BEGROTING 2016-2019 NIVON Ter bespreking op het CB van 30 september 2015 versie 23-9-2015 (EvE) 1
Voorwoord Voor u ligt de Begroting 2016 en het meerjarenperspectief 2015-2019 waarmee wij vooruit kijken en richting geven aan de komende vier jaren van het Nivon. Wij verbinden in dit document de financiële middelen met onze ambities, doelstellingen en activiteiten van onze vereniging. Drie jaar geleden zijn we gestart met het neerzetten van een meerjarenbegroting om een beter beeld te krijgen van onze financiële positie en de uitdagingen die daaraan verbonden zijn. Kort daarna is de begroting omgebouwd in een programmabegroting: voor de onderdelen Afdelingen, Accommodaties, Reizen, Wandelen, Landelijke Activiteiten en de Kernorganisatie hebben wij de financiën in meerjarig in beeld gebracht en verbonden met de inhoud. Ten slotte treft u in een separaat document de financiële gegevens aan voor het afgesloten jaar 2014 en de prognose voor het lopende jaar 2015. De voorliggende meerjarenbegroting 2016-2019 leggen wij aan de Nivonraad ter goedkeuring voor. Namens het Centraal Bestuur van het Nivon Erik van Esterik penningmeester 2
Inhoudsopgave Het Nivon in 2016-2019 Algemeen financieel beeld Programma s 1. Afdelingen 2. Accommodaties 3. Reizen 4. Wandelen 5. Verenigingsactiviteiten 6. Kernorganisatie Paragrafen A. Meerjarenbegroting 2016-2019 in detail 3
Het Nivon in 2016-2019 Nivon; zichtbaar en van betekenis. Het jaar 2014 heeft in het teken gestaan van de uitvoering van het Masterplan, een veelomvattend plan om het Nivon voor te bereiden op de toekomst. Aan dit masterplan is in 2014 hard gewerkt door veel actieve leden, het landelijke bureau en heeft natuurlijk ook veel bestuurlijke aandacht gevergd, naaste de werving en selectie van de nieuwe directeur. Ook vierden we in 2014 onze 90-ste verjaardag met een groot feest op de Hallse Hull, waaronder een prachtig optreden van Freek de Jonge. We gaan nu een volgende fase in. Een fase die zich kenmerkt door vooral naar buiten te kijken, onze vereniging meer bekend te maken, vooral door zichtbaar te zin. Maar ook door samenwerking te zoeken met organisaties die onze visie delen en zich kunnen verbinden met onze missie voor een duurzame en rechtvaardige samenleving. Want we blijven een bruisende vereniging die ruimte biedt aan leden die willen werken aan die duurzame en rechtvaardige samenleving. Berg Vrij! Namens het Centraal Bestuur, Friso Teerink, voorzitter 4
Missie Het Nivon is een vereniging van mensen die met en voor elkaar werken aan een samenleving die eerlijk is en groen. Het Nivon is gebaseerd op sociale en democratische beginselen en werkt graag samen met andere organisaties. Het Nivon heeft daarvoor Nivon-afdelingen, landelijke werkgroepen, Nivonhuizen en Nivon kampeerterreinen. Het Nivon is lid van de NFI (Naturfreunde Internationale), het grootste internationale netwerk van mensen voor cultuur en natuur. Het Nivon is een ledenorganisatie voor en door leden en voor de samenleving. Het Nivon wil ruimte geven aan de kracht van mensen. Nivonactiviteiten krijgen betekenis als je deze activiteiten kan verbinden met de missie van het Nivon. Het Nivon kenmerkt zich door zijn openheid en transparantie. We gaan met elkaar om op basis van gelijkwaardigheid en gericht op het delen van kennis. Het Nivon zichtbaar Na de Nivonraad van november 2012 heeft het Centraal Bestuur zich intensief gebogen over de opdracht die het mee heeft gekregen met als doel de vereniging duurzaam te versterken en toekomstbestendig te maken. Immers, in 2014 bestond het Nivon 90 jaar en ze is daarmee een van de oudste culturele verenigingen van ons land, gebaseerd op een rood-groene overtuiging. De toekomst van het van Nivon is echter geen vanzelfsprekendheid. Daar moet elke dag aan gewerkt worden. Het nadrukkelijker profileren van het Nivon in de maatschappij is een belangrijke uitdaging. De afdelingen bruisen van de activiteiten, de deelnemers aan de kinder- en jongerenkampen zijn zonder uitzondering enthousiast en de huizen en kampeerterreinen bieden op prachtige plekken in ons land rust, natuur en samenzijn. Onze wandelpaden blijven onverminderd populair. Zetten we dat voldoende herkenbaar neer en weten we mensen aan ons te binden? Is het lidmaatschap van onze vereniging aantrekkelijk? We hebben een ledenblad en een website. Maken we daar voldoende gebruik van en is onze manier van communiceren voldoende eigentijds? We zijn trots op ons gedachtegoed en toch stellen wij ons bescheiden op. Voor een vereniging als de onze is het essentieel zichtbaar, herkenbaar en toegankelijk te zijn omdat dit de eerste stap is om mensen aan ons te binden die zich ook bij het Nivon thuis voelen. We zijn op dit moment te onzichtbaar en dat is een gemiste kans in de wetenschap dat er veel mensen zijn die zich bij ons thuis zouden voelen Het Centraal Bestuur heeft in 2015 de eerste stappen gezet richting een intensievere aanpak van onze PR en Communicatie. Het jaar 2016 zal daarmee in het teken staan van het werken aan de zichtbaarheid van onze vereniging. Daar maken we ook geld voor vrij. Dat doen we met een reden. Het ledenaantal willen we laten stijgen, weer richting de 20.000. De bezettingsgraad van onze accommodaties kan nog stijgen, naar de 30%. De afdelingen hebben baat bij een stevige basis van leden die deelnemen aan activiteiten. Onze wandelpaden moeten een belangrijk 'bezit' zijn van het Nivon en leiden tot meer inkomsten uit verkoop. We willen het aantal deelnemers aan de kinder- en jongerenkampen laten toenemen; zij zijn immers de toekomst van onze vereniging. Kortom, 2016 staat in het teken van een zichtbaar Nivon! 5
Impulsen We geven in 2016 een groot aantal impulsen waarvan er enkele het de moeite waard zijn extra uitgelicht te worden. Bij de Afdelingen willen we de afdrachtsystematiek herzien omdat deze geen recht lijkt te doen aan de aard en omvang van de afdelingen. Ook introduceren we een noodfonds voor afdelingen die buiten hun schuld in financiële problemen gekomen zijn door bijvoorbeeld forse huurverhogingen of het wegvallen van subsidies. Hiermee kunnen zij in 2016-2017 bouwen aan herstel. Bij de Accommodaties gaan we in 2016 aan de slag met een heroriëntatie op het bezit middels een serieuze toekomstverkenning. De vraag zal beantwoord moeten worden of wij alle accommodaties in stand kunnen en willen houden en of er misschien voor een ander bedrijfsmodel gekozen moet worden. Bij de Reizen willen we de kinder- en jongerenkampen de mogelijkheid geven hun deelnemersprijzen te verlagen en tegelijkertijd meer ruimte te geven voor PR. Hiertoe geven wij hen een eigen reserve waarmee ze deze impuls in de periode 2017-2018 kunnen geven, met als uiteindelijke doel dat er meer deelnemers en kampen resulteren. Voor de wandelboekjes gaan we op zoek naar een nieuw verdienmodel. Voor de goedlopende uitgaven zoals het Pieterpad en het Veluwezwerfpad is een papieren boekje nog betaalbaar. Voor de andere paden is een digitale (betaalde) versie wellicht meer voor de hand liggend. In zijn algemeenheid vinden wij het belangrijk dat actieve Nivonners of dat nu bij de Afdelingen, Accommodaties, Reizen of in andere verbanden is handelen vanuit een beeld wat het Nivon is. Ondersteuning van kadervorming en opleiding is belangrijk. Wij starten in 2016 met het uitwerken van de gedachte van een 'Nivon-college' waarmee we samenhang tussen de verschillende bestaande kadervormende activiteiten beogen. In 2015 is hard gewerkt aan de eerste contouren van een PR- en communicatieplan voor het gehele Nivon. In 2016 wordt dat nader uitgewerkt en geïmplementeerd. Een van de zichtbare onderdelen daarvan zal zijn dat we een nieuw logo zullen voorstellen. Tevens willen wij komend jaar een nieuwe vorm van lidmaatschap uitwerken en met ingang van 2017 introduceren. De eerste gedachte is dat iedereen die in wat voor vorm deelneemt aan een Nivonactiviteit automatisch lid wordt van onze vereniging, eventueel tegen een laag instaptarief. Ten slotte gaan wij nader verkennen hoe de samenwerking met IVN onze vereniging ten goede kan komen. Beide organisaties zijn nu gehuisvest in hetzelfde gebouw in Amsterdam en dit biedt een natuurlijk moment om de onderzoeken of samenwerking op onderdelen interessant is. 6
Algemeen financieel beeld Aa inkomsten en uitgaven van onze vereniging staan nog steeds onder druk. De economische recessie van de afgelopen jaren en de niet meer vanzelfsprekende plek van het Nivon in de maatschappij blijven zichtbaar in onze financiën. Het dalend ledenaantal, het dalend aantal overnachtingen, het teruglopend aantal reizen en het wegvallen van wandelsubsidies betekenen een forse achteruitgang in inkomsten. Aangezien ons kostenpatroon ongeveer gelijk blijft, kan dit niet anders beteken dan een oplopend tekort. Dit is vanaf 2012 in onze cijfers zichtbaar. <grafieken met saldo en stand reserve> Met deze tendensen staat Nivon (helaas) niet alleen. Veel ledenorganisaties kampen met een terugloop in leden; mensen bekijken kritisch al hun abonnementen en daarbij hoort overduidelijk ook het lidmaatschap van het Nivon. Vele organisaties in de recreatieve sector hebben het moeilijk van accommodaties tot aan reisorganisaties, en dan is het logisch dat ook overnachtingen in onze Nivonhuizen teruglopen en dat het aantal Nivon-reizen afneemt. Veel subsidies op het gebied van natuur(ontwikkeling) die jarenlang een vanzelfsprekendheid waren, vallen weg; ook die voor het onderhouden van onze wandelpaden. Blik vooruit de eerste resultaten van het Masterplan Moeten we dan alleen maar somberen? Nee. Het is onze overtuiging dat het Nivon als ontmoetingsplek voor gelijkgezinden mensen die verdraagzaam in het leven staan, graag samen iets ondernemen en kunnen genieten van rust en natuur in alle eenvoud altijd een waardevolle plek zal kunnen innemen in ons land. Dat is ook de reden waarom het Centraal Bestuur, mede op aangeven van de Nivonraad, gestart is met de reorganisatie van ons landelijk bureau en met het Masterplan. De eerste resultaten hiervan worden zichtbaar in de cijfers. Met de reorganisatie van het Landelijk Bureau is de omvang aanzienlijk teruggebracht met 4,4 fte en hebben we vanaf 2015 een besparing op de kosten verbonden aan personeel bereikt van 400.000,-. Dit is conform de doelstelling van het reorganisatieplan en hiermee was al rekening gehouden in de Begroting 2014. Het veel kleinere bureau zal de vereniging ondersteunen met dezelfde betrokken inzet als voorheen, zo is onze overtuiging, maar het beroep op het voor-en-door-principe waar het Nivon om bekend staat, zal duidelijker opgeld gaan doen. De verhuizing naar een kleinere en goedkopere locatie in Amsterdam heeft geleid tot een daling van de huisvestingskosten met 70.000,- vanaf 2016. Met deze besparing was nog geen rekening gehouden in onze begroting omdat er op dat moment nog geen beeld bestond van mogelijke besparingen. Met de afslanking van het bureau en de verhuizing hebben we 470.000,- bespaard aan jaarlijkse kosten. Hier tegenover staan ook eenmalige kosten verbonden aan de reorganisatie en de verhuizing in de periode 2013-2015 van bij benadering 490.000,-. Beide besparingen leiden tot een financieel gezondere vereniging waar inkomsten en uitgaven beter in balans zijn. Daarvoor is het echter ook nodig om te werken aan met name het ledenaantal, de omzet van de accommodaties en de verhouding van de kosten en opbrengsten van de reizen en wandelboekjes. Financieel perspectief 2016-2019 7
In onderstaande tabel is onze financiële positie over de periode 2012-2019 in beeld gebracht. <tabel> Vanaf 2016 klimt onze vereniging uit het financiële dal. Essentieel daarbij is de daling van het aantal overnachtingen in onze huizen tot stilstand wordt gebracht en dat de omzet vanaf 2016 zelfs weer iets gaat toenemen. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat na een jarenlange daling van het aantal leden deze ontwikkeling vanaf 2017 omgebogen wordt. Dit betekent dat er met het Masterplan in de hand onverminderd gewerkt moet worden aan de activiteiten en zichtbaarheid van onze vereniging. 8
PROGRAMMA S 9
1. Afdelingen Wij zien de afdelingen en hun activiteiten als een belangrijke basis van het Nivon. Het is de plek waar leden gelijkgestemden ontmoeten en samen iets ondernemen. Daar krijgt de doelstelling van de vereniging handen en voeten. Afdelingen worden gedragen door actieve leden. Zonder afdelingen missen we die belangrijke ontmoetingsplek. Enkele constateringen ten tijde van het opstellen van het Masterplan: er zijn afdelingen die bloeien en een aantrekkelijk platform bieden voor leden voor een belangrijk deel zijn het de afdelingen die waar voor het lidmaatschap bieden het aantal actieve afdelingen dreigt af te nemen, en het actief kader krimpt waar geen actieve afdelingen zijn, missen leden een aantal mogelijkheden Ambities Wij spreken de ambitie uit om de actieve afdelingen extra te ondersteunen zodat zij actief blijven, en een aantal afdelingen te activeren. Alle leden behoren bij een afdeling. Doelstellingen 1. het behouden van actieve afdelingen en regio s en deze extra ondersteunen 2. het reactiveren van een aantal kwetsbare afdelingen als pilot door extra aandacht 3. beschikbaarheid van een eigentijds, centraal aanbod voor afdelingen Activiteiten 2016 A. Blijven ontwikkelen en aanbieden van een aantal panklare programma-activiteiten aan de afdelingen, onder de titel tourneeprogramma B. Afdelingsactiviteiten opnemen op de landelijke website en in De Toorts C. Afdelingen en regio s de gelegenheid bieden elkaar te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen in een periodiek landelijk overleg onder te titel Overleg afdelingen en activiteiten D. Afdelingen en regio s helpen bij het onderhouden van onderlinge- en externe contacten E. Opzetten van een helpdesk van ervaren afdelingsbestuurders die bijstaan met raad en daad F. Afdelingen stimuleren de ledenadministratie aan te vullen en daarvan gebruik te maken door (nieuwe) leden te benaderen G. Overzetten van leden zonder afdeling naar een afdeling die hen "ontvangt" H. Ontwikkelen van een nieuwe afdrachtsystematiek die recht doet aan de aard van de afdeling Regulier beleid Afdelingen kunnen rekenen op een centrale afdracht van 250,- vast, 750,- per stemgerechtigde 1 en 1,- per lid. In totaal gaat het om 75.000,- aan geraamde afdrachten op jaarbasis. Daarnaast kunnen afdelingen een extra afdracht aanvragen ter ondersteuning van hun afdelingsactiviteiten. Indien het beschikbare budget van 10.000,- wordt overschreden, wordt overlegd met de aanvragers over de hoogte van toekenning. 1 Een afdeling heeft minimaal 1 stemgerechtigde tot 600 leden. Elke 600 leden geeft recht op een extra stemgerechtigde. 10
Wat mag het kosten? Wij gaan er vanuit dat de komende jaren het aantal actieve afdelingen minstens gelijk blijft. Er zijn afdelingen die in financiële problemen gekomen zijn door oorzaken die buiten hen zelf liggen (bijvoorbeeld een forse huurverhoging of het wegvallen van een substantiële subsidie). Voor de periode 2016-2017 richten we daartoe een "noodfonds" in met een omvang van 15.000, in de vorm van een reserve, waarvoor afdelingen middels een herstelplan een onderbouwde aanvraag voor kunnen indienen. Hiermee kennen we voor de Afdelingen drie budgetten: de reguliere afdracht, de extra afdracht en het noodfonds 2016-2017. Voor de twee laatsten dienen onderbouwde aanvragen ingediend te worden. De procedure en de criteria worden begin 2016 bekend gemaakt. <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 11
2. Accommodaties De huizen en terreinen zijn voor ons een belangrijk historisch bezit dat een onlosmakelijk onderdeel vormt van onze vereniging. Nivon-accommodaties worden gekarakteriseerd door een eigen sfeer en opzet: sober, met elkaar, door vrijwilligers, natuurrecreatie, rust. Dit is en blijft uitgangspunt en we mogen er trots op zijn dat het de vele vrijwilligers lukt een karakteristiek aanbod neer te zetten. Gelijkgestemden gasten en vrijwilligers kunnen elkaar hier ontmoeten. Enkele constateringen ten tijde van het opstellen van het Masterplan: een grote hoeveelheid vrijwilligers die actief zijn als beheercommissie of als huiswacht algemene terugloop van bezoekers in de afgelopen jaren een gemiddelde bezettingsgraad van zo n 28% discussie over de prijs-kwaliteitsverhouding onvoldoende profilering van de accommodaties gebrek aan duidelijke kaders voor beheercommissies nog onvoldoende deugdelijke bedrijfsvoeringgegevens onderhoud op peil (houden) Ambities Wij spreken de ambitie uit om de exploitatie (de bezettingsgraad en de verhouding inkomstenuitgaven) van de accommodaties te verbeteren zodat dit waardevolle bezit van onze vereniging in stand gehouden kan worden. Doelstellingen 1. bezettingsgraad verhogen van gemiddeld 28% in 2013, 2014 en 2015 naar stap-voor-stap 30% in 2016, 2017 en 2018, waarmee de omzet in 2016 en 2017 stijgt met 2% tov 2013 2. alle accommodaties werken kostendekkend of hebben perspectief daarop. Op basis van dit perspectief voeren we in 2016 een discussie over de toekomst van de accommodaties 3. onderhoudssituatie is op peil (geen achterstallig onderhoud) 4. alle betrokken spelers binnen het Nivon nemen hun verantwoordelijkheden (heldere kaders) 5. het Nivon en zijn accommodaties zijn zichtbaar en vindbaar (profilering) 6. bedrijfsvoering NVH - en daarmee inzicht in kosten/baten- is op orde Activiteiten 2016 A. We gaan verder op de ingeslagen weg van 2015: vergroten sturingsinformatie (cijfers per accommodatie) en het verder actualiseren van het handboek accommodaties B. De in 2015 geactualiseerde onderhoudsplannen (MJOP) worden in 2016 geïmplementeerd in reguliere werkprocessen en er wordt afgewogen of we op een andere manier sparen voor onderhoud C. We zetten er op in dat beheercommissies elkaar onderling helpen door uitwisseling van informatie en/of ondersteuning D. We voeren een verkenning uit naar de toekomst van de accommodaties 12
Regulier beleid De Nivon-natuurvriendenhuizen en -kampeerterreinen zijn onderdeel van het Nivon -een idealistische ledenorganisatie- en daarmee onlosmakelijk verbonden. Het beheer en de bedrijfsvoering gebeurt met inbegrip van en respect voor de Nivontraditie, waarbij een koers gevaren wordt die aansluit bij de huidige maatschappij en de exploitatie bedrijfseconomisch gezond is. De uitdaging is het verbinden van de traditie met de huidige tijd en de kostendekkendheid. Een Nivon-natuurvriendenhuis wordt gekarakteriseerd door een eigen sfeer en opzet (sober, met elkaar, door leden, natuurrecreatie). Het Samenwerkingsverband komt 3 keer per jaar bijeen om informatie uit te wisselen en actuele vraagstukken te bespreken. Beheercommissies dienen uiterlijk 1 november hun begroting in te leveren op basis van centrale financiële kaders, aan de hand waarvan het Centraal Bestuur het taakstellend budget vaststelt. Het onderhoud vindt plaats op basis van het MJOP. Wat mag het kosten? Wij gaan er vanuit dat de omzet bij de accommodaties in 2016 en 2017 met in totaal circa 4% stijgt ten opzichte van het niveau 2013 <check!>. We verwachten extra kosten te maken voor de inhuur van expertise voor het ontwikkelen van een toekomstvisie op ons bezit. Dit onderzoek dient zorgvuldig plaats te vinden, gebaseerd op kennis van de verblijfsmarkt en vastgoed. <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 13
3. Reizen Net als de Afdelingen zien wij de actieve recreatie in al haar verschijningsvormen (kinderkampen, 50- plus-reizen, watersport, bergsport, wintersport, wandelen, trefkampen) als een platform en ontmoetingsplek voor Nivon-leden en andere gelijkgestemden om met elkaar iets te ondernemen. Het zijn, net als de Nivon-huizen en de afdelingsactiviteiten, gezichtsbepalende activiteiten voor onze leden en voor andere geïnteresseerden. Op dit moment organiseren verschillende landelijke werkgroepen uiteenlopende reizen en kampen. Enkele constateringen ten tijde van het opstellen van het Masterplan: de reizen voorzien nog steeds in een behoefte en worden georganiseerd door een grote groep enthousiaste vrijwilligers het aantal reizen en het aantal deelnemers neemt al geruime tijd af de omzet is nog steeds niet in verhouding tot de kosten die gemaakt worden Jump worstelt met relatief hoge deelnemersprijzen en een afnemende belangstelling Ambities Wij spreken de ambitie uit om vast te houden aan het aanbod van actieve recreatie en daarmee de Nivon-reizen en we willen dit uitbouwen tot een van de redenen van lid te zijn van het Nivon, met in toenemende mate het thema Duurzaamheid. Wij brengen kosten en inkomsten in evenwicht. Wij willen het aantal kinderen en jongeren dat deelneemt, laten stijgen. Doelstellingen 1. de reizen en kampen in al hun verschijningsvormen zijn een gezichtsbepalende activiteiten voor het Nivon 2. de reizen en kampen organiseren we kostendekkend 3. het aantal deelnemers aan de kinder- en jongerenkampen stijgt Activiteiten 2016 A. Een (financiële) impuls voor de kinder- en jongerenkampen Regulier beleid Wij blijven uitgaan van het afgesproken dienstenmodel waarbij de reizenwerkgroepen al naar gelang hun behoefte gebruik kunnen maken van ondersteuning van het Landelijk Bureau. De reizen en kampen organiseren we kostendekkend. 14
Wat mag het kosten? Wij gaan er vanuit dat het aantal reizen en deelnemers gelijk blijft. We geven de kinder- en jongerenkampen de mogelijkheid hun deelnemersprijzen te verlagen en tegelijkertijd meer ruimte te geven voor PR. Hiertoe geven wij hen een eigen reserve waarmee ze deze impuls in de periode 2017-2018 kunnen geven, met als uiteindelijke doel dat er meer deelnemers en kampen resulteren. De omvang van deze reserve is 15.000,-. Wij vragen Jump om een plan in te dienen hoe zij deze reserve de komende jaren willen inzetten. <evt. verbreden> <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 15
4. Wandelen Het Nivon en wandelen zijn van oudsher onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wandelen is een laagdrempelige activiteit, verbonden met de natuur wat bij uitstek past bij de oorsprong van onze vereniging. De wens om de Natuurvriendenhuizen door middel van wandelroutes met elkaar te verbinden vormde een belangrijk startpunt van het ontstaan van het netwerk van lange afstand wandelpaden. Het Nivon werkt samen binnen Wandelnet. Dit samenwerkingsverband wordt onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Wandelsportbond. Enkele constateringen ten tijde van het opstellen van het Masterplan: onze wandelpaden voorzien in een behoefte onder een grote groep wandelaars het wandelnetwerk wordt bedreigd door teruglopende subsidies de verkopen van de wandelgidsen dalen de wandelboekjes van het Pieterpad blijven onverminderd een succes Ambities Wij willen door middel van wandelactiviteiten mensen in contact brengen met natuur, cultuur, met zichzelf en met elkaar. Het is onze ambitie om daartoe de bestaande LAW-paden van het Nivon in stand te houden. Hierbij profileren wij onze wandelpaden en -routes als een sterk merk en wij onderscheiden ons door een hoge routekwaliteit gekoppeld aan extra verdieping (cultureel, natuurhistorisch en geografisch). Doelstellingen 1. Het in stand houden van wandelgidsen die rendabel zijn, in ieder geval geldt dat voor het Pieterpad 2. Het ontwikkelen van een andere uitgave- en verdienmodel (digitaliseren) voor in ieder geval de andere paden die onvoldoende verkopen genereren om een papieren wandelgids te rechtvaardigen 3. Het nadrukkelijker profileren van de Nivon-wandelpaden en het Nivon zelf 4. Het verbreden van de activiteiten van het Nivon naar andere wandelinitiatieven en het samenwerken met andere partners Activiteiten 2016 A. Het uitdenken van een nieuw uitgave- en verdienmodel gebaseerd op het digitaal beschikbaar stellen van de wandelroutes (website, apps, e-book e.d.) B. Het herkenbaar markeren van de Nivon-wandelpaden Regulier beleid Het Nivon blijft deelnemen aan Wandelnet cq. de Wandelbond. Door de fusie van het Wandelnet met de Koninklijke Nederlandse Wandelsportbond verandert ook het samenwerkingsmodel tussen Nivon en het Wandelnet. Dit wordt vastgelegd in een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen Nivon en het Wandelnet 16
Wat mag het kosten? Wij gaan er vanuit dat er nog vier wandelpaden met een boekje uitgegeven worden en dat de andere paden stap-voor-stap digitaal aangeboden worden. Een belangrijke ontwikkeling die in 2016 ingezet wordt is het verkennen en introduceren van een nieuw verdienmodel in de vorm van digitale routes, die tegen betaling kunnen worden gedownload van het internet. Die verkenning en introductie doen we samen met Wandelnet. <hoe verwerken in de cijfers? <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 17
5. Landelijke Activiteiten Het Nivon is een actieve vereniging met veel leden die zich inzetten binnen en voor de afdelingen, accommodaties en werkgroepen op het terrein van actieve recreatie. Daarbuiten worden ook nog andere, belangrijke evenementen georganiseerd. Hiervan zijn het Pinksterkamp, de Sociale Groepsvakanties, het Zang & Muziekgilde, de Vrouwencursusweken en Eerlijk & Groen op dit moment het meest in het oogspringend. Ambities Het voortbestaan van het Pinksterkamp, de Sociale Groepsvakanties, het Zang & Muziekgilde, de Vrouwenweken en Eerlijk & Groen vinden wij belangrijk. Zij vervullen een belangrijke en bijzondere rol binnen (en buiten) onze vereniging. Wij willen dergelijke ledeninitiatieven de ruimte geven en daar waar nodig ondersteunen. In zijn algemeenheid vinden wij het belangrijk dat actieve Nivonners of dat nu bij de Afdelingen, Accommodaties, Reizen of in andere verbanden is handelen vanuit een beeld wat het Nivon is. Ondersteuning van kadervorming en opleiding is belangrijk. Doelstellingen 1. Het bieden van duidelijke (financiële) kaders waarbinnen dergelijke grote activiteiten plaats kunnen vinden 2. Het daar waar nodig ondersteunen van deze activiteiten / werkgroepen Activiteiten 2016 A. Het ontwikkelen van beleid op landelijke activiteiten zodat er duidelijke kaders bestaan waarbinnen deze activiteiten plaats vinden en waarop de organisatoren terug kunnen vallen B. Het in overleg met de verschillende werkgroepen bezien op welke vlakken zij ondersteuning kunnen gebruiken C. Het uitdenken van een breed opererend kadervormingsbeleid voor alle actieve Nivonners in de vorm van een Nivon-college die in 2016 van start kan gaan Regulier beleid Landelijke Activiteiten vinden in principe kostendekkend plaats. 18
Wat mag het kosten? Wij gaan er vanuit dat verenigingsactiviteiten kostendekkend georganiseerd worden. Hieronder zijn derhalve voor het Pinksterkamp, het Zang & Muziekgilde en de Vrouwencursusweken de kosten en inkomsten van de werkgroepen in beeld gebracht, zonder dat sprake is van een financiële bijdrage van het landelijke Nivon. Een uitzondering daarop vormen de Sociale Groepsvakanties. Zij krijgen vanaf 2015 een (gemaximeerde) financiële bijdrage (op basis van een subsidieaanvraag) van 10.000,- er vanuit gaande dat voor verblijf in de accommodaties de werkelijk geldende tarieven worden betaald. Deze bijdrage dient ter vervanging van de bijdrage in natura van de betreffende beheercommissies in de jaren daarvoor. Dit vinden wij een zuiverdere vorm van financieel bijdragen dan een indirecte subsidies via de accommodaties. Het uitdenken van een georganiseerde vorm van kadervorming (het 'Nivon-college) laten we in eerste instantie oppakken door een stagiair. De kosten dekken we uit het flexibele budget dat beschikbaar is voor projecten. <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 19
6. Kernorganisatie Ontstaan vanuit het democratische socialisme is het Nivon een door haar leden bestuurde organisatie. Het Nivon is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de leden. Het Nivon is een ledenorganisatie waar de leden het voor het zeggen hebben en waar de leden het werk doen. Samen, voor onszelf en voor anderen. Het Nivon is lid van de Internationale van Natuurvriendenorganisaties. Wij maken deel uit van een internationale beweging met een historie van meer dan honderd jaar. In onze maatschappelijke oriëntatie en in onze activiteiten zijn wij uniek. Anderen zijn rood. Anderen zijn groen. Wij zijn het tegelijk en bij ons is het ondeelbaar. De Nederlandse Natuurvrienden bestaan na negentig jaar nog steeds, met circa 18.000 leden. Onze huidige missie en visie weerspiegelen de historische rode en groene waarden nog steeds. Enkele constateringen ten tijde van het opstellen van het Masterplan: het Nivon is onbekend, en dat maakt onbemind ons ledenaantal daalt reeds een aantal jaren gestaag Ambities Het Nivon moet weer zichtbaar worden als een rode en groene ledenorganisatie die staat voor een solidaire samenleving en die uit welbegrepen eigenbelang de natuur en het milieu wil behouden en beschermen. Om een gezonde vereniging te zijn, streven wij ernaar het ledenaantal stabiel op 19.000 te krijgen en te houden. Het is onze ambitie om aan de ene kant te werken aan het werven van nieuwe leden en aan de andere kant er voor te zorgen dat het loont op lid te blijven. Doelstellingen 1. Het Nivon wordt zichtbaar als een rode en groene ledenorganisatie die staat voor een solidaire samenleving en die de natuur en het milieu wil behouden en beschermen. Het Nivon staat zelfbewust voor haar idealen en opvattingen en laat dat zien en merken 2. Het Nivon is bekend en te vinden voor mensen die zich bij ons thuis zouden voelen. De huizen, kampeerterreinen, reizen, kampen, wandelpaden en afdelingen worden gepromoot als onderdeel van het Nivon en de Natuurvriendenbeweging. 3. De daling van het ledental brengen wij langzaam maar zeker tot stilstand, daartoe dient de neergaande trend van de laatste twintig jaar te worden doorbroken 4. We zetten in op het behouden van leden door het creëren van meerwaarde, door ledenloyaliteit te belonen en door opzeggingen te voorzien van een follow-up 5. We zetten in op actieve werving van nieuwe leden, in de eerste plaats via de natuurlijke kanalen en in de tweede plaats door te onderzoeken of andere vormen van ondersteuning en/of combinatielidmaatschappen mogelijk zijn Activiteiten 2016 A. Wij ontwerpen een PR- en communicatieplan om het Nivon herkenbaar neer te zetten B. Wij ontwerpen een actiegericht ledenplan dat zich buigt over werving en behoud van leden C. Wij voeren een nieuwe lidmaatschapsgedachte en tariefstructuur met ingang van 2017 in D. Wij concretiseren de samenwerkingsmogelijkheden met IVN 20
Regulier beleid Het lidmaatschapstarief verhogen we met het inflatiepercentage van 1,5%. De tarieven 2016 zijn: normaaltarief 39,60 reductietarief 26,40 maximaal gezinstarief 92,40 eenmalige inschrijfkosten 2,50 <check> Het ledental daalt al jaren. Wij gaan er vanuit dat dit in 2015 nog 6% is, en ik 2017 3%. Vanaf dat moment gaan we uit van minimale stabilisatie en een groei vanaf 2017/2018 richting de 19.000. We blijven uitgaan van 4 Toortsen per jaar. Vanaf 2016 proberen wij een deel daarvan digitaal te verspreiden. Het Landelijk Bureau Met de reorganisatie van het Landelijk Bureau is de omvang aanzienlijk teruggebracht met circa 4,4 fte en hebben we vanaf 2015 een besparing op de kosten verbonden aan personeel bereikt van 400.000,-. Dit is conform de doelstelling van het reorganisatieplan en hiermee was al rekening gehouden in de Begroting 2014. Het veel kleinere bureau zal de vereniging ondersteunen met dezelfde inzet als voorheen, zo is onze overtuiging, maar het beroep op het voor-en-door-principe waar het Nivon om bekend staat, zal duidelijker opgeld gaan doen. De verhuizing naar een kleinere en goedkopere locatie in Amsterdam heeft geleid tot een daling van de huisvestingskosten met 70.000,- vanaf 2016. De kosten van het Landelijk Bureau worden voor een deel doorberekend als overhead aan de programma s. Binnen het reguliere personeelsbudget is een budget beschikbaar voor projecten e.d. Dit bedrag van 30.000,- kan gezien worden als flexibele schil om in te spelen op prioriteiten. 21
Wat mag het kosten? <tabel> Kengetallen en uitgangspunten <tabel> 22
PARAGRAFEN 23
A. Meerjarenbegroting 2015-2018 in detail <tabel> 24
25
regel Toelichting uitgaven 1 Bruto lonen Na de reorganisatie die formeel in 2014 is afgerond, is de formatie gedaald met circa 4,4 fte. Er is rekening gehouden met een stijging van de CAO-lonen met 2%. 2 Sociale lasten Zie 2. 3a Taakstelling reorganisatie De taakstelling bedroeg conform het reorganisatieplan 400.000,- vanaf 2015. Deze was als oplopend taakstellend bedrag opgenomen in de Begroting 2014-2017. In deze begroting is de taakstelling gerealiseerd. Zie 1 en 2. 4 Flexibele schil Om in te kunnen spelen op projecten hebben we conform het reorganisatieplan afgesproken een (kleine) flexibele schil te creëren. Hiervoor is 30.000,- beschikbaar. 5 Vergoeding/overige pers. kosten Hieronder vallen opleiding- en reiskosten, en overige incidentele personeelskosten. 5a Kosten reorganisatie In 2015 maken we eenmalig kosten voor de verhuizing van het Landelijk Bureau (met name ontruimingskosten, maar ook kosten verhuizing, briefpapier e.d.). In 2013 en 2014 betroffen deze kosten de feitelijke reorganisatie (inhuur interim manager, juridisch advies, afvloeiingskosten e.d.) en bedragen respectievelijk 195.000,- en naar verwachting 258.000,-. 7 Huren In 2015 hebben we deels te maken met dubbele huurlasten omdat het niet mogelijk was de beëindiging van het oude pand samen te laten vallen met de ingang van de huur van de kantoorruimte op de nieuwe locatie (8 maanden overlap). De huur daalt vanaf 2016 fors voor de verhuizing naar het pand van IVN (minder m2 s en lagere kosten) waarbij we uitgegaan zijn van 2% indexering. Bij de huur zit tevens noodzakelijk extra archief. 8 Schoonmaak Betreft schoonmaakkosten van de huisvesting van het Landelijk Bureau waarbij we uitgegaan zijn van 2% indexering. 9 Overig Servicekosten en gebouw gerelateerde heffingen. Ook deze kosten dalen door de verhuizing. 11 Porti en vracht Betreft algemene portikosten. 12 Telefoonkosten Betreft telefoonkosten van het Landelijk Bureau. 13 Drukwerk en kopie Overig drukwerk Landelijk Bureau (exclusief Toorts). 13b Huizen Betreft door de veertien accommodaties gemaakte bureaukosten (verbruiksartikelen). 14 Overig Hieronder vallen contributies (met name NFI en ook bijvoorbeeld Wandelnet en Recron), abonnementen, kopieerkosten e.d. 16 Acc.admin,jur Betreft met name kosten van de accountant, en daarnaast juridisch advies. 16a Rotterdam Betreft aflopende wachtgeldverplichtingen vanwege beëindiging subsidie gemeente 26
Rotterdam. 17 Bestuur,commissies,nivonraad Betreft kosten van met name het Centraal Bestuur, de Nivonraad en de themaraad. 18 Automatisering Betreft oa. de kosten van het reserveringssysteem Tommy, welke gedaald zijn nadat we afscheid hebben genomen van Nivonline. Tevens kosten van Multivers en de website. 19 Verzekeringen en overig Betreft verzekeringen specifiek voor de accommodaties (36.000,-), de reizen (3.200,-) en algemene verzekeringen (9.000,-). In 2013 zijn deze kosten abusievelijk geboekt onder exploitatie accommodaties. 22 Advertentie en publ Betreft met name kosten van de Afdelingen (PR). 24a Accommodaties expl huizen Betreft uitgaven van de BHC s / accommodaties. Onder andere kosten vrijwilligers, huur of 24b erfpacht, energiekosten, kosten van schoonmaak en afvoer huisvuil. Accommodaties onderhoud Betreft uitgaven voor dagelijks onderhoud aan de accommodaties. Deze uitgaven zijn gebaseerd op de meerjaren onderhoudsbegroting, de portefeuillehouders accommodaties accorderen deze. 25 Reizen Betreft de kosten die door de verschillende werkgroepen gemaakt worden voor de reizen. Halverwege 2014 is door de werkgroepen een prognose gemaakt voor 2014 en 2015 en vooralsnog gaan wij er vanuit dat deze inschattingen ook vanaf 2016 opgeld doen. 26 Jeugd & Jongeren Niet langer van toepassing. 27 Toorts Betreft de productie- en verzendkosten, uitgaande van 4 nummers per jaar (11.000,- productiekosten per nummer en 4.000,- verzendkosten). We zijn uitgegaan van digitalisering de komende jaren en dus dalende kosten. 28 Kosten wandelen publicaties Betreft de kosten van vernieuw- en herdrukken. We gaan uit van 1 herdruk per jaar (23.000,), 1 herdruk/actualisatie per jaar (38.000,-) en een budget voor het digitaliseren (11.000,-). 29 Kosten wandelen werkgroep Betreft kosten markeerders en gebruikte markeermaterialen. 30 Geledingen Dit betreft de kosten van de (activiteiten van) afdelingen. 30a 30b 30c 30d 30e 30f afdracht Nivon -> afd Dit betreft de reguliere afdrachten aan afdelingen. extra afdr Nivon -> afd De afgelopen jaren is door rond de 6 (wisselende) afdelingen een extra afdracht aangevraagd van gemiddeld ongeveer 10.000,-. Dit bedrag hanteren wij als taakstellend en indien de aanvragen dit bedrag overstijgen, wordt onderling overlegd over de definitieve verdeling. Ledenadm. vereniging Betreft de kosten van de ledenadministratie (software, ledenpasjes). Pinksterkamp De betreft de kosten gemaakt door de Pinksterkampcommissie. Hier tegenover staan inkomsten (45a) van hetzelfde bedrag. Vrouwenweken De betreft de kosten gemaakt voor de organisatie. Hier tegenover staan inkomsten (45b) van hetzelfde bedrag. Zang& muziekgilde 27
De betreft de kosten gemaakt voor de organisatie. Hier tegenover staan inkomsten (45c) van hetzelfde bedrag. 30g Jubileum 90 jr Betreft de kosten van de viering. 30h sociale groepsvakanties Dit zijn de totale kosten die door de werkgroep Sociale Groepsvakanties gemaakt worden. 30i bijdr Nivon SG Vak. Dit zijn de kosten van de werkgroep Sociale Groepsvakanties verbonden aan het verblijf aan de Nivonaccommodaties welke vanaf 2015 niet langer gesubsidieerd worden door de accommodaties zelf, maar vanuit de centrale begroting. 31 Rentelasten Dit betreft de rentelasten van (tot en met 2014) de Vriendenlening; 3% over het uitstaande saldo, en de rente over de opgenomen hypothecaire geldleningen. Het betreft 2 leningen; beide met een looptijd van 20 jaar, 1 lening heeft gedurende de looptijd een vast rentepercentage van 4,55%. De 2 de lening kent een variabele rente (in 2014 is dat 2,66%). Als onderpand van de hypothecaire leningen zijn een 6 tal accommodaties ingebracht; te weten: Banjaert Hunehuis Allardsoog Morgenrood Koos Vorrink Eikhold 32 Afschrijvingen De afschrijvingen hebben voor 98% betrekking op de afschrijvingslasten van de accommodaties. Er wordt lineair (jaarlijks gelijkblijvend ) afgeschreven, rekening houdend met de technische levensduur van het zogenaamde activum. Dat kan variëren van 3 tot 33 jaar. regel Toelichting inkomsten 35 Vriendenloterij Nivon is door rond de 100 meespelende aangewezen als begunstigde organisatie. 36 Rentebaten Betreft de rente-inkomsten verbonden aan de rentedragende spaarrekeningen. Op de betaalrekeningen wordt geen rente ontvangen. 37 Rentebaten onderhandse leningen Betreffen de rente-inkomsten verbonden aan lening welke aan een afdeling is verstrekt in het kader van aanpassing van het gebouw van die afdeling. 38 Contributie Betreft de contributie-inkomsten van onze leden. In de periode 2012-2014 daalde het aantal leden met circa 8% per jaar! Wij nemen aan dat door de aantrekkende economie dit in 2015 minder zal zijn (-6%) en in 2016 zal er nog een beperkte daling zijn (-3%) onder invloed van een aantrekkende economie en de eerste resultaten van het Masterplan. Vanaf 2017 gaan wij uit van stabilisatie (0%). 39 Omzet huizen Betreft de omzet bij de huizen, kampeerterreinen en huisjes. 40 Omzet reizen 28
Betreft de omzet van de verschillende reizen die doorgegaan zijn. Zie 25. 41 Subsidie J&J Niet langer van toepassing. 41a Inkomsten sociale groepsvakantie Dit zijn alle inkomsten van de werkgroep Sociale Groepsvakanties volgens hun begroting, exclusief de bijdrage dit middels een subsidieaanvraag door het landelijke Nivon verstrekt wordt (ter vervanging van de voorheen bestaande sponsoring in nature door de accommodaties). 42 Omzet wandelboekjes Betreft de verkoopopbrengst direct en via verkoopkanalen van de wandelgidsen. 43 Subsidie wandelen Niet langer van toepassing. 44 Nalatenschappen/giften Dit zijn de schenkingen aan het Nivon. 45 Inkomsten act. geledingen Dit zijn de inkomsten die verbonden zijn aan de activiteiten van de Afdelingen (bijdragen deelnemers). 45a 45b 45c Inkomsten Pinksterkamp Betreft de bijdragen van deelnemers. Inkomsten vrouwenweken Betreft de bijdragen van deelnemers. Inkomsten zang&muziekgilde Betreft de bijdragen van deelnemers. 46 Subsidie geledingen Dit zijn subsidies die (enkele) Afdelingen verkrijgen van derden. 47 Taakstelling/divers/Rotterdam Dit betreft de afdracht van afdeling Rotterdam in de wachtgelden van voormalig werknemers van Nivon Rotterdam. 47a 47b Giften en donaties In voorkomende gevallen worden giften of donaties rechtstreeks aan Afdelingen gegeven. Opbrengsten advertenties Toorts Betreft advertentie-inkomsten. 48 Doorbelasting nvh 49 Doorbelasting vereniging 29