Dokkum, een wereldstad!

Transcriptie

1 Colofon Dokkum, n wrldstad En mondial spurtocht door Dokkum voor d hoogst gropn van ht basisondrwijs. Dit projct bstaat uit: n handliding voor docntn, vrdipingsopdrachtn voor op school dit wrkbokj voor ondrwg Dokkum, n wrldstad! En mondial spurtocht door Dokkum Tkst: Arda Oostrhoff (996) Aanpassingn: Eddy Wijnsma (t/m 004), Yolanda Guffns (005/06) n Pyk Kros, Anj Gron n Marjolin Staal (0, 03 n 04) Tkningn: Ronald Drkzn Voorblad: Vra Damhuis Id: Alic O, ducati in wrldprspctif Amstrdam Vormgving: Argiop Projctliding: Yolanda Guffns D mondial spurtocht is uitggvn door: NME-Cntrum D Klystr Trkwi 8b 904 AB Damwâld Erst uitgav juni 0 0 tkst n tkningn: Oostrhoff & Wijnsma ducativ projctn, Rard Spurtochtbokj

2

3 3 Wat is ht vrschil tussn d dingn di j hir kunt kopn n d dingn di j in gwon winkls kunt kopn? Kruis aan wat waar is: D spulln di hir wordn vrkocht o komn uit ons land. o komn uit andr landn. o komn vaak uit Drd Wrldlandn. o zijn mstal duurdr dan in d gwon winkl. o zijn mstal godkopr dan in n gwon winkl. o Als j hir its koopt vrdinn d landn waar ht vandaan komt r mr aan dan in vl andr winkls. o D vrkoprs in d wrldwinkl vrdinn zlf mr als j hun spulln koopt. Voor j d winkl uit gaat krijgt j gropj n rp chocola. J hbt straks op school d wikkl van d chocola nodig, bwaar di dus. D chocola kan j rlijk vrdln n optn. Blangrijk aanwijzingn vooraf Blijf bij lkaar n lt op ht vrkr. Nm j pn m n zt j naam op ht bokj.! Wrk zovl moglijk samn. Idr vult zijn ign bokj in, vaak zijn mrdr antwoordn moglijk. Kom j r nit uit dan sla j d vraag ovr. Achtr lk opdracht staat (binnn) of (buitn). Als r binnn staat kan j mt j gropj naar binnn. Als r buitn staat blijf j buitn n bantwoord daar d vragn di bij ht wrkblad horn. Als r achtr n wrkblad binnn staat n d winkl is gslotn do j d opdracht buitn. Als r al n gropj binnn is, wacht j tot dat gropj klaar is voordat julli naar binnn gaan. Er zijn dus nooit tw gropjs tglijk in n winkl. Sla vntul n wrkblad ovr als j vrwacht dat ht t lang gaat durn voordat julli aan d burt zijn. 3 Loop door in dzlfd richting naar ht oud Stadhuis. Wannr j mt j gropj bgonnn bnt mt wrkblad, dan bn j nu klaar mt d wandltocht! Bn j bij n andr wrkblad bgonnn dan ga j nu naar wrkopdracht ; stk bij ht oud Stadhuis ovr naar d Zijl. Als ht druk is in d winkl, ga dan nit allmaal naar binnn, maar stuur tw lrlingn naar binnn om d vragn t bantwoordn. Maak gn lawaai n kom nrgns aan als dat nit nodig is.

4 Ho j mot lopn kun j lzn in d tkst na ht pijltj. Als j d wg nit mr wt kun j ook nog op d plattgrond kijkn (in ht middn van ht bokj). Nm dit bokj na d spurtocht wr m naar school. J hbt ht nog nodig! D Wrldwinkl (binnn) Ga d winkl binnn. Kijk god wat j hir allmaal kunt kopn Kruis aan wat waar is: Ik zi: o koffi o chocola o klding o aardwrk o th o splgod o bokn o sirradn o D dingn di j hir kunt kopn kun j ook in andr winkls kopn. o D dingn di j hir kunt kopn kun j nit in andr winkls kopn. o Ik vind dit n luk winkl. o Ik vind dit gn luk winkl. o Ik bn hir wl ns gwst. o Ik bn hir nog nooit gwst. wrkblad 4 Ht mooist in dz winkl vind ik: Ht kost: Ht is gmaakt in:

5 3 o Ht mst vls komt van v uit ons ign land. o Ht mst vls komt uit ht buitnland. o Ndrlands koin tn vl gras n hooi. o Ndrlands koin tn vl krachtvor. o Vl krachvor voor ht v komt uit ht buitnland. o Vl krachtvor komt uit Ndrland zlf. o Dz slagr slacht d dirn zlf. o D dirn wordn in n slachtrij gslacht. o Dz slagr vrkoopt ook biologisch (EKO) vls. Vooraf Dz tocht laat zin hovl d inwonrs van Dokkum, dus ook julli zlf, t makn hbbn mt d rst van d wrld. Julli gaan in Dokkum n mondial spurtocht lopn. Ht woord mondiaal komt uit ht Frans: l mond n btknt: d wrld. o En karbonad is afkomstig van n varkn. o En karbonad is afkomstig van n ko. o En bifstuk is afkomstig van n varkn. o En bifstuk is afkomstig van n ko. Ht grootst dl van d wrld nomn wij d Drd Wrld. Wat is dat ignlijk d Drd Wrld? Mr dan vrtig jaar gldn hft imand di trm bdacht. Hij zi: D Erst Wrld, dat zijn wij, d rijk wstrs landn. D Twd Wrld, dat zijn d socialistisch landn (China, d Sovjt-Uni n Oost Europa). D Drd Wrld, dat zijn d arm landn. 30 Loop door in dzlfd richting n ga naar D Wrldwinkl. D vrschilln tussn d arm landn zijn vl grotr gwordn. Sommig arm landn zijn rijkr gwordn, andr armr. Ook binnn arm landn zijn soms grot vrschilln: in zo n land zijn sommig mnsn bhoorlijk rijk gwordn, maar n groot dl van d mnsn is nog rg arm. D Drd Wrld bstaat dus ignlijk ook nit mr. 3

6 Bovndin klinkt ht n btj of ht d uitslagn van n wdstrijd zijn. Maar omdat idrn daaraan gwnd is gbruikn w d trm Drd Wrld nog stds. Ook in d opdrachtn di horn bij dz tocht. slagrij widnaar (binnn) o Ik bn gk op vls. o Ik lust gn vls. o Ik bn vgtariër. D slagr vrkoopt: o paardnvls o schapnvls o struisvoglvls o koinvls o gitnvls o konijnnvls wrkblad 3 W sprkn af dat w ondr d Drd Wrld vrstaan: d landn waarin vl mnsn wonn di arm zijn. Ht zijn ongvr d wrlddln Afrika, Azië n ht zuidn van Amrika. Ls voor j gaat wandln d aanwijzingn op bladzijd n god door! 4 9

7 4 Schrijf zlf nog productn op di j in dz winkl zit, n zt rbij of z uit Ndrland of ht buitnland komn. Product: Ndrland / Buitnland Ndrland / Buitnland Stl, j gft n fstj. J mag 5 uro bstdn in dz winkl. Wat zou j kopn? Product Euro Ht STADhuis (binnn) J bnt t gast op ht Stadhuis in Dokkum. Wlkom! Wat gburt r ignlijk allmaal in ht stadhuis? Kruis aan wat waar is: o J kunt hir informati haln ovr allrli dingn. o Idrn di in Dokkum gborn wordt staat hir ingschrvn. o J kunt hir n paspoort haln. o J kunt hir gzllig n kaartj lggn. o Ambtnarn hbbn in ht Stadhuis hun wrkplk. Wat wil j drinkn? J kunt kizn uit n glas cola of chocoladmlk. Andr drankn di z ook in ht Stadhuis drinkn zijn koffi n th. Cola wordt gmaakt van d colanoot, di groit in Afrika. Koffi gmaakt van d koffiboon, di groit ook in d Drd Wrldlandn. Opdracht gaat ovr chocola. Opdracht 3 gaat ovr th. wrkblad 8 Loop door in dzlfd richting. Ga naar binnn bij Slagrij Widnaar. Kruis aan wat waar is: o Ik lust graag chocoladmlk. o Ik lust gn chocoladmlk. o Ik vind chocola hrlijk. o Ik t vaak its van chocola. o Ik zou ht rg missn als r gn chocola mr was. o Chocola wordt gmaakt van cacao. o Cacao wordt gmaakt van cacaobonn. o Cacaobonn groin in ons land. o Cacaobonn groin nit in ons land. 5

8 3 Kruis aan wat waar is: o Th wordt gmaakt van thbonn. o Th wordt gmaakt van thblaadjs. o Thblaadjs groin in ons land. o Thblaadjs groin nit in ons land. o Thblaadjs wordn vooral gplukt door misjs n vrouwn. o Thblaadjs wordn vooral gplukt door jongns n mannn. D Zuivlhov (binnn) Ho vind j ht in dz winkl ruikn? o Lkkr. o Vrmd. o Nit zo lkkr. Kijk ns rond, wat kun j hir allmaal kopn? o Kaas o Yoghurt o Olijvn o Vls o Notn o Bonbons o Zuidvruchtn wrkblad 3 Komn dz productn uit Ndrland of uit ht buitnland? Zt n rondj om ht god antwoord. Nit t lang blijvn zittn! Dnk aan d tijd. Als j ht Stadhuis vrlaat, stk j d straat ovr naar d Zijlbrug. Stop hir. Kaas Pinda s Olijvn Ndrland / Buitnland Ndrland / Buitnland Ndrland / Buitnland 6 7

9 6 Kijk van wlk matriaal ht mst splgod in d talag is gmaakt. o Ht mst splgod is van hout gmaakt. o Ht mst splgod is van kunststof (plastic) gmaakt. o Ht mst splgod is van papir of karton gmaakt. o Er wordt gn splgod vrkocht waar rubbr in vrwrkt is. o Er wordt wl splgod vrkocht waar rubbr in vrwrkt is. Ga rchtsaf d Waagstraat in (Blokkr). Loop d straat door n ga d rst straat links. Dit is d Hoogstraat. Loop door tot d winkl D Zuivlhov. Ht wapn van Dokkum, d Zijl Bovn d dur van ht oud Stadhuis zi j ht wapn van Dokkum o Ik vind ht n mooi wapn. o Ik vind ht gn mooi wapn. o En stadswapn is n soort logo van n stad. o Mnsn di in Dokkum wonn zijn trots op ht wapn. o Ik dnk dat ook d stdn in Afrika d maan in hun wapn hbbn. o Ik dnk dat d maan alln in Dokkum is. Middn op d brug staat n kunstwrk. Bkijk ht god. o Ik hou wl van kunst. o Ik hou nit van kunst. Wat dnk j dat ht voorstlt? o Ht zijn tw schlphlftn omdat Dokkum ooit aan d z lag o Ht is n snavl omdat Frisland n widvoglland is. o Ht zijn tw sluisdurn omdat hir vrogr d zsluis was. Op ht kunstwrk zi j: o n maskr o d stadswalln van Dokkum o ht wapn van Dokkum wrkblad 7

10 3 D Zijl is d naam van d brug waar j op staat. Kruis aan wat waar is: o D brug kan opn. o D brug kan nit opn. o Dokkum lag aan z, ht was n havnstad. o D brug was vrogr n zsluis. o Schpn uit andr landn vorn hir binnn. o D Zijl is ht krpunt van d lfstdntocht. o Schaatsn is n typisch Ndrlands gwoont. Intrtoys splgodwinkl (buitn) Kijk in d talag. Bkijk van dri dingn in wlk land ht is gmaakt. Ik hb bkkn: gmaakt in wrkblad gmaakt in Stk ovr naar ht oud stadhuis n loop d Dipswal op.ga links af ht Koprslagrsstgj in. Dz komt uit in d Lang Oostrstraat. Ga rchtsaf n loop door tot Zwart Schonrparati. Ga hir naar binnn gmaakt in

11 Schrijf 3 landn op waar j ht lifst naar to zou willn. Vul in: Ik zou ht lifst op vakanti gaan in d volgnd dri landn: Loop door d Markt richting d Anjlirstraat. Ga bij d oud watrpomp rchtsaf naar Op d Ftz. Stk d Waagstraat ovr. Aan j linkrhand op d hok zit splgodwinkl Intrtoys. Stop hir. Zwart Schonrparati (binnn) 3 Informr bij d schonmakr Vul in: D godkoopst schonrparati kost... D duurst schonrparati kost... Niuw schonn kostn ongvr... o Mijn schonn zijn nooit kapot. o Kapott schonn gooin w thuis wg. o Kapott schonn probrn w thuis zlf t rparrn. o Wij brngn kapott schonn wl ns naar d schonmakr. Wlk matrialn wordn gbruikt voor ht makn van schonn? o lr o kurk o mtaal o stof (katon, linnn) o hout o plastic o rubbr o andrs: Loop door in dzlfd richting tot d Klin Brdstraat n ga links n loop door tot gbouw D Wagh. Stop hir. 4 9 wrkblad 3

12 Gbouw d Wagh (buitn) Loop rondom gbouw d Wagh. Op d gvlstn staat: Wgt n Wakt. o J kon j hir zlf latn wgn. o Er wrd goud gwogn. o Er wrd vooral botr n kaas gwogn. Wat wrd hir bwaakt? o mnsn in d stad Dokkum o dat r rlijk ghandld wrd o lvnsmiddln o dat r gn vrmdn in d stad kwamn o blastinggld o gvangnn wrkblad 4 VakantiXprts (buitn) Kijk in d talag naar d aanbidingn van dit risburau. o Ik zi rizn naar landn waar ik wl ns gwst bn. o Ik zi rizn naar landn waar ik nooit bn gwst. o Ik bn nog nooit in n andr land gwst. o Ik zi landn waar ik wl naar to zou willn o Ik hb wl ns in n vligtuig gztn. o Ik hb wl ns op z gvarn. o Ik hb wl ns n lang ris mt d auto gmaakt. o Ik bn wl ns mt d fits op vakanti gwst. o Ik bn wl ns mt d trin op vakanti gwst. wrkblad 0 0 3

13 3 o Ik vind mt d auto naar d winkl gaan handigr dan op d fits, want dan kun j zwar boodschappn in d auto lggn. o In d auto hb j mindr last van slcht wr. o Ik vind ht gvaarlijk op d wg mt al di auto s. o Als r mindr auto s op d wg zoudn rijdn zou d lucht schonr zijn. o Ik zou nit willn dat w thuis gn auto haddn. o Ik zou bst zondr auto kunnn lvn. Gbouw d Wagh is nu n tcafé. o Ht gbouw d Wagh was vrogr blangrijk voor d intrnational handl. o Ht gbouw d Wagh is n monumnt. o Door al di oud gbouwn is Dokkum n mooi stad voor toristn om t bzokn. o Ik hb hir wl ns ggtn of its gdronkn. 4 Kijk ns of j ondrdln van rubbr zit aan of op n auto. Vul in. Ik zi ondrdln van rubbr. Loop d Grot Brdstraat in. J zit Trpstra Elktronika aan j rchtrhand. Stop hir. Ga trug naar ht VVV kantoor n stop bij riswinkl VakantiXprts.

14 trpstra lktronika (buitn) Z vrkopn in dz winkl computrs n computrondrdln. o Wij hbbn thuis ook n computr. o Ik vind ht luk om achtr d computr t zittn. o Ik vind computrs niks aan. Via Intrnt: o MSN j nt zo makklijk mt j buurjongn als mt n vrind in Australië. o wordn idën snl wrldwijd vrsprid. o is all informati di j vindt waar. o is all informati di j vindt gratis. o kan j norm opglicht wordn! wrkblad 5 Parkrtrrin (buitn) Hovl auto s passn hir ongvr op ht plin? (Alln d parkrplaats: voor ht VVV kantoor). o 0 auto s o 0 auto s o 60 auto s o 00 auto s o 50 auto s o mr dan 50 auto s Op n plaats voor één auto, kunnn ongvr 7 fitsn staan. Stl j voor dat r in d stad gn auto s mr mogn parkrn, alln nog fitsn. Ho groot mot d parkrplaats dan ongvr zijn? o D parkrplaats zou d hlft klinr kunnn wordn. o D parkrplaats zou zvn kr zo klin kunnn wordn. o D parkrplaats zou kunnn vrdwijnn. wrkblad 9 Op d ruimt di ovrblijft zou ik: o huizn bouwn o n park makn. o winkls bouwn o n splplaats bouwn o n bwaakt fitsnstalling nrzttn o its andrs don, nl.:

15 3 Bzokrs van Dokkum komn vaak vn langs op ht VVV kantoor. 3 Computr is oorspronklijk n Engls woord, maar wordt ook in d Ndrlands taal gbruikt. Kruis aan wat waar is: o In Dokkum komn vl buitnlands toristn o In Dokkum komn vl toristn uit d rst van Ndrland o In Dokkum komn bwonrs uit omliggnd dorpn om boodschappn t don Toristn komn naar Dokkum omdat: o Dokkum d stad is waar Bonifatius is vrmoord. o Dokkum één van d Fris stdn is. o Dokkum n mooi historisch stad is. o Ht in Dokkum nooit rgnt. Wat vind jij van Dokkum? o Ik vind Dokkum n mooi stad. o Ik vind Dokkum gn mooi stad 4 Kruis aan wat waar is: o Wij gbruikn vl woordn di uit ht buitnland komn. o Alln in Ndrland wordt Ndrlands gsprokn. o Engls is n wrldtaal, ht wordt in vl landn gsprokn o Er sprkn mr mnsn Chins dan Engls. Wt j nog mr woordn di uit n andr taal komn maar di in ht Ndrlands gbruikt wordn? Vul in: Woord: Taal: Loop door in dzlfd richting, ga naar buitn d Markt op. Stop bij d parkrplaats. Loop d Grot Brdstraat vrdr in tot j aan j rchtrhand kldingwinkl Sak zit. Stop hir. 0 3

16 Kldingwinkl Sak Stor (buitn) Bkijk d kldingstukkn buitn op ht rk. Op n aantal kldingstukkn zit n kaartj waarop staat waar ht btrffnd kldingstuk van gmaakt is. o In all kldingstukkn zit katon vrwrkt. o In tw kldingstukkn zit katon vrwrkt. o In één kldingstuk zit katon vrwrkt. o Ik zi klding di ik zlf ook wl ns draag. o Ik draag ht lifst mrkklding. o Ik draag livr gn mrkklding omdat dat zo duur is. o Ik draag ht lifst spijkrbrokn. o Ik draag soms klding van mijn oudr zus of bror. o Ik draag wl ns twdhands klding. o Ik draag nooit twdhands klding. Loop vrdr in dzlfd richting. Ga aan ht ind van d Grot Brdstraat links af d Botrstraat in. Aan j linkrhand zi j Ht Vlaamsch Fritshuys. Stop hir. wrkblad 6 ht VVV kantoor (buitn) 4 9 Kijk door ht raam. J zit souvnirs waar Hollands afbldingn opstaan. Echt Hollands dingn zijn: o tulpn o fitsn o molns o klompn o schaatsn o koin Kruis aan wat waar is: o D moln is n Ndrlands uitvinding. o D moln is gn Ndrlands uitvinding. Er liggn ook Fris souvnirs. o Op d mst Fris souvnirs staat d Fris vlag. o Op d mst Fris souvnirs staat n Fris ko. o Ik hb zlf thuis ook its mt n afblding van d Fris vlag. o Ik dnk dat vooral Frizn di nit mr in Frisland wonn dz souvnirs kopn. o Ik dnk dat vooral buitnlands toristn dz souvnirs kopn. Ht mooist Fris souvnir in dz winkl vind ik: wrkblad 8

17 3 Wlk productn in d snackbar komn uit ht buitnland, dnk j? Soms is ht makklijk, omdat ht product n buitnlands naam hft. Soms mot j r langr ovr nadnkn, omdat alln d ingrdiëntn waar ht product van gmaakt is uit ht buitnland komn. Ht Vlaamsch Fritshuys (buitn) o En fritshuys is n soort snackbar. o Ik koop rglmatig n patatj. o Ik t graag patat mt: wrkblad 7 Schrijf hirondr buitnlands productn op. Bdnk samn uit wlk land ht vandaan komt n waarom julli dnkn dat ht buitnlands is. Mijn tw livlingsgrchtn in n snackbar zijn: n Product: Land: Buitnlands omdat: Loop door in dzlfd richting, stk op d Ftz ovr. J zit nu n doorgang tussn d schonnzaak n ht VVV kantoor ( trochrin ). Ga hir naar binnn. Aan j rchtrhand zi j in d VVV talag souvnirs. Stop hir. 8 5

18