dr. Katrien Antonio en dr. Richard Plat AAG RBA
|
|
- Hanne Groen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 dr. Katrien Antonio en dr. Richard Plat AAG RBA 1
2 Micro-Level Stochastic Loss Reserving Katrien Antonio (UvA) Richard Plat (Richard Plat Consultancy) 2
3 Agenda Introductie Schadereservering Huidige technieken Individuele data Stochastische schadereservering op microniveau Resultaten Conclusies 3
4 Introductie Mede door de introductie van Solvency 2 is de aandacht van verzekeraars voor risicomanagement en marktwaardering de laatste jaren sterk toegenomen. Het projecteren van toekomstige kasstromen en de bijbehorende onzekerheid wordt daardoor steeds belangrijker. De vraag rijst dan of de huidige technieken hiervoor nog verbeterd kunnen worden. Hiertoe hebben wij een nieuwe methodiek voor stochastische schadereservering geïntroduceerd. 4
5 Schadereservering huidige technieken (1) De schadevoorziening is gebaseerd op twee soorten incomplete claims: IBNR: Incurred But Not Reported RBNS: Reported But Not Settled Vrijwel alle hedendaags gebruikte technieken worden toegepast op data die geaggregeerd wordt in een schadedriehoek. De aggregatie vindt plaats per schadejaar en ontwikkelingsjaar. De huidige technieken (bijv. Chainladder) zijn erop gericht om door middel van extrapolatie de rest van de driehoek te vullen. 5
6 Schadereservering huidige technieken (2) Echter, dit geeft een aantal issues, waarover al een hele literatuur op zichzelf is verschenen. Vaak zijn er nuttige aanvullingen mogelijk op de Chain Ladder methode, maar daar kan meestal maar één van de vele issues mee opgelost worden. Maar belangrijker nog, er is veel zinvolle en beschikbare data op individueel niveau die niet gebruikt wordt. 6
7 Individuele data (1) Afwikkelingsproces van een individuele schade: Schade Betalingen Melding Afsluiting t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 IBNR RBNS 7
8 Individuele data (2) Databases van verzekeraars bevatten gedetailleerde informatie over het afwikkelingsproces van historische en huidige schades: Exposure, aantal claims Reporting delay, ontwikkelingsproces schades Betalingen Verklarende variabelen (bijv. geboekte voorzieningen) Dus waarom zouden we deze data niet gebruiken? Hiertoe hebben we een stochastisch model op het niveau van individuele schades (microniveau) ontwikkeld. 8
9 Stochastische schadereservering op microniveau (1) Een stochastisch model op microniveau heeft veel voordelen, oa: Flexibiliteit Verklarende variabelen kunnen meegenomen worden (bijv. geboekte voorziening, kalenderjaar, eigen risico, maximum uitkering) Geen robuustheidsproblemen of overparametrisatie Sterke punten van het artikel: Modelleren op microniveau werd gesuggereerd door onder meer England & Verrall, maar niet eerder uitgewerkt Realistische data, uit de Nederlandse markt 9
10 Stochastische schadereservering op microniveau (2) Het model bestaat uit 4 onderdelen: Reporting delay Aantal IBNR schades Afwikkelingsproces Betalingen De stochastische modellen gebruikt bij deze onderdelen worden geschat op basis van de individuele data. Alle processen zijn gefit en gesimuleerd in SAS. 10
11 Stochastische schadereservering op microniveau (3) Reporting delay Reporting delay is een éénmalig event die gemodelleerd kan worden aan de hand van survival analysis. Gebruikt is een mixture van een Weibull en 9 ontaarde verdelingen. Fit Reporting Delay - 'Material' Fit Reporting Delay - 'Injury' Density Weibull / Degenerate Observed Density Weibull / Degenerate Observed In months since occurrence In months since occurrence 11
12 Stochastische schadereservering op microniveau (4) Aantal (IBNR) schades Poisson proces met stuksgewijs constante intensiteit. Dit proces is gefit, conditioneel op het gegeven dat de schade reeds gemeld is. Simulatie van aantal IBNR claims is eenvoudig. 12
13 Stochastische schadereservering op microniveau (5) Afwikkelingsproces Gemodelleerd op basis van het raamwerk van terugkerende gebeurtenissen. Onderscheid tussen de volgende (recurrent) events : Type 1: afsluiting zonder betaling Type 2: afsluiting met betaling (op hetzelfde tijdstip) Type 3: tussentijdse betaling (zonder afsluiting) Gemodelleerd op basis van een stuksgewijs constant (en Weibull) specificatie voor de hazard rate per type event. Als de hazard rate beschikbaar is, kan eenvoudig de tijd tot en het type van een volgend event gesimuleerd worden. 13
14 Stochastische schadereservering op microniveau (6) Betalingen Verschillende verdelingen onderzocht, lognormale verdeling gaf de beste fit. Ontwikkelingsperiode en geboekte voorziening als verklarende variabelen opgenomen. 14
15 Resultaten (1) De resultaten van het model zijn getest en vergeleken met de huidige methoden op basis van een out-of-sample test. Voor een aansprakelijkheidsportefeuille (gesplitst in letsel en materieel) is de reserve per berekend op basis van data t/m Vervolgens zijn de uitkomsten van de modellen vergeleken met de daadwerkelijke realisaties (in de periode tot en met ). 15
16 Resultaten (2) Materiële schades Individueel Model Geaggregeerd Model - Overdispersed Poisson Geaggregeerd Model - Lognormal Frequency verw achting realisatie Frequency verw achting realisatie Frequency verw achting realisatie Reserve Reserve Reserve Conclusie: performance individueel model beter, en de vorm van de verdeling realistischer. 16
17 Resultaten (3) Letsel schades Individueel Model Geaggregeerd Model - Overdispersed Poisson Geaggregeerd Model - Lognormal Frequency verw achting realisatie Frequency verw achting realisatie Frequency verw achting realisatie Reserve Reserve Reserve Conclusie: performance individueel model beter, en de vorm van de verdeling realistischer. 17
18 Conclusie In deze presentatie en bijbehorende artikel is een nieuw model geïntroduceerd voor stochastische schadereservering, op basis van modellering op microniveau. Het model maakt beter gebruik van de beschikbare data en omzeilt issues die er bestaan bij methoden op basis van geaggregeerde data. Een out-of-sample test laat zien dat voor de betreffende portefeuilles het model een betere performance en realistischere verdelingen geeft dan de traditionele technieken. 18
19 Verder onderzoek Het artikel stimuleert verder onderzoek naar het potentieel van micro-level data. Bijv. Antonio & Borgers (2011), een niet-parametrische bootstrap techniek voor individuele schade data (inclusief IBNR). Gebruik van extreme waarden technieken bij schadereservering? Potentieel voor AOV data? Recurrent episodes in plaats van recurrent events, graad van arbeidsongeschiktheid eveneens modelleren. Mogelijkheden voor de herverzekeraar? 19
20 Micro-Level Stochastic Loss Reserving Katrien Antonio (UvA) Richard Plat (Richard Plat Consultancy) 20
Single and Multi-Population Mortality Models for Dutch Data
Single and Multi-Population Mortality Models for Dutch Data Wilbert Ouburg Universiteit van Amsterdam 7 Juni 2013 Eerste begeleider: dr. K. Antonio Tweede begeleider: prof. dr. M. Vellekoop Wilbert Ouburg
Nadere informatieSchatten van reserve-risico voor niet-levensverzekeringen bij Solvency II
Schatten van reserve-risico voor niet-levensverzekeringen bij Solvency II J.P. Kunst ABSTRACT Met de invoering van Solvency II is de nadruk voor het bepalen van reserves van een ultieme horizon naar een
Nadere informatieTabel 1: Algemene gegevens van de ondernemingen waarop de aanvraag van de ondernemingsspecifieke parameters (USP s) betrekking heeft.
Tabel 1: Algemene gegevens van de ondernemingen waarop de aanvraag van de ondernemingsspecifieke parameters (USP s) betrekking heeft. Algemene gegevens 1 Statutaire naam en relatienummer van de onderneming
Nadere informatieDoor Hans Waszink Drs. Hans Waszink AAG is eigenaar van Waszink Actuarieel Advies B.V.
Standaard en Interne Modellen onder Solvency II Hoe een intern model kan bijdragen tot beter risicobeheer Door Hans Waszink Drs. Hans Waszink AAG is eigenaar van Waszink Actuarieel Advies B.V. Inleiding
Nadere informatie3 november 2014. Inleiding
3 november 2014 Inleiding In 2006 publiceerde het KNMI vier mogelijke scenario s voor toekomstige veranderingen in het klimaat. Het Verbond van Verzekeraars heeft vervolgens doorgerekend wat de verwachte
Nadere informatieFiguur 1. Schematisch overzicht van de structuur van het twee-stadia recourse model.
Samenvatting In dit proefschrift worden planningsproblemen op het gebied van routering en roostering bestudeerd met behulp van wiskundige modellen en (numerieke) optimalisatie. Kenmerkend voor de bestudeerde
Nadere informatieKlimaatverandering & schadelast. April 2015
Klimaatverandering & schadelast April 2015 Samenvatting Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek, onderdeel van het Verbond, heeft berekend in hoeverre de klimaatscenario s van het KNMI (2014) voor klimaatverandering
Nadere informatieNationale Staat: Zorg
Nationale Staat: Zorg SAMENVATTING 1 Doel Het Nederlandse zorgstelsel is onder meer door het vereveningssysteem uniek in Europa en mede hierom is deze nationale staat ontwikkeld. Het doel van deze nationale
Nadere informatieNieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis
Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Peter Vlaar Hoofd ALM modellering APG VBA ALM congres 5 november 2009 Agenda Karakteristieken van de kredietcrisis? Hoe kunnen we
Nadere informatieHet MaDeSi project: Maintenance Decision Support & Simulation. Wim Lammen (NLR) AMC Seminar, Amsterdam 8 november 2017
Het MaDeSi project: Maintenance Decision Support & Simulation Wim Lammen (NLR) AMC Seminar, Amsterdam 8 november 2017 MaDeSi: doelstelling Ontwikkeling van generieke methodiek (+ proof of concept) Simulatie
Nadere informatieCommissie Sterfte Onderzoek
Prof.dr.ir. M.H. Vellekoop Drs. E.B.B. Kromme AAG Inhoud 1. Achtergrond: opdracht CSO en Werkgroep 2. Modelstructuur en eigenschappen 3. Gebruik: als (best estimate) statische prognosetafel als stochastische
Nadere informatieKijken in een glazen bol Voorspellen van IBNR schade
Manja van der Meer Kijken in een glazen bol Voorspellen van IBNR schade Doctoraalscriptie, verdedigd op 4 augustus 2006 Afstudeerdocent: Prof. Dr. L.C.M. Kallenberg Afstudeerbegeleider: Dr. E.W. van Zwet
Nadere informatieRisicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II
Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II AG Commissie ERM Leidraad: overzicht wetgeving en vereisten Introductie In dit document is een overzicht opgenomen van de vereisten aan de risicomanagement
Nadere informatieGriepepidemie. Modelleren B. Javiér Sijen. Janine Sinke
Javiér Sijen Janine Sinke Griepepidemie Modelleren B Om de uitbraak van een epidemie te voorspellen, wordt de verspreiding van een griepvirus gemodelleerd. Hierbij wordt zowel een detailbenadering als
Nadere informatiePrognosetafel AG2016 1
1 Agenda 15.00 15.20 uur Inleiding Prognosetafel AG2016 15.20 16.00 uur Technische toelichting Prognosetafel AG2016 16.00 16.30 uur Vragen 16.30 16.35 uur Uitreiking rapport 16.35 17.00 uur Pauze 17.00
Nadere informatieKantoorruimte is simpelweg te duur om verloren te laten gaan aan ongebruikte toiletten technische studie Kurt Van Hautegem Wouter Rogiest
Kantoorruimte is simpelweg te duur om verloren te laten gaan aan ongebruikte toiletten technische studie Kurt Van Hautegem Wouter Rogiest In dit document geven we een korte toelichting bij de aannames
Nadere informatiePrincipe Maken van een Monte Carlo data-set populatie-parameters en standaarddeviaties standaarddeviatie van de bepaling statistische verdeling
Monte Carlo simulatie In MW\Pharm versie 3.30 is een Monte Carlo simulatie-module toegevoegd. Met behulp van deze Monte Carlo procedure kan onder meer de betrouwbaarheid van de berekeningen van KinPop
Nadere informatieAudit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II
Confidentieel 1 Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II 1 Inleiding Instellingen die op grond van art. 112, 230 of 231 van de Solvency II richtlijn (richtlijn 2009/139/EC)
Nadere informatieRisicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II
Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Hoofdindeling: Leidraden Opgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM) Vastgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM)
Nadere informatieStatistische Valkuilen in Solvency II. Miriam Loois
Statistische Valkuilen in Solvency II Miriam Loois Statistiek Vinden mensen moeilijk en saai Tegen intuïtief Een moeder heeft twee kinderen, een ervan is een jongen. Wat is de kans dat de ander ook een
Nadere informatieHOOFDTAKEN VAN DE ACTUARIËLE FUNCTIE
HOOFDTAKEN VAN DE ACTUARIËLE FUNCTIE 1. Actuariële functie ADDACTIS Worldwide heeft ervaren en gekwalificeerde consultants die u kunnen ondersteunen bij de acuariële functie. De steun die kan worden geboden
Nadere informatieInhoud. Data. Analyse van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox
van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox Bram Ramaekers Bianca de Greef KEMTA Masterclass Inhoud Data Kaplan-Meier curve Hazard rate Log-rank test Hazard ratio Cox regressie
Nadere informatiestimuleert ondernemerschap BRochure HENRY
BRochure HENRY 2015/2016 DreamStorm presenteert HENry het train de trainer programma Onderwijs & Ondernemen voor docenten Het Train de Trainer programma Onderwijs & Ondernemen is een 12-uurs E- learning
Nadere informatiejaar ASTIN verleden heden toekomst
50 jaar ASTIN verleden heden toekomst INHOUD 50 jaar ASTIN 2 4 8 10 14 18 20 24 28 32 36 38 41 44 48 50 54 56 Voorwoord door Jan-Huug Lobregt Een terugblik op Astin en op actuariële ontwikkelingen ASTIN,
Nadere informatieVeranderingen in toezicht en risicomanagement. Emiel Roozen CFO Delta Lloyd Groep
Veranderingen in toezicht en risicomanagement Emiel Roozen CFO Delta Lloyd Groep ACIS- UvA symposium, 6 september 2012 Agenda I. Turbulente marktomstandigheden II. Toegenomen levensverwach8ng III. Rentecurves
Nadere informatieSummary in Dutch 179
Samenvatting Een belangrijke reden voor het uitvoeren van marktonderzoek is het proberen te achterhalen wat de wensen en ideeën van consumenten zijn met betrekking tot een produkt. De conjuncte analyse
Nadere informatieOntwikkeling schademarkt
Ontwikkeling schademarkt Waardering Technische Voorzieningen SII Michiel van Dellen & Harold Hendriks DNB heeft zorgen over de Schadesector FD 26-11-2014: Voor verzekeraars zijn er geen eenvoudige oplossingen
Nadere informatieVerbeterde afsprakenplanning voor patiënt en gipsverbandmeester
Verbeterde afsprakenplanning voor patiënt en gipsverbandmeester Maartje van de Vrugt, Petra Matel, Richard J. Boucherie, Peter van Engelen, Tiny Beukman en John de Laat. De gipsverbandmeesters van het
Nadere informatieStochastische grafen in alledaagse modellen
Stochastische grafen in alledaagse modellen Ionica Smeets en Gerard Hooghiemstra 27 februari 2004 Stochastische grafen zijn grafen waarbij het aantal kanten bepaald wordt door kansverdelingen. Deze grafen
Nadere informatieA network approach to interrelated insurance risk. Ted van der Aalst
A network approach to interrelated insurance risk Ted van der Aalst Kunnen we netwerken gebruiken om cyberverzekeringen te modelleren? Ted van der Aalst Cyberrisico - Problemen Onderlinge afhankelijkheid
Nadere informatie9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende?
9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation Is sturen op budget voldoende? Nieuwe ontwikkelingen om de resultaten te volgen! Nicole Claassen Gianni Piazza Performanagement Introductie Performanagement
Nadere informatieHealth Impact Assessment & Kosten-Baten analyse. Tim Meijster
Health Impact Assessment & Kosten-Baten analyse Tim Meijster Samenwerking Nick Warren, Health and Safety Laboratory, UK Dick Heederik, Institute for Risk Assessment Sciences Erik Tielemans, TNO Kwaliteit
Nadere informatieModelmatige analyse van het Bindend Studieadvies
Modelmatige analyse van het Bindend Studieadvies Rijksuniversiteit Groningen Casper Albers, Hans Beldhuis, Carlien Vermue, Taco de Wolff DAIR Kennissessie, november 2014 Doel kennissessie 1 Inleiding geven
Nadere informatieTijdreeksanalyse in verkeersveiligheidsonderzoek met behulp van state space methodologie
Samenvatting Tijdreeksanalyse in verkeersveiligheidsonderzoek met behulp van state space methodologie In dit proefschrift wordt een aantal studies gepresenteerd waarin tijdreeksanalyse wordt toegepast
Nadere informatieMonte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van
Waarom gebruiken we Monte Carlo analyses? Bert Brandts Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van gebeurtenissen kunnen een bruikbaar instrument zijn om de post Onvoorzien
Nadere informatieStudie over de stijging van de schades in functie van de leeftijd in de hospitalisatieverzekeringen
Studie over de stijging van de schades in functie van de leeftijd in de hospitalisatieverzekeringen Eindverhandeling in het kader van de Master na Master in de Actuariële Wetenschappen - Academiejaar 2011-2012
Nadere informatieBETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT. S.A.R. Bus
BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT S.A.R. Bus WAAR DENK JE AAN BIJ BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN? Wie van jullie gebruikt betrouwbaarheidsintervallen? WAAROM BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN???
Nadere informatieMacromodellen: Hoe verder?
Macromodellen: Hoe verder? Free Huizinga KNAW, Amsterdam 20 juni 2011 Economische crisis Vertrouwen in (macro-) economen gedaald Vertrouwen van (macro-) economen in eigen kunnen gedaald Hoe verder? Vul
Nadere informatie4.1 Simulatie in de analysefase
1 Bijlage 4 Simulatietechnieken Simulatie is een toetstechniek waarmee door middel van het nabootsen van een bepaalde situatie (bijvoorbeeld een herontworpen bedrijfsproces) in een afgeschermde omgeving
Nadere informatieKosten-baten analyse in de arbeidshygiëne
in de arbeidshygiëne De kosteneffectiviteit van beheersmaatregelen tegen luchtwegziekten onder bakkerijmedewerkers. 28 maart 2012 2 Inhoud van deze presentatie Waarom kosten-baten analyse? Kwalificaties
Nadere informatieAardbevingen en gaswinning. Bernard Dost KNMI
Aardbevingen en gaswinning Bernard Dost KNMI Aardbevingen in Nederland (1300-2013) Natuurlijke aardbevingen Rood: 1980-2013 Roze: 1904-1980 Licht roze: 1986
Nadere informatiePE Bijeenkomst Prognosetafel AG2016
PE Bijeenkomst Prognosetafel AG2016 1 Inhoud 1. Datasets en Databewerking 2. Modelstructuur en eigenschappen 3. Correlaties 4. Vergelijking met AG2014 5. Gebruik: als (best estimate) statische prognosetafel
Nadere informatieVerzekeraars en klimaatverandering. Timo Brinkman 20 april 2016
Verzekeraars en klimaatverandering Timo Brinkman 20 april 2016 Agenda Wat doen het Verbond en de verzekeraars? Welke schades zien verzekeraars? Climate Two Degrees Gezamenlijk risicomanagement: Techniek
Nadere informatieBacktesten met een rollende horizon. Miriam Loois
Backtesten met een rollende horizon Miriam Loois Backtesten met een rollende horizon Het onderwerp van het artikel is backtesten met een rollende horizon..maar eigenlijk gaat het over falende intuïtie
Nadere informatieKosten-baten analyse met behulp van health impact assessment
Kosten-baten analyse met behulp van health impact assessment Effectiviteit van beheersmaatregelen ter verlaging van gezondheidsklachten onder bakkers Birgit van Duuren 2 Inhoud van deze presentatie Waarom
Nadere informatieMarktrisico Non-life risico Tegenpartij kredietrisico Operationeel risico Correlatie effecten totaalniveau 500,0% 400,0% 300,0% 200,0% 100,0% 0,0%
Aan: Van: Directie, XYZ verzekeraar Arcturus Datum: 25 oktober 2010 Betreft: Rapportage QIS 5 op basis boekjaar 2009 (FICTIEF) Management Samenvatting DNB heeft in augustus 2010 verzekeraars gevraagd om
Nadere informatieDe Solvency II risicomarge voor Schade: een vergelijking van vier berekeningsmethodes
De Solvency II risicomarge voor Schade: een vergelijking van vier berekeningsmethodes Paulien van de Hoef Studentnummer 6353924 14-8-2011 1 Inhoud 1 Voorwoord... 4 2 Inleiding... 5 3 Reserveren bij schadeverzekeraars...
Nadere informatieEen illiquiditeitspremie bij de waardering van verzekeringsverplichtingen
drs. Jenneke Meijer Scriptie Jenneke Meijer 27 mei 2011 Onder begeleiding van: Prof. dr. ir. M. H. Vellekoop Prof. dr. R Kaas Drs. P. ter Berg Dr. W. J. Willemse Een illiquiditeitspremie bij de waardering
Nadere informatieNationale Staat: Zorg
Nationale Staat: Zorg Samenvatting 1 Doel Het Nederlandse zorgstelsel is onder meer door het vereveningssysteem uniek in Europa en mede hierom is deze nationale staat ontwikkeld. Doel is inzicht krijgen
Nadere informatieHet schatten van een kansverdeling uit een rij met data.
KPI S MET WEIBULL Het schatten van een kansverdeling uit een rij met data. Hoe vaak komt het niet voor dat er gegevens beschikbaar zijn om kpi's mee te berekenen? Een setje data met levertijden, doorlooptijden,
Nadere informatieREACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH
Meetgegevens zijn nuttig onder REACH Maar... Blootstellingschatting g onder REACH Schatten of meten? Voorkeur kwaliteit Efficientie/gemaki Goede Betrouwbaar Hoog Metingen Representatief Stof zelf Voldoende
Nadere informatieVergelijking verzekeringen voor avontuurlijke reizen in het buitenland Special ISIS - Globetrotter - Lang op Reis
Vergelijking verzekeringen voor avontuurlijke reizen in het buitenland Special ISIS - Globetrotter - Lang op Reis Een lange reis maken is natuurlijk een prachtige ervaring. Maar hoe zorg je dat je goed
Nadere informatieEnergy Balance Assessment Tool
Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Verbruik van verschillende soorten energie in de waterkringloop: een Excel tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Waarom is EBAT
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Het voornaamste doel van dit proefschrift is nieuwe methoden te ontwikkelen en te valideren om de effectiviteit van customization te kunnen bepalen en hoe dataverzameling kan worden verbeterd. Om deze
Nadere informatieSamenvatting Nederlands
Samenvatting Nederlands 178 Samenvatting Mis het niet! Incomplete data kan waardevolle informatie bevatten In epidemiologisch onderzoek wordt veel gebruik gemaakt van vragenlijsten om data te verzamelen.
Nadere informatieVerkeersmodel op maat: sneller en beter
Verkeersmodel op maat: sneller en beter Door veel meer data naar veel betere antwoorden Wim van der Hoeven Nationaal Verkeerskunde Congres Nieuwegein, 2 november 2011 Situatie In Nederland relatief veel
Nadere informatieArbeidsongeschiktheid onder zelfstandigen in Nederland: de feiten op een rij
Arbeidsongeschiktheid onder zelfstandigen in Nederland: de feiten op een rij Laura Spierdijk University of Groningen May 2016 Inleiding (1) Zelfstandigen zijn sinds augustus 2004 niet meer verplicht verzekerd
Nadere informatieHet potentieel van zonnepanelen toegepast op geluidsschermen langs de Rijkswegen Auteur: Sander Meppelink (2015)
Het potentieel van zonnepanelen toegepast op geluidsschermen langs de Rijkswegen Auteur: Sander Meppelink (2015) Dit document is een Nederlandstalige samenvatting van de (Engelstalige) master thesis The
Nadere informatieMaakt uw organisatie al optimaal gebruik van de diensten van Schadegarant & Glasgarant?
Maakt uw organisatie al optimaal gebruik van de diensten van Schadegarant & Glasgarant? Dossierverrijking Schadegarant en Glasgarant Schademelding Aanmaken in exchange Schadegarant en Glasgarant Dekkingsverificatie
Nadere informatieConclusies. Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes. KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.
Lotos-Euros v1.7: validatierapport voor 10 en bias-correctie Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.nl Conclusies Bias-correctie:
Nadere informatieModelleren van onzekerheid, met zekerheid!
Modelleren van onzekerheid, met zekerheid! Vergroting van betrouwbaarheid in verkeersmodellen in een onbetrouwbaar systeem Introductie Verkeersmodellen maar waarom? Niet alles in de werkelijkheid testen!
Nadere informatieIntroductie Prognosetafel AG2014 Effect voorziening zeer beperkt, kostendekkende premie neemt wel toe
Introductie Effect voorziening zeer beperkt, kostendekkende premie neemt wel toe Op dit moment is de de overlevingstafel waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen waarderen. Deze overlevingstafel houdt
Nadere informatieItem-responstheorie (IRT)
Item-responstheorie (IRT) niet direct voor een dubbeltje, maar wel erg cool op het podium Ruth van Nispen 1 Caroline Terwee 2 1 Afdeling Oogheelkunde 2 Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch
Nadere informatieToolbox 11: Registratie ongevallen en incidenten
38 Toolbox 11: Registratie ongevallen en incidenten De Provincie doet zoveel mogelijk om het werken bij PWD zo veilig mogelijk te maken. Toch kunnen altijd situaties ontstaan dat er tóch ongevallen (met
Nadere informatieSimulatie als hulpmiddel bij het creëren van lean zorgprocessen in het UMCG
Simulatie als hulpmiddel bij het creëren van lean zorgprocessen in het UMCG Durk-Jouke van der Zee Peer Goudswaard Lean zorgproces? Lean Lean is Loving is MeanCare Lean is minder waardeloze momenten Complex
Nadere informatieExtrapolatie van de waterstand in het Waddengebied
Extrapolatie van de waterstand in het Waddengebied Henk van den Brink KNMI 8 juli 2015 Probleemstelling De onzekerheid in de extrapolatie is ongewenst groot bij het gebruik van een 3-parameter (Extreme
Nadere informatieInfoPaper ǀ Maart Compliance-raamwerk borgt de datakwaliteit
InfoPaper ǀ Maart 2017 Compliance-raamwerk borgt de datakwaliteit INLEIDING Steeds meer organisaties in de verzekeringsbranche innoveren met datagestuurde-toepassingen en de mogelijkheden van Big Data.
Nadere informatieSamenvatting (in Dutch)
Samenvatting (in Dutch) Geordende latente klassen modellen voor nonparametrische itemresponstheorie Een geordend latente klassen model kan als een nonparametrisch itemresponstheorie model beschouwd worden.
Nadere informatieInterne Modellen vragen en antwoorden (Q&A) Juni 2012
Interne Modellen vragen en antwoorden (Q&A) Juni 2012 Categorie Nr Vraag Datum Diversificatie 1 Hoe kan men diversificatieeffecten binnen een intern model onderbouwen in lijn met de voorwaarden die daaraan
Nadere informatieIFM workshop Amsterdam Business School. Den Haag, 23 februari 2015
IFM workshop Amsterdam Business School Den Haag, 23 februari 2015 Inhoud Workshop Management visie Loss Reserving met IFM o IFM theoretische basis o IFM step by step oifm aan de slag met uitkomsten o Achtergrond
Nadere informatieModelonzekerheid in GeoTOP
Modelonzekerheid in GeoTOP TNO Geologische Dienst Nederland Versiehistorie Documentversie GeoTOP versie Toelichting 24 juni 2014 GeoTOP v1.2 De in dit document beschreven modelonzekerheid is opgenomen
Nadere informatieStochastische Modellen in Operations Management (153088)
S1 S2 X ms X ms Stochastische Modellen in Operations Management (153088) R1 S0 240 ms Ack Internet R2 L1 R3 L2 10 ms 1 10 ms D1 Richard Boucherie Stochastische Operations Research TW, Ravelijn H 219 http://wwwhome.math.utwente.nl/~boucherierj/onderwijs/153088/153088.html
Nadere informatieRoutekeuze modellen voor fietsers. Danique Ton Oded Cats Dorine Duives Serge Hoogendoorn 30 November 2017
Routekeuze modellen voor fietsers Danique Ton Oded Cats Dorine Duives Serge Hoogendoorn 30 November 2017 Waarom routekeuze modellen voor fietsers? Om het gedrag beter te begrijpen Welke factoren beïnvloeden
Nadere informatieHeeft u uw keuze al gemaakt? Ontwikkelingen in keuzemodellen. Gerard de Jong Significance, ITS Leeds en NEA
Heeft u uw keuze al gemaakt? Ontwikkelingen in keuzemodellen Gerard de Jong Significance, ITS Leeds en NEA Inhoud 1. Keuzemodellen in soorten en maten 2. RUM (random utility model) 3. GEV (generalised
Nadere informatieXedule: stimulator en simulator voor de verbetering van plannen én roosteren
Xedule: stimulator en simulator voor de verbetering van plannen én roosteren dr. ir. P.J.A. (Peter) Verdaasdonk 1 Agenda Introductie Onderwijslogistiek Wat is het? Plannen versus roosteren Werken met onzekerheid
Nadere informatieInhoud. Humane risico-evaluatie. Probleemstelling. Probleemstelling. Probleemstelling. Page 1. Probabilistische Humane Risicoanalyse in Bodemsanering
Inhoud Probabilistische Humane Risicoanalyse in Bodemsanering Frederik Verdonck, K. Maes, A. Vandercappellen, H. De Lembre, P.A. Vanrolleghem & M. Vangheluwe Doelstelling Denken vanuit onzekerheid Methodologie
Nadere informatieTentamen Biostatistiek 3 / Biomedische wiskunde
Tentamen Biostatistiek 3 / Biomedische wiskunde 25 maart 2014; 12:00-14:00 NB. Geef een duidelijke toelichting bij de antwoorden. Na correctie liggen de tentamens ter inzage bij het onderwijsbureau. Het
Nadere informatieS n = tijdstip van de n-de gebeurtenis, T n = S n S n 1 = tijd tussen n-de en (n 1)-de gebeurtenis.
HET POISSON PROCES In veel praktische toepassingen kan het aaankomstproces van personen, orders,..., gemodelleerd worden door een zogenaamd Poisson proces. Definitie van een Poisson proces: Een Poisson
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29754 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29754 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Cao, Lu Title: Biological model representation and analysis Issue Date: 2014-11-20
Nadere informatieDe Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing
De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing dr. Jasper Dekkers Afdeling Ruimtelijke Economie, vrije Universiteit amsterdam Korte introductie Economie Geo
Nadere informatieWaarom testen? Het draait allemaal om: - winst marge - klant tevredenheid - product inzicht (van productie tot eind gebruiker)
Waarom testen? Zorgen dat het ontwikkelde product geschikt is voor zijn einddoel Minimale transportschade, waardoor minder beschadigde producten bij einddoel Voorkomen van schade claims en juridische kosten
Nadere informatieKaraterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld
Karaterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld Kenniscentrum RIWE (Risk Assessment in the Work Environment) Tim Meijster Department of Food & Chemical
Nadere informatieSamenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T
A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05
Nadere informatieTowers Watson Replica. Complexe modellen eenvoudig gemaakt
Towers Watson Replica Complexe modellen eenvoudig gemaakt Towers Watson Replica Complexe modellen eenvoudig gemaakt Regelgeving verhoogt de druk De huidige regelgeving verhoogt de druk op verzekeraars
Nadere informatieALM en het nieuwe pensioencontract. Theo Nijman 17 December 2010
ALM en het nieuwe pensioencontract Theo Nijman 17 December 2010 Agenda Schets structuur nieuwe pensioencontracten Mogelijke ontwikkeling toezichtsmodel ALM toepassingen voor nieuwe contract en uitdagingen
Nadere informatieTechnische keuzes Management Informatie Systeem MeanderGroep
Technische keuzes Management Informatie Systeem MeanderGroep Dit document beschrijft de keuzes die gedaan worden ten aanzien van de hard en software voor het Management Informatie Systeem. Voor de presentatielaag
Nadere informatieStochastiek 2. Inleiding in the Mathematische Statistiek. staff.fnwi.uva.nl/j.h.vanzanten
Stochastiek 2 Inleiding in the Mathematische Statistiek staff.fnwi.uva.nl/j.h.vanzanten 1 / 12 H.1 Introductie 2 / 12 Wat is statistiek? - 2 Statistiek is de kunst van het (wiskundig) modelleren van situaties
Nadere informatieKoppeling Staatsexamens NT2 aan het Europees Raamwerk (ERK)
Koppeling Staatsexamens NT2 aan het Europees Raamwerk (ERK) De standaardisatiefase uitgelicht Laura van Hofwegen 2009-2010, uitgevoerd i.s.m. Henk Kuijper en Matthieu Brinkhuis Inleiding Aan de orde komen:
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
In dit proefschrift worden een aantal psychometrische methoden beschreven waarmee de accuratesse en efficientie van psychodiagnostiek in de klinische praktijk verbeterd kan worden. Psychodiagnostiek wordt
Nadere informatieRisicomanagement in de energiesector
De invloed van (project)leiderschap en cultuur Amersfoort 11 januari 2010 Marco Kuijpers Agenda 1. Introductie 2. Case 1 3. Case 2 4. Case 3 5. Conclusie 2 1. Introductie Managing partner Twynstra Gudde:
Nadere informatieClima V en Stresstest Schade. Gerlof Wiersma en Michiel van Dellen Verzekeringsmiddag Bussum, 25 april 2018
Clima V en Stresstest Schade Gerlof Wiersma en Michiel van Dellen Verzekeringsmiddag Bussum, 25 april 2018 Agenda Klimaatrisico s voor schadeverzekeraars (Gerlof Wiersma) Verder kijken dan je SCR lang
Nadere informatieZo geldt voor o.o. continue s.v.-en en X en Y dat de kansdichtheid van X + Y gegeven wordt door
APP.1 Appendix A.1 Erlang verdeling verdeling met parameters n en λ Voor o.o. discrete s.v.-en X en Y geldt P (X + Y = z) =P (X = x 1 en Y = z x 1 )+P(X = x en Y = z x )+... = P (X = x 1 )P (Y = z x 1
Nadere informatieGegevensverwerving en verwerking
Gegevensverwerving en verwerking Staalname - aantal stalen/replicaten - grootte staal - apparatuur Experimentele setup Bibliotheek Statistiek - beschrijvend - variantie-analyse - correlatie - regressie
Nadere informatieDe dynamica van een hertenpopulatie. Verslag 1 Modellen en Simulatie
De dynamica van een hertenpopulatie Verslag Modellen en Simulatie 8 februari 04 Inleiding Om de groei van een populatie te beschrijven, kunnen vele verschillende modellen worden gebruikt, en welke meer
Nadere informatieDe kwestie van opties en garanties
De kwestie van opties en garanties Een consistente waardering voor alle toepassingen Verzekeringsproducten worden vaak gekenmerkt door garanties of opties die contractueel door de verzekeraar zijn toegezegd
Nadere informatieqis4 legt de risico s van verzekeraars langs de meetlat
Afgelopen zomer hebben maar liefst 125 Nederlandse verzekeraars vrijwillig de impact van een conceptversie van een nieuw Europees kapitaalraamwerk (Solvency ii) op hun financiële positie berekend. Uit
Nadere informatieGood practice Kostentoerekening. Good practice Kostentoerekening
Good practice Kostentoerekening Inleiding Dit document bevat een good practice ten aanzien van het onderwerp kostentoerekening. De geformuleerde standpunten vormen een nadere concretisering van de vigerende
Nadere informatieDCTF Jaarcongres, 23 juni 2010, Amrâth Hotel Lapershoek te Hilversum Rapport over deelsessie II: Risico management in klinisch onderzoek
DCTF Jaarcongres, 23 juni 2010, Amrâth Hotel Lapershoek te Hilversum Rapport over deelsessie II: Risico management in klinisch onderzoek Nellie Kraaijeveld, Rikard Juttmann, Henk Kamsteeg, Willem Verweij,
Nadere informatieHet classificeren van hoortoestel modaliteiten m.b.v. een Big Data benadering: Latent Class Trees analyse
Het classificeren van hoortoestel modaliteiten m.b.v. een Big Data benadering: Latent Class Trees analyse Simon Lansbergen & Wouter Dreschler Motivatie // Introductie 1. Veel verschillende hoortoestellen,
Nadere informatieEvaluatie van C-ITS & AR
Evaluatie van C-ITS & AR Ronde tafel Effecten van C-ITS & Automatisch rijden Henk Taale & Hans van Lint 19 april 2016 Inhoud Context Definities Evaluatie-aanpakken De evaluatiecirkel Algemene aspecten
Nadere informatie