Pabo Breda Bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs Academisch jaar 2015-2016 Opleidingswijzer Leraar Basisonderwijs Voltijd
Avans Hogeschool PABO Breda Bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs Academisch jaar 2015 2016 Deze Opleidingswijzer geeft informatie over het opleidingsprogramma van de Pabo en is bedoeld voor voltijdstudenten en andere direct betrokkenen, zoals: docenten, coaches en mentoren uit de praktijk. 2 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
Inhoud 1 Welkomstwoord... 5 2 Wat kenmerkt de opleiding?... 7 3 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): wat verwachten we van de student?... 18 4 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): overzicht van het programma... 21 5 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de beroepstaken... 23 6 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): het werkplekleren... 27 7 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de kennisbasis taal en rekenen... 29 8 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): stem- en spraakscreening... 31 9 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de toetsing... 32 10 Fase taakbekwaam: wat verwachten we van de student?... 47 11 Fase taakbekwaam: overzicht van het programma... 51 12 Fase taakbekwaam: de beroepstaken... 53 13 Fase taakbekwaam: het werkplekleren... 55 14 Fase taakbekwaam: de kennisbasis taal en rekenen... 57 15 Fase taakbekwaam: de toetsing... 59 16 Wie doet wat?... 74 17 Hoe werken we op de Pabo?... 76 18 Communicatie... 77 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 3 3 2
Een bron van inspiratie Op weg naar meesterschap Praktijk is uitgangspunt Zelf keuzes maken 4 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
1 Welkomstwoord Dit is de digitale versie van de Opleidingswijzer Voltijd van het academisch jaar 2015-2016. Hierin staat hoe wij op de Pabo Breda het onderwijs hebben vormgegeven. Naast feitelijke informatie, tref je onze visie op leren, opleiden en begeleiden aan. Bovendien lees je in deze Pabowijzer wat we van elkaar mogen verwachten en welk gedrag wij van jou als toekomstig leraar basisonderwijs willen zien. Op onze website www.avans.nl en op onze digitale leeromgeving, Blackboard, vind je veel etra informatie. Ambitie van de Academie De Pabo Avans Hogeschool stelt zich als doel te komen tot maimale groei van alle betrokkenen bij de academie. Maimale groei van studenten, medewerkers, partners en in het bijzonder het kind. Het mooiste resultaat is uiteraard goed onderwijs voor àlle kinderen in een rijke leeromgeving, zodat kinderen de optimale kansen krijgen om het beste uit zichzelf te halen, opdat kinderen uitgroeien tot geëmancipeerde deelnemers aan deze complee en steeds veranderende maatschappij. Uiteindelijk willen we dat zij teamspelers worden: betrokken, ondernemend en nieuwsgierig. De kernopdracht van leraren in het basisonderwijs zien wij als het aanzetten tot positief leergedrag bij kinderen, hen vaardigheden en strategieën aan te leren en hen zo te stimuleren, dat zij een levenslange passie voor leren opdoen. Bij de Pabo Avans Hogeschool gaan we ervan uit dat de leraar daarom zowel pedagoog, onderzoeker als ontwerper moet zijn die bijdraagt aan vernieuwing van onderwijsactiviteiten. Het beroep vraagt om creatief denkende mensen met visie en een onderzoekende en ondernemende houding. Een leraar die voortdurend zoekt naar de meest passende en wenselijke situatie om de juiste leer- en ontwikkelingskansen voor kinderen te creëren. Een ware reflective practitioner. Om als Pabo een voortrekkersrol te vervullen in de ontwikkeling van het beroep van leraar basisonderwijs en ecellente leraren op te blijven leiden, is het van belang dat de Pabo zorgt voor een hechte Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 5 5 2
samenwerking tussen studenten, werkveld en medewerkers. Een duurzaam partnerschap, waarin gewerkt wordt aan de professionalisering van alle betrokkenen. De Pabo als herkend en erkend kennispartner van de basisscholen in de regio. De Pabo Breda stelt zich dan ook de volgende doelen: Medewerkers en studenten zijn vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in hun gedrag zichtbaar ambassadeur van duurzame ontwikkeling van kennis, samenleving en mensen; Studenten worden persoonlijk gecoacht zodat ze zich geborgen en geïnspireerd voelen; studenten dagen wij inhoudelijk uit het beste uit zichzelf te halen en als beginnend beroepsbeoefenaar weloverwogen keuzes te maken op persoonlijk en professioneel vlak. Onze studenten zijn eerste keuze voor de vacatures in de regio; Een werkklimaat te creëren waarin medewerkers zich bewust zijn van hun kwaliteiten, hun talenten optimaal en aantoonbaar willen ontwikkelen en inzetten voor de student, de Pabo en Avans Hogeschool. Zij zijn door hun professionele houding ambassadeur van de Pabo en Avans Hogeschool; Een cultuur in de Pabo te vormen die inspirerend, mensgericht, resultaatgericht en betrokken is. Respect en zorg voor elkaar en elkaars opvattingen staan hoog genoteerd. Studenten en medewerkers zijn er trots op dat ze bij de Pabo Breda studeren en werken en ze voelen zich verbonden met de school, het beroep en elkaar. Wij zijn ervan overtuigd dat de hechte samenwerking tussen studenten, werkveld en medewerkers de beste garantie op succes is. Door onderwijs- en beroepsontwikkeling als een gezamenlijke verantwoordelijkheid te zien en te beleven, kunnen we de beroepsgroep de uitstraling en status geven die ze verdient. Daarin willen wij graag, samen met jou, investeren. Wij wensen iedereen, namens het Pabo-team, een inspirerend, uitdagend, succesvol studiejaar toe. Hanneke Ariëns Directeur 6 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
2 Wat kenmerkt de opleiding? Authentieke beroepstaak Vroeger kreeg een student in een hbo-opleiding losse vakken waarna hij voor elk vak apart tentamen deed. Zo kreeg de student in het derde jaar van de Pabo iets over handelingsplannen, leerde hij wat over onderwijskunde en rekenproblemen en dat moest dan een voldoende theoretische basis zijn om er in de praktijk mee aan de slag te kunnen. Daarmee werd de kloof tussen wat een student in de opleiding deed en wat er in de praktijk van hem verwacht werd, niet gedicht. Het huidige programma van de Pabo is ontwikkeld op basis van authentieke beroepstaken. Binnen een authentieke beroepstaak staat een beroepshandeling centraal die je in de praktijk tegenkomt, zoals bijvoorbeeld observeren of het ontwerpen van onderwijs en ander kenmerk van deze beroepstaken is, dat theorie en praktijk hierin samenkomen. Een derde kenmerk is, dat de vakken die bij de beroepstaak horen, geen losse vakken zijn, maar het onderwijs geïntegreerd aanbieden. Werken met bekwaamheidseisen in Pabo 1 en 2 Als je aan een hbo-opleiding gaat studeren, kun je niet om het begrip bekwaamheidseisen heen. Vrijwel elke hbo-opleiding heeft het programma ingedeeld op basis van die bekwaamheidseisen. Een definitie: Bekwaamheidseisen voor het onderwijs geven aan wat vakmanschap in de kern van het beroep inhoudt en wat iemand tenminste moet weten en kunnen om een vakman/-vrouw te kunnen zijn. Bovendien weet de beroepsgroep (het werkveld) wat er van een lerarenopleiding verwacht kan worden. Het gaat dus om dat wat je moet kennen en kunnen als je straks een beroep gaat uitoefenen. Je wordt geacht als leraar basisonderwijs een vakman/- vrouw te zijn die beroepsproblemen adequaat kan oplossen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 7 7 2
Hiervoor zijn kennis en kunde een voorwaarde! Die gevraagde kennis en kunde wordt weergegeven in drie bekwaamheidseisen: - Pedagogisch bekwaam - Vakinhoudelijk bekwaam - Vakdidactisch bekwaam Naast de bekwaamheidseisen moet je kennis hebben van en vaardig zijn in: organiseren, plannen, communiceren, reflecteren, onderzoeken, resultaaten ontwikkelingsgericht werken, samenwerken en samen leren. De Pabo werkt met bekwaamheidseisen die afgeleid zijn van de sblcompetenties. Wel hebben we deze aangescherpt en aangepast aan de eisen van de regio West-Brabant en aangevuld met indicatoren op het gebied van duurzame ontwikkeling, onderzoekende houding, kritisch denken, creativiteit en ICT-vaardigheden. Deze brede professionele basis wordt op de volgende manier weer gegeven: Figuur 1: Bekwaamheidseisen (Onderwijscoöperatie, 2012) 8 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
Tijdens je opleiding werk je vanuit werkpleksuggesties en activiteiten aan je ontwikkeling. Je laat zien dat je steeds meer bekwaam wordt. Tijdens je studie beoordeelt de opleiding of jij je voldoende ontwikkelt in de richting van het beroep van leraar basisonderwijs, waarbij je steeds meer ruimte krijgt voor een individuele invulling van die ontwikkeling. Een ontwikkeling die uiteindelijk moet leiden tot een startbekwame leraar. Je bent startbekwaam als je in kenmerkende beroepssituaties adequaat kunt handelen. Binnen het onderwijs onderzoek je systematisch je eigen ontwikkeling op het gebied van de drie bekwaamheidseisen en de brede professionalisering. Het gaat daarbij steeds om de vraag: hoever ben je? in je ontwikkeling tot startbekwaam leraar basisonderwijs. Voor alle fasen van de opleiding zijn de bekwaamheidseisen vertaald naar indicatoren (zie tabel 6 pagina 36). In de overzichten bij de beroepstaken per fase tref je alle indicatoren aan die voor die fase relevant zijn. In de kolommen achter de indicatoren zie je in welk studieonderdeel de indicatoren epliciet aan bod komen. Aan de hand van die indicatoren kun je meten hoever je bent met jouw ontwikkeling. Gedurende je gehele loopbaan hier op de Pabo zal je studieloopbaanbegeleider je daarbij helpen en ondersteunen. Criteria In de verschillende studieonderdelen kunnen we uit concreet gedrag afleiden of je de indicatoren ook hebt bereikt. Daarom hebben we de indicatoren in de studieonderdelen uitgewerkt in criteria. Op die criteria word je getoetst. In deze wijzer zijn daar voorbeelden van opgenomen. Een voorbeeld van de opzet van een beroepstaak en de koppeling daarvan naar het werkplekleren kun je lezen in het overzicht op de volgende bladzijde: Beroepstaak 1 Het Basisschoolkind. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 9 9 2
Tabel 1: beroepstaak: Het basisschoolkind Titel beroepstaak: Het basisschoolkind, periode 1, pabo 1 Inleiding Beroepstaak 1 start in september en beslaat de eerste 10 weken van de opleiding voor een nieuwe Pabo-student. De student zal tijdens deze periode kennismaken met de opleiding op hbo-niveau en met zijn nieuwe rol als toekomstige leerkracht basisonderwijs. De volgende vakgebieden komen aan bod in de beroepstaak: pedagogiek, Nederlands, rekenen, muziek (kunstzinnige oriëntatie) en tijd (oriëntatie op jezelf en de wereld). Korte informatie over de beroepstaak Een leerkracht basisonderwijs moet op een zo kort mogelijke termijn zorgen dat hij de leerlingen van zijn klas in beeld heeft, wil hij kunnen inspelen op de leerbehoeften van kinderen. Het gaat dan niet alleen om de toets resultaten van de kinderen, maar ook om hun interesses, hun persoonlijke omstandigheden, hun ontwikkeling op sociaal, motorisch en cognitief gebied. Al deze factoren zijn mede bepalend voor de ontwikkeling van de kinderen. Wil de leerkracht de leerlingen verder brengen in hun ontwikkeling, dan zal hij hier op moeten inspelen. Als de leerkracht elke leerling in kaart zou brengen, zal dit resulteren in het leerlingenoverzicht. Aan de hand van de verzamelde gegevens leer de student een kindprofiel op te stellen. Dat staat centraal gedurende deze beroepstaak. In deze beroepstaak gaat de student als een echte professional één of twee leerlingen in beeld brengen. Hij doet dit zo objectief en uitgebreid mogelijk door te observeren, gesprekken te voeren met het kind en ook informatie in te winnen bij de leerkracht. Deze informatie leert hij te koppelen aan de theorie. Om te kunnen observeren en het gesprek met het kind te kunnen voeren, moet de student deze vaardigheden oefenen. Hij moet weten waar je al leerkracht op moet letten, welke observatie instrumenten hij kan inzetten, hoe hij met kinderen gesprekken voert en hoe hij de gegevens kan vergelijken met wat de verschillende theorieën hierover zeggen. De bijeenkomsten op de pabo én de werkpleksuggesties in de praktijk zullen de student op weg helpen. 10 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
Beroepsbehandelingen in de praktijk Beroepsbehandelingen zijn de beroepsautentieke handelingen die de student in de praktijk moet laten zien tijdens deze periode. Het gaat om handelingen die passen bij de beroepstaak Het basisschoolkind en de ontwikkelingsfase van de student. Er zijn verschillende beroepshandelingen van belang voor het in beeld brengen van de ontwikkeling. De student leer deze periode op verschillende manieren te observeren, gesprekken te voeren, activiteiten uit te voeren en in gesprek met kinderen te gaan. De student leer voorzichtige conclusies te trekken over de fasen van ontwikkeling van de gekozen kinderen. De student zal bij het voorbereiden, uitvoeren en reflecteren op deze beroepshandelingen een beroep doen op de mentor. Het kind in beeld brengen ga je doen door middel van: 1. Observeren 2. Gesprekken voeren met kinderen 3. De ontwikkeling van een kind bekijken tijdens een activiteit rondom de vakken taal, rekenen, muziek en geschiedenis 4. De sociaal emotionele ontwikkeling van een kind bekijken in een klassensituatie 5. Het kindprofiel beschrijven (denk hierbij aan informatie voor een leerlingdossier) Vanaf 2015 gelden voor de pabo nieuwe toelatingseisen. Je wordt vóór de poort getoetst op de vakken aardrijkskunde, geschiedenis, natuur en techniek. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 11 11 2
De kennisbasis Landelijk is de minimale kennis waarover iedere aanstaande leraar basisonderwijs moet beschikken vastgesteld: de kennisbasis. Ook binnen de Pabo van Avans besteden we daar volop aandacht aan. De kennisbasis is verwerkt in de verschillende beroepstaken. Daarnaast is er voor Nederlandse taal en rekenen-wiskunde nog een aparte kennislijn. Als je deze laatste studieonderdelen met succes hebt afgerond kun je deelnemen aan de (verplichte) landelijke kennistoetsen voor deze vakken. Fasen van de opleiding In elke opleidingsfase ga je een stap verder. We onderscheiden vier opleidingsfasen. De eerste fase is de propedeuse. Heb je die afgerond, dan ben je opleidingsbekwaam. Na het tweede jaar, als je alle onderdelen van het gemeenschappelijke programma met succes hebt afgerond, ben je taakbekwaam. Voordat je met de lio-stage (leraar in opleiding = een stage van ongeveer 5 maanden) begint, ben je lio-bekwaam en in het afsluitend assessment van de opleiding beoordelen we of je een startbekwame leraar basisonderwijs bent. Tabel 2: Fasen van de opleiding Fase in opleiding Propedeuse Tweede leerjaar Voor start van lio Einde opleiding Niveau van bekwaamheden Opleidingsbekwaam Taakbekwaam Lio-bekwaam Startbekwaam Overgang en drempels 1 Ons uitgangspunt is pas doorgaan als het voorgaande behaald is. Concreet betekent dit dat een voorgaande fase van de opleiding behaald moet zijn, voordat je door kan gaan. We hebben hiertoe de volgende afspraken gemaakt voor 1 t/m 4 voltijd: 1 Zie voor de volledige Onderwijs- en Eamenregeling de Oer van 2015-2016 12 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
Drempels in het curriculum: o Vóór 1 februari van het eerste studiejaar dien je CITO taal en rekenen te hebben gehaald. o Je mag door naar het 2 e jaar indien je 52 ECTS hebt, je stage hebt gehaald en een positief advies hebt gekregen; o deelname aan het jaar 4 programma indien je 180 studiepunten hebt behaald. Voor alle onderdelen heb je maimaal twee kansen, met uitzondering van de cito toets taal, de Wiscat rekenen, Voor die toetsen krijg je drie kansen. We werken met een taalprotocol. Dit houdt in dat al het schriftelijke werk op taalgebied aan de eisen van dat protocol voldoet. In het eerste en tweede jaar van de opleiding krijg je drie dagen de kans om je werk te herstellen, indien het inhoudelijk voldoende is, maar onvoldoende op het gebied van de schriftelijke taalvaardigheid. Is het daarna nog onvoldoende, dan wordt het hele werk als onvoldoende beoordeeld. Samenhang in het programma Het is goed om te weten op welke manier de opleiding opgebouwd is en welke keuzes daarbij gemaakt zijn. De basis van ons programma is het beroeps- en competentieprofiel van de Pabo. Dit kun je vinden op Blackboard, onze digitale leeromgeving. De opleiding omschrijft de kern van het beroep van leraar basisonderwijs als volgt: De kern van het beroep van leraar basisonderwijs is het op interactieve wijze creëren van leer- en ontwikkelkansen voor kinderen in een rijke, krachtige leeromgeving, zodat zij zich kunnen ontplooien tot geëmancipeerde deelnemers aan een complee en steeds veranderende, duurzame samenleving. Beroeps- en competentieprofiel Pabo 2014 Van het beroeps- en competentieprofiel zijn het opleidingskader en het curriculumontwerp afgeleid. Kenmerkend voor het programma Pabo Breda zijn de beroepstaken waarin schoolvakken geïntegreerd aan bod komen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 13
Tabel 3: Curriculum ontwerp Beroeps- en competentie profiel Opleidingskader Curriculum ontwerp Eisen voor Bekwaamheid: - Kennisbasis - Kritisch denken - Creativiteit - Onderzoekende houding - Duurzaamheid - ICT Beroepstaken: - Studieloopbaan begeleiding - Werkplek leren - Taal-en rekenlijn Toetsen: - Portfolio - Assessment (alleen voor pabo 3 en 4) De praktijk / partnerschap in opleiden We vinden als pabo dat de praktijk een belangrijk onderdeel is van je opleiding naar een startbekwame leerkracht. We noemen stage lopen in de praktijk niet voor niets werkplekleren 2. Om je een zo ideaal mogelijke werkplek aan te kunnen bieden, is het van belang dat basisschool en pabo samen jou begeleiden bij je ontwikkeling. Werkplekleren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van basisscholen (opleidingsscholen genoemd) én pabo. Op iedere opleidingsschool waar jij praktijkervaring opdoet is een door de Pabo Breda opgeleide stagecoach én mentor aanwezig. Deze stagecoach is jouw eerste aanspreekpunt op de basisschool en coördineert de stageplaatsen en bezoekt jou in de klas. De mentor begeleidt jou in de dagelijkse praktijk. Samen met de stagecoach plan je de activiteiten die je wilt gaan uitvoeren. 2 Zie voor meer informatie over werkplekleren Hoofdstuk 6 Werkplekleren 14 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
De activiteiten die je tijdens het werkplekleren verricht, zijn of worden aangestuurd door de opleiding of door de werkplek (basisschool). Vanuit de opleiding krijg je diverse suggesties, om de vaardigheden op de werkplek te oefenen. voor het werkplekleren waarbij de koppeling tussen theorie en praktijk centraal staat. Samen met de stagecoach en mentor wordt bekeken op welke manier jij zo optimaal mogelijk aan deze vaardigheden kunt werken. Leidend daarbij zijn de bekwaamheidseisen en de daarbij behorende indicatoren van de opleidingsfase te nemen. Op de werkplek bekijk je samen met de stagecoach op welke wijze je aan de criteria kunt voldoen. Leerteams Studenten leren van en met elkaar. Dit betekent dat jij zowel op de opleiding als op de basisschool in een leerteam zult werken. We vinden het belangrijk dat je kennis met elkaar deelt en samen kennis creëert Door met elkaar in gesprek te gaan over die kennis, samen oplossingen te zoeken en ervaringen te delen, leer je meer. Aanwezigheid is dus een vereiste! Een bijkomend voordeel is dat de kennis die je op deze manier opdoet langer blijft hangen. Ook op de basisschool kun je samen leren. Je kunt lessen samen voorbereiden, elkaar observeren en elkaar van feedback voorzien. Dit vraagt dus een actieve leerhouding. Studieloopbaanbegeleiding (SLB) Voordat je op de Pabo bent begonnen heb je al een intake en een advies gekregen. Op de Pabo Breda richt de studieloopbaanbegeleiding zich op de student en het vervolg van de intake. De studieloopbaanbegeleider adviseert jou regelmatig en systematisch in je leer- en ontwikkelproces ten aanzien van de bekwaamheidseisen die voor de beroepspraktijk relevant zijn. Samen signaleren jullie tijdig studieproblemen zodat jij een adequate studievoortgang kunt realiseren en studieachterstand kunt voorkomen. Je neemt geleidelijk jouw ontwikkeling steeds meer ter hand en neemt meer en meer verantwoordelijkheid voor je eigen leerproces; je ontwikkelt een reflectief vermogen, gekoppeld aan je beroepsidentiteit. Het accent van de begeleiding verschuift naarmate jij je in een andere fase van de opleiding bevindt. Je krijgt per studiejaar een studieloopbaanbegeleider toegewezen. Deze is voor jou het eerste aanspreekpunt In het eerste jaar van je studie krijg je twee verplichte studieadviezen: vóór 1 februari en vóór 1 september. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 15
Tijdens Studieloopbaanbijeenkomsten leer je inzicht te krijgen in je persoonlijke ontwikkeling en je studiegedrag met behulp van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en het daaraan gekoppelde Persoonlijke activiteitenplan.(pap). In de fasen lio- bekwaam en startbekwaam zal o.a. aandacht worden besteed aan de doorgaande ontwikkelingslijnen en de voorbereiding en uitvoering van het afstudeeronderzoek en de LIO-stage. Binnen SLB is er sprake van individuele begeleiding, werk je in kleine of grotere groepen met de studieloopbaanbegeleider of kan er video-interactie training plaatsvinden. In de individuele gesprekken kunnen ook persoonlijke zaken en vragen aan de orde komen. Indien nodig kan de studieloopbaanbegeleider je verwijzen naar de decaan en/of de studieadviseur 3. De studentendecaan, Paul van Tilburg, is de onafhankelijke adviseur die verbonden is aan Avans Hogeschool. Te bereiken via pwg.vantilburg@avans.nl. Afspraken met hem zijn in te plannen via servicepunt studentenbalie. De studieadviseur begeleidt en adviseert studenten binnen de opleiding (ná de SLB er). De studieadviseur voert gesprekken met studenten met studieachterstanden en/of persoonlijke problemen, stelt individuele leerroute- en verbetertrajecten op voor studenten en verzorgt trainingen studievaardigheden (zoals plannen en organiseren) voor eerstejaarsstudenten. Tevens kun je als eerstejaars student een beroep doen op peermentoren. Dit zijn derdejaars studenten die jou indien nodig, als eerstejaars student begeleiden op het gebied van plannen. Blackboard en portfolio Blackboard is een digitale leeromgeving waar binnen Avans Hogeschool wordt gewerkt. Al in de eerste periode leer je deze omgeving kennen en ermee werken. De digitale leeromgeving heeft als voordeel dat de informatie altijd up-to-date is en dat je met medestudenten en docenten op afstand en tijdonafhankelijk kunt communiceren. Ook is er een directe relatie tussen de studieonderdelen op Blackboard en je eigen portfolio. Gedurende je gehele opleiding werk je met een portfolio. Dit is een (digitale) map waarin je laat zien hoe je leerinhouden verwerkt en hoe je vordert met je ontwikkeling. Deze map maak je in de digitale leeromgeving Blackboard. We vragen je op elk gewenst moment de materialen op te slaan en toegankelijk te maken voor medestudenten, docenten, coaches en 3 Zie voor een uitgebreidere beschrijving het document Studentenhandleiding SLB. 16 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
mentoren van de basisschool. In je portfolio plaats je je resultaten met feedback en feedforward en laat je reflecties zien. In het Persoonlijk Activiteitenplan(PAP laat je zien hoe je werkt aan de te verwerven competenties. We vragen je ook je portfolio toegankelijk te maken voor eterne audits! Toetsorganisatie Om alle toetsen goed te laten verlopen hebben we een toetsorganisatie. Een overzicht van alle procedures en afspraken vind je op blackboard in de community Toetsing HBO kennisbank Scripties en onderzoeken worden geplaatst in de HBO-kennisbank. Je publiceert als het ware hiermee je onderzoek. Deze kennisbank biedt docenten en studenten de mogelijkheid om ook andere scripties en afstudeeronderzoeken te bestuderen van andere opleidingen (Pabo s). Leeromgeving Vanzelfsprekend hebben we als lerarenopleiding een moderne (digitale) leeromgeving, aangepast aan de eisen van deze tijd en aan de toekomst. Zo zijn er moderne lokalen, voorzien van zogenaamde smartboards. Ook de collegezalen zijn van alle middelen voorzien. Voor individueel studeren of voor het werken in groepsverband is er Xplora. Xplora Xplora is de leer- en werkomgeving van Avans Hogeschool met moderne pc s, kwalitatieve voorzieningen en deskundige ondersteuning. Ook kun je er de Pabocollectie vinden in de vorm van methoden voor het basisonderwijs, spel- en leermaterialen, verdiepende literatuur en tijdschriften als JSW, Prais, Didaktief, gericht op het werken in de praktijk. TOPClass Pabo Breda biedt naast het normale programma een etra aanbod in de vorm van een een TOPClass gedragsspecialist, bestemd voor ecellente studenten die zich willen specialiseren in kinderen met leer- en gedragsproblemen. Voor meer informatie: zie www.topclassgedragsspecialist.nl Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 17
3 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): wat verwachten we van de student? Een creatief en innovatief beroep Kiezen voor de Pabo en het beroep van leraar basisonderwijs is kiezen voor een creatief en inspirerend beroep voor ondernemende mensen met passie voor leren en kinderen. Het vak gaat verder dan alleen lesgeven: ook het persoonlijk begeleiden van kinderen, hen wegwijs maken in de maatschappij, het stimuleren van onderzoekend en ontwikkelingsgericht leren, het ontwerpen van leer- omgevingen en het samenwerken met collega s en ouders hoort hierbij. Als dat je aanspreekt, ben je bij de Pabo aan het goede adres. Veranderend onderwijs Je studeert aan een hogeschool en dat betekent dat je geen schoolse opleiding volgt, maar leert en werkt in een hogeschoolgemeenschap samen met medestudenten, docenten en leerkrachten uit de basisschool. Het verschil met de middelbare school is dat de leerstof niet meer in afgebakende gebieden wordt aangeboden en dat docenten zich niet opstellen als de allesweters. Van de student wordt verwacht dat deze de regie neemt over zijn eigen leerproces en samen met de docenten, met medestudenten en mentoren en stagecoaches werkt aan het uiteindelijke doel: als startbekwame leerkracht de praktijk in. Bij de voltijdopleiding werken we met leerteams. Leerbronnen Naast de praktijk als belangrijkste leerbron, maken we ook gebruik van digitale leeromgevingen, onderwijsmethoden en allerlei vormen van naslagwerken. Tijdens de beroepstaken raak je bekend met verschillende pedagogische inzichten en krijg je informatie over vakinhoudelijke theorieën en over 18 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
communicatietechnieken. Je gaat daar actief mee aan de slag door zelf leervragen te formuleren en te zoeken naar antwoorden en oplossingen. Daarvoor moet je inzichten uit verschillende vakgebieden bestuderen, ervaringen opdoen in het basisonderwijs, eperimenteren, discussies voeren in je leerteam en vervolgens alles met elkaar combineren. Bij dit leerproces zullen docenten, mentoren en coaches je zoveel mogelijk bijstaan. Dat doen ze in de vorm van begeleiding of door specifieke epertise in te brengen in de bijeenkomsten. We gaan er van uit dat je actief gebruik maakt van de docent als leerbron. Je zult merken dat je de docent in de 'traditionele' rol van kennisoverdrager minder tegen zult komen, maar meer als beroepstaakbegeleider, studieloopbaanbegeleider of epert. Niet alleen het resultaat telt, maar ook de manier waarop dit tot stand komt, het denkproces en de aanpak. Door de aanpak te overdenken kun je er in nieuwe of onbekende situaties je voordeel mee doen. We zullen daarom veel aandacht schenken aan reflecteren. Aanwezigheidsplicht: De opleiding heeft het SAMEN LEREN hoog in het vaandel staan. Je aanwezigheid is dus vereist! Beeldschets Om je een beeld te geven wat we van een opleidingsbekwame student verwachten, hebben we een beeldschets geschreven: Algemeen De opleidingsbekwame student toont een positieve, nieuwsgierige, onderzoekende, creatieve en actieve houding. Hij heeft zich breed georiënteerd op zijn toekomstige rol als leerkracht basisonderwijs en laat zien dat hij gedreven is om leerkracht te worden. Hij is in staat divergent te denken en bezit empatisch vermogen. Hij wil een waardenvolle leraar worden, die leerlingen kan voorbereiden op de uitdagingen waarvoor de toekomst hen stelt. Hij is nieuwsgierig naar wat er in de samenleving speelt, weet dit te bespreken en heeft zorg voor zijn omgeving. Hij durft zaken ter discussie te stellen. Hij weet feiten, vermoedens en meningen van elkaar te onderscheiden. De student is kritisch bij het gebruik van bronnen. Hij kan ze beoordelen op betrouwbaarheid en relevantie. De student kent zijn eigen leervoorkeuren, neemt kennis van leervoorkeuren van medestudenten en neemt verantwoordelijkheid voor zijn eigen leren. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 19
Hij kan samenwerken met medestudenten, docenten en leerkrachten basisonderwijs. Hij is communicatief vaardig en in staat om sociale media op een correcte manier te gebruiken. De opleidingsbekwame student heeft een reflectieve houding en bezit het vermogen om zijn handelen en de keuzes die hij gemaakt heeft en gaat maken, mondeling en schriftelijk te verantwoorden, waarbij hij gebruik maakt van de hem aangeboden theorie. Hij heeft een voorlopige visie op kennis en leren ontwikkeld. Hij kan met die kennis een koppeling maken tussen de theorie en de praktijk. Pedagogisch bekwaam Hij laat in zijn pedagogisch handelen zien dat hij aansluit bij de basisbehoeften van kinderen. Hij is zich bewust van zijn eigen identiteit en staat open voor die van anderen. Hij is in staat om een veilig klimaat te scheppen waarbinnen ruimte is om te leren. De student is in staat zicht te krijgen op de leefwereld van kinderen. Hij kan zijn pedagogische omgang met zijn leerlingen uitleggen en verantwoorden. Vakdidactisch bekwaam De student kan betekenisvolle speel- en leeractiviteiten ontwerpen en deze onder begeleiding uitvoeren. Hij stimuleert de leerlingen om vragen te stellen. De student heeft zich een beeld gevormd van een rijke leeromgeving en weet hoe hij zijn onderwijs betekenisvol kan maken. Hij is vaardig in het hanteren van een aantal leermiddelen, waaronder digitale leermiddelen. De opleidingsbekwame student heeft kennis van verschillende observatie-instrumenten en kan deze ook toepassen in de praktijk van de basisschool. Vakinhoudelijk bekwaam Hij heeft een basale kennis van theorieën en methodieken op het gebied van de ontwikkeling en opvoeding van kinderen. De student heeft beginnende theoretische kennis van de verschillende leergebieden. Hij beheerst de leerstof die hij behandelt in de stageklas. De student kan zich nieuwe leerstof eigen maken en die introduceren de klas. 20 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
4 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): overzicht van het programma Het propedeutische programma ziet er in schema als volgt uit: Tabel 4: Overzicht programma fase opleidingsbekwaam (Propedeuse 2015-2016) Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Het kind staat centraal Het basisschoolkind Het leren in beeld De creatieve leerkracht De inspirerende leeromgeving 8 weken onderwijs 1 toetsweek 8 weken onderwijs 2 toetsweken 8 weken onderwijs 2 toetsweken 8 weken onderwijs 2 toetsweken Taal Rekenen Muziek Geschiedenis Pedagogiek Logopedie Rekenen Drama Bewegingsonderwijs Onderwijskunde Taal Godsdienst/levens beschouwing Biologie/natuur Schrijven Beeldend Taal Rekenen Techniek Aardrijkskunde Pedagogiek Praktijk A-B-C model 2 weken stage Praktijk A-B-C model 2 weken stage Loopbaanbegeleiding Praktijk A-B-C model 2 weken stage Kennisbasislijn taal en rekenen Praktijk Blokstage van 4 aaneengesloten weken (met terugkomdagen op de pabo) 4 lesweken met elke week een dagstage. Periode 1 Periode 3 31-08-2015 t/m 06-11-2015 01-02-2016 t/m 15-04-2016 Periode 2 Periode 4 09-11-2015 t/m 29-01-2016 18-04-2016 t/m 01-07-2016 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 21
5 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de beroepstaken Bij alle vier de beroepstaken die je in dit jaar krijgt, staat het kind centraal. Dat is de rode draad in het eerste leerjaar. Je zult ontdekken dat iedere beroepstaak weer een stapje verder gaat dan de vorige. Op die manier kom je op een steeds hoger niveau van het functioneren binnen de opleiding en in de praktijk. Hieronder vind je een korte omschrijving van de inhoud van de beroepstaken die in het eerste jaar aan bod komen: Beroepstaak 1: Het basisschoolkind Deze beroepstaak is de eerste beroepstaak in een nieuwe opleiding. Naast de inhoud die aan bod komt, moet je in deze periode ook gaan ontdekken of de opleiding die je gekozen hebt, bij je past en of je het hbo-niveau wel aankunt. Je zult merken dat er van het begin af aan veel van je gevraagd wordt. Om het beroep straks goed te kunnen uitvoeren, moet je in het eerste jaar laten zien, dat je uit het juiste hout gesneden bent. Een leerkracht basisonderwijs moet de leerlingen die in zijn klas zitten kennen. Dat kennen gaat verder dan weten hoe ze heten. Hij moet informatie verzamelen over hun cognitieve ontwikkeling. Wat kunnen ze goed en waar moeten ze nog bij geholpen worden? Welke interesses hebben ze, wat is hun plaats in de groep? Welke persoonlijke omstandigheden zijn van invloed op hun leren? Wat is de motorische ontwikkeling van de kinderen? Wie zijn de sportievelingen en wie hebben meer moeite met bewegen? Al deze factoren bepalen het ontwikkelingsverloop van kinderen van de kinderen. Als leerkracht moet je hier rekening mee houden, wil je kunnen inspelen op hun ontwikkeling. Veel van deze gegevens zullen opgenomen worden in het dossier van een leerling. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 23
Maar hoe komt een leerkracht aan al die gegevens? Een van de belangrijkste instrumenten die hem ten dienst staan, is het observeren van de leerlingen in zijn klas. Observeren is niet alleen kijken naar kinderen, maar nauwkeurig analyseren en interpreteren van wat je ziet. Is het kind zenuwachtig bij een toets, steekt het vaak zijn vinger op, begint hij meteen aan de opgedragen taak? Al die informatie geeft de leerkracht een beeld van het kind. Een tweede instrument dat een leerkracht kan inzetten, is een gesprek voeren met het kind. Wat gaat er allemaal in het kind om? Hoe kijkt hij tegen zijn eigen handelen aan? Hoe pakt hij bepaalde problemen aan? Wat weet hij al van een bepaald onderwerp? Maar ook anderen hebben een beeld van het kind. De ouders hebben mogelijk het een en ander verteld bij het intakegesprek, een collega heeft het kind al eerder in de klas gehad, misschien zijn er wel eternen bij wie het kind al in de picture was. Ook die informatie is van belang en het is altijd interessant om die te vergelijken met je eigen indrukken. Kortom wil je een goed beeld van een kind krijgen, dat in je klas zit, dan ga je niet over een nacht ijs. Je combineert gegevens en stelt ze bij als dat nodig is. In deze beroepstaak ga je kinderen observeren, voer je gesprekken met ze, spreek je met de mentor en bekijk je hun dossier. Vanuit de beroepstaak krijg je de theorie die je kan helpen bij het interpreteren van de gegevens die je verzameld hebt. Met deze gegevens stel je een leerlingprofiel samen. Beroepstaak 2: Het leren in beeld In deze beroepstaak ga jij je verdiepen in het leren van kinderen en in je eigen leren. Een leraar basisonderwijs moet dagelijks leeractiviteiten ontwerpen, deze uitvoeren en evalueren. Om de juiste activiteiten te kunnen uitvoeren, moet je voldoende kennis hebben over de cognitieve, motorische en sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen. Daarnaast moet die leerkracht ook kennis hebben van verschillende leertheorieën om verschillende didactische routes te kunnen ontwerpen. Ontwerpen van onderwijsactiviteiten vraagt ook om creativiteit. Je moet namelijk die activiteiten zo ontwerpen dat ze passen bij de ontwikkeling van de kinderen in jouw groep en dat ze tegelijkertijd het leergedrag van de kinderen prikkelen. 24 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
Ontwerpen van onderwijs kun je alleen als je goed voor ogen hebt wat je wilt bereiken. De doelen die je formuleert moeten realistisch zijn (aansluiten bij wat de kinderen al kunnen), meetbaar zijn (anders kun je niet evalueren of jij je doel bereikt hebt), passend zijn (het gaat niet om kinderen leuk bezig houden, maar ze iets leren) en realiseerbaar in tijd. Onderwijs ontwerpen houdt rekening met de leefwereld van de leerling, Je moet kinderen enthousiast maken voor de leeractiviteit(en) die je met hen wilt uitvoeren. Houd je geen rekening met die leefwereld, dan zul je merken dat kinderen het uitvoeren van de activiteit als een verplicht nummer gaan zien. Daarnaast moet jij ervoor zorgen dat ze actief worden en betrokken blijven. Kortom een leerkracht basisonderwijs moet heel wat vaardigheden in huis hebben om het leren van zijn leerlingen te stimuleren. In deze beroepstaak maken we een begin met het verwerven van die vaardigheden. We hopen dat je inzicht krijgt in hoe kinderen leren en hoe je daar het beste op in kunt spelen. Tegelijkertijd geeft dit jou mogelijk ook inzicht in je eigen leren. Beroepstaak 3: De creatieve leerkracht Wat is creativiteit? Wanneer ben je creatief? Is dit als je goed bent in tekenen, handvaardigheid of muziek? Of kun je ook creatief zijn als je nieuwe mogelijkheden ziet, oplossingen bedenkt die vernieuwend zijn. Hoe belangrijk is het om creatief te zijn? Is het voldoende om goed te kunnen rekenen, om voldoende taalvaardig te zijn? Of heb je ook creativiteit bij die vakken nodig? In deze beroepstaak ga je op zoek naar wat creativiteit voor jou betekent en wat de functie van creativiteit is voor het beroep van leerkracht basisonderwijs. Wat creativiteit is, kun je bestuderen door bronnen te raadplegen, met anderen in gesprek te gaan, door te ervaren hoe kinderen creatief kunnen zijn, maar vooral door vragen te stellen aan jezelf en aan je omgeving. Daarnaast is het van belang dat je durft te eperimenteren. Om te kunnen eperimenteren moet je creatief durven zijn. Eperimenteren is daarnaast ook een voorwaarde om jezelf te blijven ontwikkelen. Een opdracht die iedere leerkracht basisonderwijs heeft. Naast je creativiteit in te zetten bij het onderwijzen, is het ook je taak als leerkracht om de creativiteit bij de kinderen te ontwikkelen. Hoe stimuleer je creativiteit bij kinderen. Hoe kun je hun creatief vermogen inzetten bij het leerproces? Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 25
In deze beroepstaak ga je het begrip creativiteit zo breed mogelijk verkennen, ga je met je eigen creativiteit aan de slag en met die van de kinderen. Beroepstaak 4: De inspirerende leeromgeving Als leerkracht zie je graag dat je leerlingen actief deelnemen aan het leerproces, dat ze geboeid worden door wat je hen aan leerstof aanbiedt. In deze beroepstaak ga je een inspirerende leeromgeving ontwerpen en uitvoeren in je stageklas. Een leeromgeving die de leerlingen uitnodigt tot doen, waardoor ze actieve leerlingen worden. Wat is er voor nodig om kinderen te prikkelen, te laten ontdekken, actief te maken tijdens het leerproces? In de lessen vanuit de vakken die bij deze beroepstaak horen, krijg je suggesties aangereikt en ga je zelf ervaren hoe jouw leerproces gestimuleerd kan worden. Een inspirerende leeromgeving hoeft zich niet te beperken tot het klaslokaal. Ook buiten dit lokaal kan geleerd worden, bijvoorbeeld door het schoolplein te benutten bij rekenen of verkeer. Maar de schoolomgeving kan ook bij biologie, aardrijkskunde en geschiedenis een rol spelen. De leeromgeving kan natuurlijk ook virtueel zijn, door het inzetten van ICT. Binnen deze beroepstaak ga je ontdekken hoe je vakken kunt integreren. Kinderen leren van en met elkaar. Hoe kun je coöperatieve werkvormen inzetten om de leeromgeving zo krachtig mogelijk te maken? Een inspirerende leeromgeving ontwerpen en uitvoeren vraagt veel vaardigheden van de leerkracht. Het doet een beroep op je creativiteit, je onderzoekende houding, je analyserend en inschattend vermogen (je moet namelijk goed zicht hebben op wat de kinderen al kunnen en waar je ze naar toe wilt brengen) en je coaching vaardigheden. Kortom een beroepstaak waarbij je kunt laten zien dat je de vaardigheden hebt om een goede leerkracht te worden. 26 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
6 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): het werkplekleren De propedeuse heeft een oriënterende, selecterende en adviserende functie. Om aan het einde van de propedeuse tot een goede afweging te kunnen komen, is het voor zowel student als opleiding van belang daar ook de praktijk in mee te nemen. Het stagelopen op de basisschool noemen we werkplekleren. Als student leer je de kennis en vaardigheden die nodig zijn om tot een goede leerkracht uit te groeien in de authentieke beroepssituatie; leren voor en van een beroep is vooral leren op de werkplek. Werkplekleren is een zeer belangrijk onderdeel van de opleiding. Vandaar dat we je vrijwel vanaf het begin met de praktijk willen confronteren. Dit kan zijn doordat je werkt aan praktijksituaties en het oplossen van problemen uit het basisonderwijs, maar vooral ook door het uitvoeren van activiteiten op de basisschool. We vinden het als opleiding belangrijk dat je alle activiteiten die je uitvoert ook theoretisch kunt onderbouwen. Dat wat je op de opleiding leert, probeer je in de praktijk uit. Dat wat je in de praktijk leert, breng je mee naar de opleiding. We werken in leerteams van 4 tot 6 studenten op een basisschool. Op die manier is samenwerkend leren mogelijk en kun je elkaar ondersteunen en van feedback voorzien. Samen met je stagecoach maak je een planning van de activiteiten die je wilt uitvoeren. Bij die planning houd je goed in de gaten op welk niveau van bekwaamheden je dit jaar moet werken. Je activiteitenplan bevat naast individuele activiteiten ook een aantal gezamenlijke activiteiten op schoolniveau. Je kunt betrokken worden bij allerlei (buiten)schoolse activiteiten, zoals de organisatie van een sportdag, een creatieve middag of een ecursie. Tijdens de praktijkperiode leer je van de activiteiten en de feedback van medestudenten, coaches, mentoren en andere betrokkenen en van het reflecteren op je activiteiten. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 27
De praktijk in het eerste jaar is vooral bedoeld om je te oriënteren op de beroepspraktijk en op de belangrijkste rollen en taken van de leraar in het basisonderwijs, namelijk: De vakinhoudelijk en didactische aanpak waarmee de leraar de kinderen helpt om zich de doelen eigen te maken voor het basisonderwijs; De leerkracht als ontwerpen van onderwijs; De pedagogische aanpak waarmee de sociaal-emotionele en de morele ontwikkeling van kinderen wordt bevorderd; De manier waarop een leef-en werkklimaat voor individuele kinderen en groepen wordt vorm gegeven; Het klassenmanagement; Het werken als collega en teamgenoot; De rol van gesprekspartner van ouders of verzorgers en andere betrokkenen; Het functioneren als professional; De manier waarop je aan duurzame ontwikkeling vorm geeft. De praktijk wordt voor- en nabesproken in je leerteam. Met name het werken aan jouw reflectieve vaardigheden staat centraal. De bijeenkomsten worden begeleid door de docent van de Pabo. Alle informatie met betrekking tot het werkplekleren is te lezen in de stagenota nota werkplekleren 2015 2016. 28 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
7 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de kennisbasis taal en rekenen Taalvaardigheid Er worden hoge eisen gesteld aan de taalvaardigheid van een toekomstige leraar basisonderwijs. Naast de beroepstaken, waar taaldidactiek intensieve aandacht krijgt, is er een aparte Taallijn. Het gehele studiejaar bereid je je wekelijks voor op drie belangrijke onderdelen: 1. Instaptoets taalvaardigheid (ook wel Cito taaltoets). Deze toets meet je niveau op het gebied van spelling, interpunctie, basisgrammatica en algemeen taalgebruik. Deze toets wordt in het eerste halfjaar afgenomen. 2. Landelijke kennisbasis. Elke pabostudent dient een arsenaal aan taalkundige termen te beheersen die aan de basis staan van didactische taalhandelingen. In de eerste twee jaar van je opleiding wordt je hierop voorbereid. 3. Schriftelijke taalvaardigheid. Door veel te oefenen en regelmatige feedback breng je je eigen schrijfvaardigheid op hbo-niveau. Daarnaast is het van belang je te realiseren dat deze taalvaardigheid niet alleen van belang is bij het vak Nederlandse taal. Bij alle beroepstaken hanteren we een zogenaamd taalprotocol. We verwachten namelijk van je dat alle schriftelijke producten taalkundig tiptop in orde zijn. Gecijferdheid Het belang van een grote deskundigheid op het gebied van het onderwijzen van rekenen-wiskunde voor de leraar van nu en in de toekomst staat buiten kijf. De invoering van de kennisbasis moet tot een significante verhoging van het uitstroomniveau leiden. Daarom wordt de eerste twee jaren van de opleiding gestructureerd gewerkt aan de kennisbasis via twee lijnen: rekenwiskunde-didactiek in de beroepstaken en professionele gecijferdheid via de Rekenlijn Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 29
1. De instaptoets rekenen-wiskunde (Wiscat) vindt in het eerste half jaar plaats. Deze toets meet je rekenvaardigheid op een niveau vergelijkbaar met dat van de 20% beste rekenaars uit groep 8. 2. Voor de propedeuse dient de student het niveau elementair gecijferd, via een schriftelijke toets, aan te tonen. 3. Zowel in de beroepstaken als in de Rekenlijn werk je verder aan professionele gecijferdheid. De kennisbasis is na twee jaar volledig aan bod geweest. 30 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
8 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): stem- en spraakscreening Stem- en spraakscreening en training Omdat je stem- en spraakgebruik cruciale instrumenten voor je zijn als aankomend leraar basisonderwijs, hebben wij er als Pabo Breda voor gekozen om elke student in het eerste jaar de mogelijkheid te geven zich individueel te laten screenen. Deze screening gebeurt door een professionele logopedist die tevens docent is aan onze Pabo. Tijdens de opleiding krijg je vanaf het eerste jaar groepstrainingen, die erop gericht zijn je stem en je spraakgebruik te verbeteren in verschillende beroepssituaties. We proberen hierbij zoveel mogelijk aan te sluiten bij de andere vaardigheidstrainingen, zoals vocale training (muziek), drama, presentatietechnieken of bewegingsonderwijs. Mocht uit de stemscreening blijken dat je intensievere stembegeleiding nodig hebt dan de reguliere groepstrainingen kunnen bieden, dan zullen we je adviseren maatwerklogopedie te gaan volgen bij een zelfstandig logopedist. Wij werken als Pabo Breda nauw samen met de praktijk van: de heer B.A.L.M. de Witte Wildenborgstraat 48 (IJpelaar) 4834 CP BREDA Telefoon: +31-76 564 02 62/ E-mail: logopediepraktijkdewitte@hetnet.nl Website: http://www.logopediepraktijkdewitte.nl Je bent uiteraard vrij om ook zelf op zoek te gaan naar een logopedist. Logopedie wordt onbeperkt vergoed via elke basisverzekering. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 31
9 Fase opleidingsbekwaam (propedeuse): de toetsing Op de Pabo heeft de toetsing een diagnostische en een beoordelende functie. Voor de diagnostische functie gebruiken we formatieve en voor de beoordelende functie summatieve toetsen. De begrippen summatief en formatief kom je in de beroepstaken en bij de andere studieonderdelen regelmatig tegen. Formatieve toetsen geven antwoord op vragen als: Waar sta ik in mijn leerproces en waar moet ik op letten? Informatie hierover krijg je van docenten, mentoren, stagecoaches, studieloopbaanbegeleiders en medestudenten. Aan de formatieve toetsing zijn geen studiepunten gekoppeld. Summatieve toetsen zijn beoordelend. Hier zijn wel studiepunten aan gekoppeld. Iedere onderwijseenheid heeft summatieve toetsmomenten. In het overzicht van de summatieve toetsing (tabel 5) lees je welke toetsvormen we in de propedeuse gebruiken bij de verschillende studieonderdelen. Een gedetailleerde beschrijving van de toetsvorm en wat je daarvoor moet doen en leren, vind je in de studiehandleidingen van de studieonderdelen. Protocol Nederlandse taal Bij alle toetsvormen (zoals werkstuk, portfolio, reflecties etc.) wordt het protocol Nederlandse taal toegepast. In de praktijk betekent dit dat van je verwacht wordt dat je verzorgd Nederlands hanteert. Dat wil zeggen dat je doel- en publiekgericht schrijft en etra aandacht besteedt aan de vormaspecten van de taal (zoals spelling, interpunctie en zinsbouw). Indien je schriftelijk werk inhoudelijk voldoende is, maar niet aan de eisen van het taalprotocol voldoet, krijg je in het eerste jaar van de opleiding drie dagen na beoordeling de kans om je werk met betrekking tot het taalaspect te verbeteren. Indien je werk daarna ook op het gebied van het taalprotocol aan de eisen voldoet, kun je een voldoende 32 Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs
beoordeling krijgen. Voldoet het werk dan nog niet aan het taalprotocol, dan wordt je werkstuk als onvoldoende beoordeeld. Toetsing van het werkplekleren De contactdocent geeft op basis van de tussen-en eindevaluaties van de mentor(en)en van de stagecoach van de basisscholen een beoordeling. De eindbeoordeling vindt plaats in de elfde stageweek. Indien het werkplekleren onvoldoende is dient de student buiten de reguliere stageweek nog 5 etra dagen praktijkervaring op te doen. De herkansing is dan in de twaalfde stageweek van hetzelfde studiejaar en wordt uitgedrukt in een cijfer. Een onvoldoende (< 5,5) wordt schriftelijk gemotiveerd door de contactdocent. Toetsing van Methodische Praktijkbegeleiding De contactdocent bepaalt zijn beoordeling op basis van: wat de student gedemonstreerd heeft tijdens de gesprekken op de stageschool De praktijkreflecties die je schrijft naar aanleiding van je ervaringen bij het werkplekleren. Deze reflecties dienen een duidelijke ontwikkeling van reflectieve vaardigheden aan te tonen. Bij twijfel zal de contactdocent het digitaal dossier van de student waarin de uitwerkingen van de leertaken zijn opgenomen, in de beoordeling betrekken. Meer informatie over toetsing vind je op Blackboard in de community Toetsing en in de courses van de diverse studieonderdelen. Opleidingswijzer voltijd Leraar Basisonderwijs 33