Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde)

Transcriptie

1 Afdeling Epidemiologie FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Juliette Wystmansstraat 14 Leuvenseweg Brussel 1000 Brussel Tel : 02/ his@iph.fgov.be Onderzoeksteam : (in alfabetische volgorde) Kristina Bayingana Stefaan Demarest Lydia Gisle Edith Hesse Pieter-Jan Miermans Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Logistieke steun : Monique Schoonenburg Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid: IPH/EPI REPORTS N Depotnummer : D/2006/2505/4

2 De opdrachtgevers van de Gezondheidsenquête 2004 B. Cerexhe Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Economie, Tewerkstelling, Wetenschappelijk Onderzoek, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp en Landbouwbeleid Brussels Hoofdstedelijk Gewest R. Demotte Minister van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Federale regering C. Fonck Ministre de la Santé, de l'enfance et de l'aide à la Jeunesse Franse Gemeenschap B. Gentges Vize-Ministerpräsident, Minister für Ausbildung und Beschäftigung, Soziales und Tourismus Duitstalige Gemeenschap G. Vanhengel Minister van de Brussels Gewestse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Informatica Brussels Hoofdstedelijk Gewest I. Vervotte Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaamse Gemeenschap C. Vienne Ministre de la Santé, de l'action sociale et de l'egalité des chances Waals Gewest

3 Boek II Gezondheidstoestand Gezondheidsenquête België 2004 IPH/EPI REPORTS nr

4

5 Algemene Inhoud Boek I Inleiding Methodologish rapport...5 Boek II Gezondheidstoestand Subjectieve Gezondheid...9 Chronische aandoeningen...47 Mentale gezondheid Langdurige lichamelijke beperkingen Tijdelijke beperkingen Boek III Leefstijl Lichaamsbeweging...5 Voedingsstatus Voedingsgewoontes Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit AIDS : kennis, attitudes en opsporing Boek IV Preventie Vaccinatie...5 Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker...297

6 Boek V Medische Consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts...5 Ambulante contacten met de specialist Contacten met de dienst spoedgevallen Contacten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Niet-conventionele geneeswijzen Boek VI Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van de gezondheidszorgen... 5 Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Traumata Sociale gezondheid Gebruik sociale en preventieve diensten Boek VII Ouderen... 5 Boek VIII Internationale vergelijking... 5

7 Gezondheidstoestand Inzicht krijgen in de gezondheidstoestand van een bevolking is een belangrijk aandachtspunt van veel onderzoekers. Daar waar vroeger de interesse van beleidsmensen zich nagenoeg uitsluitend situeerde op het niveau van de gezondheidszorg, ligt de nadruk nu op een globaal gezondheidsbeleid. Vanuit deze visie is gezondheidsmeting uiteraard zeer belangrijk. Een gezondheidsenquête is een belangrijk instrument om iets te weten te komen over de gezondheidstoestand van een bevolking. Daarbij gaat het in de eerste plaats om de gezondheidstoestand van de respondenten in het algemeen en niet zo zeer om acute, kortdurende klachten en aandoeningen. Dit verschil wordt in de Engelstalige literatuur aangeduid met het verschil tussen health status en state of health (1). Gegevens over de gezondheidstoestand in een gezondheidsenquête zijn o.m. belangrijk voor rapportages aan de WGO (Health for All-indicatoren), maar kunnen ook gebruikt worden ten behoeve van uiteenlopende probleemstellingen: relatie tussen gezondheidstoestand en het gebruik van medische voorzieningen, analyses betreffende determinanten van gezondheid en ziekte, achterhalen van verschillen in gezondheidstoestand tussen bevolkingscategorieën, Het meetinstrument moet derhalve meerdere doelen dienen, waardoor het eerder algemeen dan specifiek, eerder breed dan diepgaand van aard is. Ondanks het feit dat gezondheid het onderwerp van studie is, heeft het merendeel van de onderwerpen betrekking op ziekte. Een positieve benadering van gezondheid, zoals in de WGO-definitie 1 heeft wel aandacht gehad, maar heeft met enkele kleine uitzonderingen niet geleid tot bruikbare vraagstellingen (2) (3). Wanneer men gezondheid door middel van een enquête wil meten, moet men bedenken, dat de verkregen informatie afkomstig is van de betrokkene zelf, waardoor die informatie subjectief gekleurd is. Het ervaren gezondheidsgevoel speelt daarbij altijd een rol. Binnen deze beperking is het echter mogelijk, om enquête vragen te onderscheiden, die betrekking hebben op meer objectieve gegevens aan de ene kant en enquêtevragen, die expliciet gericht zijn op meer subjectieve gegevens aan de andere kant. Voorbeelden van het eerste zijn onder andere lengte en gewicht; als voorbeelden van het laatste kan de tevredenheid met de eigen gezondheidstoestand vernoemd worden. Tussen deze twee uitersten zijn vele vragen denkbaar, die hetzij meer bij de objectieve kant van het continuüm, hetzij meer bij de subjectieve kant ervan geplaatst kunnen worden. 1 een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn, en niet louter de afwezigheid van ziekte..

8 Verwant aan het verschil subjectieve objectieve gezondheidstoestand kunnen we ook een onderscheid maken tussen gegevens met betrekking tot de medisch-biologische diagnose aan de ene kant en de gevolgen van een aandoening voor de betrokkenen aan de andere kant. Beide aspecten komen in de gezondheidsenquête aan bod; dit uiteraard binnen de beperkingen die een enquête stelt aan het verkrijgen van informatie over medisch-biologische diagnosen. Voorts is het onderscheid tussen informatie over psychische en informatie over lichamelijke gezondheid van belang bij de taak om gezondheid door middel van een enquête te meten. De enquête bevat dan ook vragen i.v.m. beide gezondheidsaspecten. Een laatste dimensie die bij het operationaliseren van gezondheid een rol speelt, heeft te maken met de duur van het gezondheidsprobleem. Het gaat daarbij vooral om chronische, langdurige aandoeningen, omdat deze wegens de voortdurende belasting relevanter zijn voor een beschrijving van de gezondheidstoestand dan acute kortdurende verschijnselen. De volgen onderwerpen komen in de gezondheidsenquête 2001 aan bod ter indicering van (on)gezondheid: 1. Subjectief oordeel over de eigen gezondheid en ervaren gezondheidsverandering 2. Langdurige aandoeningen 3. Langdurige functiebeperkingen 4. Psychische gezondheid De conceptuele aspecten met betrekking tot elk van deze verschillende domeinen wordt verder uitgediept in de betrokken modules. Referenties (1) Bergner M. Measurement of Health Status. Medical care 1985; 23(5): (2) De Kleijn-De Vrankrijker MW. Internationale aspecten van gezondheidsmeting. In: Gunning-Schepers LJ, Mootz M, editors. Gezondheidsmeting. Houten: Van Loghum, (3) Mootz M, Van den Berg J. [Indicators of health status in the CBS-Health Interview Survey]. Mndber Gezondheid (CBS) 1989; 2:4-10.