Ons college heeft op dat moment aangegeven dat wij begin 2017 met voorstellen zullen komen over de dekking van investeringen met maatschappelijk nut en daarbij ook zullen ingaan op de (incidentele) budgettaire ruimte die is ontstaan. Hieronder gaan wij daar nader op in. Beoogd effect Besluitvorming over de wijze waarop onze gemeente (in financiële zin) wil omgaan met investeringen en levensduur verlengend groot onderhoud in de openbare ruimte: wegen, 2

3 groen, openbare verlichting, beschoeiingen, duikers, speelvoorzieningen en civiele kunstwerken (bruggen). Argumenten Theoretische planning voor de komende 25 jaar gemaakt Op basis van plannen die in het verleden gerealiseerd zijn en de huidige geprogrammeerde werken heeft Rio+ een theoretische planning gemaakt voor de komende 25 jaar. Een overzicht is hieronder weergegeven. Op basis van dit overzicht zijn van de relevante beheerdisciplines de beheerkosten inzichtelijk gemaakt. Het betreft: Wegen Groen Openbare verlichting Beschoeiingen Duikers Civiele kunstwerken Speelvoorzieningen Rio+ heeft ook de (kosten voor) riolering in beeld gebracht, omdat het werken aan de riolering en aan de openbare ruimte integraal wordt gepland en uitgevoerd. In dit raadsvoorstel laten wij de riolering nu verder buiten beschouwing. De (financiële) werkwijze met betrekking tot riolering blijft immers ongewijzigd. In de Nota Vaste Activa (2014) zijn voor nog niet al deze typen investeringen met maatschappelijk nut afschrijvingstermijnen vastgelegd. In de theoretische planning wordt voor wegen, groen, openbare verlichting en speelvoorzieningen voorlopig gerekend met een 3

4 afschrijvingstermijn van 25 jaar, terwijl dit voor de beschoeiingen, duikers en civiele kunstwerken 40 jaar is. De kosten zijn vervolgens vanuit een cyclische planning bepaald. In de praktijk blijft elk jaar een kwalitatieve toetsing van de projecten noodzakelijk om te bepalen of en zo ja wanneer deze daadwerkelijk moeten worden uitgevoerd. Rio+ heeft, zoals gezegd, een theoretische benadering aangehouden. Dat geeft een (aanzienlijk) hogere uitkomst aan jaarlijkse investeringen dan de werkelijkheid van de afgelopen 7 jaar en ook dan de meer specifieke planning voor de komende 5 jaar. Het in het plan genoemde gemiddelde van 5,98 miljoen per jaar (met daarbij horende afschrijvingen) achten wij niet realistisch, enerzijds omdat onze gemeente in sommige jaren dan nagenoeg onbereikbaar zal blijken te zijn en anderzijds omdat de capaciteit binnen de gemeente en het TBK ontoereikend zal zijn. Wij zullen de eerste 5 jaar ( ) daarom vooralsnog uit gaan van de meest recente Integrale meerjarenplanning (2016) en daarna voor de berekening van de afschrijving uit gaan van de gemiddelden uit het rapport. Bij de vernieuwing van het Gemeentelijk RioleringsPlan (niet die van 2017, maar de eerstvolgende daarna) zal dan een evaluatie en actualisatie van het Integraal beheerplan kunnen plaatsvinden. De belangrijkste (financiële) uitkomsten Op basis van deze uitgangspunten luiden de belangrijkste (financiële) uitkomsten als volgt. 1. Bij ongewijzigd beleid bereikt de Tijdelijke reserve stelselwijziging BBV in de periode een stand van bijna 15 miljoen. 2. Bij ongewijzigd herstratingsbeleid ontstaat uiterlijk in de periode een break-even-point. In die periode worden de kapitaallasten van de vanaf 2017 gedane investeringen hoger dan het (geïndexeerde) bedrag dat als storting voor groot onderhoud is opgenomen. 3. Vervolgens loopt dit exploitatietekort na structureel verder op tot een bedrag van 4 à 4,5 miljoen. Naar verwachting wordt dit maximale tekort in de periode bereikt. 4. Daarna loopt het tekort weer iets terug door vrijvallende kapitaallasten. De verwachting is dat het structurele tekort op het integraal beheren van het huidige areaal openbare ruimte (met maatschappelijk nut) ten opzichte van de huidige exploitatie uiteindelijk zo n 3 à 3,5 miljoen op jaarbasis zal zijn. Naar verwachting wordt dit ideaal complex in de periode bereikt. 5. In de periode (meer in het bijzonder in het jaar 2032) wordt een investeringspiek verwacht. Deze piek is te verklaren door de sterke groei van de gemeente in de jaren 60, 70 en 80 van de vorige eeuw. Een dergelijk piek is ongewenst vanuit organisatorisch oogpunt en vanuit het oogpunt van (interne) bereikbaarheid. Toelichting op (financiële) uitkomsten Beheer en onderhoud van de openbare ruimte in onze gemeente worden in belangrijke mate bepaald door de zettingsgevoelige ondergrond. De meeste (vaste) objecten uit de omgeving zoals woningen en andere gebouwen zijn onderheid. Als het openbaar gebied zakt, ontstaan er op een zeker punt ongewenste situaties waardoor ophoging van het openbaar gebied noodzakelijk wordt. Daarnaast worden sterk verzakte gebieden gevoelig voor wateroverlast bij (extreme) neerslag. Ook daarom wordt het op een zeker moment noodzakelijk gebieden op te hogen 4

5 om risico s op wateroverlast te beperken. Vanwege deze redenen is het groot onderhoud van de wegen in grote mate bepalend voor ingrepen in het openbaar gebied. Inmiddels is wel duidelijk dat de klimaatverandering zich doorzet en dat overheden zich hierop moeten voorbereiden. Wij anticiperen op deze klimaatverandering. Het afkoppelen van het verhard oppervlak is één van die maatregelen. Voor de riolering geldt als uitgangspunt dat, wanneer de weg opgehoogd of gereconstrueerd wordt, de riolering wordt vervangen als de ouderdom 40 jaar of ouder is. Als de riolering jonger is, dan wordt de levensduur van de riolering door middel van plaatselijke reparaties opgerekt tot de volgende reconstructiecyclus van het wegbeheer. Riolering wordt met deze methode na 40 tot 65 jaar vervangen. Dit komt goed overeen met de in het Gemeentelijk Rioleringsplan gehanteerde gemiddelde levensduur van 50 jaar. In het verleden is reeds een groot aantal gebieden in de gemeente Krimpen aan den IJssel opgehoogd. Door lichte ophoogmaterialen toe te passen wordt getracht zettingen van de ondergrond zoveel mogelijk te beperken. Ook in de toekomst blijft het echter noodzakelijk om op te hogen. Gemiddeld houden wij er rekening mee dat éénmaal per 25 jaar een gebied integraal opgehoogd wordt. Daarbij gaan wij er voor het ramen van de kosten van uit dat de bestaande inrichting van het openbaar gebied gehandhaafd blijft. Bij een daadwerkelijke herinrichting kan vanwege verschillende omstandigheden altijd besloten worden om het openbaar gebied anders in te richten. Nieuw beleid op bijvoorbeeld het gebied van (verkeers)veiligheid en duurzaamheid kan ook aanleiding zijn voor een andere inrichting. In de praktijk werden verbeteringen op het gebied van bereikbaarheid, mobiliteit en verkeersveiligheid vaak gewoon meegenomen in onze integrale projecten in de openbare ruimte. Ook als het strikt genomen niet over groot onderhoud of vervanging, maar om een (beperkte) herinrichting of verbetering ging. Voorbeelden zijn de diverse verbeteringen op het gebied van verkeersveiligheid geweest. Het meest recente voorbeeld is het omvormen van de Parkzoom van erftoegangsweg (30km) tot wijkontsluitingsweg (30km). Grote kruising is in Integraal beheerplan opgenomen Binnen het areaal van de gemeente is er één bijzonder civiel kunstwerk en dat is het onderheide kruispunt C.G. Roosweg (N210) - Nieuwe Tiendweg. Groot onderhoud c.q. reconstructie van de grote kruising is tot op heden alleen in de risicoparagraaf van de begroting opgenomen voor een bedrag van 10 miljoen op basis van een raming van Movares. In het kader van het opstellen van het Integraal beheerplan en ons investeringsprogramma hebben wij nu ook opdracht aan HS Infra gegeven om een meer concrete raming van een reconstructie van de grote kruising te maken. De kosten voor vervanging van de fundering en vernieuwing van de grote kruising raamt HS Infra op ,-. De daarmee corresponderende afschrijving is een (jaarlijks met circa 4.600,- aflopend) bedrag van ,-. Deze bedragen zijn in de theoretische planning meegenomen. Later dit jaar stellen wij een concreet plan van aanpak voor de grote kruising op dat wij graag met uw raad bespreken. Financiën Lopende investeringsprojecten en projecten die in 2017 starten In oktober 2016 heeft uw raad besloten om van investeringsprojecten met maatschappelijk nut, die in 2016 zijn gestart en in 2017 doorlopen, de uitgaven die in 2017 en verder worden gedaan te activeren en vooralsnog af te schrijven in 25 jaar. Ook voor projecten die in 2017 starten, heeft uw raad besloten om vooralsnog in 25 jaar af te schrijven. 5

6 Zoals hierboven al aangeven, worden er in het Integraal beheerplan gedifferentieerde afschrijvingstermijnen van 25 en 40 jaar gehanteerd. Bovendien vragen wij ons af of het technisch verantwoord is om (nog) langere termijnen te hanteren. Daar komen wij hieronder op terug. Wij doen uw raad nu nog geen voorstel om een ander besluit te nemen en vooralsnog rekenkundig van 25 jaar uit te blijven gaan. Bij de Kadernota of uiterlijk bij de begroting doen wij een ander voorstel. In 2017 starten wij conform de Integrale meerjarenplanning openbare ruimte met projecten waarvoor uw raad nog een krediet moet vaststellen. Concreet gaat het om: Project Omschrijving Bedrag Stormpolder Integraal plan, inclusief riolering Ouverturelaan Herstraatplanning Lekdijk Lekdijk kan verkeersveilig(er) worden ingericht als gevolg van dijkversterking Civiele kunstwerken Vervanging en levensduur verlengend onderhoud bruggen Wegen Extra asfaltonderhoud als gevolg van vorstschade Haven Baggeren en verzwaren/aanpassen walstroom Ponton Waterbus Regulier onderhoud Fietsenstalling Crimpenhof Verplaatsen op verzoek van winkeliers Baggeren Algemene voorbereidingskosten Bestemd voor verkenning en planvorming investeringsprojecten TOTAAL Eerder dit jaar heeft uw raad al een krediet van ,- beschikbaar gesteld voor het (versneld) plaatsen van LED-verlichting in (een deel van) Oud-Krimpen en de Stormpolder. Voor de lange termijn is sprake van een (groeiend) exploitatietekort. Vanaf 2018 willen wij de kapitaallasten van alle investeringen in de openbare ruimte ten laste van de exploitatie brengen. Zoals gezegd is de verwachting dat dan uiterlijk in de periode een break-even-point wordt bereikt. Huidige beeld Integraal Beheerplan: 3 à 3,5 miljoen extra ruimte nodig Als gezegd hebben we uiteindelijk structureel zo n 3 à 3,5 miljoen extra ruimte nodig om de kapitaallasten van het in stand houden van de huidige openbare ruimte in de begroting te kunnen opvangen. Vooralsnog denken wij aan de volgende oplossingsrichtingen. 1. Is het technisch verantwoord om andere afschrijvingstermijnen te hanteren dan 25 jaar respectievelijk 40 jaar? 2. Is het mogelijk om op kapitaal- en/of exploitatielasten te besparen door andere uitgangspunten voor (groot) onderhoud en vervanging te kiezen? 3. Is het anderszins mogelijk om investeringen in de openbare ruimte te temporiseren? 4. Zijn er andere inkomstenbronnen om de meerkosten te dekken? Wij willen hier graag zo snel mogelijk een nadere onderzoeksopdracht voor formuleren. 6

7 Hoe om te gaan met (incidentele) budgettaire ruimte? Blijft over de vraag hoe wij de komende jaren willen omgaan met de (incidentele) budgettaire ruimte die er tot circa 2025 in de begroting aanwezig is. Grofweg zien wij drie mogelijkheden, waarbij wij er in ieder geval géén voorstander van zijn om de budgettaire ruimte te benutten voor andere projecten dan projecten in de openbare ruimte. Daarmee vergroten of versnellen we immers ons financiële probleem. 1. We gaan de komende jaren verder op basis van de besluitvorming van uw raad van oktober (en reserveren zodoende de beschikbare middelen voor de uitvoering van het Integraal beheerplan in de komende 25/30 jaar). 2. We benutten de financiële ruimte op korte termijn om investeringen in de openbare ruimte naar voren te halen die we anders op een (veel) later moment zouden (moeten) doen. 3. We benutten de financiële ruimte op korte termijn om de Reserve hoofdinfrastructuur vanaf 2018 te laten groeien tot een bedrag van 12 à 13 miljoen euro, zodat we voldoende middelen apart zetten voor investeringen in het in stand houden en/of de verbetering van de hoofdinfrastructuur (Algeracorridor). Ad 1 Consequentie van het vasthouden aan de eerdere besluitvorming door uw raad is dat de stand van de Tijdelijke reserve stelselwijziging BBV: zal oplopen tot bijna 15 miljoen in 2024/2025; daarna zal afnemen tot 0 in 2035/2036. In 2036 hebben we dan voor het eerst een gat in de exploitatie van ongeveer 2 miljoen. Alles afwegende gaat onze voorkeur hier niet naar uit. Ad 2 In het verleden koppelden wij investeringen in de openbare ruimte relatief strikt aan de Integrale meerjarenplanning openbare ruimte die in belangrijke mate werd bepaald door de hoogteligging van wegen en buurten. Dat betekende feitelijk dat er zelden of nooit financiële ruimte was voor investeringen in buurten of wegen waarvoor (nog) niet gespaard was. Voor aanpassing van bijvoorbeeld de IJsseldijk of het plein voor de entree van de Tuyter kon geen beroep op de Voorziening Herstraten worden gedaan. In beginsel is er nu wel financiële ruimte om investeringen in de openbare ruimte naar voren te halen. Daarbij moeten we ons wel realiseren dat het ertoe kan c.q. zal leiden dat het gat in de begroting dan eerder zal ontstaan dan in 2035/2036. Op dit moment overwegen wij om in 2017 en 2018 de volgende investeringen te doen die (nog) niet waren opgenomen in de Integrale meerjarenplanning openbare ruimte: projecten uit het Uitvoeringsplan Verkeer- en Vervoervisie o o.a. verkeersmaatregelen IJsseldijk (westzijde) vernieuwen/opknappen speelplaatsen vernieuwing plein voor de Tuyter vervanging/vernieuwing camerasysteem Stormpolder Ad 3 In de periode verwachten wij investeringen in de hoofinfrastructuur c.q. bereikbaarheid van onze gemeente, al dan niet als resultante van het gesprek dat wij op dit moment met uw raad aan het voeren zijn. Op dit moment denken wij aan: Reconstructie grote kruising Verbinding N210/Lekdijk 7

8 Herinrichting busstation P+R Krimpenerwaard Maatregelen in het kader van noodzakelijke of gewenste aanpak van wegverkeerslawaai langs de N210 (Algeracorridor) Oeververbindingen Zonder nog exact te weten welke projecten in uitvoering komen en welke financiële bijdrage daarbij van onze gemeente wordt verlangd, denken wij dat het goed is om zichtbaar voor de buitenwereld een reserve te creëren die kan worden benut als de noodzaak of wens daar is. Wij stellen voor om deze reserve (t/m 2020) te laten groeien tot een bedrag van 12 à 13 miljoen. Meer concreet willen wij deze reserve als volgt voeden: Saldo Reserve hoofdinfra (ultimo 2017) Saldo Tijdelijke reserve stelselwijziging BBV (ultimo 2017) Jaarlijks verschil (2018 t/m 2020) tussen de in de begroting geoormerkte bedragen (voorheen: stortingen ) voor groot onderhoud en de (vanaf 2018) gerealiseerde kapitaallasten. Vanaf 2021 willen wij het jaarlijkse verschil tussen de geoormerkte bedragen (voorheen: stortingen ) voor groot onderhoud en de gerealiseerde kapitaallasten in een (egalisatie)reserve storten waarvan de stand in 2026/2027 zal oplopen tot ruim 5 miljoen euro en daarna in zo n vijf jaar tot nul zal afnemen. Consequentie hiervan is dat we in 2033/34 voor het eerst een gat in de exploitatie hebben van bijna 1,8 miljoen. Bijlagen Integraal Beheerplan (Rio+) In de vergadering van de besluitvoorbereidende commissie van geweest. is dit voorstel aan de orde Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Krimpen aan den IJssel, Mr. A. Boele secretaris M.W. Vroom burgemeester 8

9 Ontwerp-besluit De raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d besluit: 1. Kennis te nemen van het Integraal beheerplan als theoretisch uitgangspunt voor de investeringen met maatschappelijk nut voor de komende 25 jaar. 2. Een krediet van ,- beschikbaar te stellen voor de projecten die in 2017 van start gaan. 3. Een (nieuwe) Reserve Hoofdinfrastructuur in te stellen met een plafond van 13 miljoen euro (te bereiken in 2020/2021). 4. Een nieuwe (tijdelijke) Reserve Afschrijvingen Kapitaalgoederen met maatschappelijk nut in te stellen en die vanaf 2021 te vullen met het jaarlijkse verschil tussen de geoormerkte bedragen (voorheen: stortingen ) voor groot onderhoud en de gerealiseerde kapitaallasten. Aldus besloten door de raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel in zijn openbare vergadering van De griffier, De voorzitter, 9