Reacties op bevolkingsdaling

Transcriptie

1 Reacties op bevolkingsdaling Wim Derks Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid, Universiteit Maastricht en Etil 1

2 Inhoud Structurele bevolkingsdaling Reacties na 2006 Bestuurlijk Bevolking(sgroepen) Anderen 2

3 Congres 1996 Nederlandse Vereniging voor Demografie: Een teruglopende bevolking: ramp of remedie? Wim Derks Binnen 10 jaar bevolkingsdaling in Limburg; Gevolgen voor economie en arbeidsmarkt; Limburg als voorbeeldregio 3

4 Reacties Al is het waar, je houdt jouw mond. Zoiets negatiefs breng je niet naar buiten. Voor andere gemeenten klopt de prognose misschien, maar voor onze gemeente niet. Wij gaan door met bouwen. 4

5 Limburgse kranten Help, het aantal werknemers daalt! ( ) Minder mensen, da s wennen voor economen ( ) Geen ervaring met dalend inwonertal ( ) Daling van bevolking geen probleem. SEAR pleit voor integrale visie ( ) GS: studie naar daling bevolking ( ) Pas in 2006 heeft GS dit opgepakt 5

6 Limburgse kranten Geleen wil nu geen discussie over aantal te bouwen huizen ( ) Maastricht past bouwbeleid niet aan ( ) Fokpremie ( ) 6

7 Derks gaat ongewild door het leven als het orakel van Limburg, Het Financieele Dagblad, 16 en 18 mei 1998 Tegenstrijdige prognoses Limburg 2030 (1998) 7

8 In 2003 kranten over ontwikkeling in 2002 Voor het eerst daling aantal Limburgers Limburg voorop met afname inwonertal Inwonertal Limburg daalt In 2002 is in Limburg structurele bevolkingsdaling begonnen 8

9 Over bevolkingsontwikkeling in 2005 in Nederland Historisch lage bevolkingsgroei. Sinds 1900 is de bevolkingsgroei nooit zo laag geweest als in Persbericht CBS,

10 Februari 2006 Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers Wim Derks, Universiteit Maastricht Peter Hovens, Bestuurskundig Adviesbureau Peter Hovens Leo Klinkers, Klinkers Public Policy Consultants 10

11 Begin structurele bevolkingsdaling: top bevolkingsomvang 11

12 Top bevolkingsomvang Wereld rond 2075 Europa (werelddeel) 2005 Nederland rond 2035 Limburg 2002 Zeeland en Drenthe Tijdelijke bevolkingsdaling: Groningen Friesland Zuid-Holland

13 Top bevolkingsomvang al in een kwart van 40 Corop-regio s Aggl. Haarlem 1971 Achterhoek 2005 Delfzijl e.o 1981 (Noord-Friesland 2005) Oost-Groningen 1982 Midden-Limburg 2005 Het Gooi en Vechtst 1988 Zuid-Limburg 1997 Noord-Limburg Zeeuwsch-Vlaanderen2003 Zuidoost-Drenthe (Oost-Zuid-Holland 2003) (Groot Rijnmond 2004) 13

14 Top omvang bevolking jaar (de potentiële beroepsbevolking) Limburg 1995 Nrd-Brabant 2008 Friesland 2004 Drenthe 2008 Groningen 2005 Zeeland 2007 Nederland

15 Top omvang bevolking jaar (de potentiële beroepsbevolking) meer dan de helft van de 40 Corop-regio s 1972 Aggl. Haarlem Delfzijl e.o Zeeuwsch-Vlaand. Zuidoost-Friesland 1988 Gooi en Vechtstr. Achterhoek Kop van Noord-H Zuid-Limburg Zuidwest-Friesland Midden-Limburg Noord-Limburg Alkmaar e.o Zuidoost-N.-Br Oost-Zuid-Holland Twente Overig Zeeland Zuidoost-Drenthe 2004 West-Noord-Brab. Noordoost-N.-Brabant Oost-Groningen Veluwe Groot Rijnmond Zuidwest-Drenthe Noord-Friesland Zuidoost-Zuid-H 15

16 Top omvang beroepsbevolking is Limburg (onlangs) gepasseerd in Delfzijl e.o. Aggl. Haarlem Zuid-Limburg 16

17 Reacties m.i.v Onderzoek Overheid Bevolking(sgroepen) Woningbouwcorporaties 17

18 Eerste publicaties o.a. Derks, Hovens, Klinkers, Structurele bevolkingsdaling, Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers, februari 2006 CPB, MNP, RPB, Welvaart en leefomgeving. Een scenariostudie voor Nederland in 2040, sept Ruimtelijk Planbureau, Krimp en ruimte, nov NICIS (Derks, Hovens, Klinkers), De krimpende stad, Ontgroening, vergrijzing, krimp en de gevolgen daarvan voor de lokale economie, december

19 Recente publicaties o.a. Rob en Rfv, Bevolkingsdaling, Gevolgen voor bestuur en financiën, maart 2008 Advies Commissie Arbeidsparticipatie (Commissie Bakker), Naar een toekomst die werkt, 16 juni 2008 Planbureau voor Leefomgeving, Regionale krimp en woningbouw, Omgaan met een transformatieopgave, 24 juni

20 Rouwproces locale bestuurders 1. Confrontatie met bevolkingsdaling 2. Ontkennen, afwijzen 3. Verzet: we bouwen om te groeien 4. Acceptatie 5. Actief oppakken in beleid Afscheid nemen van groeidenken is dus een rouwproces 20

21 21

22 Waarom verzet? Groeidenken Imago Groei is vooruitgang Gemeentefinanciën Voorzieningen 22

23 Hoe verzet? Fokpremie Migratie 23

24 24

25 Hoe verzet? Fokpremie Migratie: doorgaan met bouwen 25

26 Concurrentie tussen gemeenten/regio s Tot nu ten aanzien van werkgelegenheid In de toekomst ten aanzien van inwoners arbeidskrachten 26

27 Stand van zaken (inter)nationaal ten aanzien van bevolkingsdaling Bevolkingspolitiek Duitsland onderzoek Nederland aandacht begint in 2006 o.a. Min. BZK en VROM; CDA-motie in Tweede Kamer Rouvoet 27

28 Stand van zaken regionaal Begin van acceptatie/actief oppakken o.a. in Provincie Limburg (Demografische voorsprong) (Kennisknooppunt) Parkstad Limburg, Westelijke Mijnstreek Twente, (Achterhoek) Verzet o.a. in Maastricht Zeeland Vele gemeenten 28

29 Meerssen Bevolkingsprognose per kern Zo volledig mogelijk overzicht van gevolgen bevolkingsontwikkeling - Woningen - Scholen - Verenigingen - enz 29

30 Reacties burgers Milieu- en actiegroepen mis/gebruiken bevolkingsdaling om zaken tegen te houden Verzet (soms zeer breed, zoals in Zeist) vanuit bevolking tegen groeiambitie gemeente 30

31 Woningcorporaties: Aedes Maak bevolkingskrimp bespreekbaar, Krimp een groeiende opgave, Position paper, juni 2008 Rijksbeleid voor krimp blijft uit, Mediamiddag over krimp, Krimp moet op politieke agenda,

32 Het onderwerp bevolkingsdaling en gevolgen wordt o.a. opgepakt door Onderzoekers en kennisinstituten Centrale overheid zeer beperkt Een aantal provinciale, regionale en gemeentelijke overheden Maar bij die overheden zit ook nog veel verzet Woningcorporaties 32

33 Beleid Arbeidsmarkt: markt regelt zichzelf voor groot deel Overige effecten b.v. ruimtelijk: wel veel overheidsbeleid 33

34 Basis voor ander beleid bij daling (beroeps)bevolking Bewustwording: doorloop rouwproces snel Ga uit van realistische bevolkingsprognose met marges (midden, hoog en laag) en niet van wensprognoses Besef dat langzame daling onder normale omstandigheden niet vergelijkbaar is met leegloop 34