Een terugblik op een jaar Solvency II (King Schade)

Transcriptie

1 Een terugblik op een jaar Solvency II (King Schade) Inleiding Per 1 januari 2016 is Solvency II in werking getreden. De berekeningen van de (minimale) kapitaaleis en het aanwezige vermogen hebben een formeel karakter gekregen. Daarnaast hebben verzekeraars de ORSA opgeleverd en zijn voor de eerste keer de Solvency and Financial Condition Report (SFCR), de Regular Supervisoy Report (RSR) en de Quantitative Reporting Templates (QRT s) opgeleverd. Het bestuur van de Kring Schade is geïnteresseerd in de ervaringen van de specialisten die dagelijks werkzaam zijn op het gebied van Solvency II. Om ervaringen te delen heeft Kring Schade 14 september jl. een ronde tafel Solvency II georganiseerd voor een groep van genodigden met een verschillende achtergronden. Onder leiding van dagvoorzitter Leonie Thiers is de discussie gevoerd aan de hand van stellingen over de standaardformule, de optimalisatie en de rapportages. In het vervolg van dit artikel worden de belangrijkste observaties uiteengezet. Standaardformule Stelling 1: Wil de standaard formule passen bij de risico s van de verzekeraar dan zou de verzekeraar op zijn minst in staat moeten zijn om voor elke test een USP (undertaking specific parameter) vast te stellen. Als verzekeraar moet je kunnen aantonen dat de standaardformule passend is bij de zwaarte van je risico s. De premie en reserve risico s kunnen ook gekwantificeerd worden met behulp van USP s. Voor zover bij de deelnemers bekend wordt er in Nederland door verzekeraars nog geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. De vereisten voor de aanvraag voor de goedkeuring van het gebruik van USP s zijn redelijk zwaar. Met name de vereiste data vraagt veel van verzekeraars. Een probleem dat naar mate de tijd verstrijkt kleiner wordt; over 5 jaar hebben de meeste verzekeraars inmiddels meer dan 10 jaar aan data opgebouwd. Voor schadeverzekeraars die onderdeel zijn van een groep geldt bovendien dat de kapitaalsvereisten voor de schaderisico s veelal relatief beperkt zijn ten opzichte van de vereisten voor de leven- en marktrisico s, zeker na diversificatie. Vanuit het oogpunt van materialiteit kan dan gekozen worden de standaard formule te hanteren. De vraag blijft dan of de standaard formule passend is voor het schaderisico. Naast de toepassing van de USP s kunnen schadeverzekeraars ook de toepassing van een intern model overwegen. De vereisten daarvoor zijn echter omvangrijk en in de praktijk zien we dat schadeverzekeraars een intern model vooral inzetten voor het natuurlijk catastrofe risico, waarvoor in veel gevallen de standaard formule geen adequate resultaten levert, en waarvoor bovendien gebruik gemaakt kan worden van de externe expertise die is verwerkt in de verschillende vendor-modellen in de markt. Oordeel over stelling: Eens voor grotere risico s, oneens voor kleinere risico s. De vereisten aan de onderbouwing van USP s zijn behoorlijk zwaar, vooral ten aanzien van datakwaliteit. Voor kleinere risico s is de impact op de SCR niet materieel en lijkt het niet zinvol om energie te steken in de onderbouwing. Voor grotere risico s lijkt het wel zinvol omdat verzekeraars geacht worden om ook de passendheid van de standaard formule parameters te onderbouwen.

2 Stelling 2: Het gebruik van de Chain Ladder methodiek bij het vaststellen van de kasstromen bij long-tail business leidt tot schijnnauwkeurigheid van de Solvency Capital Requirement (SCR). In de basis wordt veelal de Chain Ladder methode gebruikt om de best estimate van long-tail portefeuilles te bepalen. Er bestaat echter een onderschattingsrisico, waarbij een lagere voorziening niet alleen leidt tot een hoger aanwezig kapitaal maar ook tot een lagere SCR. Een dubbel effect op de SCR-ratio. Een juiste bepaling van de best estimate is dus van belang. Maar wordt de verzekeraar nu te vrij gelaten? In principe vervult de Actuariële Functiehouder een belangrijke controlerende rol vanuit de tweede lijn. Met name backtesting biedt een goed handvat. Als alle richtlijnen worden gevolgd is het risico dat je er als verzekeraar naast zit beperkt. Binnen de toezichthouder zijn er intern ook uitvoerige handboeken die zich hierop richten, gezien het belang van de best estimate bepaling voor de uiteindelijke vaststelling van de SCR. Een vraag die opkomt, is of de eerste en tweede lijn elkaar inderdaad voldoende uitdagen om tot een juiste best estimate te komen. Het gebruik van expert judgement inclusief vastlegging blijkt een aandachtspunt in de beoordeling. Er zijn verzekeraars waarbij recent flinke dotaties aan de voorzieningen zijn gedaan, bijvoorbeeld op letsel. Dit terwijl de modellen ongetwijfeld zijn gevalideerd, ook door DNB. Het valideren van schademodellen is niet altijd even eenvoudig, gezien de mate van expert judgement. Bij Leven spreekt men van model changes, dat is bij Schade minder gebruikelijk, maar er worden veel model aanpassingen gedaan door bijvoorbeeld outliers anders te behandelen. Oordeel over stelling: grotendeels oneens. Voor veel schadeproducten kan de chain ladder een passende methodiek zijn. Het gaat er vooral om hoe met expert judgement is omgegaan en hoe keuzes zijn vastgelegd. Ook de challenge vanuit de 2 e lijn speelt hierbij een grote rol. Stelling 3: In de beoordeling van de premievoorziening wordt nog onvoldoende rekening gehouden met de Best Estimate Liabilities. De eenvoudige aanpak waarin de best estimate premievoorziening wordt berekend als combined ratio vermenigvuldigd met de premie reserve (of onverdiende premie) mist doorgaans een stuk future premiums binnen de contract grens. Deze methode gaat ook voorbij aan seizoensinvloeden als gevolg van de door de boekhouding geboekte premie (1/24ste aanpak). In zijn algemeenheid mag de beoordeling van de premievoorziening zwaarder leunen op de inzichten die zijn verkregen uit de waardering van de best estimate liabilities die is uitgevoerd ten behoeve van de economische balans. Enigszins buiten het bereik van deze stelling maar wel relevant in dit kader wordt ook de definitie van de volumemaat voor het vereiste kapitaal voor het premierisico in de discussie betrokken. Deze definitie wijkt af van de best-estimate voor de premievoorziening op de economische balans, met name waar het de horizon voor de toekomstige premies betreft. De motivatie voor dit verschil is niet gedocumenteerd en kan tot verwarring in de interpretatie van cijfers leiden. Oordeel over stelling: Eens. Verzekeraars dienen meer aandacht te schenken aan de vaststelling van de best estimate premievoorziening.

3 Optimalisatie Stelling 1: In plaats van bescherming van de polishouders leidt Solvency II nu juist tot beperking van de polisvoorwaarden waardoor de polishouder minder beschermd is (vooral in relatie tot contract grens). Met de invoering van Solvency II zijn de meeste verzekeraars ook aan het kijken hoe ze hun business model zodanig kunnen inrichten dat dit past binnen het kapitaalbeleid. Je zou het Solvency II optimalisatie kunnen noemen. Recent heeft dit enkele maatschappijen gemotiveerd om aanpassingen in hun voorwaarden door te voeren. De vraag is of dat erg is. Dat hangt er vanaf hoe maatschappijen hun klant informeren. Het is uiteraard niet ongebruikelijk dat een verzekeraar optimaliseert naar wetgeving, naar kapitaal of richting klant in de vorm van aangepaste polisvoorwaarden. Hierdoor kan een klant wel geconfronteerd worden met een premiestijging, terwijl hij dacht dat zijn/haar premie bijvoorbeeld stabiel zou zijn. Binnen Schade wordt ook vaak de toepassing van en-bloc clausules benoemd. Hierbij wordt echter opgemerkt dat dé en-bloc clausule niet bestaat; iedere verzekeraar heeft haar eigen versie. Veranderende omstandigheden / maatschappelijke ontwikkelingen spelen een rol bij invulling van de en-bloc clausule. Een andere kijk op Solvency II is dat dit nieuwe toezichtkader positief is voor de klant vanwege de verlaagde kans dat verzekeraars insolvabel raken. Langdurige contracten moeten daarom ook hoger geprijsd worden vanwege het benodigd kapitaal. Oordeel over stelling: Grotendeels oneens. Het is gebruikelijk dat een verzekeraar bij nieuwe wetgeving gaat kijken in hoeverre de producten en voorwaarden nog passen bij die nieuwe wetgeving en daarin bijsturen indien nodig. Zolang dit maar helder met de klant wordt gecommuniceerd. Uiteindelijk is de klant ook gebaat bij een solvabele verzekeraar. Stelling II: SII regelgeving leidt in sommige gevallen tot creatief rapporteren om zo optimaal te profiteren van diversificatie. Als toelichting op deze stelling wordt het voorbeeld gegeven dat tijdens de indeling van de verzekeringsproducten naar de Solvency II lines of business keuzes gemaakt worden die deels gemotiveerd zijn door de impact op de berekening van de kapitaalsvereiste. Dit wordt door de deelnemers aan de ronde tafel niet herkend. Uiteraard kan de diversificatie binnen de Solvency II worden beïnvloed door de keuzes die worden gemaakt binnen productontwikkeling, beleggingsbeleid en herverzekering. Beïnvloeding van de diversificatie vanuit keuzes die gemaakt worden in het rapportageproces ligt niet erg voor de hand, enerzijds doordat hiermee slechts verwaarloosbaar kleine voordelen kunnen worden behaald, en anderzijds vanwege de door Solvency II governance structuur. Oordeel over stelling: Oneens. De mogelijkheden om creatief te rapporteren en zo de diversificatie te optimaliseren worden niet herkend. Stelling III: De LAC DT onderbouwen volgens de DNB Q&A van 3 feb 2017 is onmogelijk. De LAC DT zou alleen meegenomen mogen worden ter hoogte van de DTL positie op de balans en de carry forward van afgelopen jaar gerealiseerde winst. Algemeen wordt herkend dat de regelgeving van EIOPA met betrekking tot de LAC DT de nodige ruimte laat voor interpretatie. De vraag is echter of de Q&A van DNB dan wel de passende kaders biedt; deze aanwijzingen zijn in de praktijk lastig uit te voeren. De belangrijkste vraag is echter wat de Standard Formula Review van EIOPA in 2018 gaat brengen. Binnen deze review zal ook de LAC DT worden meegenomen, en algemeen

4 wordt verwacht dat EIOPA een duidelijker en eenduidiger raamwerk zal voorstellen. De impact hiervan is groot, zeker voor Nederland, omdat wij hier over het algemeen ruimer met de LAC DT omgaan dan in andere Europese landen. Over de zin en onzin van de LAC DT wordt ook opgemerkt dat hier het fenomeen speelt dat in de regel juist de maatschappijen die de LAC DT het meeste nodig hebben, ook de meeste moeite hebben om de benodigde toekomstige winstgevendheid aan te tonen. Oftewel: verzekeraars met een hogere SCR hebben daarbovenop ook meer profijt van de LAC DT. Oordeel over stelling: De aanwijzingen van DNB met betrekking tot de LAC DT zijn in de praktijk niet eenvoudig uit te voeren, verduidelijking en vereenvoudiging van de LAC DT kaders op Europees niveau is gewenst. Hiervoor wordt uitgekeken naar de resultaten van de EIOPA Standard Formula Review in Rapportage Stelling 1: De Solvency II verslagstaten zijn veel te uitgebreid, het is te tijdrovend om ze juist en volledig in te vullen, en er is niemand die er wat mee doet (met name de aanvullende staten of niet-kern staten). Vanuit het oogpunt van de toezichthouder wordt alle informatie gebruikt in het toezicht. Ook de nationale staten zijn van belang. Het aantal nationale staten in Nederland is overigens erg beperkt, er zijn andere Europese landen waar er sprake is van een grote hoeveelheid nationale staten. Zelfs de hele set aan Solvency I wordt soms nog opgevraagd, ter vergelijking. In die zin valt het in Nederland nog mee. Het vullen van de staten is desalniettemin een hoop werk, waarbij de kosten uiteindelijk worden doorbelast aan de klant. Veel verzekeraars besteden veel tijd aan het vervaardigen van de staten, de ruimte voor de daadwerkelijke analyse lijkt doorgaans nog beperkt. Er zitten daardoor waarschijnlijk nog wel inconsistenties in de verschillende staten van een verzekeraar. Zowel binnen DNB als bij de accountants zijn er controle tools aanwezig (en/of in de maak) die consistentie tussen de cijfers controleren en fouten aanwijzen. Het is goed om te realiseren dat de Solvency II staten tot stand zijn gekomen als een compromis tussen de 28 landen van de Europese Unie. De staten worden ook op Europees niveau geaggregeerd. Verzekeraars krijgen individueel terugkoppeling over de ingevulde staten en een algemene terugkoppeling die voor alle verzekeraars geldt. Oordeel over stelling: Strikt genomen oneens, maar verzekeraars gebruiken de staten in (te) beperkte mate. Stelling 2: Door de variabiliteit in de SFCR s heeft de rapportage geen toegevoegde waarde voor de doelgroep (polishouder, analisten, etc). De inhoudelijke variabiliteit in de gerapporteerde SFCR s is redelijk groot, waarbij het leek alsof alle verzekeraars op elkaar aan het wachten waren om te zien wat de ander deed. De meest gestelde vraag aan consultants was dan ook, hoe dik moet een SFCR zijn? De vraag is of de SFCR voor de polishouder nu echt toegevoegde waarde heeft, het beeld is van niet. Polishouders kennen de afkorting niet eens, laat staan dat ze het rapport lezen. De SFCR is echt voer voor analisten. Er is echter een sterke overlap tussen de risicoparagraaf in het jaarverslag en de SFCR. Daarnaast gaat het er bij analisten met name nog over hoe hoog de SII-ratio is en is men nog niet gewend aan de volatiliteit daarin. Ook de uitlegbaarheid van de mutaties vraagt veel van verzekeraars. Opvallend is

5 dat er nog geen verzekeraar in de publiciteit is gekomen door het publiceren van de SFCR. Inmiddels zie je wel meer vergelijkingsanalyses door de grote(-re) advieskantoren. Volgend jaar wordt deze rapportage interessanter als het verschil met dit jaar verklaard gaat worden. Oordeel over stelling: Oneens. De SFCR is met name interessant voor analisten, voor polishouders lijkt dat minder het geval. Stelling 3: Bij alle verzekeraars is de consistentie tussen alle rapportages en vanuit alle rapportageraamwerken geborgd. De toezichthouder heeft bij uitstek het beste beeld van alle verzekeraars en het antwoord is ontkennend. Nee, niet bij alle verzekeraars is dit het geval. Dit kan slechts een kwestie van tijd zijn. Deze keer zijn vele maatschappijen al blij dat alle rapportages zijn opgeleverd en is de analyse achter gebleven. Daar is nog wat te winnen in de sector. De rapportage termijn wordt korter dus de processen moeten efficiënter worden. Oordeel over stelling: Oneens. Rapportages zijn zeker nog niet consistent met elkaar en gezien de steeds kortere tijdslijnen is het aan de verzekeraars om hun processen efficiënter te maken. Tot slot Stelling 1: Solvency II gebruiken om te sturen is leuk, maar uiteindelijk gaat het toch om financiële resultaten en de winst. Wat er in de sector wordt herkend is dat nog niet op alle lagen binnen een verzekeraar door een Solvency II bril wordt gekeken en dat er nog altijd op combined ratio en omzet wordt gestuurd en (nog) niet op kapitaal en risico. De Solvency II wereld en P&L wereld zijn daarmee soms nog gescheiden werelden, maar er lijken zeker stappen te worden gezet. Cost of capital wordt vaak toegerekend in de tarifering. En bij meerjaren plannen worden rendement en risico gecombineerd. Verder worden herverzekeringsprogramma nu vaker bepaald om de Solvency-ratio te beheersen. Er is een soort wedloop ontstaan tussen verzekeraars met als inzet de beste Solvency ratio. Delta Lloyd is bijvoorbeeld afgerekend op een lage Solvency ratio. Het is goed dat bij de uitkering van dividend wordt gekeken naar de Solvency ratio, maar de wereld buiten is niet veranderd. Een aandeelhouder kijkt toch voornamelijk naar de winst. Toch verandert het beeld, het is minder puur alleen naar omzet kijken maar rekening houden met negatief inkopen (van verlies) vanwege de premievoorziening die moet worden aangelegd. Opvallend is ook dat als er een storm is, zoals in juni vorig jaar, dat een verzekeraar wil weten wat dat doet dat met de Solvency ratio maar ook wat doet dat met de Solvency ratio s van de andere verzekeraars. Als de ratio naar beneden meebeweegt vergelijkbaar met haar peers, dan is het ok, maar als deze sterker afwijkt, kunnen daar vragen over komen. Oordeel over stelling: op dit moment sturen de meeste schadeverzekeraars nog steeds primair op de financiële resultaten. Echter, kapitaal en risico maatstaven krijgen steeds meer hun plaats naast de financiële doelstellingen, dit zal de komende jaren alleen maar meer worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het expliciet meenemen van kapitaalkosten in de tarifering, risico-rendement afwegingen in het opstellen van meerjarenplannen en kapitaalgedreven herverzekering.

6 Afsluiting In de afsluiting geven de deelnemers aan dat ze het leuke en nuttige discussies hebben gevonden. Het was goed om te horen wat er bij anderen speelt. Ook goed om te horen dat er meerdere partijen nog zoekende zijn. Deze discussie is voor herhaling vatbaar omdat er volgend jaar meer vergeleken kan worden. De Kring Schade neemt dit mee! De deelnemers aan de Ronde tafel Solvency II waren Leonie Thiers (NN), Dennis van Giezen (Allianz), Bert Teeuwen (ASR), Peter van Kampen (Arcturus), Peter Meister (Generali), Edward Samsom (DNB), Patrick Dannenburg (KPMG), Arno Gabriël (Risk Consultancy) en Sander Tolk (EY).