Voeding aan boord. met appels en sinaasappels gaat naar de messroom, naast de televisiekast.

Transcriptie

1 Etn aan boord: van ht krapp voorondr vlak na d Twd Wrldoorlog tot d modrn mssroom nu. Rchtrpagina: mssroom aan boord van d KW 174. Privé-aantkningn van Fr van Schoor, n Vlaardings vissr, ovr zijn maaltijdn aan boord van d VL 197 (Noordstr) in Voding aan boord Op d Wiron 1 loopt jongst matroos Dnni d kombuis binnn om d kok t hlpn. Evn latr slpt hij dozn mt tn door d mssroom naar d kombuis. Kok Ari trkt n doos opn n lgt n blok ingvrorn karbonads op ht aanrcht. Journalist Louis d Jong dot in zijn bok D laatst haringvissrs van Ndrland uitgbrid vrslag van ht tn aan boord van n hktrawlr anno D Wiron 1 is n klin trawlr van rdrij Jaczon, di in ht haringsizon samn mt d Wiron 2 op haring jaagt n daarna op andr vissoortn ovrschaklt. Ht tn aan boord van modrn hktrawlrs als d Wirons is in nits mr t vrglijkn mt ht nzijdig mnu in d tijd van d haringloggrs n oud trawlrs, dat vooral bstond uit bonn, rwtn, spk n haring lvnsmiddln di j lang kunt bwarn. Er is tgnwoordig ook n cht kok aan boord n nit langr n koknd matroos, voor wi d vissrij altijd voor most gaan. In d huidig kombuis bschikt d schpskok bhalv ovr n groot fornuis ovr n ovn, n magntron, n frituur n n kuknmachin. D kukn is van all modrn gmakkn voorzin. Ook dot ht aanbod aan lvnsmiddln nit ondr voor dat in n gmiddld huisgzin, zoals D Jong laat zin: Zwijgnd pakt Ari d dozn uit. Aardapplkrokttn n kipburgrs, spar ribs, varknshaasjs n koglbifstukkn. Op d plankn staan blikkn sop, rookworstn, pottn sambal, kruidn, jam, ktchup, mayonais, macaroni, koffi n vl pottn mt zout bonn. Op d grond staat n doos frits n kistn mt aardappln, blomkool, andijvi, pri, wintrpn, ijsbrgsla, citronn, komkommrs, paprika s n tomatn. En doos mt appls n sinaasappls gaat naar d mssroom, naast d tlvisikast

2 Nl n Lisbth van dr Plas Pap, ik bn zo blij dat j wr thuis bnt w gnratis vissrsvrouwn, Nl n Lisbth van dr Plas, schoonmodr n schoondochtr. Nl (1940) is ghuwd mt Ks, di na nkl jarn wr- T kn als machinist in d vissrij, op d koopvaardij n op d kustvaart d ovrstap maakt naar ht vissrijondrwijs. Z hbbn dri kindrn. Schoondochtr Lisbth (1970) is gtrouwd mt Hnk, d zoon van Nl, di in ht vorig hoofdstuk zijn vrhaal dd. W intrviwn bid dams in juni 2007 in ht huis van Nl n Ks in ht wstlijk dl van d Hoorns, vlakbij d duinn. Lisbth woont mt haar Hnk n dri schoolgaand kindrn in dzlfd buurt. Nl stkt van wal: Ton ik pas mt mijn man ging, zidn familildn n knnissn, allmaal oudr vrouwn: Kind, wt waar j aan bgint. Lang van huis n ovral alln voor staan. Ja, dacht ik, ht is wl god mt julli, maar ik bn gk op hm. J luistrt gwoon nit naar dat soort advis. Ik hb r nooit spijt van ghad, maar r zatn bst wl moilijk priods tussn. Ton ik zwangr was van Hnk was onz oudst dochtr Ptra d hl wintr koortsig gwst n z had diarr, ht was gwoon gn don. En idr kr naar d doktr. Z krg tw kr achtr lkaar n stuip n hft twaalf dagn in ht ziknhuis glgn. Z blk coliaki t hbbn, n darmzikt, dan mag j gn glutn, maar dat was ton nog nit bknd. En onz Ptra had n afgknapt modr. Ik kwam puur nachtrust t kort. Ton hb ik wl naar mijn man gschrvn dat ht nit god mt m ging. Di lang rizn, n nooit wtn wannr hij thuiskwam. D doktr zi: Mns, ik hb norm bwondring voor j dat j dat zo in j ntj dot, mt n kind in ht ziknhuis. Ik dnk wlns dat ik in di tijd cht n allnstaand modr was. Vlak daarna is onz Hnk gborn, vl t vrog. Ik had natuurlijk mtn d rdrij motn blln, dan haddn di naar ht schip gbld. Maar wij bldn naar Schvningn Radio. Omdat z nog gn niuws ovr n baby vrwachttn, luistrdn z bij Ks aan boord nit god naar d brichtn. Hij hoord pas na zs dagn dat hij n zoon had. En Hnk was al vijftin dagn oud ton hij hm voor ht rst zag. Ks is ton aan d wal gkomn, voor mij. Dat was n plotsling bslissing. Hij sprak tovallig imand in café d Lindnboom, di vrog, vaar jij nog? Ja, zgt mijn man, maar ik 123

3 Nl n Ks van dr Plas in hun vrlovingstijd, bgin jarn zstig. Familildn n knnissn zidn tgn haar: Kind, wt waar j aan bgint! hb n btj problmn thuis. Di man wist n baan voor hm. Hij is s maandags daar gaan sollicitrn n hij kon dinsdags bginnn. Achtraf blk ik n postnatal dprssi t hbbn ghad, maar daar was in di tijd nog nit zo vl ovr bknd. Latr kon mijn man n baan krijgn bij ht Koninklijk Ondrwijsfonds voor d Schpvaart. Daar wrd n machinist gvraagd voor d oplidingsschpn, d Batrix, Irn n Margrit. Op n ggvn momnt is r n niuw schip gbouwd voor d vissrij, d Koningin Juliana, n daar hft hij vijfntwintig jaar op gvarn. Hij was stds n wk wg n zs kr pr jaar n dubbl ris. Dat warn cht goudn jarn. Want daarvoor, ton Ks nog op d koopvaardij zat, was hij soms wl zvn maandn wg. Als hij dan thuiskwam, ging onz Hnk ondr d tafl zittn n Ptra ztt d dur zo dat z rachtr kon gaan staan. Ht duurd wl n halv dag voordat z hm wr accptrdn. Hij dd vl splltjs mt z om ht ijs t brkn. Ht vissrijoplidingsschip Koningin Juliana waarop Ks van dr Plas vijfntwintig jaar lang wrkzaam was. Nl van dr Plas: Dat warn onz goudn jarn. Ook d dri zoons van schoondochtr Lisbth n haar Hnk hbbn allmaal n priod ghad dat z ht r moilijk m haddn dat hun vadr zo vaak n langdurig afwzig was. D kindrn warn tn tijd van ht intrviw twaalf, ngn n vijf jaar oud. Onz Ks, d oudst, hft n tijd ghad dat hij ging huiln als Hnk wg was, dan was hij hl

4 vrdritig. Dat was cht zilig. Ik wt nog god dat Hnk naar bndn kwam n dat Ks tgn hm zi: Pap, ik word latr toch maar gn kapitin want ik wil mijn kindrn nit zo lang missn. Dan hb j zo n dikk kl van llnd. Dat vond Hnk ook wl ht moilijkst, hij ging mt d taxi wg n dan stond Ks mt n btutrd gzichtj t zwaain. Ja, dan brkt j hart. Maar na n dag is ht ook wl wr ovr. Dan gaat ht allmaal wr. En z wnnn r ook aan. Onz Hnk van vijf vraagt nu lk kr: Wannr komt papa thuis? Di wordt ook n btj ongduldig. Laatst vrog hij: Pap, waarom ga j dan varn? Ton zi Hnk: Papa mot toch cntjs vrdinn? Maar ik hb toch al cntjs in mijn portmonn?, zi Hnkj ton. Dat vond ik zo lif, wt j wl. Ja, di gaat ht nu ook hl god bsffn. Gistrn zi hij nog: Pap, ik bn zo blij dat j nit mr op d boot zit, dat j wr thuis bnt. Maar ja, kijk, z hbbn r ook d voordln van, want als Hnk thuiskomt, dan is ht altijd fst n vaak wordn r cadautjs gkocht bij d Intrtoys. Bij mij krijgn z ht nit voor lkaar, maar als Hnk r is dan krijgn z toch hun zin. Als Hnk zs wkn thuis is, dan gaat hij altijd mt z votballn n s zomrs mt n bootj varn op d Rijn. En man di altijd aan d wal is n s middags om vijf, zs uur thuis komt van zijn wrk, di hft daar gn tijd voor. Ik mrk ht ook aan Artjan, d middlst. Di is hl vrolijk, nu Hnk wr thuis is. Z hbbn cht n vadr nodig. Lisbth was achttin ton zij in 1990 Hnk ontmott. Hnk was bijna twëntwintig. Ik was zo van slag di rst avond, dat ik hm hlmaal ht vrkrd tlfoonnummr hb ggvn. Ik dacht, als hij mij nu blt dan zal hij wl dnkn dat ik dat xprs hb gdaan. Dus ik dacht: ik ga gwoon zijn vadr n modr vn blln, dat dat tlfoonnummr nit klopt. Dus di warn niuwsgiérig: wi zou toch di Lisbth Haasnoot zijn? Ik had via via ghoord wannr hij thuis zou komn, want ik knd imand op datzlfd schip. Ik dacht: ik hoop maar dat ht god uitpakt, n dat was glukkig zo. Hij hft mij mtn gbld. Hij was zvn wkn wggwst n kwam glijk naar mijn huis. Dat vond ik wl n btj ng, mt mijn vadr n modr thuis, zo was ik hlmaal nit. Maar mijn modr was hlmaal wg van hm n mijn tant Wil zat r ook, n di ging mtn haar harn kammn. Goh, wat n knapp knul, zi z. Mijn vadr kwam thuis n Hnk lag op d bank t slapn, di was altijd hl vrij. Wi is dat dan, di jongn?, vrog hij. Mijn modrs brors zatn all dri in d vissrij n opa Duindrnth was ook altijd zman gwst, dus di was dolglukkig ton ik mt Hnk aankwam. Hij had n apart vishok waar hij vis bakt gwldig vond hij ht als Hnk n zak vis kwam langsbrngn. Vrij snl na hun rst ontmoting zijn Lis n Hnk gtrouwd. Binnn andrhalf jaar was ht bkkn. Hij was stds maar n paar dagn thuis n dan wil j toch bij lkaar zijn. Ton zijn w gtrouwd, dat was god, want j had j ign huis n j was nimand tot last. W wildn graag trouwn. W hbbn nooit ovr samnwonn gdacht; als j n huis gaat kopn, dan trouw j. J wist ignlijk nit andrs dan dat ht zo hoord. Ht was n hl mooi tijd. W zatn in di flat n w vondn ht allbi zo hrlijk. Ht was hlmaal god. Dat j j ign dingn had. W haddn nog gn kindrn, dus hl vl vrijhid. W gingn lkkr mt vakanti, luk dingn don. Ht lvn van n allnstaand zmansvrouw valt wlns zwaar, gvn bid vrouwn to. Nl had indrtijd tw vrindinnn di ook in d Hoorns woondn. Ton was d Hoorns nog wost n ldig. Alln hir stondn n paar huizn n daar vrdrop. J kk tot aan d tornflats. Tant Mari n tant Lni woondn daar, wijst z, in di maisonntts. Di warn ook gtrouwd mt zlui, d n zat op d koopvaardij n d andr was schippr op d vissrij. Op vrijdagmiddag warn wij driën altijd stinknd jalors, wannr al di andr vrouwn bir gingn haln voor hun mannn. En wij zagn tgn ht wknd op. Wt j wat j krijgt als j alls alln mot don? J gaat pratn in d ik-vorm: ik bn twaalfnnhalf jaar gtrouwd. Zo, bn jij twaalfnnhalf jaar gtrouwd?, zi mijn man dan. Daar bn ik ton strk op gaan lttn, om daar wij van t makn. W naaidn mt zijn driën altijd klrn voor d kindrn. En maar druk, n maar zorgn. Daar raakt ik ook door van slag af. Dan zidn w: Morgnavond makn w ht nit laat, maar dan wrd ht toch wr half n. En om zs uur wrdn d kindrn wakkr. W plgdn toch n btj roofbouw op ons lichaam. Ook Lis is wlns uitgput, als modr van dri kindrn mt n man op z. Onz Ks was ton hij klin was n hl makklijk vntj; w gingn lkkr wandln op d Boulvard. Ton hij wat oudr wrd, krg ik problmn mt hm vanwg zijn autism. En Artjan was inmiddls al gborn. Op n ggvn momnt krg ik Hnki, dat was bst n aanwzig baby, di was hl druk. Hij was s nachts ook vl wakkr. Ton vond ik ht rg zwaar in mijn ntj. Hnk is in di tijd n jaar gstopt mt varn omdat ik r n btj doorhn zat. Maar na n jaar is hij toch maar wr naar z ggaan. Want n baan aan d wal is andrs. Ik kon god mrkn dat hij r chagrijnig van wrd. Hij mist gwoon ht varn. Hij ging Nik, d man van zijn zus Hln, wlns ophaln in IJmuidn n dan zag hij dat schip n dan blodd zijn hart gwoon. Lisbth: Maar w hbbn ook hl vl voordln van dit lvn. W hbbn n luk huis, w hbbn n god inkomn, n ik vind ht ook gzllig. W don luk dingn als Hnk thuis is, w gaan vl op vakanti n uit tn. Hij dot ook wl wat in huis, stofzuign n zo. En als ik mot wrkn, dan maakt hij n lkkr pan nasi

5 Op ht gbid van d communicati is r norm vl vrandrd, vindn z allbi. Vrogr was r alln d radio, nu communicrn d vissrs n hun gzinnn via tlfoon n -mail. Lisbth: Ht vrvlnd van Schvningn Radio vond ik dat andr mnsn m kondn luistrn. Hnk maakt wlns gintjs ovr d tlfoon. Zo van: Was j wr ns nit thuis? Of is r wr n grot ngr langs gwst? Dan zidn z tgn mijn schoonvadr: Hft julli Hnk soms huwlijksproblmn? Ht was allmaal n gintj, natuurlijk. Wij mailn nu vl. Als ik hm nit vaak gnog mail, dan krijg ik dat wl t horn van hm. Ht rst wat ik do als ik s ochtnds uit bd kom, is kijkn of ik n mailtj trug hb gkrgn, n dat is dan vaak ook zo. Ja, dat vind ik toch ht luk van ht varn. Ht gzin Van dr Plas. Van links naar rchts: jongst dochtr Hln, vadr Ks, oudst dochtr Ptra, modr Nl n zoon Hnk. Ik mot altijd omschakln als hij thuis is, ht is altijd holln of stilstaan. D rst wk bn ik cht bkaf. Dan is ht altijd hl onrustig in huis n mot j allmaal wr vn aan dat ritm wnnn. Op n ggvn momnt is ht wr normaal n bn j raan gwnd. En als hij wr wggaat, dan bn j r allbi ignlijk n btj aan to, wt j wl. Hnk zgt dan: Ik hb wr zin om aan d slag t gaan. En voor mij gldt: vn lkkr mijn ign lvntj, mijn ign huisj. Ht gaat r om dat j j ign ritm wr oppakt. Als Hnk thuiskomt, zgt hij wlns: Zo, staan mijn schonn wr in d garag? Dan zit hij altijd n btj t mopprn. Dat is hlmáál mooi, mijn sporn wordn hir gwist, zgt hij dan. Maar di schonn staan gwoon in d wg. En ochtnd pr wk wrk ik in ht Zhospitium, dan maak ik s ochtnds ht ontbijt klaar n ik gf d mnsn t tn als z zlf nit kunnn tn. En ik do tw ochtndn pr wk thuiszorg, mnsn wassn n kousn aantrkkn. Ik vind ht hrlijk. En ht gld is ook wl lkkr, zkr in dz tijdn. Ht is toch wr hl andrs gwordn op d vissrij. Nu kan ik van mijn ign gld luk dingn don, naar d schoonhidsspcialist of naar d kappr. Ik hb vrogr wl gwrkt, maar ton ik in vrwachting raakt van Ks bn ik hlmaal gstopt. Na lf jaar was ik ht thuiszittn hlmaal zat. Ik had nooit vrhaln t vrtlln aan mijn vrindinnn, s avonds. Di haddn wl wrk n kondn daar altijd ovr vrtlln. Dat wild ik ook. Mijn man n ik schrévn vl, zgt Nl. Ik hb zúlk pakkn brivn ghad. Ik hb r n avond warm bijgztn bij d kachl, want ik hb z allmaal vrbrand. Wt j ho dat kwam? In d Margrit had j d rubrik Goud voor uw Brif n ik las n kr ovr n mvrouw, di haar man vor ook, n al di buurvrouwn di lachtn allmaal zo vrindlijk naar haar. Ton kwam r n naar haar to n di zi: Ik zal ht maar zggn, j kindrn hbbn d brivn van jou n j man in all brivnbussn van d hl straat ggooid. Ik dacht: dat zal mij nit ovrkomn. Ik zag di van mij dat ook al don. Dus zat ik op di zatrdagavond bij d kachl - ik hb r maar n paar bwaard. Dat d afstand tussn d Afrikaans Wstkust n Katwijk hl rlatif is, blijkt uit d ankdot di Lisbth vrtlt. Ik most mijn zoontj wgbrngn naar n votbalwdstrijd rgns in Wassnaar n ik wist wl zo ongvr waar ht was. Maar r warn wgopbrkingn n ik kon nit komn waar ik wzn most. En ik wild gwoon dat dat vntj naar di votbalwdstrijd kon, dus ik bld Hnk op di mt zijn schip voor d kust van Afrika ligt: Wt jij ho ik daar mot komn? Hij zi: Hang maar op, ik ga ht wl vn vragn. Er was tovallig n gozr aan boord di daar woond. En ton bld Hnk dus trug, vanaf ht schip, mt aanwijzingn ho ik naar dat votbalvld in Wassnaar most rijdn. Eind 2007 stopt Hnk mt varn om vakr thuis t kunnn zijn bij zijn vrouw n kindrn. Sindsdin wrkt hij als walmachinist bij rdrij Van dr Zwan. Lisbth is gstopt mt d thuiszorg n wrkt nu zstin uur pr wk bij Ht Raamwrk, ht voormalig Rijnlands Zhospitium, als assistnt gropsbglidstr voor mnsn mt n handicap. Misschin gaat Hnk ooit wr varn. Maar nu d kindrn nog zo jong zijn, is dat voorlopig nit aan d ord