Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001

Transcriptie

1 Gezondheidsenquête door middel van Interview België 21 Deel 3 Leefstijl IPH/EPI REPORTS nr 22-22

2 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat Brussel Tel : 2/ his@iph.fgov.be index4.htm Leuvenseweg 44 1 Brussel Onderzoeksteam : Jamila Buziarsist Stefaan Demarest Lydia Gisle Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Herman Van Oyen Met de medewerking van : Pieter-Jan Miermans Francis Sartor Logistieke steun : Monique Schoonenburg Véronique Verhocht Nationaal Instituut voor de Statistiek : IPH/EPI REPORTS Nr Depotnummer: D/22/255/4

3 Inhoudstafel Gezondheidsenquête, België, 21 DEEL 1 : Introductie... 8 Doel en opzet van de Gezondheidsenquête 21 I. Inhoud van de bevraging... 8 II. Samenstelling van de steekproef III. Actoren IV. Veldwerkorganisatie V. Netwerk enquêteurs VI. Kwaliteitsbewaking VII. Participatiegraad VIII. Wegingsfactoren IX. Tabellen X. Studiepopulatie... 4 DEEL 2 : 1. Gezondheidstoestand Subjectieve gezondheid Lichamelijke gezondheid Chronische aandoeningen Acute aandoeningen Mentale gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen DEEL 3 : 2. Leefstijl Lichamelijke activiteit Voeding Voedingsstatus Voedingsgewoonten Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit Blz.

4 Gezondheidsenquête, België, 21 Inhoudstafel DEEL 4 : Blz. 3. Preventie Vaccinatie bij volwassenen Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker DEEL 5 : 4. Medische consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts Contacten met de specialist Contacten met de spoedgevallendienst Contatcten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Patiëntentevredenheid Niet-conventionele geneeswijzen DEEL 6 : 5. Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van gezondheidszorgen Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Ongevallen, verkeersveiligheid en geweld Sociale gezondheid Sociale en preventieve diensten

5 2.2. Voeding Gezondheidsenquête, België, 21

6 Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21

7 Gezondheidsenquête, België, 21 Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van : M. AELVOET Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu J. CHABERT Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest T. DETIENNE Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest D. GOSUIN Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest N. MARECHAL Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap H. NIESSEN Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap F. VANDENBROUCKE Minister van Sociale Zaken en Pensioenen M. VOGELS Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap.

8 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Voedingsgewoonten Gezondheidstoestand Leefstijl Preventie Medische Consumptie Gezondheid en Samenleving Lichamelijke Activiteit Voeding Gebruik van Alcohol Tabaksgebruik Gebruik van Illegale Drugs Gezondheid en Seksualiteit Voedingsstatus Voedingsgewoonten I. Samenvatting Iets meer dan driekwart van de populatie (78) geeft aan er een regelmatig voedingspatroon op na te houden, dit is met een vaste regelmaat een ontbijt, middagmaal en avondmaal te gebruiken. Voor zij die daar niet in slagen is het vooral het ontbijt dat verwaarloosd wordt; 19 van de populatie geeft aan slecht (zeer) onregelmatig een ontbijt te nuttigen. Vooral bij de jonge actieve populatie (25-34 jaar) schort er danig wat aan het maaltijdpatroon; net geen derde ervan geeft aan onregelmatig te ontbijten. Net één derde van de populatie (33) gaf aan in de loop van de afgelopen twee jaar de consumptie van vet te hebben verminderd. Het gaat hierbij om, bijvoorbeeld, het gebruik van vetrijke voedingsmiddelen zoals boter, margarine, mayonaise, te beperken en/of door vetrijke producten (bijvoorbeeld volle melkproducten) te vervangen door minder vetrijke (bijvoorbeeld magere melkproducten). Vooral jongeren (tot 25 jaar) geven aan wat het gebruik van vette voedingsmiddelen niets aan eetpatroon veranderd te hebben. De wens te vermageren en angst voor de gevolgen zijn uitgesproken de twee belangrijkste motivators om het vetgebruik te beperken. In totaal gaf 23 van de populatie aan in de loop van de afgelopen twee jaar de consumptie van vezels te hebben verhoogd. Hierbij wordt abstractie gemaakt van de mate waarin initieel vezels geconsumeerd werden. Omgekeerd moet worden vastgesteld dat 77 van de bevolking de consumptie van vezel niet verhoogd heeft. Dit geldt met name voor de jongste en voor de oudste leeftijdsgroepen en dit zowel bij vrouwen als bij mannen. De hoop op de gunstige gevolgen ervan voor de gezondheid is veruit de voornaamste reden waarom mensen opteren voor een meer vezelrijk dieet, naast de idee dat een dergelijk dieet passend is binnen een vermageringsdieet. 765

9 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 II.Inleiding Belangrijke chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, verschillende kankers, botontkalking en nog vele andere, worden geassocieerd met voedingsfactoren. Aangenomen wordt dat voedingsgewoonten een invloed hebben op tal van andere gezondheidsaspecten van een individu, zoals de gezondheidsperceptie, andere leefgewoonten (fysiek), de functionele gezondheidsstatus,, maar eventueel ook op de consumptie van gezondheidszorgen. Kortom beïnvloeden voedingsgewoonten de gezondheidsstatus van een individu, wat het belang van een voedingsmodule binnen de gezondheidsenquête verklaart. Uit de resultaten van de gezondheidsenquête 1997, blijkt dat een groot deel van de ondervraagden de dieetaanbevelingen nog lang niet halen: 6 gebruikt dagelijks of bijna dagelijks frisdrank of zoete snacks, 28 eet minder dan een keer per week vis en 54 verkiest wit boven bruin brood. Deze tekorten in het voedingspatroon kunnen zoals hierboven vermeld een invloed hebben op tal van andere gezondheidsaspecten van het individu. Het is dan ook bijzonder nuttig om deze voedingsgewoonten te linken aan de vele andere gezondheidsgegevens die door middel van de gezondheidsenquête worden verkregen. Hoewel er recent verscheidene voedingsonderzoeken uitgevoerd werden in België, waren deze meestal beperkt tot beperkte bevolkingsgroepen (bijv. Alleen bij kinderen of jongeren, alleen bij zwangere vrouwen...). Het laatste grootschalig voedingsonderzoek in België, was de BIRNH-studie, die in de periode uitgevoerd werd. Hoewel de gezondheidsenquête zich niet leent tot de bevraging van een gedetailleerde voedingsvragenlijst voor de berekening van nutriënteninname, is het noodzakelijk om een algemeen beeld te verkrijgen van de voedingsgewoonten van de respondent op het niveau van voedingsmiddelen(groepen) en voedingsprofiel. Het belang van deze beperkte voedingsmodule binnen de gezondheidsenquête wordt verklaard door de invloed van voedingsgewoonten op de gezondheidsstatus van een individu. De gezondheidsenquête is dan ook de enige bron die toelaat om de voedingsgewoonten van de respondent te koppelen aan allerlei potentiële determinanten hiervan. Niettemin moet benadrukt worden dat het toepassen van een voedselfrequentie-vragenlijst enkel zal resulteren in een globaal overzicht van hoe frequent mensen voedingsmiddelen consumeren, zonder dat informatie bekomen kan worden over de hoeveelheid voedingsmiddel dat wordt ingenomen. Het gaat dus om beperkte informatie waaromtrent enkel zeer voorzichtige conclusies getrokken mogen worden. III.Vragen In de gezondheidsenquête 21 meten we de regelmaat der maaltijden, de frequentie waarmee bepaalde aanbevolen of afgeraden producten gegeten worden en de ingesteldheid en bijhorende motivatie van de respondent tegenover zijn vet- en vezelverbruik. Het voedingsprofiel of de regelmaat der maaltijden wordt nagegaan door het gebruik van een ontbijt, middagmaal en avondmaal te bevragen (NU6 NU7 NU8). Door middel van een voedselfrequentie vragenlijst, wordt de frequentie in gebruik van verschillende voedingsmiddelengroepen, gebaseerd op de indeling van de voedingsdriehoek, nagegaan. Hoewel een semikwantitatieve voedselfrequentie vragenlijst (waarbij ook portiegrootte informatie wordt bevraagd) in de pretest haalbaar bleek te zijn voor interviewers zonder vorming in de voedings- en dieetleer, werd na discussie, op basis van tijdsbelasting besloten geen portiegroottes te bevragen (NU9). Hoewel zout als een voorname factor beschouwd wordt bij het ontwikkelen van hypertensie en hieruit voortkomende hart- en vaatziekten, wordt dit item niet bevraagd, gezien het heel moeilijk is om een goede schatting te maken van de werkelijke zoutinname. Vermits zout aan heel veel voedingsmiddelen als smaakgever of bewaarmiddel wordt toegevoegd, buiten het weten van de meeste verbruikers om, is het heel moeilijk om een valide schatting van de zoutconsumptie op te maken. 766

10 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten De ingesteldheid en bijhorende motivatie van de respondent tegenover zijn vet- en vezelgebruik wordt nagegaan d.m.v. retrospectieve vragen inzake vet- en vezelconsumptie (NU1 NU11 NU12 - NU13). Met deze vragen wordt gepoogd te achterhalen in hoeverre de gezondheidsdoelstelling en de daaruit voortvloeiende propaganda, aanslaat bij de bevolking en tot attitude verandering leidt. Hiermede is deze vraagstelling naar verandering in veten vezelconsumptie, aanvullend voor de evaluatie van de gezondheidsdoelstelling inzake voeding. IV. Indicatoren Een eerste indicator betreft de regelmaat waarmee maaltijden geconsumeerd worden. Meer bepaald geeft deze indicator aan in welke mate de bevolking dagelijks een ontbijt, een middagmaal en een avondmaal gebruikt. Het gebruik van een Food Frequency Questionnaire resulteert in een schat aan informatie die binnen het bestek van dit rapport niet volledig besproken kan worden. Een volledig overzicht van dit onderdeel van de bevraging kan evenwel in een overzichtstabel teruggevonden worden. De aandacht wordt beperkt tot een beschrijving van vijf voedingsgewoonten: De frequentie van het gebruik van melkproducten De frequentie van het gebruik van gesuikerde en/of alcoholische dranken De frequentie van het gebruik van vis De frequentie van het gebruik van groenten De frequentie van het gebruik van fruit Een volgende indicator geeft aan in welke mate de bevolking in de afgelopen twee jaar het gebruik van vetstoffen heeft beperkt en indien dit het geval is wat hiervoor de redenen zijn. Daarnaast wordt nagegaan of het gebruik van vezelrijke voeding in de afgelopen twee jaar de hoogte is ingegaan, waarbij tevens nagegaan wordt welke de redenen zijn die hierbij meespeelden. 767

11 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 V. Resultaten V.1. België V.1.1. Regelmatigheid in het maaltijdpatroon (NU6_4) Een eerste indicator ontwikkeld voor het beschrijven van de voedingsgewoonten, heeft betrekking op de regelmaat waarmee maaltijden genuttigd worden. De 'gouden standaard' hierbij vooropgesteld is de dagelijkse consumptie van een ontbijt, een middagmaal en een avondmaal. Er moet vermeld worden dat hierbij geen uitspraak gedaan wordt over hetgeen geconsumeerd wordt, maar enkel over de regelmaat van consumptie. Bovendien werd in de ontwikkeling van de indicator enige soepelheid toegelaten: indien aangegeven werd dat een ontbijt, resp. een middagmaal en/of avondmaal 5 à 6 maal per week wordt gebruikt, wordt dit toch beschouwd als (bijna) dagelijks. De basistabel moet met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden: de tweede kolom ('Regelmatig voedingspatroon') geeft de proportie weer van inwoners die (bijna) dagelijks zowel een ontbijt, een middagmaal als een avondmaal gebruiken. In de daaropvolgende kolommen wordt de proportie weergegeven van inwoners die respectievelijk onregelmatig ontbijten, onregelmatig een middagmaal gebruiken en/of onregelmatig een avondmaal gebruiken. Personen kunnen dus meerdere malen in een kolom worden opgenomen, waardoor de rijtotalen meer dan 1 kan bedragen. Iemand die bijvoorbeeld onregelmatig ontbijt, wordt opgenomen in de kolom 'onregelmatig ontbijt'. Indien diezelfde persoon aangeeft onregelmatig een middagmaal te gebruiken wordt hij ook opgenomen in de kolom 'onregelmatig middagmaal'. 78 van alle inwoners geeft aan er een regelmatig maaltijdpatroon op na te houden. Omgekeerd: 22 slaat regelmaat een ontbijt en/of middagmaal en/of een avondmaal over. Het gaat hierbij veelal om ontbijten: 19 van de populatie geeft aan slechts op een onregelmatige basis een ontbijt te nuttigen. Mannen (25) scoren beduidend slechter dan vrouwen (2) qua regelmaat in de maaltijden, een verschil dat ook na standaardisatie voor leeftijd blijft bestaan (Tabel ). (On)regelmaat in maaltijden vertoont een duidelijke samenhang met de leeftijd. Jongeren, respectievelijk de oudste leeftijdsgroepen geven meer dan personen in de (beroeps-)actieve leeftijdsgroepen aan een regelmatig maaltijdpatroon te hebben. Vooral in de leeftijdsgroep schort er danig wat aan het maaltijdpatroon; 32 van de personen behorend tot deze groep geeft aan onregelmatig te ontbijten, terwijl 9 - eventueel bijkomend onregelmatig het middagmaal te gebruiken (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat er een onregelmatig maaltijdpatroon op nahoudt, Gezondheidsenquête, België, 21. Indicator nu6_4 BE Indicator nu6_4 BE Mannen Vrouwen 768

12 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten De (on-)regelmaat in het nuttigen van maaltijden hangt niet samen met het onderwijsniveau. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht blijkt evenwel dat de proportie personen dat aangeeft een onregelmatig maaltijdpatroon te hebben, het grootst is in de opleidingscategorie lager onderwijs, zonder daarom significant te verschillen van personen behorend tot andere opleidingscategorieën. De proportie personen die er een regelmatig maaltijdpatroon op nahouden is het kleinst in het Brussels Gewest (72) en het hoogst in de landelijke gebieden (8). Dit verschil blijft bestaan na standaardisatie voor leeftijd en geslacht. Niet enkel in termen van urbanisatiegraad scoort het Brussels Gewest relatief slecht, ook bij vergelijking met de andere gewesten is de proportie personen met een onregelmatig maaltijdpatroon, zowel in ruwe als in voor leeftijd en geslacht gecorrigeerde cijfers, het grootst. V.1.2. Frequentie van het gebruik van melkproducten (NU93_1) De consumptie van diverse soorten melkproducten reflecteert indirect de consumptie van calcium. Een voldoende inname ervan is bijzonder belangrijk voor jongeren onder de 2 jaar voor de opbouw van het skelet en voor vrouwen in het algemeen in het kader van de preventie van osteoporose. In dit kader wordt het aangeraden dagelijks melkproducten te gebruiken. In de voedselfrequentie-vragenlijst wordt op verschillende momenten ingezoomd op het gebruik van melkproducten: gepeild wordt naar de consumptie van volle of gesuikerde melkproducten (zoals volle of gesuikerde melk, yoghurt, chocolademelk, pudding, ), magere of halfvolle melkproducten zonder toegevoegde suikers (zoals ongesuikerde melk, yoghurt, karnemelk, soyamelk, ) en de consumptie van kaas (inclusief platte kaas). Van zodra aangegeven werd dat één of meerdere deze categorieën elke dag geconsumeerd werd, werd de consumptie van melkproducten als voldoende beschouwd. Indien dit niet het geval was, werd de consumptie als onvoldoende beschouwd. Het is naar de laatst vermelde groep dat de aandacht hier uit gaat. 21 van de populatie geeft aan niet op dagelijkse basis melkproducten te gebruiken. Dit percentage ligt in ruwe cijfers hoger bij mannen (23) dan bij vrouwen (2), maar dit verschil verdwijnt indien gecorrigeerd wordt voor leeftijd (Tabel ) Vergeleken met de andere leeftijdsgroepen, is het percentage personen dat niet op dagelijkse basis melkproducten gebruikt, het geringst in de jongste leeftijdsgroep (12), bij alle andere leeftijdsgroepen is dat percentage ongeveer 2. Ook na standaardisatie voor leeftijd is het percentage significant lager in de jongste leeftijdsgroep (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet op dagelijkse basis melkproducten te gebruiken, naar leeftijd en geslacht, België, Gezondheidsenquête, Indicator nu93_1 BE Indicator nu93_1 BE Mannen Vrouwen 769

13 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Het ruwe cijfermateriaal suggereert een vrij duidelijke samenhang tussen de frequentie van het gebruik van melkproducten en het opleidingsniveau. Het percentage personen dat niet op dagelijkse basis melkproducten consumeert is relatief hoog bij de lagere opleidingscategorieën en daalt naarmate het opleidingsniveau stijgt. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht is dit percentage significant lager bij de personen met een diploma hoger onderwijs in vergelijking met personen met een lager diploma. Tevens kunnen duidelijke verschillen vastgesteld worden tussen de gewesten: het percentage personen dat niet op dagelijkse basis melkproducten gebruikt is significant lager in het Waalse Gewest (16) in vergelijking met het Vlaams Gewest (24) en het Brussels Gewest (21). V.1.3. Frequentie van het gebruik van alcoholische en gesuikerde dranken (NU91_1) Alcoholische en gesuikerde dranken (zoals bier, wijn, frisdrank, gesuikerde koffie of thee, industrieel vervaardigde vruchtensappen) brengen vooral lege calorieën aan. De consumptie ervan dient dan ook best beperkt te worden. Hier gaat de aandacht vooral uit naar diegenen die aangeven dergelijke dranken bijna dagelijks te gebruiken. De frequentie van het gebruik van alcoholische/gesuikerde dranken ligt vrij hoog in België; 61 van de bevolking geeft aan deze bijna dagelijks te gebruiken. Dit percentage is met name hoog voor de mannelijke populatie (69) in vergelijking met de vrouwelijke populatie (53). Dit verschil blijft statistisch significant na standaardisatie voor leeftijd (Tabel ). Globaal genomen en met uitzonderling van de jongste leeftijdscategorie daalt het percentage personen dat (bijna) dagelijks alcoholische/gesuikerde dranken consumeert met de leeftijd (69 in de leeftijdsgroep jaar, 46 in de leeftijdsgroep 75+ jaar. Deze daling is meer uitgesproken bij de vrouwelijke dan bij de mannelijke populatie (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft (bijna) dagelijks alcoholische of gesuikerde dranken te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu91_1 BE Indicator nu91_1 BE Mannen Vrouwen Het ruwe cijfermateriaal suggereert een samenhang tussen het opleidingsniveau en de frequentie van het gebruik van alcoholische/gesuikerde dranken: waar 53 van diegenen met een lager onderwijs als hoogste diploma aangeven dergelijke dranken (bijna) dagelijks te gebruiken, stijgt dit percentage tot 61 in de groep hoger onderwijs. Deze verschillen kunnen evenwel grotendeels teruggebracht worden tot verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw van de verschillende opleidingscategorieën. Na standaardisatie voor leeftijd kunnen er immers geen significante verschillen tussen de onderscheiden opleidingscategorieën vastgesteld worden. 77

14 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Het percentage personen die (bijna) dagelijks alcoholische/gesuikerde dranken consumeert ligt het hoogt in het Brussels Gewest (7) en dit zowel vergeleken met andere steden of landelijke gebieden als vergeleken met de andere gewesten (Vlaams Gewest: 58, Waals Gewest: 66). Deze verschillen blijven significant ook als gecorrigeerd wordt voor leeftijd en geslacht. V.1.4. Frequentie van het gebruik van vis (NU917_1) Vis (of schelpdieren of schaaldieren) bevat proteïne, fosfor en is in het algemeen vetarm. Aanbevolen wordt minstens eenmaal per week vis te consumeren. De aandacht gaat dan ook uit naar diegenen die niet minstens op wekelijkse basis vis consumeren. 45 van de populatie in België geeft aan niet minstens eenmaal per week vis te consumeren, een percentage dat nauwelijks verschillend is tussen mannen en vrouwen. Met uitzondering voor de jongste leeftijdsgroep waar de frequentie van consumptie relatief laag is vermindert de proportie van mensen die aangeven niet minstens wekelijks vis te eten met de leeftijd om vanaf de leefijdsgroep jaar opnieuw toe te nemen (Figuur ). Dit profiel is meer uitgesproken bij vrouwen dan bij mannen: jonge respectievelijk eerdere oude vrouwen geven relatief minder aan wekelijks geen vis te eten. De verschillen tussen de diverse leeftijdscategorieën zijn echter niet statistisch significant (Tabel ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens een maal per week vis te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu917_1 BE Indicator nu917_1 BE Mannen Vrouwen De proportie personen dat aangeeft niet op wekelijkse basis vis te eten, daalt met het met het opleidingsniveau. Waar in de opleidingscategorie lager onderwijs 52 aangeeft minder dan wekelijks vis te consumeren, daalt deze proportie tot 39 in de opleidingscategorie hoger onderwijs. De frequentie van consumptie van vis ligt in deze laatste categorie significant hoger indien met de lagere opleidingscategorieën vergeleken wordt. Met betrekking tot de frequentie van de consumptie van vis kunnen geen significante verschillen vastgesteld wordt indien stedelijke, semi-stedelijke of landelijke gebieden met elkaar vergeleken worden. De consumptie van vis lijkt minder populair te zijn in het Waalse Gewest (49 van de personen geeft aan niet minstens wekelijks vis te eten) indien met het Vlaams (44), maar vooral met het Brussels Gewest (41) vergeleken wordt. Het verschil met het Waals Gewest blijft ook na standaardisatie voor leeftijd en geslacht significant. 771

15 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 V.1.5. Frequentie van het gebruik van fruit (NU95_1) Fruit is een zeer belangrijke leverancier van vezels en vitaminen en zijn over het algemeen zeer arm aan vet. Er wordt aanbevolen minstens dagelijks een stuk fruit te consumeren. Toch geeft 39 van de bevolking aan niet dagelijks fruit (vers fruit of vers fruitsap, blik- en diepvriesfruit, gedroogd fruit,.) te gebruiken. Dit percentage is het hoger bij mannen (44) dan bij vrouwen (34), een verschil dat ook na standaardisatie voor leeftijd significant blijft (Tabel ). Jongeren, respectievelijk ouderen geven minder aan niet dagelijks fruit te consumeren, alhoewel na standaardisatie voor geslacht, geen significante verschillen kunnen aangetroffen worden tussen de onderscheiden leeftijdsgroepen (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens dagelijks fruit te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu95_1 BE Indicator nu95_1 BE Mannen Vrouwen De dagelijkse consumptie van fruit is minder populair bij personen behorend tot de lagere opleidingscategorieën. De proportie personen dat aanduidt niet dagelijks fruit te consumeren is significant lager bij de opleidingscategorie hoger onderwijs. De frequentie van de consumptie van fruit vertoont geen samenhang met de woonplaats, noch in termen van urbanisatiegraad noch in termen van het gewest waartoe men behoort. V.1.6. Frequentie van het gebruik van groenten (NU924_1) Zoals de consumptie van fruit, draagt ook het gebruik van groenten bij tot de inname van vezels en is het een onmisbare bron van vitaminen. Ook hier wordt aanbevolen dagelijks groenten te consumeren. Niettemin geeft 21 van de bevolking aan niet dagelijks bereide of rauwe groenten te gebruiken. Mannen (23) geven significant meer dan vrouwen (18) aan niet dagelijks groenten te gebruiken (Tabel ). Jongeren, respectievelijk ouderen geven minder aan niet dagelijks groenten te consumeren, alhoewel na standaardisatie voor geslacht, geen significante verschillen kunnen aangetroffen worden tussen de onderscheiden leeftijdsgroepen (Figuur ). 772

16 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens dagelijks groenten te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu924_1 BE Indicator nu924_1 BE Mannen Vrouwen Er kan geen samenhang onderkend worden tussen de opleidingscategorie waartoe men behoort en de (frequentie van) consumptie van groenten. De consumptie van groenten lijkt minder populair te zijn in het Brussels Gewest (en dat zowel in vergelijking met andere steden, semi-stedelijke gebieden, landelijke gebieden als in vergelijking met de andere gewesten): ruim 31 van de inwoners van het Brussels Gewest geeft aan niet minstens dagelijks groenten te gebruiken, een percentage dat significant hoger is dan in de andere Gewesten. V.1.7. Vermindering van de consumptie van vet (NU1_1) Net één derde van de populatie (33) gaf aan in de loop van de afgelopen twee jaar de consumptie van vet te hebben verminderd. Het gaat hierbij om, bijvoorbeeld, het gebruik van vetrijke voedingsmiddelen zoals boter, margarine, mayonaise, te beperken en/of door vetrijke producten (bijvoorbeeld volle melkproducten) te vervangen door minder vetrijke (bijvoorbeeld magere melkproducten). Vrouwen (36) geven meer dan mannen (3) aan de consumptie van vet te hebben verminderd, een verschil dat ook na standaardisatie voor leeftijd blijft bestaan (Tabel ). Omgekeerd geeft 67 van de populatie aan niets te hebben veranderd aan de consumptie van vetten (hierbij wordt abstractie gemaakt van de mate waarin ze voorheen vetten consumeerden). Vooral jongeren (tot 25 jaar) geven aan wat het gebruik van vette voedingsmiddelen niets aan eetpatroon veranderd te hebben (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangaf de consumptie van vet niet te hebben verminderd in de afgelopen twee jaar, Gezondheidsenquête, België, 21.. Indicator nu1_1 BE Indicator nu1_1 BE Mannen Vrouwen 773

17 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Personen behorend tot de lagere opleidingscategorieën lijken eerder geneigd te zijn weinig aan hun voedingspatroon te doen, althans in termen van het gebruik van vetstoffen: 79 geeft aan niets aan hun voedingspatroon gedaan te hebben. Een percentage dat zakt tegen 67 bij de hoogst opgeleiden. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht blijft het verschil tussen de laagste en hoogste opleidingscategorie significant. In landelijke gebieden lijkt men minder geneigd te zijn het voedselpatroon te wijzigen. 71 van de inwoners van landelijk gebieden geeft aan niets gewijzigd te hebben, in de overige gebieden ligt dit percentage lager. Het verschil met semi-stedelijk gebieden en steden blijft ook na standaardisatie voor leeftijd en geslacht significant. V.1.8. Redenen voor de vermindering van het gebruik van vetstoffen ($NU11MR) Er kunnen verschillende redenen zijn waarvoor mensen het gebruik van vetstoffen willen afremmen. In de enquête werden de volgende mogelijkheden voorzien waarbij meerdere alternatieven tegelijk konden worden aangekruist; vanwege ziekte, om te vermageren, vanwege angst voor de gevolgen van een hoge consumptie van vet en onder de invloed van familie, vrienden of kennissen. Indien enkel die mensen in aanmerking genomen worden die aangaven het gebruik van vetstoffen beperkt te hebben, geeft 56 aan dit te hebben gedaan om te vermageren. Dit gaat vooral op voor vrouwen (61) en minder voor mannen (5). Het beperken van vetconsumptie met het oogpunt te vermageren gaat vooral op voor de jongere leeftijdscategorieën (15-24 jaar: 67, jaar: 64). Angst voor de gevolgen van een te hoog gebruik van vetstoffen is de tweede belangrijkste motivator om het gebruik van vetstoffen te beperken: 53 roept dit als reden in om het gebruik van vetstoffen te beperken. Hierbij scoren mannen (54) iets hoger dan vrouwen (51). Angst voor de gevolgen voor de gezondheid ligt vooral bij oudere leeftijdsgroepen aan de grondslag voor het beperken van vetconsumptie. Vanaf de leeftijd van 45 jaar is deze angst voor meer dan de helft van alle betrokken een reden om de vetconsumptie te beperken. De wens te vermageren en angst voor de gevolgen zijn uitgesproken de twee belangrijkste motivators om het vetgebruik te beperken. Slechts een minderheid geeft eventueel bijkomend ook ziekte (12) of de invloed van familie (11) als reden aan. V.1.9. Verhoging van de consumptie van vezels (NU12_1) In totaal gaf 23 van de populatie aan in de loop van de afgelopen twee jaar de consumptie van vezels te hebben verhoogd. Hierbij wordt abstractie gemaakt van de mate waarin initieel vezels geconsumeerd werden. Vrouwen (26) geven meer dan mannen (2) aan de consumptie van vezels te hebben verhoogd, een verschil dat ook na standaardisatie voor leeftijd blijft bestaan (Tabel ). Omgekeerd moet worden vastgesteld dat 77 van de bevolking de consumptie van vezel niet verhoogd heeft. Dit geldt met name voor de jongste en voor de oudste leeftijdsgroepen en dit zowel bij vrouwen als bij mannen (Figuur ). 774

18 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Figuur : Aantal personen (in ) dat aangaf de consumptie van vezels niet te hebben verhoogd in de afgelopen twee jaar, Gezondheidsenquête, België, 21. Indicator nu12_1 BE Indicator nu12_1 BE Mannen Vrouwen Op basis van de ruwe resultaten zou geconcludeerd kunnen worden dat er een associatie zou bestaan tussen het opleidingsniveau waartoe men behoort en de verandering in voedingsgewoonten voor wat betreft de consumptie van vezels. Immers, waar slechts 17 van diegenen behorend tot de categorie geen diploma aangeeft meer vezels te consumeren, is deze proportie gestegen tot 27 in de hoogste opleidingsniveau. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht kunnen echter geen significante verschillen tussen de diverse opleidingsniveaus vastgesteld worden. Inwoners van het Brussels Gewest geven meer dan deze van andere steden of gemeenten aan in vergelijking met twee jaren geleden meer vezels te consumeren. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht vallen deze verschillen weg, evengoed als de verschillen tussen de gewesten. V.1.1. Reden voor vermeerdering van vezelconsumptie ($NU12mr) 8 van de bevolking die aangeeft in de loop van de afgelopen twee jaren meer vezels dan voorheen te consumeren, hoopt op de gunstige gevolgen ervan voor de gezondheid. Vooral de oudere bevolkingsgroepen halen deze reden aan (89 voor de leeftijdscategorie 75+ jaar ). Ver daarachter, maar toch belangrijk, worden meer vezels geconsumeerd vanwege passend binnen een vermageringsdieet (22). Vrouwen (28) geven meer dan mannen (15) deze reden (eventueel bijkomend) op voor de verhoging van de consumptie van vezels. Een verhoogde vezelconsumptie wordt door 16 beschouwd als een antwoord op constipatie of andere medische klachten. Tenslotte geeft 1 van de bevolking aan (onder andere) onder invloed van familie, vrienden of kennissen over te zijn gegaan tot een hoger vezelconsumptie. 775

19 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat er een onregelmatig maaltijdpatroon op nahoudt, Gezondheidsenquête, België, 21. NU6_4 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 24,7 21,8 (2,2-23,5) 5922 Vrouw 19,8 18, (16,5-19,5) ,9 11,8 ( 9,8-14,2) ,3 32,1 (28,5-35,9) ,5 35,3 (31,8-39,) ,1 29,9 (26,9-33,1) ,1 25,9 (23,-29,2) , 15,9 (13,2-19,) ,3 9,3 ( 7,1-12,1) ,9 6,1 ( 4,3-8,5) 93 Geen diploma 2,8 19,9 (11,6-32,) 272 Lager onderwijs 18,9 24,7 (2,8-29,) 1568 Lager secundair 23,2 21,8 (18,9-25,) 221 Hoger secundair 24,9 2,6 (18,4-23,) 3529 Hoger onderwijs 2,6 16,1 (14,3-18,) 4152 URBANISATIEGRAAD Brussel 27,9 25,7 (23,5-28,) 36 Stedelijk gebied 24,4 21,5 (18,6-24,7) 1932 Semi-stedelijk gebied 21,9 19,5 (17,7-21,5) 396 Landelijk gebied 19,8 17,4 (15,3-19,8) 3268 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 2,9 18,5 (16,8-2,2) 41 Brussels Gewest 27,9 25,7 (23,5-28,) 36 Waals Gewest 23,1 2,7 (18,7-22,8)

20 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet op dagelijkse basis melkproducten te gebruiken, naar leeftijd en geslacht, België, Gezondheidsenquête, 21 nu93_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 22,8 22,4 (2,8-24,1) 5922 Vrouw 2,1 19,6 (18,1-21,3) , 11,9 ( 9,7-14,6) ,5 23,5 (2,1-27,1) ,3 24,2 (21,1-27,6) ,2 24,1 (21,3-27,2) ,7 22,6 (19,9-25,7) ,4 24,3 (21,3-27,7) ,9 21, (17,5-24,9) ,8 23,2 (18,9-28,1) 93 Geen diploma 26, 25,5 (16,9-36,5) 272 Lager onderwijs 27,7 27,7 (24,1-31,5) 1568 Lager secundair 25, 24,5 (21,3-28,1) 221 Hoger secundair 22, 21,5 (19,3-23,8) 3529 Hoger onderwijs 16,8 16,4 (14,5-18,4) 4152 URBANISATIEGRAAD Brussel 21,2 2,8 (18,9-22,9) 36 Stedelijk gebied 21,6 2,8 (18,-23,8) 1932 Semi-stedelijk gebied 22,8 22,5 (2,4-24,6) 396 Landelijk gebied 19,5 19,2 (17,1-21,5) 3268 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 23,6 23,2 (21,4-25,) 41 Brussels Gewest 21,2 2,8 (18,9-22,9) 36 Waals Gewest 16,4 16,1 (14,3-18,1)

21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft (bijna) dagelijks alcoholische of gesuikerde dranken te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 21. NU91_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 69, 68,7 (66,7-7,6) 5692 Vrouw 53, 53,2 (51,2-55,2) ,9 62,9 (58,8-66,8) ,8 69, (64,7-73,) ,1 64,1 (6,5-67,6) ,9 65,9 (62,4-69,2) ,4 59,4 (55,5-63,1) ,6 57,6 (53,7-61,5) ,7 51,1 (46,6-55,6) ,6 47,7 (42,1-53,3) 845 Geen diploma 49,8 51,3 (36,7-65,8) 253 Lager onderwijs 53,4 59,8 (55,5-63,9) 1467 Lager secundair 61,6 62,7 (59,1-66,2) 2121 Hoger secundair 64,3 63,3 (6,4-66,2) 3348 Hoger onderwijs 6,6 59, (56,-61,9) 3975 URBANISATIEGRAAD Brussel 7,4 71,1 (68,8-73,3) 2865 Stedelijk gebied 61,4 61,9 (57,9-65,7) 1835 Semi-stedelijk gebied 58,5 58,7 (56,-61,3) 3717 Landelijk gebied 6,8 6,6 (57,5-63,6) 316 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 57,1 57,1 (54,9-59,4) 3915 Brussels Gewest 7,4 71,1 (68,8-73,3) 2865 Waals Gewest 66,1 66,2 (63,4-69,)

22 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens een maal per week vis te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 21. NU917_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 45,6 45,5 (43,5-47,6) 5829 Vrouw 45, 45,1 (43,-47,1) ,3 46,3 (42,3-5,4) ,9 54,9 (5,6-59,2) ,9 48,9 (45,-52,8) ,8 44,8 (41,1-48,4) ,8 4,8 (37,2-44,6) ,6 37,6 (33,9-41,5) ,5 43,5 (38,7-48,4) ,6 43,7 (38,2-49,4) 89 Geen diploma 52,5 53, (39,7-65,9) 269 Lager onderwijs 52,3 56,9 (52,2-61,5) 1539 Lager secundair 49,2 5,4 (46,3-54,5) 2171 Hoger secundair 47,6 46,6 (43,5-49,8) 3491 Hoger onderwijs 38,8 37,1 (34,2-4,1) 49 URBANISATIEGRAAD Brussel 41,1 41,1 (38,3-43,8) 295 Stedelijk gebied 46,4 46,2 (42,-5,6) 1911 Semi-stedelijk gebied 44,6 44,5 (41,7-47,4) 3861 Landelijk gebied 47, 47, (43,8-5,3) 3215 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 44,4 44,3 (41,9-46,7) 467 Brussels Gewest 41,1 41,1 (38,3-43,8) 295 Waals Gewest 49, 49, (45,9-52,)

23 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens dagelijks fruit te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 21. NU95_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 44,4 43,6 (41,6-45,7) 5849 Vrouw 34,2 33,9 (32,-35,9) ,4 33, (29,6-36,7) ,5 47,2 (43,-51,5) ,3 5,1 (46,3-53,9) ,7 45,4 (41,9-49,) ,1 41,8 (38,2-45,6) ,7 3,4 (27,-34,) ,9 26, (21,8-3,7) ,5 28,5 (23,8-33,7) 895 Geen diploma 29,3 29,9 (19,4-43,2) 27 Lager onderwijs 37,4 44,7 (4,-49,5) 1551 Lager secundair 41, 41,9 (38,2-45,7) 2179 Hoger secundair 42,8 4,7 (37,9-43,6) 349 Hoger onderwijs 36,4 33,3 (3,6-36,1) 499 URBANISATIEGRAAD Brussel 41,4 41, (38,5-43,7) 2959 Stedelijk gebied 38,3 37,6 (33,9-41,4) 191 Semi-stedelijk gebied 4,1 39,6 (36,9-42,3) 3871 Landelijk gebied 37,7 37, (34,-4,1) 3226 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 37,6 36,9 (34,7-39,1) 472 Brussels Gewest 41,4 41, (38,5-43,7) 2959 Waals Gewest 42, 41,4 (38,4-44,5)

24 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet minstens dagelijks groenten te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 21. NU924_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 22,9 22,2 (2,6-23,9) 5848 Vrouw 18,5 18,2 (16,7-19,8) ,3 2,1 (17,4-23,2) ,6 3,5 (26,5-34,7) ,8 25,7 (22,4-29,2) ,6 2,4 (17,7-23,4) ,7 18,6 (16,-21,5) ,4 14,3 (11,9-17,2) ,7 15,7 (11,8-2,6) ,5 14,8 (11,6-18,7) 894 Geen diploma 28,1 28,2 (17,3-42,5) 271 Lager onderwijs 2,7 24,9 (2,5-29,9) 1547 Lager secundair 21,8 22, (18,9-25,5) 2182 Hoger secundair 18,9 17,5 (15,4-19,8) 3493 Hoger onderwijs 2,4 18,5 (16,4-2,7) 497 URBANISATIEGRAAD Brussel 31,3 3,9 (28,4-33,5) 2955 Stedelijk gebied 22,1 21,5 (18,-25,3) 1913 Semi-stedelijk gebied 2,2 19,6 (17,6-21,8) 3875 Landelijk gebied 17,3 16,7 (14,5-19,3) 3225 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 18,6 18, (16,3-19,9) 475 Brussels Gewest 31,3 3,9 (28,4-33,5) 2955 Waals Gewest 21,5 2,9 (18,7-23,4)

25 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangaf de consumptie van vet niet te hebben verminderd in de afgelopen twee jaar, Gezondheidsenquête, België, 21. NU1_1 - België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 7,2 72,3 (7,1-74,5) 5773 Vrouw 63,7 65,9 (63,8-68,) , 9,1 (86,8-92,6) ,7 77,7 (74,1-8,8) ,8 67,9 (64,4-71,1) ,6 63,5 (6,-66,9) ,4 58,3 (54,7-61,9) ,2 47,1 (43,1-51,1) ,2 5,5 (45,7-55,2) ,6 67,6 (62,4-72,4) 884 Geen diploma 79,3 82,5 (74,3-88,4) 267 Lager onderwijs 6,4 7,5 (66,1-74,5) 1535 Lager secundair 66,4 71,2 (67,6-74,6) 2164 Hoger secundair 68,8 7, (67,4-72,5) 3449 Hoger onderwijs 67,1 66,1 (62,8-69,3) 452 URBANISATIEGRAAD Brussel 65,2 67,6 (65,2-69,9) 2887 Stedelijk gebied 66,8 7, (66,2-73,5) 19 Semi-stedelijk gebied 64, 65,8 (62,8-68,8) 3843 Landelijk gebied 71,1 73,4 (7,8-75,8) 321 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 67,9 7,2 (68,-72,3) 44 Brussels Gewest 65,2 67,6 (65,2-69,9) 2887 Waals Gewest 65,2 67,2 (63,8-7,4)

26 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Tabel : Aantal personen (in ) dat aangaf de consumptie van vezels niet te hebben verhoogd in de afgelopen twee jaar, Gezondheidsenquête, België, 21. NU12_1 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N Man 79,8 8,5 (78,6-82,3) 5763 Vrouw 74,4 74,8 (73,-76,5) ,5 86,5 (83,-89,4) ,4 78,4 (74,9-81,6) , 74,1 (7,6-77,3) ,3 74,3 (71,-77,3) , 71, (67,4-74,3) ,2 71,3 (67,6-74,7) ,7 79, (75,1-82,5) ,1 82,8 (78,3-86,6) 886 Geen diploma 82,9 83,4 (73,1-9,3) 265 Lager onderwijs 81,3 83, (79,2-86,2) 1526 Lager secundair 79,7 81, (78,1-83,5) 2158 Hoger secundair 78,1 78,8 (76,3-81,1) 3455 Hoger onderwijs 72,9 72,9 (7,-75,7) 454 URBANISATIEGRAAD Brussel 72,8 73,6 (71,3-75,7) 288 Stedelijk gebied 75,1 76,2 (72,7-79,4) 1899 Semi-stedelijk gebied 75, 75,7 (72,9-78,2) 3843 Landelijk gebied 81,8 82,4 (8,3-84,4) 3199 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 78,5 79,2 (77,3-81,) 446 Brussels Gewest 72,8 73,6 (71,3-75,7) 288 Waals Gewest 75,2 75,8 (72,7-78,6)

27 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 V.2. Vlaams Gewest V.2.1. Regelmatigheid in het maaltijdpatroon (NU6_4) Een eerste indicator ontwikkeld voor het beschrijven van de voedingsgewoonten, heeft betrekking op de regelmaat waarmee maaltijden genuttigd worden. De 'gouden standaard' hierbij vooropgesteld is de dagelijkse consumptie van een ontbijt, een middagmaal en een avondmaal. Er moet vermeld worden dat hierbij geen uitspraak gedaan wordt over hetgeen geconsumeerd wordt, maar enkel over de regelmaat van consumptie. Bovendien werd in de ontwikkeling van de indicator enige soepelheid toegelaten: indien aangegeven werd dat een ontbijt, resp. een middagmaal en/of avondmaal 5 à 6 maal per week wordt gebruikt, wordt dit toch beschouwd als (bijna) dagelijks. De basistabel moet met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden: de tweede kolom ('Regelmatig voedingspatroon') geeft de proportie weer van inwoners die (bijna) dagelijks zowel een ontbijt, een middagmaal als een avondmaal gebruiken. In de daaropvolgende kolommen wordt de proportie weergegeven van inwoners die respectievelijk onregelmatig ontbijten, onregelmatig een middagmaal gebruiken en/of onregelmatig een avondmaal gebruiken. Personen kunnen dus meerdere malen in een kolom worden opgenomen, waardoor de rijtotalen meer dan 1 kan bedragen. Iemand die bijvoorbeeld onregelmatig ontbijt, wordt opgenomen in de kolom 'onregelmatig ontbijt'. Indien diezelfde persoon aangeeft onregelmatig een middagmaal te gebruiken wordt hij ook opgenomen in de kolom 'onregelmatig middagmaal'. 79 van alle inwoners geeft aan er een regelmatig maaltijdpatroon op na te houden. Omgekeerd: 21 slaat regelmaat een ontbijt en/of middagmaal en/of een avondmaal over. Het gaat hierbij veelal om ontbijten: 18 van de populatie geeft aan slechts op een onregelmatige basis een ontbijt te nuttigen. Mannen (2) scoren beduidend slechter dan vrouwen (16) qua regelmaat in de maaltijden, een verschil dat ook na standaardisatie voor leeftijd blijft bestaan (Tabel ). (On)regelmaat in maaltijden vertoont een duidelijke samenhang met de leeftijd. Jongeren, respectievelijk de oudste leeftijdsgroepen geven meer dan personen in de (beroeps-)actieve leeftijdsgroepen aan een regelmatig maaltijdpatroon te hebben. Vooral in de leeftijdsgroep schort er danig wat aan het maaltijdpatroon; 31 van de personen behorend tot deze groep geeft aan onregelmatig te ontbijten, terwijl 8 - eventueel bijkomend onregelmatig het middagmaal gebruiken (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat er een onregelmatig maaltijdpatroon op nahoudt, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu6_4 VL Indicator nu6_4 VL Mannen Vrouwen 784

28 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten De (on-)regelmaat in het nuttigen van maaltijden hangt niet samen met het onderwijsniveau. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht blijkt evenwel dat de proportie personen dat aangeeft een onregelmatig maaltijdpatroon te hebben, het grootst is in de opleidingsccategorie lager onderwijs,, zonder daarom significant te verschillen van personen behorend tot andere opleidingscategorieën.. De proportie personen die er een regelmatig maaltijdpatroon op nahouden is het kleinst in het stedelijk gebied (26). De verschillen met personen behorend tot semi-stedelijke of landelijke gebieden verdwijnt evenwel na standaardisatie voor leeftijd en geslacht. V.2.2. Frequentie van het gebruik van melkproducten (NU93_1) De consumptie van diverse soorten melkproducten reflecteert indirect de consumptie van calcium. Een voldoende inname ervan is bijzonder belangrijk voor jongeren onder de 2 jaar voor de opbouw van het skelet en voor vrouwen in het algemeen in het kader van de preventie van osteoporose. In dit kader wordt het aangeraden dagelijks melkproducten te gebruiken. In de voedselfrequentie-vragenlijst wordt op verschillende momenten ingezoomd op het gebruik van melkproducten: gepeild wordt naar de consumptie van volle of gesuikerde melkproducten (zoals volle of gesuikerde melk, yoghurt, chocolademelk, pudding, ), magere of halfvolle melkproducten zonder toegevoegde suikers (zoals ongesuikerde melk, yoghurt, karnemelk, soyamelk, ) en de consumptie van kaas (inclusief platte kaas). Van zodra aangegeven werd dat één of meerdere deze categorieën elke dag geconsumeerd werd, werd de consumptie van melkproducten als voldoende beschouwd. Indien dit niet het geval was, werd de consumptie als onvoldoende beschouwd. Het is naar de laatst vermelde groep dat de aandacht hier uit gaat. 24 van de populatie geeft aan niet op dagelijkse basis melkproducten te gebruiken. Dit percentage ligt in ruwe cijfers hoger bij mannen (25) dan bij vrouwen (23), maar dit verschil verdwijnt indien gecorrigeerd wordt voor leeftijd (Tabel ). Vergeleken met de andere leeftijdsgroepen, is het percentage personen dat niet op dagelijkse basis melkproducten gebruikt, het geringst in de jongste leeftijdsgroep (12), bij alle andere leeftijdsgroepen is dat percentage ongeveer 25. Ook na standaardisatie voor leeftijd is het percentage significant lager in de jongste leeftijdsgroep (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft niet op dagelijkse basis melkproducten te gebruiken, naar leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu93_1 VL Indicator nu93_1 VL Mannen Vrouwen 785

29 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten Gezondheidsenquête, België, 21 Het ruwe cijfermateriaal suggereert een vrij duidelijke samenhang tussen de frequentie van het gebruik van melkproducten en het opleidingsniveau. Het percentage personen dat niet op dagelijkse basis melkproducten consumeert is relatief hoog bij de lagere opleidingscategorieën en daalt naarmate het opleidingsniveau stijgt. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht is dit percentage significant lager bij de personen met een diploma hoger onderwijs in vergelijking met personen met een lager diploma. V.2.3. Frequentie van het gebruik van alcoholische en gesuikerde dranken (NU91_1) Alcoholische en gesuikerde dranken (zoals bier, wijn, frisdrank, gesuikerde koffie of thee, industrieel vervaardigde vruchtensappen) brengen vooral lege calorieën aan. De consumptie ervan dient dan ook best beperkt te worden. Hier gaat de aandacht vooral uit naar diegenen die aangeven dergelijke dranken bijna dagelijks te gebruiken. 786

30 Gezondheidsenquête, België, 21 Leefstijl : Voeding - Voedingsgewoonten De frequentie van het gebruik van alcoholische/gesuikerde dranken ligt vrij hoog in het Vlaams Gewest; 57 van de bevolking geeft aan deze bijna dagelijks te gebruiken. Dit percentage is met name hoog voor de mannelijke populatie (6) in vergelijking met de vrouwelijke populatie (49). Dit verschil blijft statistisch significant na standaardisatie voor leeftijd (Tabel ). Globaal genomen en met uitzonderling van de jongste leeftijdscategorie daalt het percentage personen dat (bijna) dagelijks alcoholische/gesuikerde dranken consumeert met de leeftijd (58 in de leeftijdsgroep jaar, 38 in de leeftijdsgroep 75+ jaar. Deze daling is meer uitgesproken bij de vrouwelijke dan bij de mannelijke populatie (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft (bijna) dagelijks alcoholische of gesuikerde dranken te consumeren, naar leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator nu91_1 VL Indicator nu91_1 VL Mannen Vrouwen Het ruwe cijfermateriaal suggereert een samenhang tussen het opleidingsniveau en de frequentie van het gebruik van alcoholische/gesuikerde dranken: waar 48 van diegenen met een lager onderwijs als hoogste diploma aangeven dergelijke dranken (bijna) dagelijks te gebruiken, stijgt dit percentage tot 6 in de groep hoger secundair. Deze verschillen kunnen evenwel grotendeels teruggebracht worden tot verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw van de verschillende opleidingscategorieën. Na standaardisatie voor leeftijd kunnen er immers geen significante verschillen tussen de onderscheiden opleidingscategorieën vastgesteld worden. V.2.4. Frequentie van het gebruik van vis (NU917_1) Vis (of schelpdieren of schaaldieren) bevat proteïne, fosfor en is in het algemeen vetarm. Aanbevolen wordt minstens eenmaal per week vis te consumeren. De aandacht gaat dan ook uit naar diegenen die niet minstens op wekelijkse basis vis consumeren. 44 van de populatie in het Vlaams Gewest geeft aan niet minstens eenmaal per week vis te consumeren, een percentage dat nauwelijks verschillend is tussen mannen en vrouwen. Met uitzondering voor de jongste leeftijdsgroep waar de frequentie van consumptie relatief laag is vermindert de proportie van mensen dat aangeeft niet minstens wekelijks vis te eten met de leeftijd om vanaf de leefijdsgroep jaar opnieuw toe te nemen (Figuur ). De verschillen tussen de diverse leeftijdscategorieën zijn echter niet statistisch significant (Tabel ). 787