Advies Herstructurering Cluster Holland Automotive Kees Gehrels Leo Kusters Nort Liebrand Maarten Steinbuch
Colofon Deze uitgave is een gezamenlijke opdracht van: High Tech Automotive Systems Federatie Holland Automotive High Tech Automotive Campus Automotive Technology Centre Gemeente Helmond Oplage: 500 Tekst: Nort Liebrand / Koen Chatrou Vormgeving: KesselsGranger DesignWorks Het herstructureringsadvies is opgesteld door de werkgroep bestaande uit Kees Gehrels, Leo Kusters, Nort Liebrand (voorzitter) en Maarten Steinbuch. Hoewel aan deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, zijn bovengenoemde partijen niet verantwoordelijk voor eventuele schade als gevolg van onjuistheden en/of onvolledige informatie.
VOORWOORD De automotive sector in Nederland kent bedrijven die behoren tot de wereldtop. Er is een sterke kennisbasis bij universiteiten, instituten en gespecialiseerde dienstverleners. In totaal kent de sector zo n 300 bedrijven in Nederland, met een gezamenlijke omzet van circa 17 miljard euro en werkgelegenheid voor circa 45.000 mensen. De Nederlandse automotive sector heeft zich de afgelopen 10 jaar verder georganiseerd en heeft nu een hecht netwerk en een effectieve samenwerking binnen de Triple Helix van industrie, overheid en kennisinstellingen. Advies Herstructurering cluster holland automotive Recent is door de sector een masterplan opgesteld waarin wordt aangegeven waar de sterktes van de sector liggen en waarop de sector zich wil focussen om haar internationale marktpositie te verstevigen. Daarnaast heeft de sector onderzocht hoe zich het best te organiseren om dit plan te realiseren. De huidige organisatie ter ondersteuning en facilitering van de sector is in de loop der jaren uitgegroeid tot een aantal zelfstandig opererende stichtingen met ieder haar eigen (deel-)doelstellingen. Het is de wens en het besluit van de sector om deze activiteiten samen te voegen in een krachtige nieuwe organisatie: AutomotiveNL. In de afgelopen periode is een studie verricht op welke wijze de bestaande organisaties Automotive Technology Center (ATC), High Tech Automotive Systems (HTAS) en High Tech Automotive Campus (HTAC) op kunnen gaan in één krachtige nieuwe organisatie en hoe de nieuwe rol en structuur van de Federatie Holland Automotive (FHA) daarop moet aansluiten. Het resultaat van deze studie ligt nu voor u, een resultaat dat breed wordt gesteund door alle betrokken besturen. Het is nu aan de sector om op dit resultaat voort te bouwen en AutomotiveNL uit te bouwen tot een krachtige organisatie die de internationale positie van de Nederlandse auto-industrie verder zal verstevigen. F.Welschen F.Jacobs J.Smeekens voorzitter FHA voorzitter HTAc voorzitter ATC voorzitter HTAS 3
Visie/Missie In 2006 is door de sector - als basis voor het HTAS innovatieprogramma - de visie, missie en strategie vastgelegd met als tijdshorizon 2015. Recentelijk is een herijking van de visie, missie en strategie uitgevoerd. Dit heeft geleid tot het rapport Vision for the Dutch Automotive sector 2010-2020. Mede op basis van deze ontwikkelingen en de inhoud van dit rapport zijn visie en missie opnieuw kernachtig geformuleerd en door de sector als uitgangspunt genomen voor verdere uitwerking op operationeel niveau. Visie De internationale Automotive sector heeft een grote groeipotentie voor Nederland en kan een belangrijke bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke problemen, samenhangend met het wegverkeer. Missie Het bevorderen van een bloeiende Automotive sector door realisatie van een International hotspot for Automotive Smart Mobility waarin de clusters Automotive, Mechatronics, Logistiek, Electronica en Embedded Software worden verbonden en elkaar versterken. 4
Strategie De visie en missie zijn in het rapport Vision for the Dutch Automotive sector 2010-2020 vertaald naar kwantitatieve doelstellingen: The sector s ambition is to formally capture international leading positions in selected niche markets, and to achieve growth rates in excess of 3,5 % per annum up to 2020. Om deze doelstellingen te realiseren en daardoor een bijdrage te leveren aan belangrijke maatschappelijke doelstellingen in Nederland op het gebied van mobiliteit en het bouwen van een stabiele kenniseconomie, wordt ingezet op een sterk Automotive Competence Cluster, met een hoofdkwartier in Helmond en met regievoering door een gezaghebbende Federatie, samengesteld uit vertegenwoordigers van de Triple Helix. Deelstrategieën Deelstrategieën moeten over de volle breedte worden ingezet en worden onderscheiden naar de volgende activiteiten: Businessvergroting: Het vergroten van hoogwaardige werkgelegenheid en realisatie van groei van de export van kennis, hardware en software. Onderzoek: (Infra)structurele (pre-competitieve) ondersteuning van de Nederlandse industrie op korte en lange termijn, bij het versterken van de marktpositie door middel van innovatie. Onderwijs/opleiding: Het kwantitatief voldoen aan de lange termijn vraag op alle niveaus. Kwalitatief aansluiten bij de internationale top. Technologische versnelling: Realisatie van internationaal leiderschap in geselecteerde gebieden door middel van open innovatie, programmatische bundeling en het creëren van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor start-ups en strategische (buitenlandse) bedrijven. Applicatieversnelling: B.V. Nederland als mobiliteitsproeftuin met experimentele electronic roads en de overheid als launching customer. Internationalisatie /Acquisitie: Het aantrekken van internationale bedrijvigheid (en internationaal talent) en het promoten van Automotive Nederland en haar kennis en producten in het buitenland. 5
Prioriteiten Bij de uitvoering van de strategie is een aantal prioriteiten te onderkennen die de nieuwe organisatie primair moet faciliteren: Herijking van de huidige FHA. Deze treedt op namens de gehele sector in Den Haag en Brussel en vertegenwoordigt de sector in het buitenland. De Federatie bepaalt met name het lange termijnbeleid voor de sector en draagt dit uit op alle niveaus. Inrichting van één operationele organisatie AutomotiveNL, onder leiding van één eindverantwoordelijke managing director. Deze organisatie is verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van de strategie, het beleid en de prioriteiten zoals door de Federatie vastgesteld. Inrichting van een top Automotive onderwijsprogramma op alle niveaus (van MBO tot WO). Het opschalen van de Automotive Campus met een aantal faciliteiten/ laboratoria van wereldklasse. Deze opschaling waarin top class-onderzoek en scholing gecombineerd worden met world class onderzoeksfaciliteiten, moet uiteindelijk leiden tot een internationaal (mogelijk virtueel) samenwerkingsverband met een open innovatiestructuur. Actieve participatie van de Federatie in een Automotive Campus met als belangrijkste doel het aantrekken van een aantal sterke (internationale) spelers. In werking zetten van een kernteam voor internationale acquisitie, gericht op het bereiken van een internationale nummer 1 positie in de belangrijkste focusgebieden van de Nederlandse Automotive industrie. Dit team maakt deel uit van de bovengenoemde organisaties en wordt voor een deel bemenst door mensen uit andere organisaties. Realisatie van deze prioriteiten vraagt zowel een nationale als een regionale aanpak en vooral een goede coördinatie en organisatie van en tussen landelijke en lokale bestuurders. 6
Nieuwe organisatie: AutomotiveNL De nieuwe organisatie Automotive NL wordt gevormd door drie entiteiten: Organisatievorm De juridische structuur van de Federatie wordt een coöperatieve vereniging. Leden kunnen worden onderscheiden naar 4 bloedgroepen : Industrie / MKB Industrie / GB Onderwijs en Onderzoek Overheden Het is belangrijk dat al deze groepen vertegenwoordigd zijn in bestuur en ledenraad. Federatie AutomotiveNL GEzaghebbend instituut Hoewel de Nederlandse automotive sector de laatste 10 jaar meer (inter) nationale erkenning heeft gekregen, is haar positie nog relatief onderbelicht. De belangrijkste doelstelling van de Federatie Automotive NL moet zijn: zorgen voor meer uitstraling en erkenning zowel nationaal als internationaal. Daartoe moet de Federatie zich ontwikkelen tot een erkend en gezaghebbend instituut waarin de CEO s van de automotive topbedrijven en instituten actief participeren. Vanuit die positie werkt de Federatie samen met gelijksoortige organisaties en neemt zij beleidsverantwoordelijkheid voor de hele sector. Taken Voornaamste bestuurstaken: Bundeling/coördinatie van de hele Automotive sector. Intern: Overleg met de sector, ontwikkelen visie/strategie. Extern: Promotie sector in binnen-/buitenland, uitdragen visie. Ledenraad De Federatie kent een bestuur en een ledendraad, beide een representatieve afspiegeling van de sector. De ledenraad bestaat uit circa 25 leden. Nieuwe leden worden op voordracht van het bestuur door de ledenraad benoemd. Het bestuur van de Federatie rapporteert ten minste eenmaal per jaar over de afgelopen periode aan de ledenraad en legt haar visie/plannen voor de toekomst jaarlijks voor. Bestuur Het Federatiebestuur wordt samengesteld vanuit de Triple Helix gedachte, met top representatie uit de sectoren: industrie, onderzoek/onderwijs en overheid. Lidmaatschap Aangesloten leden van de Federatie betalen voor één lidmaatschap en hebben toegang tot alle diensten en faciliteiten van AutomotiveNL, inclusief van de campusfaciliteiten. Wel zal het lidmaatschap diverse Service Level Agreements kennen, afhankelijk van de mate waarin van de diensten gebruik wordt gemaakt. Ondersteuning Bestuur en ledenraad worden ondersteund door het secretariaat. Het bestuur kan zich voor specifieke vraagstukken laten adviseren door zowel de directie van AutomotiveNL als door specialisten en/of externe partijen en heeft hiervoor een eigen budgetruimte. Vaststellen van visie, missie, en goedkeuring meerjarenbeleidspan en jaarplan. Benoeming leden RvC. 7
AutomotiveNL nv AutomotiveNL n.v., kortweg AutomotiveNL, is de beleidsvoorbereidende en beleidsuitvoerende organisatie van de Federatie Automotive NL. AutomotiveNL kent drie programmalijnen: Onderwijs (zowel regulier als bedrijfsintern, bijscholing, nascholing) en arbeidsmarkt. Internationalisering, acquisitie en promotie. Innovatie met daaraan gekoppelde incubatoractiviteiten. En daarnaast de faciliterende organisatie: De Campus en haar faciliteiten. De programmalijnen Onderwijs Innovatie en Acquisitie worden ondergebracht in één b.v. en de Campusactiviteiten / faciliteiten in een separate tweede b.v. Deze beide b.v. s worden verenigd in AutomotiveNL n.v. Voor de buitenwacht ontstaat er één organisatie AutomotiveNL genaamd, geleid door één managing director. Programmalijn Onderwijs en Arbeidsmarkt Voor groei van de automotive sector en realisatie van het automotive masterplan 2020 is minimaal een verdubbeling van het aantal afstudeerders op alle niveaus noodzakelijk. In de afgelopen vijf jaar is ingezet op uitbreiding van het aanbod, versterking van de kwaliteit van opleidingen en verbetering van de aansluiting van de curriculae om doorstroming tussen de verschillende niveaus te bevorderen. De komende jaren moet worden ingezet op werving van studenten en versterking van de interactie tussen Onderwijs en Industrie. De werving zal voor het WO en HBO ook internationaal worden gericht. Programmalijn Internationalisering en Acquisitie Naast autonome groei wil de sector ook groeien door verdere internationalisering van de samenwerking en door acquisitie van buitenlandse Tiers of OEMs voor vestiging in Nederland. Daarbij gaat het om R&D activiteiten, met enerzijds mogelijke uitbreiding naar een Europees hoofdkantoor en anderzijds naar productie en distributie. Op dit gebied wil AutomotiveNL zich richten op het ontwikkelen van automotive prospects en samenwerken met overheidsorganisaties. Er wordt gestreefd naar 5 succesvolle vestigingstrajecten van verschillende omvang in de periode tot en met 2015. Programmalijn Innovatie en Incubatie In het strategisch plan 2020 heeft de sector gekozen voor een concentratie op twee speerpunten, Smart Mobility en Future Powertrain. Daarnaast wordt specifiek ingezet op kennisontwikkeling en innovatie in twee enabling technologieën met relevantie voor het realiseren van de projecten binnen deze speerpunten, te weten Manufacturing & Logistics en Design & Materials. Om op langere termijn in de zeer competitieve automotive sector op deze speerpunten vooraan te blijven, is een maximale inspanning op innovatie noodzakelijk. De innovatie moet worden gevoed door doorlopende kennisontwikkeling en via actieve valorisatie leiden tot sterke economische groei. 8 AutomotiveNL Campus De Automotive Campus moet zich in de periode tot 2020 verder ontwikkelen tot een internationale automotive broedplaats voor open innovatie op de focusgebieden: Smart Mobility en Future Powertrain. De Automotive Campus biedt door combinatie van R&D, onderwijs en valorisatie een uniek eco-systeem voor starters en groei van MKB. Het aantal werknemers op de Automotive Campus
dient in vijf jaar te groeien tot meer dan 1000. In dit plan speelt het realiseren en exploiteren van de shared facilities van het Automotive Facilities Brainport center een centrale rol. Governance AutomotiveNL n.v. kent één statutair directeur die tevens secretaris is van het bestuur van de Federatie. De AutomotiveNL n.v. kent eveneens een RvC die de uitvoering van het beleid controleren en waarvan de leden worden benoemd door de Federatie. Voor de programmalijnen Onderwijs, Innovatie en Acquisitie kent de organisatie drie lijnmanagers die rapporteren aan de directeur. Het Campusbeheer staat onder rechtstreekse leiding van de directeur. Charter AutomotiveNL heeft de volgende kerntaken: Bijeenbrengen behoeften en competenties van bedrijven, instellingen en overheden. Organiseren van kennisopbouw en- overdracht. Initiëren en begeleiden van innovatie programma s. Monitoren, stimuleren en faciliteren van opleidingen. Actief beleid t.a.v. Automotive Incubators. Promotie en Acquisitie, primair internationaal. Faciliteren en huisvesten van world class onderzoeksfaciliteiten in door de Federatie geselecteerde speerpunten en in een open innovatiestructuur. Ondersteuning AutomotiveNL heeft een kleine stafafdeling waarin ondergebracht: Secretariaat Federatie, RvC en AutomotiveNL. Secretariaten van de programmalijnen en het Campusbeheer. ECMD (European Centre for Mobility Documentation), nog ter discussie. Financiële administratie, subsidies, etc. 9
ImplementatietrajecT De in het voorgaande beschreven structuren zijn door alle betrokken besturen positief ontvangen en het besluit is genomen om dit op korte termijn te implementeren. Gestreefd wordt naar invoering van de nieuwe structuur in het najaar 2011. Een implementatieteam zal daartoe het volgende stappenplan uitwerken: NOTITIES Het opstellen van een document ter informatie van de sector. Het opstellen van een businessplan voor AutomotiveNL. Het opstellen van het profiel voor de directeur AutomotiveNL. Het samenstellen van een benoemingsadviescommissie. Het genereren van een longlist van kandidaat-directeuren. Het uitwerken van de juridische structuur van zowel de federatie, de RvC als van AutomotiveNL nv (statuten, huishoudelijk reglement en de samenhang tussen deze entiteiten). Het benaderen van kandidaten voor het bestuur van de Federatie. De formele overgang van de oude naar de nieuwe organisatie. De continue communicatie met alle geledingen van de sector over de voortgang van het implementatieproces. Met betrekking tot de lopende activiteiten: Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat tijdens het implementatieproces de continuïteit van de lopende activiteiten gewaarborgd blijft en dat de huidige directeuren van ATC, HTAS en HTAC verantwoordelijk blijven voor de lopende activiteiten en de bestaande organisatie en hierover aan de bestaande besturen rapporteren. 10
Advies Herstructurering Cluster Holland Automotive