Gedeputeerde Staten van Overijssel (t.a.v. mevrouw J.M. von Oerthel (1C)) Postbus 10078 8000 GB Zwolle Dalfsen, Onderwerp: Zienswijze Duurzame Variant N340 Geachte leden van Gedeputeerde Staten, Met belangstelling hebben wij het Statenvoorstel Provinciaal Inpassingsplan nr. PS/20110/ N 340/N48 Zwolle Ommen en de bijbehorende rapportages Planstudie BesluitMER N340/N48 gelezen. Dit voorstel is gebaseerd op een democratisch genomen politiek besluit. Dit politiek besluit is het resultaat na een aantal jaren hard werken met de bewoners en organisaties in het gebied. Daarbij zijn alle voor- en nadelen van de studievarianten zorgvuldig in beeld gebracht en in onderling verband met elkaar beoordeeld. Wij hebben dit ervaren als een professioneel proces, waarbij de inpassing van de ambitie in de volle samenhang van alle beleidsterreinen in beeld is gebracht en iedereen serieus is genomen. 1 Invloed gekozen oplossing op het Vechtdal Tijdens het doornemen van de hiervoor genoemde stukken werd heel goed duidelijk wat voor een immense invloed de aanleg van het geplande ontwerp van de weg op het gebied heeft. En telkens stellen we ons de vraag: is dit allemaal nodig? Laten we toch eens met z n allen ons Sallandse boerenverstand gebruiken om de N340 aan te gaan passen. De weg ligt er al een paar generaties. Wat is er nu eigenlijk nodig? 2 N 340 een maatje kleiner: voldoet prima, minder verandering gebied en fors lagere kosten Wij hadden vooraf al onze twijfels over de groeiuitgangspunten (inwoners en bedrijvigheid) van elke gemeente op basis waarvan de (verkeers-)groei in het plan-mer onderzoek is geprognogtiseerd. Waar komen al die mensen vandaan, terwijl we vanaf 2018 in een krimpsituatie belanden in Noord- Oost Overijssel. Sinds het PlanMER onderzoek van de provincie zijn de groei van de economie en het verkeer sterk achtergebleven. Kijkt u maar naar grafiek 1 op bladzijde 3. Groei? Krimp! De voorspellingen over de economische en ruimtelijke groei, gebaseerd op de ruimtelijke en economische wensen van gemeentebesturen, dienen naar beneden te worden bijgesteld. Te lang is om allerlei redenen (o.m. financiële positie gemeentelijk grondbedrijf, onduidelijke rolverdeling tussen kleine gemeentes en grotere gemeentes) uitgegaan van continuering van de groei in de afgelopen decennia. De kredietcrisis heeft alle gemeenten doen besluiten om de uit de hand gelopen prognoses voor geplande vastgoedontwikkelingen (woningbouw, kantoren- en bedrijfsgebouwen/terreinen) op zijn minst aan te passen aan de werkelijke, veel lagere, vraag. Gebaseerd op de autonome bevolkingsontwikkeling en de huishoudensamenstelling. Gemeenten beseffen steeds meer dat de uitdaging voor de komende 15 jaar niet ligt in het continue uitbreiden met nieuwe uitleggebieden. Er is een overaanbod van woningen (die heel lang te koop staan), woning prijzen dalen fors en er is - 1 -
grote leegstand ontstaan in kantoor- en bedrijfs onroerend goed als gevolg van het ongebreideld doorbouwen van nieuwe gebouwen. Minder woningbouw De bouw van woningen zal de komende jaren slechts mondjesmaat plaatsvinden omdat het aantal toekomstige nieuwe bewoners veel te hoog werd ingeschat, c.q. men zich heeft laten leiden door het overaanbod van ontwikkelingslocaties van projectontwikkelaars. Het aanbod aan (bouw-)plannen was daardoor de afgelopen jaren al veel hoger dan de toekomstige marktvraag. Vanuit de Omgevingsverordening heeft de Provincie de taak om de woningbouwopgaven van de verschillende gemeenten op realisme te beschouwen en beleidsmatig in evenwicht te brengen. Veel gemeentes hebben vraag en aanbod nu in evenwicht gebracht, of zijn daar mee bezig via een Woonvisie. De ambities voor uitbreidingslocaties met honderden woningen zijn fors neerwaarts bijgesteld. Vraagt u eens aan de woningcorporaties in Ommen (de Veste), Dalfsen (Vechthorst) en Hardenberg (Beter Wonen Vechtdal) wat de nieuwbouwplannen zijn. U zult ervaren dat het antwoord is: concentratie op verbetering van de bestaande woningvoorraad (verduurzamen en woningaanpassingen vanwege de toenemende zorgvraag), op vervanging na sloop en op herstructurering, terwijl er geen prioriteiten liggen bij veel nieuwbouw. Eigenlijk wisten we het allemaal al, we wilden het alleen niet horen. In 2006 vond de eerste publicatie op dit gebied plaats, later zijn vele gevolgd. Het rapport Structurele bevolkingsdaling 1 bevestigt de krimp van de Nederlandse bevolking in het algemeen en in Overijssel in het bijzonder. Op bladzijde 13 zijn de laatste prognoses van het CBS van de ontwikkeling van de omvang van de bevolking van Nederland tot 2034 gegeven. Na 2020 nog steeds sprake is van groei, maar ook dat die groei laag is en geleidelijk vertraagt. Het jaar waarin we onder het nulpunt zakken, dus wanneer de groei overgaat in krimp, is moeilijk precies te voorspellen. De lijn van de trendmatige daling van de natuurlijke aanwas (saldo van geboorte en sterfte) daalt al in 2028 onder nul. Bladzijde 25 geeft aan: De nog resterende groei van 2006 naar de top (binnen tien jaar) is nog maar ongeveer 4% in Nederland als geheel. In Nederland zal vanaf nu de werkzame beroepsbevolking, en daarmee dus ook de werkgelegenheid, in totaal in de komende vijf á tien jaar nog maar met ongeveer 4% groeien, waarna een structurele daling begint. Figuur 1 uit het rapport: 1 Structurele bevolkingsdaling, een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers W. Derks, Universiteit van Maastricht, P. Hovens, en L.E.M. Klinkers, i.o.v. de Raad voor Verkeer enwaterstaat en van de VROMRaad, Den Haag, februari 2006-2 -
Het rapport waarschuwt voor het risico van overinvesteringen in infrastructuur en bedrijventerreinen. Noord Overijssel krijgt vanaf 2015/2018 met de eerste effecten van de bevolkingsafname te maken. Op bladzijde 29 staat hierover: Conclusie: Al met al kan gesteld worden dat het einde van de groei van de werkzame beroepsbevolking in de meeste regio s in zicht komt en dat de nog resterende groei over het algemeen zeer beperkt is. Ook voor de ontwikkeling van de fileproblematiek heeft het naderend einde van de groei van het aantal werkenden uiteraard grote gevolgen. De demografische ontwikkeling op zich, maar ook de doorwerking daarvan via de arbeidsmarkt, moet dus uitdrukkelijk meegenomen worden in het mobiliteitsbeleid. Op het vlak van de (rijks)wegenplanning zou men daarom nu al rekening moeten houden met de naderende top van de werkzame beroepsbevolking, de mogelijkheden van de afvlakking van de top van het spitsverkeer en met de aanstaande afname van mobiliteit op het vlak van het woon-werkverkeer. Het rapport Welvaart en Leefomgeving 2 komt tot soortgelijke conclusies. Minder verkeer Er komt dus veel minder verkeer op de weg dan nog werd voorzien ten tijde van het opstellen van de Planstudie PlanMER. Duurzaam door het Vechtdal heeft daarom voor u de werkelijke cijfers, de geprognosticeerde groei en de geëxtrapoleerde groei in een handige grafiek gezet. In deze grafiek is aangegeven hoe vanaf 2005 de door de Provincie Overijssel aangehouden prognose achterhaald wordt door de werkelijk gemeten aantallen motorvoertuigen per etmaal. Grafiek 1: Verkeersgroei gemeten in de afgelopen tijd en de prognose voor de toekomst. Bron: Zienswijze DdhV op Planstudie Planmer en reactie op Structuurvisie N340 dd. 19 maart 2009, in oktober 2011 aangevuld met metingen van de Provincie Overijssel uit 2005 2009. 2 Welvaart en Leefomgeving, een scenariostudie voor Nederland in 2040 van het Centraal Planbureau, Milieu en Natuurplanbureau en Ruimtelijk Planbureau, september 2006-3 -
Totaal van de 3 wegen Voor de grafieken totaal zijn de aantallen motorvoertuigen per etmaal van de N340, N377 en de N758 gesommeerd. De blauwe getrokken lijn geeft na 2005 de in eerste instantie aangehouden prognose van de groei van de Provincie Overijssel aan (ca. 4,5%/jaar groei verkeersintensiteit). De blauwe, onderbroken lijn geeft de later bijgestelde prognose van de provincie aan, naar aanleiding van de opmerkingen van Duurzaam door het Vechtdal. Het toen gehanteerde Verkeersmodel ging onder meer uit van de ruimtelijke groeicijfers van de gemeenten in de regio. De rode getrokken lijn geeft de werkelijk gemeten aantallen na 2005. De rode onderbroken lijn geeft nu de bijgestelde prognose weer. N 340 Voor de grafiek N340 geldt hetzelfde principe: De zwarte getrokken lijn laat de oorspronkelijke prognose van de provincie zien. De zwarte, onderbroken lijn geeft ook hier de later bijgestelde prognose van de provincie aan, als gevolg van de opmerkingen van Duurzaam door het Vechtdal. De groene getrokken lijn geeft de werkelijk gemeten aantallen na 2005. De groene onderbroken lijn geeft nu de bijgestelde prognose weer voor de N 340. Hiermee wordt duidelijk dat een meer bescheiden weg dan het Combinatie-alternatief veel langer zal voldoen, dan door U in het onderzoek voorgesteld. Het is allemaal begonnen met het jarenlang ongemoeid laten van een paar knelpunten Laten we wel wezen: ook nu veroorzaken het kruispunt Varsen de spoorwegovergang en de aansluiting op de A 28 het grootste probleem. Dat zal niet veel veranderen. Dat moet opgelost worden. Het kan echter met veel minder beslag op omgeving en middelen. 3 De Duurzame Variant Eerst willen wij een misverstand rechtzetten. In de Reactienota N 340/N48 Zwolle-Ommen van de provincie (september 2011) wordt op bladzijde 70 gesteld dat de Duurzame Variant ten onrechte wordt vergeleken met het Netwerk 80 alternatief uit de Planstudie PlanMER. Al op 9 september 2009 hebben wij u in de Toelichting Zienswijze Plan MER N 340 van 9 september 2009 aangegeven wat onder de Duurzame Variant (Netwerk 80++) wordt verstaan. Wij vergelijken dus niet, zoals de provincie stelt, de Duurzame variant met de Netwerk 80. De 0++ is de basis, aangevuld met de kenmerken van Netwerk 80. Wat er werkelijk aan de hand is, is dat de provincie de Duurzame Variant nooit heeft onderzocht. Er was niet het verkeersoplossend vermogen aan beide uiteinden voorzien, waardoor de 0++ minder tijdwinst laat zien. In het onderzoek, in onze opdracht uitgevoerd door de Wetenschapswinkel van de Wageningen UR 3, bleek de door ons gepropageerde Duurzame Variant aan de eisen van doorstroming te kunnen voldoen tot in 2030. Nu wij de nieuwe prognoses beschouwen, kan de duurzaam aangepaste weg tot ver na 2030 mee. Onze Netwerk 80++ variant is, zoals hierboven nog eens uitgelegd, een verbeterde Net 80. Met een vlottere doorstroming en veiliger. Deze benadert het best het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA). Het geringe ruimtebeslag en de lagere snelheid zijn de belangrijkste kenmerken van het meest milieuvriendelijke alternatief. Ook als slechts een deel van die eigenschappen gerealiseerd kunnen worden, is dit positief voor het Vechtdal. 3 De N 340 noodzakelijk goed door de tuin van Nederland, A. Middag Msc., M. Timmermans Msc., ir. H. Hoofdwijk, Dr. Ir. R. Jaarsma, december 2008, rapport 249-4 -
In onze brief van 9 september 2009 aan u hebben wij de kenmerken en voordelen van de Duurzame Variant toegelicht, kort samengevat: Een veilige N 340 met 80 km/uur op het huidige tracé, Ongelijkvloers waar nodig (eventueel rotondes waar dat kan), uitgevoerd als een 2 x 1 weg, N 377 en N 48 blijven 100 km/uur (behalve in de dorpen,) waarbij allereerst de knelpunten (Varsen, spoorwegovergang, aansluiting op de A 28) worden aangepakt (faseren dus door overzichtelijke stukjes aan te pakken, te beginnen met de ernstigste vertragingsoorzaken), overlast voor de direct aanwonenden wordt beperkt. 4 Verkeersoplossend vermogen Het verkeersoplossend vermogen van tracé alternatieven N340 die in de PlanMERstudie 2009 onderzocht zijn. Deze reistijden/snelheden zijn berekend tot 2020. Weergegeven in afnemend verkeersoplossend vermogen (bron: Structuurvisie N340, 2009). Alternatief 0 referentie Combinatie Netwerk 100 0++ Netwerk 80 alternatief toegestane snelheid (km/u) 80 100 100 80 80 Rijstroken overal 1x2 2x2 en 2x 1 2x1 1x2 1x2 Kruisingen gelijkvloers ongelijkvloers ongelijkvloers ongelijkvloers rotondes Tracé bestaand deels nieuw bestaand bestaand bestaand Gem. snelheid (km/u) 61,8 81,1 72,5 67,8 61,1 Gem. reistijd (min.) A28 Hardenberg 31,4 25,9 28,3 29,5 31,6 De reistijdverbetering geldt alleen in de spits, buiten de spits is er niets aan de hand. Laten we daar nou gewoon gepast mee omgaan en niet doordraven! Toelichting Het blijkt mogelijk te zijn om aan de verwachting te voldoen, wanneer de huidige N 340 in fasen opgewaardeerd wordt naar de Duurzame Variant. Het opheffen van gelijkvloerse kruisingen blijkt het belangrijkst te zijn voor een goede doorstroming. Dat is de voornaamste reden waarom wij pleiten voor de Netwerk 80++ oplossing. Ook deze variant zal tijdwinst opleveren ten opzichte van de 0 referentie. De verkeersonderzoeken en het op ons initiatief uitgevoerde (WUR) onderzoek wijzen uit dat er geen enkele reden is voor een vierstrooksweg vanaf Zwolle naar Dalfsen. U kunt zich de energie en het geld besparen. De weg krijgt dan kenmerken van andere onderzochte alternatieven, zoals: - beperken van het aantal rijstroken tot overal 2x1 (zie Netwerk 100) - beperken van de toegestane snelheid en een smaller wegprofiel (0++) *) *) Wij adviseren u om het wegprofiel van de nieuwe noordelijke rondweg Ommen (verlenging N 36) op de N 340 toe te passen (zie aub onder 5. Inrichtingsalternatieven). Door eerst de kruisingen ongelijkvloers te maken, kan met een eenvoudiger (goedkoper) wegontwerp volstaan worden. Een verbeterd huidig profiel misschien? Zo n weg is al een stuk duurzamer. - 5 -
Dergelijke werkzaamheden zullen het verkeer niet langdurig ophouden. 5 Inrichtingsalternatieven Wij adviseren u om het wegprofiel van de nieuwe omleiding Ommen (N34/36) en van de nieuwe N48 op de N 340 toe te passen. Deze wegen met een groene middenloper zijn algemeen geaccepteerd, wat de herkenbaarheid van het wegtype ten goede komt. Verder kost dit minder ruimte voor de rijstroken. In het BesluitMER onderzoek (inrichtingsmer) heeft u slechts één inrichtingsalternatief onderzocht: een breed en open profiel met een lelijke vangrail in het midden. De schoonheid én de noodzaak van dit alternatief ontgaat ons. Wij hebben in maart 2010 een uitgebreid advies voor diverse alternatieve inrichtingsprofielen aan u voorgelegd. Wij betreuren het dat u geen enkel alternatief onderzocht heeft. Wij laten enkele voordelen zien: Bij een 80 km/u weg, zoals wij voorstaan, kunnen de bermen veel smaller dan de nu geplande 13 m. Maar ook bij een 100km/u weg, zoals u voorstaat, is 13 m alleen nodig in een geheel open situatie, om de veiligheid op de parallelwegen te garanderen. Geheel open is echter alleen een kenmerk van het deel westelijk van Ankum (uw landschapsvisie). Alleen daar zou er reden zijn om het door de provincie gehanteerde (gehele) profiel toe te passen. Tussen Ankum en Ommen is echter sprake van een coulissen- en boslandschap. Daar is het passend om de weg meer aan te kleden. Wij stellen voor dat u een (haag-)beplanting in de zijbermen opneemt, omdat die tot vele voordelen leidt: - Minder zichtbaarheid (= koplamp overlast) van het N 340 verkeer vanuit de omgeving, - Kans voor plaatsen van vangrails die naar buiten niet zichtbaar zijn, - Daaruit volgend een versmalling van het profiel, zodat de weg eerder in te passen is, - Minder kosten voor aankoop van grond, - Minder vernietiging van bijzondere natuur, archeologie en aardkunde, - Minder verblinding van verkeer op de parallelwegen. - Een groene aanblik, zoals uw adviseur Hans van Maanen adviseerde. kortom: een weg die in het Vechtdal past. 6 Lagere kosten Duurzame Variant Op dit moment moet overal op bezuinigd worden. We pleiten voor het vermijden van overinvesteringen. En dat kán! Er komt minder verkeer en er is minder geld: het is dan verstandig om te kijken wat er echt nodig is, niet méér dan dat. En er ligt al een prima weg, die op wat knelpunten na, prima voldoet en kan blijven voldoen. 1 De kosten voor de aanleg van de Duurzame Variant bedragen globaal maar de helft van het nu uitgewerkte Combinatie-alternatief. 2 De kosten van het onderhoud van de Duurzame Variant zijn een stuk lager. Het onderhoud en de reserveringen voor groot onderhoud, komen immers elk jaar terug. Bij het Combinatie alternatief is dat een stuk hoger. 3 Door de gefaseerde aanpak (los de knelpunten eerst maar eens op) kunt u de investeringen spreiden over een langere periode. - 6 -
4 De N348 met een simpele af- en een oprit laten aansluiten op de N 340. Veel goedkoper en voldoet prima aan reistijdnormen. De nu voorgestelde oplossing uit het Combinatiealternatief bij Varsen is te ingrijpend (is niet nodig) en daardoor onnodig duur. De oorzaak is dat ook de N348 (weer) een 100 km/uur weg wordt. Wat blijkt nu in de uitvoering van dát 100 km/u plan? Bij Lemelerveld worden gelijkvloers (!) twee aansluitingen gemaakt met verkeerslichten en op dat traject mag maximaal 70 km /uur worden gereden. Het wordt dus een weg, net als de N377: 100 km/uur waar mogelijk en minder waar nodig. Hier is dus het CROW handboek losgelaten door het boerenverstand te gebruiken. Als we dat plaatje nu loslaten op Varsen, dan mag de N348 best met wat minder belang aansluiten op de N340. Varsen hoeft dan helemaal niet in de verdrukking te komen door de ruimtevretende oplossing die nu wordt geïntroduceerd. Voor Lemelerveld bent u op dit moment met de gemeente Dalfsen bezig met de planstudie voor de N 348 tussen Raalte en Ommen, met name vanwege de gelijkvloerse aansluitingen bij Lemelerveld. U overlegt nu met Plaatselijk Belang en Ondernemersvereniging Lemelerveld. Wij geven u in overweging om een gedragen oplossing voor de aansluiting bij Varsen in onderling overleg met het plaatselijk belang te verkennen. Wij zeggen: Zowel de N340 als de N 348 kunnen ongehinderd doorlopen, de N348 mag met een afen een oprit aansluiten op de N 340. 7 Conclusie Zo kijkt Duurzaam door het Vechtdal (1.200 sympathisanten) naar de plannen voor de N 340 in ons Vechtdal. Geen standaardweg in een uniek gebied! Gebruik de mogelijkheden die er blijken te zijn, om verbeterde doorstroming tussen Zwolle en Ommen te realiseren, met een wegontwerp dat recht doet aan het Vechtdal. Het voorliggende ontwerp is te groot voor de schaal van het Vechtdal, te duur voor het gewenste rendement en speelt te weinig in op de aanwezige omgevingskwaliteit. Voor veel minder geld is een veel mooiere weg op het huidige tracé mogelijk, die ruim aan de eisen voldoet. U staat voor een moeilijke en complexe besluitvorming. De omstandigheden waaronder het eerder genoemde Stroomwegbesluit is genomen, waren heel anders dan de omstandigheden die nu uw besluitvorming beïnvloeden. Juist daarom willen wij dit alternatief, dat vele malen minder beslag legt op schaarse middelen, nogmaals onder uw aandacht brengen vanuit een integrale visie op het gebied en de weg. Wij vertrouwen erop u hiermee op dit moment voldoende te hebben ingelicht. Als u vragen heeft naar aanleiding van deze brief, kunt u bellen met de heer P. Westenbrink (06-46 13 14 63) of met ondergetekende (06 53 23 77 04). Graag maken wij met u een afspraak om onze analyse en visie mondeling toe te lichten. Met een vriendelijke groet, Wim Prinsse voorzitter van de stichting Duurzaam door het Vechtdal - 7 -