Trendrapport vrijetijdssector Noord-Overijssel 2010 Vechtdal Overijssel WaterReijk Weerribben Wieden IJsseldelta Pikeursbaan 23, 7411 GT Deventer T: 0570-680700 E: info@gobt.nl I: www.gobt.nl
Trendrapport vrijetijdssector Noord-Overijssel 2010
Voorwoord De vrijetijdssector is een dynamische sector. Bedrijven, overheden en andere organisaties moeten steeds sneller inspelen op trends en veranderingen in de markt. Dit trendrapport geeft inzicht in de cijfers, trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector in Noord-Overijssel waar mogelijk uitgesplitst naar de regio s Vechtdal Overijssel, WaterReijk Weerribben Wieden, IJsseldelta en de stad Zwolle is bedoeld voor een ieder die meer inzicht wil hebben in deze sector. Dit trendrapport is samengesteld door het Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme (GOBT). Eén van de taken van het GOBT is het vergaren van kennis en het delen van deze kennis met de vrijetijdssector in Oost-. Daarnaast houdt het GOBT zich bezig met innovatie en productontwikkeling in de vrijetijdssector. In Noord-Overijssel levert het Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT) Vechtdal-IJsseldelta door het marketen en promoten van de merken Vechtdal Overijssel, IJsseldelta, WaterReijk Weerribben Wieden en de stadsregio Zwolle - een bijdrage aan de verhoging van aan de aantrekkelijkheid en naamsbekendheid van het gebied. Het Trendrapport Vrijetijdssector Noord-Overijssel 2010 is gratis te downloaden op de website van het GOBT www.gobt.nl. Uitgebreide consumenteninformatie over de toeristische merken in Noord-Overijssel is te vinden via www.hetwaterreijk.nl, www.vechtdaloverijssel.nl, www. vvvijsseldelta.nl, www.vvvzwolle.nl. Deventer, september 2010 3
Inhoudsopgave Inleiding 5 Samenvatting Feiten en cijfers over Noord-Overijssel 6 Bezoekers van Noord-Overijssel 6 Activiteiten 6 Economische betekenis 7 Verblijfsaccommodaties in Noord-Overijssel 7 1. Algemene trends en ontwikkelingen 8 2. De bezoeker van Noord-Overijssel 9 2.1 Vrijetijdsactiviteiten van ers 9 2.2 Binnenlandse vakanties en overnachtingen 9 2.3 Profiel vakantiegangers uit eigen land 11 2.3.1 Bezoekmotieven 11 2.3.2 Herkomst 11 2.3.3. Leeftijd en levensfase 12 2.3.4. Beoordeling vakantie 13 2.4 Buitenlandse bezoekers 13 2.4.1 Verblijfsbezoek en aantal overnachtingen 13 2.4.2 Herkomst buitenlandse verblijfsbezoekers 13 2.4.3 De buitenlandse dagbezoeker 14 3. Activiteiten in de regio s in Noord-Overijssel 15 3.1 Activiteiten in Vechtdal Overijssel 15 3.1.1. Top 3 activiteiten 15 3.1.2. Populair in Vechtdal Overijssel 15 3.1.3. Minder populair in Vechtdal Overijssel 15 3.2. Activiteiten in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta 16 3.2.1. Top 3 activiteiten 16 3.2.2. Populair in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta 16 3.2.3. Minder populair in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta 16 3.3. Vrijetijdsactiviteiten in 17 3.3.1. Vrijetijdsactiviteiten in Vechtdal Overijssel 17 3.3.2. Vrijetijdsactiviteiten in Waterrijk Weerribben Wieden en IJsseldelta 17 3.4. Bezoek aan toeristische attracties 18 4. Economische betekenis vrijetijdssector 19 4.1 Werkgelegenheid vrijetijdssector Noord-Overijssel 19 4.1.1 Aantal banen in de vrijetijdssector en ontwikkeling werkgelegenheid 19 4.1.2 Werkgelegenheid op gemeentelijk niveau 20 4.2 Bestedingen door binnenlandse vakantiegangers 21 4.3 Bestedingen door buitenlandse vakantiegangers 22 4.4 Bestedingen door recreanten en dagtoeristen 22 5. Verblijfsaccommodaties in Noord-Overijssel 24 5.1 Samenstelling aanbod Noord-Overijssel 24 5.2 Omvang aanbod Noord-Overijssel 24 Bronnen 26 4
Inleiding Vechtdal Overijssel bestaat uit de gemeenten Hardenberg, Ommen, Dalfsen en Staphorst. De gemeenten Kampen, Zwolle en Zwartwaterland vormen samen de IJsseldelta en de gebiedsafbakening van de regio WaterReijk Weerribben Wieden bestaat uit de gemeente Steenwijkerland. Dit trendrapport gaat over Noord-Overijssel, waar mogelijk wordt een uitsplitsing gemaakt naar de toeristengebieden. Aangezien de steekproef voor de deelregio s soms te klein is om tot betrouwbare uitspraken te komen worden soms de regio s WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta samengenomen. Om dezelfde reden wordt soms gebruik gemaakt van een voortschrijdend driejaarsgemiddelde 1. Toeristenregio s in Overijssel Friesland Steenwijkerland Flevoland Drenthe Staphorst Zwartewaterland Hardenberg Kampen Duitsland Zwolle Dalfsen Ommen Twenterand Gelderland Tubbergen Raalte Hellendoorn Dinkelland Olst-Wijhe Wierden Almelo Rijssen-Holten Borne Oldenzaal Losser Deventer Hengelo Hof van Twente Enschede WaterReijk Weerribben Wieden IJsseldelta Haaksbergen Salland Sallandse Heuvelrug Twente Vechtdal Overijssel Beleidsinformatie nov. 2009 nr.09230258 Bron: Provincie Overijssel Voetnoten 1 Dit houdt in dat bijvoorbeeld het aantal overnachtingen berekend wordt door de overnachtingen in 2007, 2008 en 2009 op te tellen en te delen door 3. Voordeel hiervan is dat schommelingen die door de kleine steekproef veroorzaakt worden, afgezwakt worden en dat de trend beter zichtbaar wordt. Beleidsinformatie nov. 2009 nr.09230258 5
Samenvatting Feiten en cijfers over Noord-Overijssel Bezoekers van Noord-Overijssel ers hebben een kleine 34 miljoen vrijetijdsactiviteiten van minimaal 2 uur uitgevoerd in Noord-Overijssel. Dit betreft zowel activiteiten van eigen inwoners als activiteiten van inwoners uit de rest van. Ruim de helft (55%) van deze vrijetijdsactiviteiten wordt doorgebracht in de regio IJsseldelta, 34% in het Vechtdal en in de regio WaterReijk Weerribben Wieden ongeveer 12%. In 2009 brachten ers circa 460.000 toeristische vakanties door in Noord-Overijssel, daarnaast zijn er afgelopen jaren steeds circa 180.000 vakanties doorgebracht op een vaste standplaats in deze regio. Binnenlandse vakantiegangers brachten in 2009 zo n 2,8 miljoen toeristische overnachtingen in Noord-Overijssel door. De meeste vakantiegangers in zowel Vechtdal Overijssel als in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta komen uit Zuid-Holland, Noord-Holland, Noord-Brabant en Gelderland. Het Vechtdal wordt relatief vaak bezocht door jonge kinderen en personen tussen de 30-39 jaar oud. Bij een indeling naar levensfase betekent dit dat de gezinnen met kinderen tot 12 jaar in het Vechtdal duidelijk oververtegenwoordigd zijn. In de regio WaterReijk Weerribben Wieden komen juist relatief veel 65-plussers. Overijssel is in 2009 zo n 188.000 keer bezocht door buitenlandse verblijfsgasten voor een vakantie of zakelijk verblijf. Gezamenlijk overnachtten zij 470.000 keer in Overijssel. Voor Noord-Overijssel zijn deze gegevens niet beschikbaar. Duitsland is het belangrijkste herkomstland van de buitenlandse gasten in Overijssel. Zo n 36% procent van de verblijfsbezoeken van buitenlanders in Overijssel komt voor rekening van Duitse verblijfsgasten, 20% van de gasten komt uit België. Activiteiten De top 3 van activiteiten van binnenlandse toeristische vakantiegangers bestaat in zowel het Vechtdal als in WaterReijk Weeribben en Wieden en IJsseldelta net als gemiddeld in - uit: uit eten gaan, wandelen en tochtjes met de auto maken. Het bezoeken van een pret- of attractiepark is in het Vechtdal bovengemiddeld populair, 38% van de binnenlandse vakantiegangers in het Vechtdal bezocht één of meerdere keren een pret- of attractiepark (landelijk 10%). Ook zwemmen en fietsen zijn meer dan gemiddeld in trek. De watergerelateerde activiteiten met uitzondering van zwemmen zijn in de regio s WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta duidelijk bovengemiddeld populair. Eén op de vijf vakantiegangers in het gebied maakte een tochtje in een rondvaartboot (landelijk 4%). Ook roeien en kanoën, het bezoeken van een natuurgebied of bezienswaardige gebouwen zijn populairder dan gemiddeld. Fietsen, winkelen en wandelen zijn de populairste vrijetijdsactiviteiten (vanaf het woonadres) in het Vechtdal. In de regio WaterReijk Weerribben en Wieden en IJsseldelta gaat men tijdens een vrijetijdsactiviteit van minimaal twee uur vooral graag winkelen en wandelen. Populaire attracties in zijn Attractiepark Slagharen (1.572.000 bezoekers in 2009), de Wythmenerplas in Zwolle (342.000) en het Bevrijdingsfestival in Zwolle (150.000). 6
Economische betekenis Eén op de 16 banen in Noord-Overijssel hangt samen met de vrijetijdssector, dit is 6,2% van het totaal aantal banen in deze regio. In totaal zijn er 11.200 banen in de vrijetijdssector in Noord-Overijssel. Absoluut gezien zijn de meeste banen in de vrijetijdssector in te vinden in de regio IJsseldelta (5300 banen), de Stadsregio Zwolle is verantwoordelijk voor het grootste deel daarvan (3700 banen). In het Vechtdal werken 3.800 personen in de vrijetijdssector. Het aandeel van de werkgelegenheid vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid is het grootst in de gemeente Steenwijkerland (13,6%). Binnenlandse toeristische vakantiegangers besteden jaarlijks ongeveer 83 miljoen euro in Noord-Overijssel, dit komt neer op ruim 30 euro per persoon per dag in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta en 25 euro per persoon per dag in het Vechtdal. Buitenlandse verblijfsgasten (toeristisch en zakelijk) besteden jaarlijks naar schatting 68 miljoen euro in heel Overijssel, hoeveel zij in Noord-Overijssel besteden is niet bekend. Tijdens vrijetijdsactiviteiten van minimaal twee uur in Noord-Overijssel besteden ers bijna 493 miljoen euro. Bijna tweederde deel van deze bestedingen (318 mln euro) wordt gedaan in de regio IJsseldelta - en dan met name in Zwolle. In het Vechtdal wordt circa 146 miljoen euro besteed tijdens vrijetijdsactiviteiten (30%) en in WaterReijk Weerribben en Wieden bijna 29 miljoen euro (6%). Verblijfsaccommodaties in Noord-Overijssel Bijna 9% van logiesaccommodaties in is te vinden Overijssel en daarvan ligt 44% in Noord-Overijssel. Dit zijn in totaal 273 campings, bungalowparken, hotels en groepsaccommodaties. In Noord-Overijssel zijn in vergelijking met het gemiddelde voor veel campings, er zijn echter relatief weinig hotels in de regio. In totaal zijn er bijna 54.000 slaapplekken in hotels, op bungalowparken, in groepsaccommodaties en op campings in Noord-Overijssel. Dit is ongeveer de helft van alle slaapplekken in Overijssel. Bijna driekwart van alle slaapplekken in Noord-Overijssel is te vinden op een camping. Hotelbedden maken slechts 4% uit van het totale aanbod van slaapplekken in Noord- Overijssel. Dit komt niet alleen doordat er relatief weinig hotels zijn, maar ook doordat de hotels in dit gebied kleinschalig zijn. 7
1 Algemene trends en ontwikkelingen Vrije tijd is de tijd die overblijft na aftrek van verplichtingen betaald werk, opleiding en zorgtaken en persoonlijke verzorging, zoals slapen en eten. In de afgelopen jaren is het aantal mannen en vrouwen dat werk en zorg combineert toegenomen. Mede hierdoor is het aantal uren vrije tijd per week afgenomen van 49 uur in 1985 tot minder dan 45 uur in 2005 (www. tijdbesteding.nl). Landelijke vakantiecijfers van 2009 laten zien dat de economische crisis niet direct leidt tot minder vakanties. De vakantiemarkt is redelijk stabiel gebleven, waarschijnlijk omdat ers hun vakantie erg belangrijk vinden en omdat ondernemers inspeelden op de crisis met aanbiedingen en acties. De se vakantieganger bleef wel dichterbij huis, besteedde minder geld tijdens de vakantie en ging korter met vakantie dan andere jaren (NBTC-NIPO Research, november 2009). Het binnenland - en dus ook de regio s in Noord-Overijssel zouden kunnen profiteren van de economische crisis. Het lijkt erop dat duurdere buitenlandse vakanties worden vervangen door een vakantie in eigen land. Het Centraal Bureau voor de Statistiek verwacht dat de se bevolking tot 2038 zal groeien. In dat jaar zal bijna 17,5 miljoen inwoners tellen, een stijging van 6% ten opzichte van 2009. In 2040 zal naar verwachting meer dan een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder zijn. Ontwikkelingen met betrekking tot vergrijzing en verkleuring van de se samenleving en de toename van het aantal kleinere huishoudens, zijn van invloed op de vraag naar vakantie- en recreatiemogelijkheden. Met de vergrijzing neemt ook het aantal vitale en daadkrachtige ouderen toe. Tachtig procent van de vijftigplussers gaat drie keer per jaar op vakantie (NRIT, 2009). De vrijetijdssector stapt steeds vaker af van de traditionele doelgroepsegmentatie (op basis van demografische kenmerken zoals leeftijd). Er wordt in deze sector, waarin beleven en ervaren centraal staat, steeds vaker gekozen voor een doelgroepsegmentatie op basis van lifestyle. Op dit moment zijn de belangrijkste segmentatiemodellen voor de vrijetijdssector de mentalitygroepen van NBTC/ Motivaction en de Gastvrij -segmentatie van Recron/Smart Agency. ers hebben hun gezondheid hoog in het vaandel. Men is zich bewust van de levensstijl en heeft behoefte daar wat aan te doen. Zo willen ers meer bewegen, gezond eten en gezonde lucht inademen. Gezond willen zijn en gezond willen genieten heeft invloed op het vakantiegedrag van ers. Op de Vakantiebeurs 2009 bleken consumenten vooral interesse te hebben in comfortabele, actieve vakanties. Het dagelijks leven van ers overlapt steeds meer het digitale leven. Ook bij de beleving van vrijetijdsactiviteiten speelt digitalisering een rol. Consumenten leggen en onderhouden contacten via online communities, toeristen en recreanten oriënteren zich op het internet op hun vrijetijdsactiviteiten. Bijna driekwart van de internetgebruikers tussen de 12 en 74 jaar heeft ooit goederen via het internet gekocht. Reizen en accommodaties zijn de populairste online aankopen (CBS, 2009). De mobiele telefoon is volledig ingeburgerd in. In 2008 waren er in 20 miljoen mobiele telefonieaansluitingen, aanzienlijk meer dan het aantal inwoners (TNO, 2009). Inmiddels beschikt bijna 30% van de internetters over internet op de mobiele telefoon, een toename van 155% ten opzichte van vijf jaar geleden. Door het toegenomen gebruik van mobiel internet, ontstaan er ook steeds meer toepassingen voor mobiel internet (Van der Heijden, 2009). 8
2 De bezoeker van Noord-Overijssel De meeste (41%) vakantiegangers in Vechtdal Overijssel komen in de zomer naar de regio, het voorjaar is echter ook bovengemiddeld populair (31%). In de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta is de spreiding van vakantiegangers over de seizoenen wat meer verdeeld. Afgelopen drie jaar kwam 28% in het voorjaar, 31% in de zomer, 25% in het najaar en 16% in de winter (CVO, 2007-2009). 2.1 Vrijetijdsactiviteiten van ers In geheel Overijssel zijn in 2008-2009 ongeveer 90 miljoen vrijetijdsactiviteiten van 2 uur of langer 2 vanaf het huisadres ondernomen, dit is 6,4% van alle vrijetijdsactiviteiten in. Driekwart van de activiteiten wordt ondernomen binnen een straal van 20 kilometer rondom de eigen woonplaats (CVTO, 2009). Van 88 miljoen van de 90 miljoen in Overijssel ondernomen vrijetijdsactiviteiten is bekend waar deze ondernomen zijn. Alleen deze activiteiten kunnen dus toegewezen worden aan een bepaalde regio. ers hebben een kleine 34 miljoen vrijetijdsactiviteiten van minimaal 2 uur uitgevoerd in Noord-Overijssel 3. Dit betreft zowel activiteiten van eigen inwoners als activiteiten van inwoners uit de rest van (CVTO, 2009). Van de 34 miljoen vrijetijdsactiviteiten in Noord-Overijssel zijn er ruim 18 miljoen (55%) doorgebracht in de regio IJsseldelta (Kampen, Zwolle, Zwartewaterland). In het Vechtdal (Dalfsen, Ommen, Hardenberg en Staphorst) zijn ruim 11 miljoen (34%) activiteiten uitgevoerd en in de regio WaterReijk Weerribben Wieden (Steenwijkerland) bijna 4 miljoen (12%). 2.2 Binnenlandse vakanties en overnachtingen Ontwikkeling binnenlandse toeristische vakanties (x1000) - 3 jaarsgemiddelde 700 600 500 400 300 200 100 0 2005 2006 2007 2008 2009 15.000 12.500 10.000 7.500 5.000 2.500 0 Aantal binnenlandse toeristische vakanties (x1000) - 3 jaarsgemiddelde 2005 2006 2007 2008 2009 13.422 13.502 13.659 13.780 13.828 586 580 550 509 460 Bron: CVO 2005-2009 9
Het aantal binnenlandse toeristische vakanties naar Noord-Overijssel laat de laatste jaren een dalende trend zien. Dit geldt zowel voor het Vechtdal Overijssel als voor de regio s IJsseldelta en WaterReijk Weerribben Wieden 4. Landelijk is in deze periode het aantal binnenlandse toeristische vakanties stabiel. Het marktaandeel van Noord-Overijssel voor wat betreft toeristische vakanties in is in de periode 2005-2009 afgenomen van 4,4% tot 3,3%. Het aantal vakanties op een vaste standplaats in Noord-Overijssel is in dezelfde periode redelijk stabiel (ca. 180.000 vakanties). (Bron: CVO) De regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta is vooral in trek voor korte vakanties en weekendjes weg: 57% van de toeristische, binnenlandse vakanties in deze regio duurde afgelopen drie jaar twee tot vier dagen. Ruim een kwart van de vakanties duurt vijf tot acht dagen en de rest (17%) duurt negen dagen of langer. In het Vechtdal ligt het aandeel korte vakanties juist significant lager dan gemiddeld in. In de periode 2006-2009 was 38% van de vakanties in deze regio een korte vakantie (2-4 dagen). Het aandeel middellange vakanties (5-8 dagen) ligt met 42% juist ruim boven het gemiddelde in. Daarnaast duurt één op de vijf vakanties (20%) negen dagen of langer. Het aantal nachten dat binnenlandse toeristen in Noord-Overijssel verblijven is licht toegenomen van 5,6 nachten in 2006 tot 6,3 nachten in 2009. Dit is ruim een nacht meer dan het gemiddelde tijdens een binnenlandse toeristische vakantie in (5,1 nachten). Verdeling toeristische vakanties in WaterReijk/IJsseldelta en Vechtdal Overijssel naar verblijfsduur - 3 jaarsgemiddelde 16 dagen 6% 16 dagen 7% 9-15 dagen 11% 9-15 dagen 13% 2-4 dagen 38% 5-8 dagen 26% 2-4 dagen 57% 5-8 dagen 42% Waterreijk/IJsseldelta Vechtdal Overijssel Bron: CVO 2005-2009 De afgelopen vijf jaar laat het aantal binnenlandse toeristische overnachtingen in Noord-Overijssel een dalende trend zien. In 2009 zijn circa 2,8 miljoen nachten in Noord-Overijssel doorgebracht. Het aantal overnachtingen is in Noord-Overijssel in de periode 2005-2009 wat sterker gedaald dan gemiddeld in, dit heeft tot gevolg dat het marktaandeel van Noord-Overijssel binnen is gedaald van 4,8% in 2005 naar 4,1% in 2009 (Bron: CVO). 10
Ontwikkeling overnachtingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties (x1000) - 3 jaarsgemiddelde 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2005 2006 2007 2008 2009 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Aantal overnachtingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties (x1000) - 3 jaarsgemiddelde 2005 2006 2007 2008 2009 71.635 70.620 70.160 70.001 69.801 3.448 3.362 3.149 3.018 2.800 Bron: CVO 2005-2009 2.3 Profiel vakantiegangers uit eigen land 2.3.1 Bezoekmotieven Belangrijkste motieven voor een vakantie in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta zijn: de natuur, de behoefte aan ontspanning, rust en/of gezelligheid en het bezoeken van familie of vrienden. De motieven voor een vakantie in het Vechtdal lopen wat meer uiteen. De natuur en ontspanning zijn ook voor Vechtdal Overijssel belangrijke bezoekmotieven, daarnaast typeren vakantiegangers hun vakantie in het Vechtdal vaak als actieve of sportieve vakantie, een vakantie gericht op het bezoeken van een attractiepark of een vakantie met vrienden, familie, collega s etc. 2.3.2 Herkomst In de tabel op pagina 12 is af te lezen uit welke provincies de vakantiegangers in het Vechtdal en in WaterReijk Weerribben Wieden/IJsseldelta en de afgelopen drie jaar kwamen. Met de kolom vergelijken we de vakantieganger in deze regio s met de gemiddelde binnenlandse vakantieganger. Oftewel: gaat er een relatief groot of klein deel van de inwoners van een bepaalde provincie op vakantie naar het Vechtdal Overijssel of de regio WaterReijk Weerribben Wieden/IJsseldelta? Bijvoorbeeld: in de afgelopen drie jaar kwam 25% van de vakantiegangers in het Vechtdal Overijssel uit de provincie Zuid-Holland, terwijl dat in heel gemiddeld 23% was. Conclusie: inwoners van Zuid-Holland die in eigen land met vakantie gaan, komen vaker dan gemiddeld naar het Vechtdal; in de afgelopen drie jaar kwam 12% van de vakantiegangers in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta uit Utrecht, terwijl dat in heel gemiddeld 8% was, in het Vechtdal lag het aandeel vakantiegangers uit Utrecht met 6% juist onder het nationaal gemiddelde. Conclusie: Utrechtenaren die op vakantie gaan in eigen land, bezoeken relatief vaak de regio Watterreijk Weerribben Wieden en de IJsseldelta. 11
Herkomst binnenlandse toeristische vakantiegangers (gem. van 2007, 2008 en 2009) Vakantiegangers in: Vechtdal Overijssel Vakantiegangers in: WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta Vakantiegangers in: Verdeling inwoners NL naar provincie Groningen 5% 5% 4% 3 % Friesland 3% 3% 5% 4 % Drenthe 5% 3% 3% 3 % Overijssel 9% 11% 7% 7 % Flevoland 2% 2% 2% 2 % Gelderland 12% 11% 13% 12 % Utrecht 6% 12% 8% 7 % Noord-Holland 16% 16% 15% 16 % Zuid-Holland 25% 21% 23% 21 % Zeeland 1% 1% 2% 2 % Noord-Brabant 14% 14% 14% 15 % Limburg 3% 4% 5% 7 % Totaal 100 % 100% 100 % 100 % Bron: CBS, 2009 en CVO 2007-2009 Absoluut gezien komen de meeste vakantiegangers in zowel Vechtdal Overijssel als in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta uit Zuid-Holland, Noord-Holland, Noord-Brabant en Gelderland. Dit is niet verwonderlijk aangezien hier de meeste mensen wonen (zie rechterkolom). Vergelijken we de herkomst van de vakantiegangers met het deel van de ers dat in een bepaalde provincie woont dan zien we dat het Vechtdal opvallend vaker dan gemiddeld door ers uit Zuid-Holland bezocht wordt. Een kwart van de vakantiegangers in Vechtdal Overijssel komt uit Zuid-Holland, terwijl 21% van de ers in deze provincie woont. Het bezoek uit Limburg blijft daarentegen achter bij wat je op grond van het inwonertal zou verwachten. Zeven procent van de ers woont in Limburg, terwijl slechts 3% van de vakantiegangers in het Vechtdal en 4% van de vakantiegangers in de regio s WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta op vakantie gaat (CVO en CBS, 2009). 2.3.3. Leeftijd en levensfase Er is een duidelijk verschil te zien tussen de leeftijdsopbouw van de vakantiegangers in het Vechtdal en de vakantiegangers in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta. In vergelijking tot de gemiddelde binnenlandse vakantieganger (rechterkolom), komen er in het Vechtdal relatief veel jonge kinderen en personen tussen de 30-39 jaar oud. Bij een indeling naar levensfase betekent dit dat de gezinnen met kinderen tot 12 jaar in het Vechtdal duidelijk oververtegenwoordigd zijn. In de regio WaterReijk Weerribben Wieden komen juist relatief veel 65-plussers. Leeftijd binnenlandse, toeristische vakantiegangers (gem. van 2007, 2008 en 2009) Vakantiegangers in: Vechtdal Overijssel Vakantiegangers in: WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta Vakantiegangers in: 0-5 jaar 13% 7% 9% 6-14 jaar 15% 10% 13% 15-18 jaar 6% 6% 4% 19-24 jaar 3% 6% 6% 25-29 jaar 3% 8% 5% 30-39 jaar 20% 14% 16% 40-49 jaar 12% 10% 13% 50-64 jaar 16% 18% 22% 65+ jaar 12% 20% 13% 100% 100% 100% Bron: CVO 2007-2009 12
2.3.4. Beoordeling vakantie ers die in Vechtdal Overijssel op vakantie zijn geweest, beoordelen de regio gemiddeld met een 8,2. Dat is gelijk aan het gemiddelde voor Overijssel en net iets boven dan het landelijk gemiddelde van 8,1. De regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta wordt gemiddeld met een 8,0 beoordeeld. Met name op de kwaliteit van de dienstverlening (bijv. recepties, winkels en horeca) scoort de regio WaterReijk/IJsseldelta wat lager dan gemiddeld in (CVO, 2009). 2.4 Buitenlandse bezoekers De cijfers over verblijfsbezoeken van buitenlandse gasten zijn niet beschikbaar op Noord-Overijssels niveau. Verder maken de beschikbare bronnen (nog) geen onderscheid in toeristisch en zakelijk bezoek van buitenlanders. Deze paragraaf gaat daarom over de verblijfsbezoeken (toeristisch en zakelijk) van buitenlanders in geheel Overijssel. 2.4.1 Verblijfsbezoek en aantal overnachtingen Het aantal verblijfsbezoeken van buitenlanders nam tussen 2005 en 2008 toe, het afgelopen jaar liep het aantal buitenlandse verblijfsbezoeken echter terug. Waardoor dit veroorzaakt werd is niet duidelijk, wellicht houdt het verband met de economische crisis. In totaal is Overijssel in 2009 188.000 keer door buitenlanders bezocht voor een vakantie of zakelijk bezoek. In totaal hebben deze verblijfsbezoekers 470.000 nachten in Overijssel doorgebracht. Het aantal vakanties en zakelijke bezoeken lijkt in Overijssel in de periode 2008-2009 sterker te zijn gedaald dan gemiddeld in. De CBS cijfers voor 2009 zijn echter nog niet definitief en kunnen dus nog wijzigen. Ongeveer 2% van alle buitenlandse verblijfsgasten in, komt naar Overijssel (CBS, 2010). Ontwikkeling verblijfsbezoek buitenlanders (x1000) Overijssel en Overijssel 300 250 200 150 Overijssel 100 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 12.500 10.000 7.500 5.000 2.500 0 Overijssel Aantal verblijfsbezoeken buitenlanders (x1000) 2005 2006 2007 2008 2009 10012 10739 11008 10115 9921 Overijssel 229 235 232 240 188 Bron: CBS, 2010 2.4.2 Herkomst buitenlandse verblijfsbezoekers Het merendeel van de buitenlandse verblijfsbezoekers in Overijssel komt uit de ons omringende landen en dan vooral België en Duitsland. Zesendertig procent van de buitenlandse verblijfsgasten in Overijssel komt uit Duitsland (68.000 verblijfsbezoeken en 230.000 nachten) en 20% komt uit België (38.000 verblijfsbezoeken en 102.000 nachten). Landelijk komt 28% van de buitenlandse verblijfsgasten uit Duitsland en 12% uit België (CBS, 2010). 13
2.4.3 De buitenlandse dagbezoeker Het is niet bekend hoe vaak Noord-Overijssel door buitenlanders bezocht wordt voor een toeristisch of zakelijk dagbezoek. De cijfers die beschikbaar zijn, hebben betrekking op geheel. Van alle Duitsers die bezoeken voor een dagbezoek is bekend dat 81% uit Noordrijn- Westfalen komt en dat 13% in Nedersaksen woont. In totaal gaan Duitsers jaarlijks (2005) circa 27 miljoen keer naar voor een dagbezoek. Eén op de tien bezoeken aan heeft een zakelijk motief. De dagbezoekers rijden gemiddeld ruim 100 kilometer naar een zakelijke of toeristische bestemming. Dit in ogenschouw nemend zijn de regio s in Noord-Overijssel een mogelijke bestemming voor dagbezoekers die net over de grens met Duitsland wonen (NBTC, MarketScan Duitsland, 2009) Belgen gaan jaarlijks bijna 2 miljoen keer naar voor een dagtocht, maar de meeste dagtochten hebben Zeeland (kust en achterland) of het platteland van Noord-Brabant als bestemming (NBTC, MarketScan België, 2009). Voetnoten 2 Bij het bepalen van het aantal activiteiten wordt de afbakening gebruikt, zoals bepaald in de landelijke standaard. Dit betekent dat een aantal categorieën zoals zelf sporten- buiten beschouwing worden gelaten. De overige activiteiten worden pas meegenomen als men minimaal twee uur van huis is (inclusief reistijd) of als er een combinatie van twee of meer activiteiten wordt ondernomen die langer dan twee uur duurt. 3 In werkelijkheid ligt dit aantal waarschijnlijk iets hoger, omdat van een deel van de activiteiten in Overijssel (2%) niet bekend is in welk deel van Overijssel ze zijn uitgevoerd. 4 WaterReijk Weerribben Wieden en de regio IJsseldelta worden hier samengenomen, omdat er geen betrouwbare cijfers van de beide subregio s beschikbaar zijn. 14
3 Activiteiten in de regio s in Noord-Overijssel Ruim de helft van de ers gaat tijdens een binnenlandse vakantie uit eten (62%), wandelen (60%) of maakt een autotochtje (56%). Daarnaast gaat men graag zwemmen (41%) of funshoppen (37%). Deze activiteiten zijn ook in Noord-Overijssel populair, maar er zijn duidelijke verschillen te zien tussen de regio s. In de volgende alinea s gaan we met name in op deze verschillen. 3.1 Activiteiten in Vechtdal Overijssel Uit eten gaan (in restaurant) Wandelingen maken Tochtjes met de auto Zwemmen Bezoek aan pretpark, attractiepark Tochtjes met de fiets Funshopping (winkelen voor plezier) Bezoek aan natuurreservaat, natuurgebied Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Zonnebaden 0 10 20 30 40 50 60 70 % Vechtdal Overijssel Bron: CVO 2007-2009 3.1.1. Top 3 activiteiten De top 3 van activiteiten van binnenlandse toeristische vakantiegangers bestaat in het Vechtdal net als gemiddeld in - uit: uit eten gaan, wandelen en tochtjes met de auto maken. Hoewel dit dus de populairste activiteiten in het Vechtdal zijn, ligt het deel van de binnenlandse vakantiegangers dat deze activiteiten uitvoert wel onder het gemiddelde voor. 3.1.2. Populair in Vechtdal Overijssel Een activiteit die er qua populariteit in vergelijking met het gemiddelde voor duidelijk uitschiet, is het bezoeken van een pretpark of attractiepark. Achtendertig procent van de binnenlandse vakantiegangers in het Vechtdal bezocht één of meerdere keren een pret- of attractiepark, landelijk is dit slechts 10%. Meest voor de hand liggende verklaring hiervoor is het feit dat Attractiepark Slagharen in dit gebied ligt. Attractiepark Slagharen trok in 2009 bijna 1,6 miljoen bezoekers en staat daarmee na de Efteling op de tweede plek van attractieparken in. Ook zwemmen en fietsen zijn bovengemiddeld in trek. De helft van de binnenlandse vakantiegangers in het Vechtdal ging in de periode 2007-2009 één of meerdere keren zwemmen (landelijk 41%). Een derde (33%) stapte in het Vechtdal op de pedalen, gemiddelde wordt door 28% van de ers gefietst tijdens een vakantie in eigen land. 3.1.3. Minder populair in Vechtdal Overijssel Funshoppen en het bezoeken van bezienswaardige gebouwen staan beide wel in de top 10 van populaire activiteiten tijdens binnenlandse vakanties in het Vechtdal, maar zijn in deze regio minder populair dan gemiddeld in. 15
3.2. Activiteiten in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta Wandelingen maken Uiteten gaan (in restaurant) Tochtjes met de auto Bezoek aan natuurreservaat, natuurgebied Funshopping (winkelen voor plezier) Tochtjes met de fiets Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Zwemmen Tochtjes met rondvaartboot Roeien, kanoen 0 10 20 30 40 50 60 70 % Waterreijk Weeribben en Wieden en IJsseldelta Bron: CVO 2007-2009 3.2.1. Top 3 activiteiten De top 3 van activiteiten van binnenlandse toeristische vakantiegangers in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta bestaat net als gemiddeld in - uit: uit eten gaan, wandelen en tochtjes met de auto maken. Opvallend is wel dat in de regio in tegenstelling tot het gemiddelde in - wandelen populairder is dan uit eten gaan. Hoewel de genoemde activiteiten dus de populairste activiteiten in deze regio s zijn, ligt het deel van de binnenlandse vakantiegangers in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta dat deze activiteiten uitvoert wel onder het gemiddelde voor. Vooral het deel van de vakantiegangers dat één of meerdere keren uit eten gaat (52%) blijft achter bij het landelijk gemiddelde (62%). 3.2.2. Populair in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta De watergerelateerde activiteiten met uitzondering van zwemmen zijn in de regio s WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta duidelijk bovengemiddeld populair. Eén op de vijf vakantiegangers in het gebied maakte een tochtje in een rondvaartboot, dit is vier keer zoveel als het landelijk gemiddelde (4%). Ook roeien en kanoën is in de regio populairder dan gemiddeld. Negen procent van de vakantiegangers ging in een kano of roeiboot het water op, landelijk doet slechts 2% van de vakantiegangers dit. Andere activiteiten die bovengemiddeld in trek zijn in de regio zijn: het bezoeken van een natuurgebied (39% versus 28% landelijk) en het bezoeken van bezienswaardige gebouwen (25% versus 19% landelijk). 3.2.3. Minder populair in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta Activiteiten die wel in de top 10 staan, maar die in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta qua populariteit achterblijven bij het gemiddelde in zijn: funshoppen en zwemmen. Dit kan te maken hebben met het aanbod van winkel- en zwemvoorzieningen in de regio, maar ook met de bezoekers van het gebied. Zwemmen is vooral populair onder gezinnen met kinderen, maar juist deze groep bezoekt de regio minder dan gemiddeld. 16
3.3. Vrijetijdsactiviteiten in 3.3.1. Vrijetijdsactiviteiten in Vechtdal Overijssel Belangrijkste vrijetijdsactiviteiten Vechtdal Overijssel (>5%) % 1 Fietstocht voor het plezier 11% 2 Winkelen in binnenstad 10% 3 Wandeling voor het plezier 10% 4 Uit eten in restaurant/eetcafé 7% 5 Speeltuin 6% Bron CVTO 2009 Fietsen, winkelen en wandelen zijn de vrijetijdsactiviteiten (van minimaal 2 uur vanaf het huisadres) die het meest uitgevoerd worden in het Overijssels Vechtdal. Elf procent van de vrijetijdsactiviteiten in deze regio is een fietstocht (1,2 mln fietstochten), 10% een winkeluitje (1,1 mln) en eveneens 10% een wandeling (1,1 mln). ers die een vrijetijdsactiviteit in het Vechtdal uitvoeren gaan relatief weinig winkelen (10% van de activiteiten in het Vechtdal t.o.v. 14% in heel Overijssel). Ook het terrasbezoek blijft achter bij het gemiddelde voor Overijssel (3% t.o.v. 5%). Activiteiten die in het Vechtdal vaker dan gemiddeld uitgevoerd worden zijn fietsen (11% t.o.v. 8%) en het bezoeken van een speeltuin (6% t.o.v. 2%). 3.3.2. Vrijetijdsactiviteiten in WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta Belangrijkste vrijetijdsactiviteiten WaterReijk en IJsseldelta (>5%) % 1 Winkelen in binnenstad 15% 2 Wandeling voor het plezier 10% 3 Uit eten in restaurant/eetcafé 8% 4 Toertochtjes met de auto 7% 5 Bar/cafébezoek 6% 6 Fietstocht voor het plezier 6% Bron CVTO 2009 In de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta zijn winkelen en wandelen met een aandeel van respectievelijk 15% (3,4 mln activiteiten) en 10% (2,2 mln activiteiten) de belangrijkste vrijetijdsactiviteiten (van minimaal 2 uur vanaf het huisadres). Wandelen en fietsen zijn in de regio minder populair dan gemiddeld in Overijssel, terwijl ers juist vaker dan gemiddeld in Overijssel gaan recreëren aan het water (5% t.o.v. 3%). 17
3.4. Bezoek aan toeristische attracties Attractiepark Slagharen stond in 2009 in de top 20 van se attractieparken, dierentuinen en musea op de derde plek en moet alleen de Efteling en de rondvaarten in Amsterdam voor zich dulden. Niet verwonderlijk dus dat de attractie in het overzicht van bezoekersaantallen van attracties in Noord-Overijssel op nummer 1 staat. Andere belangrijke trekkers (meer dan 100.000 bezoekers) in Overijssel zijn de Wythmenerplas, het bevrijdingsfestival in Zwolle, het Bezoekerscentrum De Weerribben in Ossenzijl en het Ecodrome. Bezoek aan toeristische attracties met minimaal 30.000 bezoekers in Noord- Overijssel in 2009 5 2007 2008 2009 Attractiepark Slagharen Slagharen 1.424.000 1.438.000 1.572.000 Recreatiegebied de Wythmenerplas Zwolle -- 467.000 342.000 Bevrijdingsfestival Zwolle 130.000 145.000 150.000 Bezoekerscentrum de Weerribben Ossenzijl 146.000 137.000 135.000 Ecodrome Zwolle 115.000 100.000 110.000 Bezoekerscentrum de Wieden St. Jansklooster 63.000 62.000 80.000 Blauwvingerdagen Zwolle 90.000 90.000 80.000 Kerst in Oud Kampen Kampen 100.000 100.000 80.000 Museum de Fundatie Wijhe/Zwolle 63.000 117.000 70.000 Lego World Zwolle 62.000 75.000 70.000 Midweekfeesten Steenwijk 65.000 70.000 61.000 Stratenfestival Zwolle 45.000 55.000 55.000 Allegorisch Corso Vollenhove 50.000 50.000 50.000 t Kleine Veer Zwolle -- 57.000 48.000 Ommer Bissinghdagen Ommen -- 20.000 30.000 Kamper UI-T-Dagen 6 Kampen -- 100.000 30.000 Bron: GOBT, Inventarisatie bezoekersaantallen 2009, 2010 concept. Bovenstaande tabel is gebaseerd op de bezoekersaantallen van 2009, vandaar dat een aantal niet-jaarlijkse evenementen niet is opgenomen. De Nationale Sleepbootdagen in Zwartsluis en het IJssculpturenfestival, trokken in 2008 respectievelijk 55.000 en 260.000 bezoekers. Nog een jaar eerder trok Sail Kampen circa 200.000 bezoekers en verwelkomde Hassailt in Hasselt 70.000 watersportliefhebbers. 5 Cursief weergegeven attracties heffen geen entree, de aantallen betreffen schattingen/berekeningen. 6 Kamper Uitdagen is in 2009 excl. Oldtimerdag, het stripspektakel, de modeshow en de koopjesmarkt. 18
4 Economische betekenis vrijetijdssector Belangrijkste indicatoren voor de economische betekenis van de vrijetijdssector zijn de bestedingen en de werkgelegenheidscijfers. 4.1 Werkgelegenheid vrijetijdssector Noord-Overijssel 4.1.1 Aantal banen in de vrijetijdssector en ontwikkeling werkgelegenheid De werkgelegenheid in de vrijetijdssector in Noord-Overijssel is in de periode 2005-2009 met 13,9% gestegen. In geheel Overijssel nam de werkgelegenheid in de vrijetijdssector in deze periode met 8,9% toe. (Bron: Provincie Overijssel - Biro) Ontwikkeling werkgelegenheid in de vrijetijdssector (in banen) 15.000 12.500 10.000 7.500 5.000 2.500 0 2005 2006 2007 2008 2009 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Overijssel Overijssel Overijssel Aantal banen in de vrijetijdssector 2005 2006 2007 2008 2009 Overijssel 28.800 29.300 30.200 31.100 31.400 9.800 9.900 10.400 10.900 11.200 Bron: Provincie Overijssel/BIRO Aantal banen (absoluut) in de vrijetijdssector en de ontwikkeling in de periode 2005-2009 in Overijssel, Noord-Overijssel en de deelregio s (afgerond op honderdtallen) 2005 2006 2007 2008 2009 Ontwikkeling 2005-2009 Vechtdal Overijssel 3.400 3.400 3.700 3.700 3.800 +11,8% WaterReijk Weerribben Wieden 1.900 1.900 2.000 2.100 2.100 +10,0% IJsseldelta (excl. Zwolle) 1.200 1.300 1.400 1.500 1.600 +26,6% Stadsregio Zwolle 3.200 3.271 3.300 3.600 3.700 +13,5% Totaal Noord-Overijssel 9.800 9.900 10.400 10.900 11.200 +13,9% Totaal Overijssel 28.800 29.300 30.200 31.100 31.400 +8,9% Bron: Provincie Overijssel/BIRO 19
Aandeel van de vrijetijdssector binnen de totale werkgelegenheid in Overijssel, Noord-Overijssel en de deelregio s Aandeel vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid Vechtdal Overijssel 7,6% WaterReijk Weerribben Wieden 13,6% IJsseldelta (excl. Zwolle) 5,2% Stadsregio Zwolle 4,3% Totaal Noord-Overijssel 6,2% Totaal Overijssel 5,8% Bron: Provincie Overijssel/BIRO In 2009 had 5,8% van de banen in Overijssel te maken met de vrijetijdssector. Dit aandeel ligt in Noord-Overijssel op 6,2%. Er zijn duidelijke verschillen tussen de deelregio s in Noord-Overijssel. In de regio s WaterReijk Weerribben Wieden (13,6%) en Vechtdal Overijssel (7,6%) heeft een relatief groot deel van de banen betrekking op de vrijetijdssector. 4.1.2 Werkgelegenheid op gemeentelijk niveau Het aandeel van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector binnen de totale werkgelegenheid in de Overijsselse gemeenten is af te lezen van onderstaande kaart. In Noord-Overijssel is het aandeel van de vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid het grootst in Steenwijkerland oftewel de regio WaterReijk Weerribben Wieden (13,6%). Ook in Ommen (11,7%), Dalfsen (8,3%) en Harderberg (6,5%) ligt het aandeel van de vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid ruim boven het Overijsselse gemiddelde. Friesland Steenwijkerland Drenthe Flevoland Staphorst Zwartewaterland Hardenberg Kampen Duitsland Zwolle Dalfsen Ommen Twenterand Tubbergen Raalte Hellendoorn Dinkelland Gelderland Olst-Wijhe Wierden Almelo < 5% Deventer Rijssen-Holten Borne Hengelo Oldenzaal Losser 5-6,5% Hof van Twente 6,5-7,5% Enschede 7,5-10% Haaksbergen 10-15% Bron: Provincie Overijssel, 2010 bewerkt door GOBT 20
Absoluut gezien telt Zwolle de meeste banen in de vrijetijdssector in Noord-Overijssel, namelijk 3700 banen in 2009. In de gemeente Steenwijkerland werken 2.100 personen in de vrijetijdssector, in Hardenberg 1600 en in de gemeenten Kampen en Ommen circa 1000. Hoewel in de gemeente Zwolle dus (absoluut) de meeste mensen in de vrijetijdssector werken, is het aandeel van de vrijetijdssector binnen de totale werkgelegenheid in deze gemeente het laagst, namelijk 4,3%, oftewel 1 op de 23 banen. 4.2 Bestedingen door binnenlandse vakantiegangers Ontwikkeling bestedingen p.p.p.d tijdens binnenlandse toeristische vakanties in - 3 jaarsgemiddelde 50 eruo Euro 40 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Waterreijk Weerribben Wieden/IJsseldelta Vechtdal Overijssel Bestedingen per persoon per dag - 3 jaarsgemiddelde 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 WaterReijk Weerribben Wieden/IJsseldelta 22 24 29 28 28 27 30 Vechtdal Overijssel 19 18 20 21 23 24 25 Bron: CVO 2003-2009 De bestedingen Overijssel per persoon per dag laten zowel in het gebied WaterReijk Weerribben Wieden/IJsseldelta als in Vechtdal Overijssel een stijgende trend zien. Dit heeft tot gevolg dat de totale bestedingen van binnenlandse toeristische vakantiegangers in Noord-Overijssel - ondanks de afname van het aantal vakanties - redelijk stabiel zijn. Het aandeel van de bestedingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties in Noord-Overijssel binnen daalde van 3,8% in 2005, naar 3,4% in 2009. Ontwikkeling bestedingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties (x mln) - 3 jaarsgemiddelde 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Bestedingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties (x mln) - 3 jaarsgemiddelde 2005 2006 2007 2008 2009 86 88 88 86 83 2.236 2.289 2.364 2.436 2.459 Bron: CVO 2005-2009 21
Van alle euro s die binnenlandse toeristische vakantiegangers in Overijssel besteedden in 2007, 2008 en 2009 werd ruim 31% in het Vechtdal en 10% in de regio WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta uitgegeven. Van alle bestedingen die binnenlandse vakantiegangers in deden, besteedden zij 3,5% in Noord-Overijssel (CVO, 2009). Verdeling bestedingen tijdens toeristische vakanties in Overijssel naar regio s en rest Overijssel gemiddelde 2007-2009 Vechtdal Overijssel 31% rest Overijssel 59% Waterreijk Weerribben en Wieden en IJsseldelta 10% Bron: CVO 2007-2009 Naast de bestedingen tijdens toeristische vakanties, werden er ook bestedingen gedaan tijdens vakanties op een vaste standplaats. Verblijfsgasten met een vaste standplaats kennen doorgaans het gebied al beter en geven gemiddeld genomen minder geld uit dan toeristische vakantiegangers. Deze vakantiegangers zijn tevens minder te beïnvloeden door marketeers en ondernemers. Toch besteedden de gasten op een vaste standplaats in Noord-Overijssel gemiddeld over 2007, 2008 en 2009 circa 15 miljoen euro per jaar (CVO, 2009). 4.3 Bestedingen door buitenlandse vakantiegangers De inhoud van deze alinea heeft betrekking op de buitenlandse verblijfsgasten, zowel zakelijk als toeristisch. De beschikbare bronnen maken (nog) geen onderscheid tussen zakelijk en toeristisch bezoek van buitenlanders. De cijfers zijn niet op niveau van Noord-Overijssel beschikbaar en hebben daarom betrekking op geheel Overijssel. In 2005 gaven Duitsers gemiddeld 99 euro per persoon per dag uit tijdens een vakantie in, Britten spendeerden dagelijks 254 euro en Belgen 116 euro 7. Op het moment van het verschijnen van dit trendrapport zijn dit de meest recente gegevens. Om toch te kunnen berekenen hoeveel buitenlandse gasten jaarlijks besteden in Overijssel, worden deze bedragen gecorrigeerd met inflatie. In 2009 gaven buitenlandse verblijfsgasten naar schatting 68 miljoen euro uit in heel Overijssel. In voorbereiding op de vakantie of het zakelijk verblijfsbezoek wordt nog eens een kleine 16 miljoen euro in Overijssel uitgegeven. Het merendeel van de bestedingen van de buitenlandse gasten, komt voor rekening van gasten uit de ons omringende landen (Duitsland 36%, België 18% en Groot-Brittannië 13%) 8. 4.4 Bestedingen door recreanten en dagtoeristen Jaarlijks worden circa 34 miljoen vrijetijdsactiviteiten van minimaal 2 uur in Noord-Overijssel doorgebracht. Ruim de helft van deze activiteiten vindt in de regio IJsseldelta plaats, ruim een derde in het Vechtdal en 12% in de regio Waterrijk Weerribben Wieden. Tijdens deze activiteiten in Noord-Overijssel besteden ers bijna 493 miljoen euro. Vierenzestig procent van de bestedingen (318 mln euro) wordt gedaan in de regio IJsseldelta - 22
en dan met name in Zwolle. In het Vechtdal wordt circa 146 miljoen euro besteed tijdens vrijetijdsactiviteiten (30%) en in WaterReijk Weerribben en Wieden bijna 29 miljoen euro (6%). ers geven tijdens een vrijetijdsactiviteit van 2 uur of langer gemiddeld 18,27 euro uit. In Overijssel ligt dit bedrag ruim een euro lager, namelijk op 17,17 euro. De gemiddelde bestedingen in Noord-Overijssel liggen met 14,67 euro ruim onder dit gemiddelde. Er zijn duidelijke verschillen te zien tussen de verschillende regio s in Noord-Overijssel. In de regio IJsseldelta geven ers tijdens een activiteit gemiddeld 17,32 euro uit. In het Vechtdal en in het WaterReijk respectievelijk 12,94 euro en 7,27 euro. Gemiddelde bestedingen per soort vrijetijdsactiviteit in Overijssel 2008-2009 Winkelen voor plezier \ Funshoppen Wellness \ beauty \ ontspanning Uitgaan Evenementen bezocht Cultuur Waterrecreatie, en -sport Sportwedstrijd bezoeken Buitenrecreatie Attracties bezocht 8 9 9 14 13 16 19 21 37 0 5 10 15 20 25 30 35 40 euro Bron: CVTO, 2009 De gemiddelde uitgaven aan de verschillende vrijetijdsactiviteiten (min. 2 uur) lopen in Overijssel uiteen, zoals te zien is in bovenstaande grafiek. Duidelijk is dat ers relatief veel geld uitgeven aan recreatief winkelen, wellnessactiviteiten en uitgaan. Dit verklaart gelijk waarom er in de regio IJsseldelta, waar de stadsregio Zwolle onder valt, relatief veel besteed wordt. Het aanbod voor kapitaalintensieve activiteiten zoals winkelen en uitgaan is groter in de stedelijke gemeenten. 7 NRIT Trendrapport toerisme, recreatie en vrijetijd 2007/2008. 8 Berekend volgens de landelijke R&T standaard, methode Wagenaar. 23
5 Verblijfsaccommodaties in Noord-Overijssel Dit hoofdstuk gaat over Noord-Overijssel en geeft inzicht in het aantal verblijfsaccommodaties in deze regio. Deze informatie is niet via vergelijkbare bronnen beschikbaar voor het de deelregio s Vechtdal Overijssel en WaterReijk Weerribben Wieden en IJsseldelta. 5.1. Samenstelling aandbod Noord-Overijssel Bijna 9% van logiesaccommodaties in is te vinden Overijssel en daarvan ligt 44% in Noord-Overijssel. Dit zijn in totaal 273 campings, bungalowparken, hotels en groepsaccommodaties. Verdeling aantal accommodaties in, Overijssel en Noord-Overijssel naar accommodatietype, 2010 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Overijssel Noord-Overijssel Groepsaccommodaties Huisjesterreinen Hotels/pensions/jeugdaccommodaties Kampeerterreinen Bron: CBS, 2010 Bovenstaande grafiek 11 laat zien dat er in Noord-Overijssel in vergelijking met het gemiddelde voor veel campings zijn. Ook het aandeel huisjesterreinen en groepsaccommodaties ligt iets boven het landelijk gemiddelde. Er zijn echter relatief weinig hotels in de regio (CBS, 2010). De landelijke bronnen geven helaas (nog) geen inzicht in het aantal kleinschalige verblijfsaccommodaties zoals bed & breakfasts, minicampings en kampeerterreinen bij de boer. 5.2 Omvang aanbod Noord-Overijssel In totaal zijn er bijna 54.000 slaapplekken in hotels, op bungalowparken, in groepsaccommodaties en op campings in Noord-Overijssel. Dit is ongeveer de helft van alle slaapplekken in Overijssel. Een gemiddeld kampeerterrein in Noord-Overijssel heeft plaats voor maximaal 299 personen, landelijk telt een kampeerterrein gemiddeld (maximaal) 317 slaapplekken. Een hotel in de regio kan gemiddeld 36 gasten herbergen (landelijk 67) en een huisjesterrein in Noord- Overijssel beschikt gemiddeld over 247 slaapplekken (landelijk 274 ). Groepsaccommodaties zijn in Noord-Overijssel ook iets kleiner dan gemiddeld in (56 t.o.v. 69 slaapplekken). Kortom: het aanbod van verblijfsaccommodaties in Noord-Overijssel is relatief kleinschalig (CBS, 2010). 24
In onderstaande tabel is af te lezen hoeveel slaapplekken er per accommodatietype zijn in toeristische accommodaties in Noord-Overijssel en. Onderstaande tabel laat zien dat de regio verhoudingsgewijs meer slaapplekken op kampeerterreinen telt dan gemiddeld in : 74% van de slaapplekken in de streek is te vinden op een kampeerterreinen, landelijk is dit 60%. Slechts 4% van de slaapplekken in Noord-Overijssel is te vinden in een hotel (landelijk 18%), niet alleen zijn er weinig hotels in dit gebied, de hotels zijn ook nog eens relatief kleinschalig. Aantal slaapplekken in accommodaties (absoluut en %) in Noord-Overijssel en (1 januari 2010) Noord-Overijssel Soort accommodatie Absoluut % Absoluut % Kampeerterreinen 39.722 74 717.009 60 Hotels/pensions/jeugdaccommodaties 2.315 4 211.991 18 Huisjesterreinen 9.632 18 221.391 18 Groepsaccommodaties 2.060 4 49.882 4 Totaal 53.729 100 1.200.273 100 Bron: CBS, 2010 Voetnoten 11 De cijfers in deze grafiek zijn afkomstig van Centraal Bureau voor de Statistiek, uit het onderzoek Logiesaccommodaties. Deelnemende accommodaties in dit onderzoek hebben ten minste 20 slaapplaatsen in een kampeerterrein, huisjescomplex, of groepsaccommodatie en met ten minste 5 slaapplaatsen in een hotel of pension. 25
Bronnen CBS, Bevolking; burgerlijke staat, geslacht, leeftijd en regio, 1 januari 2010. CBS, Bodemgebruik in vanaf 1996, 2006. CBS, Consument koopt graag via internet, persbericht 27 oktober 2009. CBS, Historie bevolking, huishoudens en bevolkingsontwikkeling, 2010. CBS, ICT gebruik van personen, naar persoonskenmerken, 2009. CBS, Logiesaccommodaties en slaapplaatsen naar logiesvorm, per regio, 2009. CBS, Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) - naar toeristengebied, 2009. CPB en EIM op http://hinc.databank.nl/?marktanalyse. CVO Holidaytracker, 2010. CVO, Continu Vakantieonderzoek, Jaarrapportage 2009 (maatwerkrapportage GOBT), 2010. CVO, Presentatie jaarresultaten Continu Vakantieonderzoek 2009, november 2009. CVTO, Continu Vrijetijdsonderzoek 2008-2009, regionale uitdraai volgens landelijke standaard, 2009. Dwif, The German tourism market and the importance for the Netherlands. With special consideration of the daytrips from Germany to the Netherlands (NRIT Trendcongres), 2005. Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme, Bezoek aan toeristische attracties Overijssel, een inventarisatie van de ontwikkelingen 2005-2009, 2010 - concept. Heijden, P. van der, Mobiel Internet breekt nu echt door, artikel op www.online-marketingleaders.com, 26 augustus 2009. KNMI, Klimatologie, Maand- en seizoensoverzichten, 2009. NBTC, Holland Monitor op de Duitse Markt Holland algemeen, 2007. NBTC, Top 20 Bezoekers se attractieparken, dierentuinen en musea, 2010 NBTC, Vestiging Brussel, Marketscan België 2009, 2009. NBTC, Vestiging Keulen, Marketscan Duitsland 2009, 2009. NBTC, Vestiging Londen, Marketscan United Kingdom 2009, 2009. NBTC-NIPO Research, Bekendheid Overijsselse regio s, 1-meting december 2009, 2010. NBTC-NIPO Research, Toekomstvisie Vakantiemarkt, ontwikkeling 2007-2015, 2007. NRIT Media, Trendrapport toerisme, recreatie en vrijetijd 2007/2008, 2008. NRIT Media, Trendrapport toerisme, recreatie en vrijetijd 2008/2009, 2009. Sociaal en Cultureel Planbureau, Tijdbestedingsonderzoek, via www.tijdbesteding.nl, 2010. TNO, Marktrapportage elektronische communicatie, 2009. Provincie Overijssel, Bureau Economisch Onderzoek, 2005-2009. 26