WELKOM Kring Zorg. 7 december 2017

Transcriptie

1 WELKOM Kring Zorg 7 december 2017

2 Programma: 16:00 uur inleiding programma Erwin Bramer 16:05 uur Willem van Duijn uur Geert Dozeman 17:30 uur paneldiscussie met Arvid de Bruin en Jules Krijgsman 18:00 uur netwerkborrel 19:00 uur einde bijeenkomst

3 Willem van Duijn

4 Actuariële Functie bij een zorgverzekeraar Voldoen aan principes of voldoen aan regels en normen?

5 Agenda Inleiding 1. Algemene ontwikkelingen in de tijd 2. Trend: van principes naar regels 3. Consequenties voor CZ en haar organisatie 4. Bijzondere issues en vragen 5. Actuarieel functiehouder en datakwaliteit 6. Organisatorische setting Actuarieel Functiehouder 5

6 Even voorstellen. Willem van Duijn Geen actuaris wel registeraccountant en register IT auditor Wel Actuarieel Functiehouder min of meer zelf benoemd. In grijs verleden via EY naar Rabobank (directie IAD) naar Interpols (financieel directeur) naar Achmea (directeur IAD Eureko ) naar.. ZZP (bij CZ) naar.. CZ Directeur Governance, Risk & Compliance..(let op! waar is actuariaat?) Taken: Interne berichtgeving risicomanagement en naleving regelgeving Er was eens Solvency I en toen kwam Solvency II..??? 6

7 Algemene ontwikkelingen in de tijd (bij CZ) Huidige RvB was ook RvB ten tijde van mijn start bij CZ Solvency I was een eenmalige jaarlijks activiteit (reken de eis uit als percentage van de schade en rapporteer!); alleen verzekeringstechnisch risico leek te worden herkend Risicomanagement werd wel gedaan (uiteraard werd aan beheersing gedaan!), maar niet geëxpliciteerd Kapitaalsturing was niet bestaand/niet nodig (je kan toch jaarlijks bijsturen via de premie) Afdeling Actuariaat (onderdeel divisie Financiën) berekende de premie en deed mee met de schattingen van zorgkosten DNB deed een onderzoek naar Risicomanagement en gelijktijdig moest vanuit Europa Solvency II worden opgestart Begrippen als ORSA, Sleutelfuncties, QIS studies moesten worden begrepen en ingevoerd Het in geld uitdrukken van risico s werd noodzakelijk om ermee te kunnen sturen 7

8 Trends: van Principes naar Regels en Normen (1) Solvency II Bij start vooral principes en te bereiken doelen (risicogestuurde info, besluitvorming en toezicht op basis van alle risico-informatie, meer prospectief e.d) Toezichthouder (DNB) begint ook invulling te geven door vragen te stellen over sleutelfuncties en hoe ingericht (combinaties?) DNB duwt vriendelijk richting een vrijwillige pilot ORSA. DNB organiseert verzekeringsdagen waar de ideeën worden uitgewisseld Effecten op CZ Vooral risicotaal leren spreken (definities, risk appetite, risicoprofiel ed. vertalen van huidige organisatie naar verwachte sleutelfuncties) Evaluatie van taken vanuit huidige structuren in aangescherpte werkafspraken tussen actuariaat en GRC (wie doet wat en waarom is dat voldoende?) CZ kiest eigen (er zijn geen normen) maar zeer doordachte route voor haar prospectief risicodenken. RvB begint de taal te leren 8

9 Trends: van Principes naar Regels en Normen (2) Solvency II DNB vraagt dieper en verlangt policies, charters per sleutelfunctie en geeft daar reacties op. De verwijzingen naar de in de SII opgenomen regels en nadere toelichtingen wordt steeds sterker Rapportages worden steeds concreter (SFCR en RSR) en dienen ook vergelijkbaarheid. Begrijpelijk dat er dan ook steeds meer regels komen. Accountants beginnen nu ook daadwerkelijk een rol te spelen in de controle en hebben last van hun eigen toezicht op dossiervorming Effecten op CZ Er ontstaat een steeds sterkere impuls vanuit SII op het doen en laten van de RvB (de besluitvorming) en op toezicht door RvC, maar ook een steeds grotere aversie door normen en regels CZ (en andere verzekeraars) worden geconfronteerd met een stortvloed aan normen. Deze hebben nog nauwelijks effect (wellicht zelfs averechts) op de risicogestuurde besluitvorming die beoogd was 9

10 Trends: van Principes naar Regels en Normen (3) Doel Risicogestuurd besturen is prospectief denken en besluiten; natuurlijk op juiste cijfers en veronderstellingen gebaseerd. Dit moet organisatorisch goed worden ingericht en verankerd Valkuil Voldoen aan regels moet goed bestuur niet in de weg staan maar juist ondersteunen. Toezicht en controle zonder context is dan remmend in plaats van bijdragend. Daarvoor oppassen! Begrijp de business! 10

11 Consequenties voor CZ en haar organisatie (specifiek actuarieel) Expliciet maken van de werking van three lines of defense Tweede lijn is kaderstellend en monitorend HOEFT NIET (!!!!!) zonder meer bij GRC te liggen Per proces/product in te richten/te bezien CZ maakt keuze in haar Actuarieel Charter over de producten die expliciet een besluit van de RvB vragen en waar de RvB dus gebruik moet maken van data met een hoog kwaliteitsgehalte Per product is dus nagedacht of en hoe deze data aan dat hoge kwaliteitsgehalte voldoet (wordt er gechallenged, is de methode consistent, zijn de aannames van een goed niveau etc) Producten zijn: zorgkosten premie voorziening SCR 11

12 Consequenties voor CZ en haar organisatie (specifiek actuarieel) Bij alle producten vervult GRC in enige vorm de vereiste tweedelijnsrol (vanuit de controller, vanuit de risicomanager e.d.) Dit resulteerde vanuit DNB in de vraag aan mij: Ben jij dan de actuarieel functiehouder? Dus: Wel actuarieel functiehouder, maar geen afdeling actuariaat, zelfs geen actuaris! Geconfronteerd met de vraag: volgens de regels (daar heb je ze weer ) moet je een actuarieel functierapport opleveren! stond niet in mijn charter draagt niet bij enige vorm van besluitvorming past ook niet bij modern toezicht waar van commissarissen wordt verlangd dat zij de bedrijfsprocessen doorgronden en de besluitvorming challengen (en niet volstaan met een hygiënefactor actuarieel rapport) Inmiddels na overleg met DNB begrip gekregen voor de rapportagevorm die wij nu gebruiken (moeten nog wel verbeteringen worden doorgevoerd) Ook veel vragen en interpretaties van wat is nu een tweede lijn en welke taken (normatief) moet deze uitvoeren? Principes van het scheiden van eerste en tweedelijnsrollen ten behoeve van een goede besluitvorming zijn op de achtergrond geraakt MAAR: dit is alleen de benadering vanuit de zorgverzekeraar waar weinig tot geen actuariële kennis en kunde is benodigd 12

13 Bijzondere issues/vragen Datakwaliteit Actuariële Functie en SCR Organisatorische settings 13

14 Actuarieel functiehouder en datakwaliteit (1) Scope AF i.r.t. datakwaliteit volgens SII SII Richtlijn 2009/138/EG (Level 1) Gedelegeerde Verordening (EU) 2015/35 (Level 2) Richtsnoeren voor het governancesysteem (EIOPA-BoS-14/253 NL)(Level 3) SII AF Artikel 48-1c (Level 1) Artikel 272-1c (Level 2) Afdeling 9; richtsnoer (Level 3) AF DK zij beoordeelt of genoeg gegevens worden gebruikt bij de berekening van technische voorzieningen, en zij beoordeelt de kwaliteit ervan. zij zorgt ervoor dat beperkingen met betrekking tot de gegevens die voor de berekening van technische voorzieningen worden gebruikt, naar behoren worden aangepakt de onderneming moet vereisen dat de actuariële functie de consistentie beoordeelt tussen enerzijds de interne en externe gegevens die bij de berekening van de technische voorzieningen worden gebruikt en anderzijds de normen voor de gegevenskwaliteit in Solvabiliteit II. 14

15 Actuarieel functiehouder en datakwaliteit (2) Scope van datakwaliteit SII volgens DNB guideline aandacht directie duurzame aandacht datakwaliteit voor SII wordt organisatie breed gedragen corporate beleid wordt ingezet voor SII Beleid & governance data benodigd voor SII, of wel voor de QRT opstellen data flow diagram opstellen data-dictionary normen voor datakwaliteitsdoelstellingen Data identificatie & control wijze van controle IT general controls borgen van audit trails van bron tot QRT Data monitoring de AF heeft een belangrijke tweedelijnsfunctie bij de beoordeling en berekening van de technische voorziening en toetst de volledigheid en kwaliteit dan de gehanteerde gegevens bij de bepaling van de technische voorziening. Hiervoor is een beleid en werkprogramma opgesteld. gebreken worden geëvalueerd in relatie tot de adequaatheid van de technische voorziening en gerapporteerd in het Actuarieel Functie Rapport 15

16 Actuarieel functiehouder en datakwaliteit (3) AF maakt gebruik (en benoemd) van de controls in de eerste lijn AF maakt gebruik van een internal control statement (ICS) bij CZ ICS is ontworpen en ingericht langs de lijn van de SCR risico s Dus: Welke key controls hebben een materiele invloed op de uitkomst van de SCR dominante getallen(soorten) De derde lijn toetst de werking van deze key controls Algemeen beeld is dan ook data zijn van voldoende kwalitatief gehalte om voor de AFR te kunnen gebruiken 16

17 Actuarieel functiehouder en SCR Bij CZ is een eigen in vulling gekozen van de scoping voor de AF (dus ok SCR!) Alles lijkt bij de AF te draaien om de verzekeringstechnische voorziening, maar de SCR is berekend op basis van: Verzekeringstechnische data Beleggingsdata Kredietrisicodata Operationeel risico Gevolg (volgens de principes van SII): er moet een tweedelijnsrol zijn die ook de niet verzekeringstechnische data inkadert, monitort en challenget de Actuarieel Functiehouder, de Actuaris en anders? bij CZ is dat GRC Kan de controller zijn, de risk officer of combinatie 17

18 Organisatorische setting Actuarieel Functiehouder Actuarieel Functiehouder bij CZ is geen actuaris. Producten bij zorgverzekeraar zijn nauwelijks actuarieel interessant, maar.. de tweedelijnsrol is dat wel!! schattingsprocessen aannames besluitvorming op basis hiervan Vandaar dat de Actuarieel Functiehouder niet zonder meer een afdeling/eenheid is, maar een rol binnen de tweede lijnsrollen van GRC (bij CZ) Daarbij worden zowel Verzekeringstechnische data als marktrisicodata als vorderingsdata etc. onafhankelijk gechallenged, maar door verschillende disciplines/deskundigheden onder verantwoordelijkheid van de (zelfbenoemde) Actuarieel Functiehouder. Naar onze (CZ) mening voldoet dat aan de PRINCIPES van SII 18

19 Conclusies De Actuariële Functie: heeft een zeer belangrijke rol in de governance structuur is bepalend in de besluitvorming is de hoeder van het kapitaalmanagement moet wel de rol toespitsen op het bedrijfsprofiel (in geval CZ: zorgverzekeren) kan in een SII omgeving niet meer zonder samenwerking met controllers en risk functies (SCR!!) heeft vooral te maken met haar rol als challenge, kader stellend.. hoeft niet altijd een actuaris te zijn. 19

20 Vragen?? 20

21 Geert Dozeman

22 Actuariële functie Kring Zorg 7 december 2017

23 Agenda Wat was er voor de actuariële functie? Wat is een (actuariële) functie? Waarom is er een actuariële functie? Wat wordt van de actuariële functie verwacht? Wat is er anders bij zorg? Vragen (mag ook tijdens de voordracht)? 23

24 Wat was er voor de actuariële functie? 24

25 Wijzigingen Solvency I - Solvency II 25

26 Wat is een (actuariële) functie? 26

27 Definitie (sleutel)functie Een (sleutel)functie in een (SII) governancesysteem: een interne capaciteit om praktische taken uit te voeren Een (SII) governancesysteem omvat in ieder geval vier (sleutel)functies: de risk management functie de compliance functie de actuariële functie de interne audit functie 27

28 Opzet Verzekeraars zijn tot op zekere hoogte vrij om te bepalen hoe zij een functie in de praktijk wensen te organiseren. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de aard, omvang en complexiteit van de activiteiten van de onderneming. 28

29 Opzet (sleutel)functies kunnen: door het eigen personeel worden vervuld gebaseerd zijn op advies van externe deskundigen aan deskundigen worden uitbesteed (binnen in de richtlijn gestelde grenzen) In kleinere en minder complexe ondernemingen kan meer dan één functie door één persoon of één organisatorische eenheid worden vervuld, behalve wat de interne audit functie betreft. 29

30 three lines of defence model Het three lines of defence model is een model waarin drie verdedigingslinies voor het beheersen van risico s zijn uitgewerkt: In de eerste verdedigingslinie worden de bedrijfsactiviteiten uitgevoerd en worden de bijbehorende risico s beheerst. De tweede linie ondersteunt en houdt de eerste verdedigingslinie scherp bij de inrichting en uitvoering van de risicobeheersingsactiviteiten en rapporteert daarover aan het management. De derde linie toetst en beoordeelt of de risicobeheersingsactiviteiten in de eerste twee linies op een goede wijze worden verricht. 30

31 three lines of defence model De Solvency II wet- en regelgeving noemt niet expliciet het three lines of defence model. In de praktijk worden de vier sleutelfuncties wel in dit model geplaatst: De risk management functie, de compliance functie en de actuariële functie behoren tot de tweede lijn. De interne audit functie behoort tot de derde lijn. De actuariële functie vervangt de certificerend actuaris! 31

32 Vereisten aan betrokkenen Alle personen die betrokken zijn bij de uitvoering van sleutelfuncties moeten deskundig en betrouwbaar zijn Actuariële Functie: personen die kennis van actuariële en financiële wiskunde hebben (proportioneel) en die kunnen aantonen over relevante ervaring met de toepasselijke beroeps- en andere normen te beschikken Echter, alleen op degenen die (eind)verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van sleutelfuncties sleutelfunctiehouders - is het vereiste van de verplichte kennisgeving aan de toezichthoudende autoriteit van toepassing DNB toetst sleutelfunctiehouders alleen op betrouwbaarheid 32

33 Waarom is er een actuariële functie? 33

34 Verzekeringstechnische risico s Een verzekeraar is een financiële onderneming die zich tegen het genot van een zeker bedrag (premie) jegens een andere partij (de verzekeringnemer) verbindt tot het doen van één of meer uitkeringen indien een bepaalde onzekerheid zich voordoet. Deze activiteit brengt verzekeringstechnische risico s met zich mee: het risico op verliezen of op een ongunstige verandering in de waarde van verzekeringsverplichtingen door een ondeugdelijke prijsstelling en inadequate aannames met betrekking tot de voorzieningen. De actuaris is de expert op het gebied van verzekeringstechnische risico s. 34

35 Verzekeringstechnische risico s Technische Voorziening als percentage van het balanstotaal: Leven: 83% (82%) Schade: 66% (64%) Zorg: 47% (46%) SCR Verzekeringstechnische risico s als percentage van de BSCR voor diversificatie: Leven: 46% (43%) Schade: 72% (72%) Zorg: 68% (69%) 35

36 Wat wordt van de actuariële functie verwacht? 36

37 Taken De actuariële functie dient een tweedelijns rol te vervullen ten aanzien van: De premiestelling De vaststelling van de technische voorzieningen De mitigatie van de verzekeringstechnische risico s: Kapitaal (SCR Leven, SCR Schade, SCR Zorg) Herverzekering De actuariële functie dient over deze werkzaamheden te rapporteren aan het bestuurlijk, beleidsbepalend of toezichthoudend orgaan. 37

38 Wet- en regelgeving Richtlijn: artikel 48 Gedelegeerde Verordening: artikel 272 Richtsnoeren: Richtsnoeren voor het governancesysteem Richtsnoeren voor de beoordeling van het eigen risico en de solvabiliteit Richtsnoeren voor de waardering van technische voorzieningen Richtsnoeren inzake het gebruik van interne modellen Richtsnoeren voor de gelijkwaardigheidsbeoordelingsmethoden door nationale toezichthoudende autoriteiten uit hoofde van Solvabiliteit 38

39 Richtlijn artikel 48 Actuariële Functie 1. Verzekerings- en herverzekeringsondernemingen voorzien in een doeltreffende actuariële functie: a) zij coördineert de berekening van technische voorzieningen; b) zij zorgt ervoor dat de gebruikte methodieken en onderliggende modellen en de bij de berekening van technische voorzieningen gehanteerde aannames correct zijn; c) zij beoordeelt of genoeg gegevens worden gebruikt bij de berekening van technische voorzieningen, en zij beoordeelt de kwaliteit ervan; d) zij toetst de beste schattingen ( best estimates ) aan de ervaring; e) zij verstrekt het bestuurlijk, beleidsbepalend of toezichthoudend orgaan informatie over de betrouwbaarheid en adequaatheid van de berekening van technische voorzieningen; f) zij ziet toe op de berekening van technische voorzieningen in de artikel 82 genoemde gevallen; 39

40 Richtlijn artikel 48 Actuariële Functie g) zij brengt advies uit over de algehele gedragslijn voor het aangaan van verzekeringstechnische verplichtingen; h) zij brengt advies uit over de adequaatheid van herverzekeringsregelingen; en i) zij draagt ertoe bij dat het in artikel 44 bedoelde Risk managementsysteem doeltreffend wordt toegepast, met name wat betreft de risicomodellering die ten grondslag ligt aan de berekening van de kapitaalvereisten als beschreven in hoofdstuk VI, afdelingen 4 en 5, en de in artikel 45 bedoelde beoordeling. 40

41 Gedelegeerde Verordening - Artikel 272 Lid 8: De actuariële functie stelt ten minste jaarlijks een schriftelijk verslag op dat bij het bestuurlijk, beleidsbepalend of toezichthoudend orgaan wordt ingediend. In het verslag worden alle door de actuariële functie vervulde taken en de resultaten daarvan gedocumenteerd en worden duidelijk alle eventuele tekortkomingen aangegeven, alsook aanbevelingen gedaan met betrekking tot de wijze waarop deze tekortkomingen zouden moeten worden verholpen. 41

42 Wat is er anders bij zorg? 42

43 Zorg ten opzichte van andere branches Premie misschien nog wel belangrijker dan Technische Voorzieningen? Inzet kapitaal Acceptatieverplichting/Antiselectie Technische Voorzieningen: Data (externe partijen!) Gevoeligheidsanalyses Adequaat vastgesteld: Wat heb je gedaan om dit te kunnen zeggen? Ten opzichte van andere branches (en specifiek leven) grote impact op totale SCR Herverzekering??? Zorg specifieke risico-mitigerende maatregelen 43

44 Vragen (voor zover nog niet gesteld)? 44

45 Stellingen

46 Het panel Arvid de Bruin KPMG Geert Dozeman - DNB Willem van Duijn CZ Jules Krijgsman van Spangenberg PwC

47 1 De actuariële functie is ook eerstelijns

48 2 De externe accountant kan/moet in de praktijk voor een belangrijk deel leunen op het werk van de AF

49 3 De leidraad voor het AF rapport van het KAG is veel te ingewikkeld voor toepassing door zorgverzekeraars

50 4 Het vier-ogen principe in de 1 e lijn is niet nodig want de 2 e lijn kijkt er nog naar

51 Zorgverzekeraars kunnen prima 5 zonder actuariële functie

52 6 De actuarieel functiehouder is ook verantwoordelijk voor de nietverzekeringstechnische data

53 Borreltijd