Colofon Titel Beveiligingssystemen Au teu r Erik Scholten Vormgevin g Save - Scholten Advies Veiligheidsbewustzijn Educatie U itgever Save - Scholten Advies Veiligheidsbewustzijn Educatie D atu m 1 e dru k 4 augustus 2009 Dit document is bedoeld als naslagwerk voor functionarissen en personen werkzaam aan de railinfra. Ondanks grote zorg kunnen fouten en / of onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Save - Scholten Advies Veiligheidsbewustzijn Educatie aanvaard geen aansprakelijkheid voor (in)directe schade, ontstaan door of verband houdende met de toepassing van dit document. Dit werk is auteursrechtelijk beschermd. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen worden in een geautomatiseerd bestand in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de schrijver. 2009: Save w w w.railsave.n l 2
Voorw oord Het uitvoeren van werken in (grotere) buitendienststellingen vraagt de nodige kennis en ervaring van de hedendaagse veiligheidsorganisatie. Het is dan ook niet vreemd dat de behoefte naar een brede kennis van de bestaande beveiligingssystemen toeneemt. In dit document wordt aan de hand van voorbeelden kennis gemaakt met een aantal veel voorkomende beveiligingssystemen, en de daarbij behorende specifieke eigenschappen. Daarnaast worden wordt het gebruik van deze specifieke eigenschappen in relatie tot de werkplekbeveiliging verder toegelicht. Suggesties ter verbetering zijn altijd welkom. Ik wens u veel lees- en leerplezier. Erik Scholten. 3
Inhoudsopgave Colofon 2 Voorwoord 3 Inhoudsopgave 4 Stationsbeveiliging 6 Inleiding 6 Rijweginstelling 6 controles en sturingen 7 Controle op strijdige rijwegen 7 Restrijweg 9 Het herroepen van een rijweg 9 Beveiligingssystemen op het station 10 Entrance Exit beveiliging (NX) 10 Elektronische Bedien Post (EBP) 10 Elektronische Beveiliging SIMIS (EBS) 10 Vital Processor Interlocking (VPI) 11 Ter Plaatse bedienbaar Relais Beveiliging (TPRB) 11 Ebi-Lock of Bombardier beveiliging (bev. 21) 12 Centraal Telecom Blokstelsel (CTB) 13 De Cascade schakeling 14 Vrije ruimte lassen 15 Overwegen op het station 17 De vrije baan 19 Inleiding 19 Dubbelspoorbeveiliging / verkeerd spoor 20 Overwegen bij verkeerd spoor 20 Aanrijden en activeren 21 Automatisch blokstelsel met rijrichtingkering (linkerspoorbeveiliging) 23 Voorsein 23 Blokseinen 25 Logische seinopvolging bij een automatisch blokstelsel met rijrichtingkering 26 Logische seinopvolging bij rechterspoor rijden. 26 Seinopvolging bij linkerspoor rijden. 28 Overwegen bij een automatisch blokstelsel met rijrichtingkering 29 4
Aankondiging van de overweg bij rechterspoor rijden 29 Aankondiging van de overweg bij linkerspoor rijden 29 Overwegbeveiliging met middensectie bij een automatisch blokstelsel met rijrichtingkering. 30 Werkplekbeveiliging bij een automatisch blokstelsel met rijrichtingkering 30 (Dubbel-) enkelspoorbeveiliging 31 Gelijkwaardig in beide richtingen 31 Enkelsporig baanvak 31 Dubbelsporig baanvak 31 Logische seinopvolging bij (Dubbel-) enkelspoor beveiliging 32 Spontane spoorbezetting 34 Overwegen bij een (Dubbel-)enkelspoorbeveiliging 34 Werkplekbeveiliging bij (Dubbel-) enkelspoorbeveiliging 35 Alternatieve methoden van buitendienststelling 36 Het Afsluitbord (sein 513) 36 De Stopping 36 De overwegsleutel 36 Grendels 37 Het stop-ontspoorblok 37 De vrijgave rangeren 38 Seintechnische maatregelen 38 Het sleutelen van overwegen 39 Overwegsleutels 39 Procedure voor het sleutelen van overwegen. 40 Het overstroppen van overwegen 41 Documenten voor het overstroppen van de middensectie of overweg 41 Verantwoording 46 5
Stationsbeveiliging In leid i n g U zult begrijpen dat het een beetje te ver gaat om de complete geschiedenis van de verschillende beveiligingssystemen te behandelen. Wat volstaat is dat als we het over arm seinen en bedieningsblokken hebben, het gaat over wat we de klassieke beveiliging noemen. Aan dit onderwerp zijn overigens verschillende interessante boekwerken en websites gewijd. Op enkele locaties komen we de klassieke beveiliging nog wel eens tegen. Het gaat hier dan met name om museum lijnen. R ijw eg in s t ell in g Deze klassieke beveiliging werd tot rond de jaren dertig in Nederland gebruikt om de stations te beveiligen. Op het Amerikaanse continent was men toen al bezig met een beveiliging op basis van relaistechniek. Begin jaren dertig werd deze techniek ook in Nederland geïntroduceerd. Er werd bij deze techniek gebruik gemaakt van geïsoleerd spoor, waarbij het spoor in verschillende secties werd verdeeld. Hierdoor kon een treindienstleider op een tableau zien waar de treinen zich bevonden. Om een trein te laten rijden moest de treindienstleider gebruik maken van een rijweginstelling. Een bijkomend voordeel van dit systeem is dat een trein niet onbedoeld naar een spoor kan gaan waar al een trein op staat. Alleen door het verrichten van een extra handeling kan de treindienstleider een trein naar het bezette spoor sturen. Doordat het systeem failsafe is uitgevoerd wordt het voor de treindienstleider bijna onmogelijk om door een bedieningsfout een gevaarlijke situatie te veroorzaken. 6