Toenemende Transportmodaliteit
Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Invloed: Impact Bronnen Toenemende transportmodaliteit Door de toenemende congestie op de wegen in Europa wordt er steeds meer gezocht naar alternatieve transportmodaliteiten Internationaal, Weg-, rail-, zee- en luchttransport Versterkende factoren:bevolkingsgroei, toenemende congestie, toenemende kosten wegtransport, verminderd tijdsvoordeel wegtransport, ontwikkelingen in houdbaarheid Verzwakkende factoren:flexibiliteit wegtransport, fijnmazigheid wegtransport, hoge overslag kosten bij gebruik meerdere transportmodaliteiten, groot volume nodig bij andere transportmodaliteiten De handel zal steeds meer gedwongen worden om te kiezen voor andere transportmodaliteiten dan het wegtransport om de klant op tijd te leveren, zelfs wanneer de kosten van deze keus hoger zijn. De verschillende lopende projecten zullen een inzicht geven in de mogelijkheden van alternatieve transportmodaliteiten. Handelaren zullen moeten samenwerken om exportvolumes te creëren waardoor het transport via spoor of zee interessant(er) wordt. Deze ontwikkeling zal gepaard gaan met de ontwikkeling van hubs in het buitenland. Organisaties en magazines: ABN AMRO, Directorate-General (DG) energy and transport, Eurostat, FloraHolland, Groothandel Bloemkwekerijproducten, HBAG kengetallen, Multimodaal transport in de tuinbouw delta, US Department of Transportation, Vakblad bloemisterij Websites: www.export.nl, www.infomil.nl, www.meuwissen-advies.nl, www.wur.nl Pagina 2
Definitie Door de toenemende congestie op de wegen in Europa wordt er steeds meer gezocht naar alternatieve transportmodaliteiten. Pagina 3
Scope Geografisch:Internationaal Type transport: Weg-, rail-, zee- en luchttransport Pagina 4
Verdeling van transport Personen en goederen transport in Europa, 2006 (%p/km en % t/km) Bron: DG energy and transport, 2006 Pagina 5
Lengte van transport netwerken in Europa In kilometers Bron: Eurostat, DG Energy and Transport, US Department of Transportation Pagina 6
Gemiddelde jaarlijkse groei personen en goederen transport in Europa, 1995 tot 2006 (%) Bron: DG energy and transport, 2006 Pagina 7
Prestatie Goederen Transport In Europa is het goederentransport per weg, spoor, binnenlandse wateren, olie pijpleidingen Europees zeetransport en luchttransport gegroeid met 31% tussen 1995 en 2005. Het aantal goedereen dat getransporteerd is, is gelijk aan het verplaatsen van een ton goederen per EU inwoner over een afstand van 23 kilometer. De 31% groei belast voornamelijk het weg-, en zeetransport. Deze modaliteiten zorgen respectievelijk voor 44% en 39% van het totale aantal goederen dat getransporteerd is binnen de EU in 2005. De groei binnen deze transportmodaliteiten is respectievelijk 38% en 35% van 1995 (biljoen t/km) tot 2005. De volgorde van grootste groei in goederentransport naar transportmodaliteit, na weg- en zeetransport, is (van grootste naar kleinste groei) luchttransport (31%), pijpleidingtransport (17,5%), binnenlandse wateren (10%) en spoortransport (9%). Bron: DG Energy and Transport, 2006 Pagina 8
Keuze transportmodaliteit De keuze van de wijze van transporteren is afhankelijk van: de leveringsconditie; goederensoort en hun geschiktheid voor een bepaald transportsysteem; soort verpakking van de goederen; de bereikbaarheid van de plaats van aflevering; de afleverfaciliteiten; snelheid van het transportmiddel; load-time; het eventueel beschikken over eigen transport; kosten die verbonden zijn aan de wijze van transport. Bron: export.nl Bron: http://www.meuwissenadvies.nl/publicaties/artikel_multimodaal_vervoer.pdf 24-3-2010 Pagina 9
Mogelijkheden modal shift bij fijnmazige distributie beperkt Niet alle typen infrastructuur zijn even zwaar belast. Een mogelijkheid om te besparen op transport is daarom verschuiven van vervoer naar modaliteiten waar de capaciteit onderbenut wordt; dit wordt ook wel modal shift genoemd. Modal shift in het vrachtvervoer dient vooral om de files te omzeilen. Voor het goederenvervoer is vooral een verschuiving van weg naar water kansrijk. De Nederlandse waterwegen, zowel de hoofdvaarwegen als de waterwegen van lagere orde, hebben nog voldoende capaciteit voor extra schepen. Daarnaast tonen nieuwe ontwikkelingen dat de capaciteit per schip enorm kan worden opgevoerd. Echter, het spoor en de binnenvaart bieden nog onvoldoende alternatieven voor fijnmazige distributie. Op dit vlak hoeft het wegtransport dus weinig concurrentie van de binnenvaart en het spoor te verwachten. Voor het vervoer over langere afstanden en de grofmazige distributie zijn er wel mogelijkheden voor vervoer per schip en trein. Bron: http://www.infomil.nl/organisatie/milieumaatregelen/maatregelen-per/maatregelen/vervoeren/@88178/modal_shift/ en ABN AMRO rapport wegtransport Pagina 10
Argumenten voor modal-shift Bron: http://www.flora.nl/nl/aanvoeren/logistiek/documents/mvv_-_sierteelttransportdag1.pdf - FloraHolland, maart 2009 Pagina 11
Intermodaal transport wordt interessanter Vaak wordt gezegd dat transportvormen moeten combineren. Echter, in de praktijk vindt de samenwerking met andere typen transport nog grotendeels plaats op ad-hoc basis. Vanwege hoge overslag kosten is het combineren van transportvormen alleen bij lange afstanden aantrekkelijk. In tegenstelling tot wegtransport lopen gecombineerde vervoersstromen via minstens twee terminals wat betekent dat de lading ook twee keer moet worden overgeslagen. Gecombineerd vervoer wordt aantrekkelijk als het goedkoper vervoerstarief voor spoor of binnenvaart de extra kosten voor overslag compenseert. Door de steeds hogere kosten voor wegvervoer en het verminderde tijdsvoordeel wordt de break/even afstand (het moment waarop een andere transportmodaliteit dan de vrachtwagen interessant wordt) kleiner. Voor een verlader met een vaste stroom op het traject Nederland/Italie kan het gebruikmaken van het spoor bijvoorbeeld steeds interessanter worden. Daarbij denkende aan alle kosten die er bij het wegvervoer bijkomen door files op de drukke wegen naar het zuiden en de tolwegen in Frankrijk en Zwitserland. Bron: ABN/AMRO Pagina 12
Transportmodaliteiten in de sierteelt Bron: FloraHolland, Maart 2009 Pagina 13
(Nog) geen grootschalige toepassing railtransport in de sierteelt Hoewel er verschillende initiatieven en projecten zijn geweest om tijdkritische goederen per spoor te vervoeren hebben deze tot op heden niet geleid tot grootschalige toepassing. In het kader van EFFORRT (European Food & Flower Overland Road & Rail Transport) zijn verschillende studies uitgevoerd naar de mogelijkheden voor hoogwaardige raildistributie in Europa. Gedurende anderhalf jaar, van mei 2000 tot september 2001, heeft er een trein gereden tussen Amsterdam en Milaan genaamd de Overnight Express. De overnight express was een gecombineerde reizigers / goederen trein. In eerste instantie bestond de trein uit een slaaptrein voor reizigers en gesloten wagons voor tijdkritische vracht. Later zijn er container wagens gebruikt met gekoelde wissellaadbakken. De trein bood zes omlopen per week en bleek zeer stipt en betrouwbaar. Desondanks is de pilot niet gecontinueerd. De aangedragen reden hiervoor lopen nogal uiteen maar lijken terug te voeren naar een teruglopende economie. Bron:Positionpaper Multimodaal transport in de Tuinbouwdelta, 26 januari 2005
Spoorinitiatieven Andere interessante projecten / initiatieven zijn: Greenrail, een initiatief van FloraHolland en de VGB, waarbij mbv bestaande treinverbindingen en bewezen technieken (koelcontainers), planten met de trein worden vervoerd. SNCF-TGV Post, Hoge snelheids trein in Frankrijk gebruikt voor het transporteren van post. Verder is er een initiatief van SNCF Fret samen met consultant 3DG over hoge snelheidstreinen (TGV Fret). Cargo Express / Cargo Domino: Interessant omdat het gaat om intermodaal vervoer van de wat kleinere containers over kortere afstanden. CO-ACT (Creating viable concepts for combined Air/rail Cargo Transport): was een project binnen het vijfdekader programma van de EU met als doel het ontwikkelen van hoge snelheid rail transport voor tijdkritische goederen binnen Europa. Initiatiefgroep sneller spoor, een initiatief van NDL in vervolg op COACT Recent initiatief Spoorvervoer van vers importfruit naar Noord-Limburg. Het betreft een proef met het gekoeld vervoer van vers importfruit in koelcontainers per spoor vanaf de Maasvlakte naar de veiling ZON Fresh Park in Venlo Vooral bij dit laatste initiatief valt op dat het transport van groente en fruit niet altijd snel hoeft. Met goed geconditioneerde standaard laadeenheden wordt snelheid minder belangrijk en komt multimodaliteit vanzelf in beeld. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor multimodaal vervoer, niet alleen met het spoor maar zeker ook met de kust en binnenvaart. Bron: http://library.wur.nl/wasp/bestanden/luwpubrd_00343200_a502_001.pdf & Multimodaal transport in de tuinbouw delta, 2005 Pagina 15
Planten per trein Europa in FLORAHOLLAND, 24 juni 2009 (persbericht) Dinsdagavond rond 23.00 uur is vanuit het Rail Service Center Rotterdam een container met planten vertrokken. De container komt vroeg in de ochtend op 25 juni aan in Milaan alwaar de container wordt overgezet op een vrachtwagen voor natransport richting de klant. FloraHolland is initiator en organisator van deze eerste pilot van het project GreenRail. In dit project worden, samen met de VGB, een aantal pilots georganiseerd van spoorvervoer van planten met gebruik van conventionele spoorverbindingen naar Italië, Roemenië en Polen. Spoorvervoer is vanwege de oplopende kosten van wegtransport, de toenemende beperkingen op rij- en rusttijden en de toenemende congestie, een reële goedkopere optie voor het vervoer van sierteeltproducten. Bovendien daalt naar verwachting voor de rit tussen Rotterdam en Milaan de CO2-uitstoot met 50 procent. FloraHolland wil met dit initiatief de positie van Nederland als internationale draaischijf van de sierteeltsector in het belang van de kweker en handel versterken door het Verminderen van de logistieke kosten door spoorvervoer. GreenRail samenwerkingsverband Het project GreenRail is een veelomvattend samenwerkingsverband tussen meer dan dertig sierteeltbedrijven, transporteurs, logistieke dienstverleners en kennisinstellingen. Zo dragen de Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Vrije Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam hun steentje bij. In tegenstelling tot eerdere pilots worden er nu successen van het treinvervoer verwacht omdat er met bestaande treinverbindingen wordt gewerkt en met bewezen technieken (koelcontainers). Daarnaast ook omdat de pilots geleid worden door een onafhankelijke lead logistics provider (elogistics Control) wat resulteert in een hogere betrouwbaarheid van de keten vanaf exporteur tot de eindklant. Pagina 16
Het logistiek systeem in de EU moet blijven functioneren Rob Aarse: gezien de te verwachten groei van de vraag naar transport, is de inzet van alle beschikbare transportmodaliteiten essentieel voor een goed functionerend logistiek systeem in Nederland en Europa Bron: Vakblad bloemisterij, 2008) http://www.vakbladvoordebloemisterij.nl/pdf/dea0 ce76345f4b8dde2e7a4fdd289181.pdf Pagina 17
Volop onderzoek naar zeetransport Naast railtransport wordt er in de sierteelt volop onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om bloemen te transporteren via de zee in een gekoelde container. Het verschilt per bloem in hoeverre zeetransport toepasbaar is. Daarnaast zijn constante koeling, manieren van stapelen, verpakkingen en droog vervoer belangrijk bij dit soort transport. Dit aangezien het transporteren van de goederen naar de eindbestemming relatief lang duurt. De meningen over de toepasbaarheid van zeetransport voor verschillende soorten bloemen lopen uiteen. Een uitgebreidere beschrijving van zeetransport is te vinden in de trendbeschrijving van houdbaarheid
Wegtransport nam snel dominante positie in goederentransport Tijdens begin jaren 60 werd er voor export naar Duitsland weinig gebruik gemaakt van wegtransport. Hier kwam snel verandering in (zie figuur hieronder). 1964 1968 1969 1970 1971 1972 Trein 66% 46% 33% 21% 12% 8% Vliegtuig 18% 4% 1% 1% 0% 0% Auto 16% 50% 66% 78% 88% 92% Bron: Groothandel Bloemkwekerijproducten, 1972 Tegenwoordig wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van luchttransport naar niet-europese landen (dit is ongeveer 3 procent). Voor de Europese afzetmarkten wordt voornamelijk gebruikt gemaakt van wegtransport (dit bedraagd ongeveer 97%). Naast lucht- en wegtransport wordt er nauwelijks gebruik gemaakt van andere transportmodaliteiten. Wel lopen er enkele pilots op het gebied van railen zeetransport. Bron: HBAG kengetallen, 2008 Pagina 19
Samengevat Wegtransport heeft het grootste aandeel in het transport van goederen en personen. Ook neemt het wegtransport van alle transportmodaliteiten nog steeds elk jaar het meest toe. Dit komt doordat wegtransport nog steeds sneller en goedkoper is op de korteen middellange afstanden. Gezien de ontwikkeling in toenemende voertuig verliesuren en toenemende transportkosten verliest wegtransport steeds meer zijn concurrentiepositie ten opzichte van andere transportmodaliteiten. Om aan de gewenste leverfrequentie van de klant te blijven voldoen moet er in de sierteeltsector gezocht worden naar andere mogelijkheden op het gebied van transport. Bij andere transportmodaliteiten (spoor-, zee en luchttransport) zijn er extra kosten op het gebied van overslag. Hierdoor wordt de argumentatie om te kiezen voor andere modaliteiten dan het wegtransport beperkter. Op dit moment lopen er binnen de sierteelt verschillende onderzoeken en pilots waarbij er gekeken wordt naar andere manieren van transport. Bij het vervoer van planten per spoor worden successen geboekt. Pagina 20
Toenemende behoefte naar andere transportmodaliteiten Versterkende factoren Bevolkingsgroei Toenemende congestie Toenemende kosten wegtransport Verminderd tijdsvoordeel wegtransport Ontwikkelingen in houdbaarheid Verminderde CO2 uitstoot bij gebruik rail- en zeetransport Verzwakkende factoren Flexibiliteit wegtransport Fijnmazigheid wegtransport Hoge overslag kosten bij gebruik meerdere transportmodaliteiten Groot volume nodig bij andere transportmodaliteiten Pagina 21
Impact De handel zal steeds meer gedwongen worden om te kiezen voor andere transportmodaliteiten dan het wegtransport om de klant op tijd te leveren, zelfs wanneer de kosten van deze keus hoger zijn. De verschillende lopende projecten zullen een inzicht geven in de mogelijkheden van alternatieve transportmodaliteiten. Handelaren zullen moeten samenwerken om exportvolumes te creëren waardoor het transport via spoor of zee interessant(er) wordt. Deze ontwikkeling zal gepaard gaan met de ontwikkeling van hubs in het buitenland. Pagina 22
Bronnen ABN AMRO Directorate-General (DG) energy and transport Eurostat FloraHolland Groothandel Bloemkwekerijproducten HBAG kengetallen Positionpaper Multimodaal transport in de tuinbouw delta US Department of Transportation Vakblad bloemisterij www.export.nl www.infomil.nl www.meuwissen-advies.nl www.wur.nl Pagina 23