Belastinguitgave 2012

Transcriptie

1 Belastinguitgave 2012 OZB-verhoging in aantal gemeenten gecompenseerd Onderzoek van de provincie Overijssel wijst uit dat de druk van de OZB (onroerendzaakbelastingen) in alle gemeenten toeneemt. In tien van de vijfentwintig gemeenten wordt dit voor een deel gecompenseerd door verlaging van de afvalstoffenheffing. De gemiddelde gemeentelijke belastingdruk bedraagt in Overijssel 692,60,- De provincie heeft een wettelijke taak als toezichthouder op de financiën van de gemeenten. Wij beoordelen o.a. of de begroting in evenwicht is. Ook kijken we of de structurele lasten door structurele baten gedekt worden. Dat levert boeiend materiaal op, zoals informatie over de gemeentelijke belastingen. In deze Belastinguitgave brengen wij de ontwikkelingen in 2012 in beeld. De Belastinguitgave is een service van de provincie aan gemeenten, inwoners en andere belangstellenden. In onze contacten met de gemeenten en ook uit deze Belastinguitgave 2012 blijkt dat gemeenten steeds meer moeite moeten doen om hun begroting sluitend te krijgen. Het arsenaal aan bezuinigingen (bezuinigen op voorzieningen, beperking van de dienstverlening) raakt uitgeput. Inkomstenbronnen als de belastingen, worden steviger aangesproken. Dat geldt vooral voor de OZB, die in alle Overijsselse gemeenten is verhoogd. Daarnaast gaan steeds meer gemeenten ertoe over om de reinigings- en rioolkosten tot 100 pct. door te berekenen aan de inwoners. Hoe graag ze het misschien ook zouden willen, gemeenten ontkomen er -o.a. vanwege de bezuinigingen van het rijk op de gemeentefinanciënniet aan de lasten voor de burger te verhogen. Het onderzoek van de provincie wijst uit dat dit met de nodige terughoudendheid gebeurt. In totaal dertien van de vijfentwintig Overijsselse gemeenten hebben de belastingdruk met minder dan het inflatiepercentage verhoogd. Vijf gemeenten kozen zelfs voor een vermindering van de totale belastingdruk door naast de verhoging van de OZB een verlaging in te voeren van de afvalstoffen-en/of rioolheffingen. Gemeenten roeien vaardig tegen de wind in, nemen hun verantwoordelijkheid en sturen op een gezond financieel beleid. Dat maakt de taak van toezichthouder voor de provincie boeiend. In goede samenwerking anticipeert de provincie op het voorkomen van financiële knelpunten bij de gemeenten. Wij doen dat in het belang van de inwoners van Overijssel, voor wie wij ons als provinciebestuur verantwoordelijk weten. Ik hoop en verwacht dat deze Belastinguitgave velen van u van dienst zal zijn in uw dagelijkse (bestuurlijke) werk. Ineke Bakker Gedeputeerde voor Milieu, Wonen en Financieel Toezicht. 1

2 Provincie Overijssel brengt jaarlijks de ontwikkelingen in beeld met betrekking tot de belastingheffing in de 25 Overijsselse gemeenten. Dat hebben we ook voor 2012 gedaan. Opbrengsten In 2011 was de toename van de geraamde opbrengsten van alle Overijsselse gemeenten samen bijna net zo hoog als het inflatiepercentage van het jaar In 2012 is deze toename groter. De groei van de opbrengsten is met 3,8% in 2012 hoger dan in 2011; toen was het 1,8%. Geconstateerd kan worden dat de Overijsselse gemeenten de burger in 2012 wat zwaarder gaan belasten dat in Hierbij past de kanttekening dat de stijging van de opbrengsten niet alleen wordt veroorzaakt door tariefsverhogingen. Een deel van de stijging is een gevolg van areaaluitbreidingen. Dit is een toename van de waarde en/of het aantal panden waarover belasting wordt geheven. Grafiek 1: stijgingspercentages van het totaal aan opbrengsten OZB, reinigings- en rioolheffingen van alle Overijsselse gemeenten, afgezet tegen het inflatiepercentage van het jaar ervoor. 9% 8% stijgingspercentage inflatiepercentage jaar ervoor 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Wanneer we kijken naar het percentage dat de opbrengsten OZB, reinigings- en rioolheffingen deel uitmaakt van de totale baten na bestemming van alle Overijsselse gemeenten, zien we een stijging. In 2011 bedroegen de opbrengsten nog 11,94% van alle baten en in 2012 bedragen ze 12,79%. De volgende grafiek laat zien dat de opbrengsten reinigingsheffingen van de Overijsselse gemeenten zich de afgelopen jaren hebben gestabiliseerd. De opbrengsten rioolheffingen zijn licht gestegen, met uitzondering van 2009 en De opbrengsten OZB zijn wat meer gestegen, met eveneens opvallende stijgingen in de jaren 2009 en

3 Grafiek 2: totaalopbrengsten reinigings- en rioolheffingen alsmede OZB van alle Overijsselse gemeenten (x ,--). 500 reinigingsheffingen rioolheffingen OZB Deze toename dient in het juiste perspectief geplaatst te worden. De totale opbrengsten reinigings- en rioolheffingen zijn samen ongeveer even groot als de totale opbrengsten OZB. Toelichting Wat betekenen deze ontwikkelingen? Zal de lijn doorzetten en gaan de Overijsselse gemeenten de belastingen extra- verhogen? En is er een relatie met andere, wegvallende gemeentelijke inkomsten of toenemende lasten? Uit het geschetste beeld kan dit verondersteld worden. Het is een gegeven dat gemeenten steeds meer moeite moeten doen om hun begroting sluitend te krijgen. Het arsenaal aan bezuinigingen raakt uitgeput en de inkomstenbronnen, waaronder de belastingen komen dan aan bod. Overigens kunnen reinigingsen rioolheffingen niet meer dan voor 100% kostendekkend doorberekend worden aan de burger. Uit de beoordeling van de begrotingen van de Overijsselse gemeenten valt op te maken dat: de gemeenten meer overgaan naar belastingheffingen die de kosten voor 100 pct. dekken, de gemeenten steeds vaker kosten gaan toerekenen aan riolering, bijvoorbeeld de kosten van het straatvegen. Daarnaast zien we dat gemeenten zich heroriënteren op hun dienstverlening aan de burger. In een aantal gemeenten wordt gekozen voor beperking van die dienstverlening door de gemeente. Totaalbeeld Overijssel Het is interessant om te bezien hoe het totaalbeeld van alle gemeenten in Overijssel zich verhoudt tot het beeld per afzonderlijke gemeente. Om dit vast te stellen hebben we per gemeente het stijgingspercentage van de belastingdruk berekend. Dit is gebeurd aan de hand van de gemiddelde woningwaardes per gemeente over 2010 en Een verlaging van de gemiddelde woningwaarde in een gemeente wordt meestal verrekend in het tarief. De gemiddelde woningwaardes zijn gerelateerd aan de tarieven van 2011 en 2012 en afgezet tegen de inflatie over Dit levert het volgende beeld op. 3

4 Grafiek 3: stijgingspercentages van de belastingdruk ten opzichte van 2011 per gemeente en afgezet tegen het inflatiepercentage (2,3) van We zien dat 13 Overijsselse gemeenten de belastingdruk met minder dan het inflatiepercentage hebben verhoogd, waarbij 3 gemeenten een fractie onder het inflatiepercentage blijven. Vijf gemeenten zien hun belastingdruk zelfs dalen. Grote stijgers zijn Staphorst, Dalfsen en Steenwijkerland. Daarbij geldt dat vooral de gemeenten Dalfsen en Staphorst de afgelopen jaren relatief een lage belastingdruk hadden. Nog steeds bevinden deze gemeenten zich bij de groep met de laagste belastingdruk. Niet toevallig hebben 10 van de 13 Overijsselse gemeenten, die de belastingdruk met minder dan het inflatiepercentage hebben verhoogd, hun tarieven afvalstoffenheffing verlaagd. Steeds meer gemeenten raken doordrongen van de noodzaak tot doorrekening van kosten in hun tarieven en tot het meer kostendekkend maken van hun tarieven. En dat leidt tot verhoging van de tarieven. Hoe graag ze het misschien ook zouden willen, gemeenten ontkomen er niet aan de lasten voor de burger te verhogen. Bovenstaande grafiek maakt duidelijk dat dit met de nodige terughoudendheid gebeurt en dat stijging van de tarieven vooralsnog kan worden voorkomen door de dienstverlening te verminderen. Dat het voor gemeenten steeds lastiger wordt om hun begroting sluitend te maken, zien we terug in de verhoging van de OZB- druk. We zijn nagegaan hoe de verhoging van de OZB-druk zich verhoudt tot het vorenstaande. Dat geeft het volgende beeld. 4

5 Grafiek 4: stijgingspercentages van de OZB-druk ten opzichte van 2011 per gemeente en afgezet tegen het inflatiepercentage (2,3) van Het blijkt dat de OZB-druk bij geen enkele gemeente daalt. En dat in vier gemeenten de OZB minder stijgt dan het inflatiepercentage. Er zitten echter ook behoorlijke uitschieters bij. Gerelateerd aan voorgaande grafiek is de conclusie dat een deel van de verhoging van de OZB gecompenseerd wordt door een verlaging van de afvalstoffen- en/of rioolheffing Dit alles leidt tot de conclusie dat: de OZB-druk toeneemt; dit vooralsnog voor een deel gecompenseerd wordt door verlaging van de afvalstoffen- en/of rioolheffing maar dat over de hele provincie bezien de belastingdruk toeneemt, terwijl dit per gemeente kan verschillen. Tarieven Op pagina 6 zijn per gemeente de tarieven van de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing weergegeven. De OZB-tarieven zijn percentages van de WOZ-waarden. De afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn de tarieven (in ) die gelden per (woon) perceel. Een aantal gemeenten hanteert voor een éénpersoonshuishouden een lager tarief voor de afvalstoffenheffing. Deze tarieven zijn als tweede tarief in de desbetreffende kolom vermeld. Gemeenten die werken met gedifferentieerde tarieven brengen meestal naast een vast bedrag, een bedrag per lediging van de container in rekening. Bij die gemeenten is uitgegaan van een aantal ledigingen van een restafval-container van 240 liter en van een gftcontainer van 140 liter volgens opgaaf van de Rova of volgens opgaaf van de gemeente. Verder is: voor de meerpersoonshuishoudens uitgegaan van een container van 240 liter voor restafval en een container van 140 liter voor gft-afval; voor de éénpersoonshuishoudens uitgegaan van een container van 140 liter voor zowel rest- als voor gft-afval. Voor de rioolheffing is waar nodig uitgegaan van (maximaal) 125 m³ waterverbruik. Het is ons bekend dat de gehanteerde uitgangspunten niet elke gemeente recht doen. De diversiteit aan tarieven voor de afvalstoffenheffing en de rioolheffing, neemt met de jaren toe; vooral ten aanzien van de afvalstoffenheffing. Om de tarieven toch nog enigszins met elkaar te kunnen vergelijken hebben we gekozen voor bovenstaande benadering. 5

6 Gemeente OZB Afvalstoffenheffing Rioolheffing eigenaar woning eigenaar niet woning gebruiker niet woning meer personen één persoon Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst-Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Tubbergen Twenterand Wierden Zwartewaterland Zwolle hoogste tarief laagste tarief Waarden Bij het bepalen van de belastingdruk per gemeente maken wij voor de berekening van de OZB gebruik van twee gemiddelden. Hiertoe zijn gegevens ontleend aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voor het jaar 2011; meer recente cijfers waren ten tijde van het opmaken van deze uitgave niet beschikbaar. Het eerste gemiddelde is de gemiddelde woningwaarde per gemeente en luidt (in ) als volgt. Gemeente Stijging t.o.v Gemeente Woningwaarde Woningwaarde Stijging t.o.v Almelo ,7% Oldenzaal ,9% Borne ,5% Olst-Wijhe ,2% Dalfsen ,4% Ommen ,7% Deventer ,9% Raalte ,9% Dinkelland ,8% Rijssen-Holten ,3% Enschede ,8% Staphorst ,4% Haaksbergen ,0% Steenwijkerland ,2% Hardenberg ,5% Tubbergen ,2% Hellendoorn ,0% Twenterand ,1% Hengelo ,6% Wierden ,5% Hof van Twente ,9% Zwartewaterland ,5% Kampen ,9% Zwolle ,2% Losser ,6% 6

7 Het tweede gemiddelde is de gemiddelde woningwaarde van de gehele provincie. Deze woningwaarde maakt het in principe mogelijk een object provinciebreed te vergelijken; de waarde is niet gekoppeld aan een gemeente. De gemiddelde woningwaarde bedraagt ,--. Belastingdruk Onderstaande (grafiek 5) geeft de belastingdruk per gemeente weer, uitgaande van de gemiddelde woningwaarde per gemeente volgens het CBS. De gemiddelde belastingdruk van alle gemeenten bedraagt 692,60. Grafiek 5: de belastingdruk per gemeente uitgaan van de gemiddelde woningwaarde per gemeente. Dalfsen Raalte Dalfsen Kampen Raalte Hardenberg Kampen Zwolle Hardenberg Ommen Zwolle Zwartewaterland Ommen Staphorst Zwartewaterland Twenterand Staphorst Rijssen-Holten Twenterand Hengelo Rijssen-Holten Almelo Hengelo Tubbergen Almelo Haaksbergen Tubbergen Steenwijkerland Haaksbergen Oldenzaal Steenwijkerland Wierden Oldenzaal Losser Wierden Hellendoorn Losser Enschede Hellendoorn Borne Enschede Olst-Wijhe Borne Deventer Olst-Wijhe Hof van Twente Deventer Dinkelland Hof van Twente Dinkelland In navolgende (grafiek 6) is de belastingdruk per gemeente opgenomen, uitgaande van de gemiddelde woningwaarde van de provincie volgens het CBS ( ,--). De gemiddelde belastingdruk van alle gemeenten bedraagt 670,18. Grafiek 6: de belastingdruk per gemeente uitgaan van de gemiddelde woningwaarde van de provincie. Dalfsen Raalte Dalfsen Ommen Raalte Kampen Ommen Staphorst Kampen Hardenberg Staphorst Zwolle Hardenberg Tubbergen Zwolle Zwartewaterland Tubbergen Rijssen-Holten Zwartewaterland Twenterand Rijssen-Holten Haaksbergen Twenterand Wierden Haaksbergen Hellendoorn Wierden Steenwijkerland Hellendoorn Oldenzaal Steenwijkerland Dinkelland Oldenzaal Hengelo Dinkelland Losser Hengelo Borne Losser Olst-Wijhe Borne Hof van Twente Olst-Wijhe Almelo Hof vandeventer Twente Almelo Enschede Deventer Enschede 7

8 Colofon Uitgave en productie provincie Overijssel, mei 2012 Vormgeving Nu reclame Druk provincie Overijssel Bronnen - Overijsselse gemeenten - CBS - Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Meer informatie provincie Overijssel Telefoon e 8