Inhoudsopgave curriculum drama op de basisschool 1. Definitie 2. Visie 3. Doelen 4. Werkvormen 5. Leerlijnen 6. Materialen 7. Rapportage 8. Budget 9. Evaluatie en bijstelling 10. Leerlijn drama Voorwoord Dit plan levert een bijdrage aan de verankering van drama in ons onderwijs. Gedurende de schoolloopbaan maakt ieder kind kennis met een gevarieerd programma van diverse drama activiteiten. Kinderen ervaren spelplezier en vergroten hun spelvaardigheden. Hopelijk is dit plan hanteerbaar, inspirerend en richtinggevend is voor alle betrokkenen. 1 Definitie Kunstzinnige oriëntatie Het onderwijs in het algemeen richt zich op emotionele en verstandelijke ontwikkeling van kinderen, op de ontwikkeling van creativiteit en het verwerven van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden. Voor alle doelen geldt wel dat scholen de verschillende inhouden en doelen zoveel mogelijk op elkaar af dienen te stemmen, in samenhang aan te bieden en te verbinden met de belevingswereld van kinderen. Aandacht voor cultuur is dus niet beperkt tot cultuureducatie. Kerndoelen kunstzinnige oriëntatie: ( besluit 2006) 54 De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren; 55 De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren; 56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultuur en cultureel erfgoed; Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 1
Drama Bij drama gaat het om een specifieke vorm van spel: dramatisch spel oftewel doen alsof spel en is opgenomen in kerndoel 54 taal en spel. Het vak drama heeft raakvlakken met de kunstvorm theater. Bij drama gaat het erom dat kinderen de expressie mogelijkheden van stem, taal, houding, beweging en mimiek leren kennen en toepassen. In drama verbeelden ze gevoelens, ideeën, gebeurtenissen en personages. Leren door middel van spelsituaties met anderen te communiceren. Ze krijgen inzicht in de opbouw van een rol en een verhaal, het gebruik van decor en kleding en de overdracht naar een publiek. Ze maken kennis met professioneel theater en de manier waarop een voorstelling tot stand komt en gebruiken deze kennis bij hun eigen theatervoorstellingen. Drama-activiteiten vinden vrijwel altijd plaats in groepsverband. Kinderen werken samen en leren op elkaar in te spelen. Kinderen leren ook relaties te leggen tussen de verbeelde werkelijkheid van het spel en de dagelijkse werkelijkheid. Via dramatisch spel leren ze deze werkelijkheid ervaren, analyseren en interpreteren en leren ze bewuster omgaan met hun eigen gedrag en dat van anderen. Bij drama komen de volgende spelvormen aan bod: spelvormen vanuit taal: klankspelen, dialoogspelen, associatiespelen en voordrachtspelen; spelvormen vanuit beweging: pantomime en tableau; spelvormen vanuit dramatisch spel: afspreekspelen, inspringspelen, improvisatiespelen, toneelspel en spelen met materiaal; taal en beweging komen in deze categorie samen. Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 2
2 Visie We zien kinderen spelen in hun vrije tijd. Spelen vraagt energie, inventiviteit en doorzettingsvermogen. Kinderen kun je leren te spelen in doen alsof situaties. Kinderen hebben volop impulsen nodig om zich te ontplooien door creativiteit. We moeten ze deze speelruimte/ impulsen bieden! Ruimte thuis, op straat en op school, maar ook geestelijke ruimte, om te mogen zijn, wie je bent en je te kunnen ontplooien door creativiteit. Dit kan door beeldende, muzikale en bewegingslessen, maar ook door dramalessen. Zo bied je het kind de ruimte om te ervaren wie hij is, wat hij kan, wat hij niet kan en om zijn eigen identiteit ontdekken. 3 Doelen 3.1. Algemene schooldoelen - Het vak Drama een structurele plaats geven binnen het reguliere schoolprogramma met behulp van de methode Moet je doen. - Van groep 1 t/m 8 een doorgaande leerlijn ontwikkelen. De leerstof is geordend van eenvoudig naar moeilijker, van een concreet naar een abstracter niveau, van korte naar langere opdrachten. 3.2. Leerdoelen Drama vergroot verbale en non-verbale expressiemogelijkheden. Drama levert een bijdrage aan het versterken van sociaal emotionele vaardigheden Drama spreekt authentiek kwaliteiten en talenten aan en maakt deze zichtbaar Drama sluit aan bij ontwikkeling- en ervaringsgerichtonderwijs Drama sluit aan bij de leergebieden oriëntatie op jezelf en de wereld 3.3. Specifieke leerdoelen Vaardigheden Spelvaardigheid - spelplezier - transformatievermogen - spelconcentratie (vasthouden van een rol) - expressieve vaardigheden (stem, mimiek, houding) - fantasiegebruik Sociale vaardigheden - samenwerken - respecteren van elkaar - zelfvertrouwen - taalvaardigheid/ communicatie - fantasiegebruik/ creativiteit Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 3
Kennis - kennen begrippen binnen de dramatische werkvormen (zoals, tableau, scène, en improvisatie ) - leerlingen kennen het ontwikkelingsproces van een professionele voorstelling en kunnen reflecteren op een voorstelling. - kennis genomen van dramaturgische termen zoals dialoog, monoloog, spanningsboog Ervaring - leerlingen kennis laten nemen van professionele kunstuitingen - de leerling heeft gedurende zijn schoolloopbaan tenminste twee professionele voorstellingen bijgewoond als publiek en een kijkje achter de schermen gehad gedurende de schoolperiode en is in staat als toeschouwer te reflecteren op die voorstellingen 4 Werkvormen Gedurende de schoolloopbaan maakt het kind kennis met een reeks dramawerkvormen die integraal verwerkt zijn in de dramamethode Moet je doen en verwerkt zijn de leerlijn drama voor groep 1 t/m 8, zie hoofdstuk 5 en 10. Drama vormen zijn: 1 taalspelen - dialoogspelen - voordracht - hoorspel 2 bewegingsspelen - pantomime - tableau-vivant 3 dramatiseren - improvisatie - rollenspel - toneelspel 4 poppen- en schimmenspel 5 kijken naar en reflecteren op toneelspel - kijken naar elkaar - kijken naar een professionele voorstelling Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 4
5 Leerlijn drama Het basisprogramma voor drama is gebaseerd op de methoden en hiervoor zijn een aantal lessen met de duur genoemd Groep ½ 3 4 5 6 7 8 totaal Aantal 2x20 20 15 15 15 15 15 135 Duur 30min. 30 45 45 45 45 45 Uren 10 10 11.25 11.25 11.25 11.25 11.25 86,25 per jaar Een ritme van 1 drama les in de 2 weken is hierbij wenselijk in het kader van doorgaande spelontwikkeling. Naast dit programma kent drama meerdere toepassingen, zoals didactische verwerkingsvorm bij taal, mens en maatschappij thema s, schoolprojecten, weeksluitingen en musical. Concreet kan dit betekenen dat er meer uren voor drama worden ingezet dan in het bovenstaande tabel. Zie verder de bijlage 10, met daarin een uitgewerkte leerlijn voor groep 1 t/m 8. 6 Materialen - Methode moet je doen - Toneelattributen - verkleedkleren, poppenkastpoppen - Bronnen boeken - Poppenkast - cd- en dvd s 7 Rapportage De ontwikkeling die het kind doormaakt tijdens zijn schoolloopbaan met betrekking tot het dramaonderwijs kan opgenomen worden in de leerlingrapportage. De ontwikkelingsgebieden zijn: fantasie,durf, samenspel, inlevingsvermogen en plezier. Tijdens dramaonderwijs komen andere vaak onbekende kwaliteiten van kinderen naar voren die zichtbaar gemaakt kunnen worden door middel van de rapportage. 8 Budget Voor voorstellingen, gastlessen en projecten kan geput worden uit het budget ( CEPO) voor cultuureducatie. Receptief Bij het kijken naar toneel kan gebruik gemaakt worden van de subsidieregeling versterking van cultuureducatie. (CEPO) Actief Voor de aanschaf van leermiddelen wordt gebruik gemaakt van de lumpsum financiering. Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 5
9 Evaluatie en bijstelling Twee jaarlijks zal het beleidsplan en daarmee dramaonderwijs geëvalueerd worden. Kwaliteitszorg De dramalessen worden verzorgd door de groepsleerkracht. In 2007 is een studiedag geweest om dramavaardigheden te oefenen en er is een methode in huis die gebruikt kan worden bij lesvoorbereiding. Tijdens de bouw- en teamvergadering staat jaarlijks drama op de agenda, worden ervaringen en knelpunten uitgewisseld. Voor inspiratie en verdieping kunnen leerkrachten na cursussen of worden een teamtraining georganiseerd. Ook is het mogelijke om middels een ruilsysteem dramalessen bij een collega in de groep te geven, of dat een leerkracht zich intern specialiseert. Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl Auteur Rudy Elmans www.kunst-werkt.nl 6