Mastercourse Regievoeren met Creatiemacht De mastercourse Regievoeren met Creatiemacht is een uitdagend, intensief leer- en ontwikkeltraject waarin we vanuit verschillende invalshoeken kijken naar het vermogen van de deelnemer om veranderingen en transities in de eigen organisatie te realiseren. In deze mastercourse staan eigen bewustzijnsontwikkeling en eigen leiderschap centraal! De mastercourse ondersteunt de deelnemers bij de realisatie van een transitie of een veranderopgave in de eigen organisatie met de modernste inzichten en theorie. 1. Context van de mastercourse De mastercourse Regievoeren met Creatiemacht is ontwikkeld in de context van ons beeld en onze visie op een sterk veranderende maatschappij waarin vernieuwing, betrokkenheid, het geven van vertrouwen en het nemen van verantwoordelijkheid centraal staan. De vernieuwing betekent een omslag in de wijze waarop organisaties zich heroriënteren op hun bestaansrecht, hoe zij hun rol en functie in de samenleving zien en hoe zij de samenwerking met ketenpartners en de maatschappij vormgeven. Deze vernieuwing vraagt een fundamentele verschuiving in de manier van denken en handelen. Steeds vaker wordt het werk zowel binnen als buiten organisaties anders georganiseerd. Structuren flexibiliseren, meerdere managers en bestuurders trekken aan dezelfde touwtjes. Door internet en social media verdwijnt de vanzelfsprekendheid van kennis en autoriteit. Het bewerkstelligen van verandering vergt intensieve interne en externe samenwerking, waardoor de sturing veelal buiten de formele competenties van de lijnmanager en zelfs de bestuurder van een organisatie valt. Het machtsdenken verandert van Wie gaat erover? naar Wie regisseert de co-creatie? Hiermee ontstaat een groeiende groep van medewerkers die als regisseur, (programma)manager, procesmanager, projectleider en expert verantwoordelijk zijn voor belangrijke veranderopgaven in een complex krachtenveld. In plaats van de machtspositie bepaalt vooral de creatiemacht van de regisseur het succes. Creatiemacht is het vermogen om energie en beweging te creëren. Dan worden doelen met werkelijke samenwerking gerealiseerd. Dit zijn vaak de pioniers die buiten de bestaande structuren zichzelf een weg banen naar verandering en vernieuwing. En dit levert vragen op. Wie ben ik dat ik deze verantwoordelijkheid mag en wil nemen? Hoe houd ik mij staande in zo n ingewikkeld krachtenspel? Hoe krijg ik anderen, niet vanuit een formele machtspositie, maar vanuit verbinding in beweging? Hoe inspireer ik mensen? Hoe kan ik, naast mijn kennis van de inhoud, ook nog andere instrumenten en manieren inzetten die van belang zijn om beweging te creëren Geen enkele regisseur functioneert zonder een goede relatie met zijn of haar opdrachtgever. Het samenspel van opdrachtgever en opdrachtnemer en het spel met de
stakeholders vraagt van de opdrachtnemer dienend leiderschap: Stevig verankerd staan en vanuit eigen authentieke kracht opereren. Het speelveld: persoonlijkheden, rollen en belangen Persoonlijke kracht Regievoeren: dienend leiderschap Dienend leiderschap in een complexe veranderopgave, veronderstelt als eerste kennis van verandermanagement, kennis van de werking van transities in organisaties en hoe deze te sturen. Dienend leiderschap vraagt zelfbewustzijn met de bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen zonder dat je het systeem beheerst. Dit vergt een goed gevulde rugzak met kennis en kunde. 2. Doel van de Mastercourse Voor de Organisatie Tijdens de mastercourse worden de deelnemers ondersteund bij de uitvoering van een transitieopgave in de eigen praktijk. De mastercourse creëert daarmee een werkplaats tot het ontwikkelen van voorbeeldgedrag. Deelname aan de mastercourse leidt tot een helder, transparant en creatief uitgevoerd verandertraject binnen de eigen organisatie. Voor de deelnemer Na afloop van de mastercourse beschikt de deelnemer over: Een diepgaande bewustwording op eigen persoonlijke leiderschapsstijl en hoe deze in te zetten in het werk met inzicht in eigen kernkwaliteiten en valkuilen als regisseur; Visie op de wijze waarop veranderingen en transities in organisaties aangestuurd kunnen worden; Competenties voor verschillende vormen van regievoering binnen een complex krachtenveld; Het vermogen om te luisteren vanuit verschillende perspectieven en verbinding aan te gaan met de verschillende stakeholders; Het vermogen om een goede balans te creëren tussen draagvlak en voortgang; Het vermogen om te vertragen en te verstillen 3. Voor wie? De masterclass Regievoeren met Creatiemacht is bedoeld voor mensen die een stevige verdiepingsslag willen maken in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling als verantwoordelijke voor complexe veranderopgaven. Wij denken bijvoorbeeld aan programmamanagers, projectleiders, lijnmanagers, regisseurs, innovators en beleidsmedewerkers. Pioniers die, op eigen wijze, soms tegen de stroom in, op zoek zijn naar creatieve manieren om nieuwe werkvormen en een diepgaande kijk op transitie en verandering te integreren in de dagelijkse werkpraktijk. Deelnemers moeten bereid zijn om te reflecteren op eigen handelen in de werkpraktijk en zich te ontwikkelen buiten hun comfortzone. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij actief 2
verantwoordelijkheid nemen voor een eigen praktijkopdracht. Dit betekent dat ook de opdrachtgever betrokken zal zijn in het ontwikkeltraject. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij een goed beeld hebben van hun eigen persoonlijke leiderschap en dat zij bekend zijn met het gedachtegoed van Regievoeren zonder Macht 1 De mastercourse sluit wat dit betreft aan bij de basistraining Regievoeren zonder Macht van Organisatieregie, maar uiteraard staat de mastercourse open voor deelnemers die zich op andere wijze hebben ontwikkeld. Voor die deelnemers wordt een extra dag verzorgd, waarin het gedachtegoed van Regievoeren zonder Macht wordt toegelicht. Toelating tot de mastercourse vindt plaats op basis van een beoordeling tijdens een intakegesprek met de begeleiders van de mastercourse. 4. Opzet Mastercourse De mastercourse kent drie parallelle sporen: Eigen praktijkopgave (action learning) Leergroepen Coaching (on the job) Action learning Persoonlijk leiderschap (drie intensieve modules, gericht op persoonlijke ontwikkeling). De tweede module zal plaatsvinden op een prachtige plek in de natuur in Zweden Theorie en beïnvloedingstools in drie regievormen (masterclasses waarin theorie en kennisoverdracht centraal staan) Programmamanagement Keten- en netwerkregie (horizontale sturing) Procesregie (beïnvloeding als partner) Start september 2015 Afronding Juni 2016 Definiëring opgave Praktijkopgave Leergroepen Coaching Special requests (action learning) Eindverslag Eindpresentatie Referentie Driedaagse Module P1 Vierdaagse Module P2 In Zweden Driedaagse Module P3 Persoonlijk leiderschap Programmamanagement Masterclass 2 Masterclass 6 Keten- en netwerkregie Procesregie Masterclass 1 Masterclass 3 Masterclass 4 Masterclass 5 Masterclass 7 Masterclass 8 Theorie en beïnvloedingstools 1 Hans Licht: Regievoeren zonder macht; Van Gorcum 2013 3
Intakegesprek Het intakegesprek vindt plaats tussen deelnemer en een van de begeleiders. Tijdens het intakegesprek worden verwachtingen gedeeld en gekoppeld aan de mogelijkheden die de mastercourse biedt. Indien de deelnemer en begeleider oordelen dat het programma enerzijds en de mogelijkheden en verwachtingen van de deelnemer anderzijds goed aansluiten, krijgt de deelnemer een opdracht voor de start van de mastercourse. Deze opdracht bestaat uit de formulering van de leervraag, het starten met aanleggen van een portfolio en het invullen van een vragenlijst voor een Insights Discovery profiel. Kennismakingsbijeenkomst Tijdens deze bijeenkomst leren de deelnemers elkaar kennen en wordt het programma uitgediept en gekoppeld aan persoonlijke leervragen. Tijdens deze kennismakingsbijeenkomst wordt ook het kader gegeven voor de eigen praktijkopgave. Praktijkopgave De praktijkopgave betreft de verantwoordelijkheid voor een complexe veranderopgave zonder dat de deelnemer een formele machtspositie inneemt, of zal innemen. Te denken valt aan een programma, een complex dossier tot besluitvorming brengen, een verandering van werkwijze van de organisatie realiseren, gebiedsgericht werken, ketenregie, of bijvoorbeeld publiek-private samenwerking. Het spoor Praktijkopgave in deze mastercourse geeft veel ruimte aan de deelnemer om het eigen leerproces in te richten. De deelnemer is zelf verantwoordelijk voor dit proces en de manier waarop hij of zij gebruik maakt van de andere deelnemers en begeleiders. Na de kennismakingsbijeenkomst kiest de deelnemer in overleg met zijn of haar opdrachtgever de praktijkopgave. In de driehoek deelnemer, opdrachtgever en begeleider worden vervolgens de doelen van de opgave en de eigen leerdoelen verdiept. De deelnemer beschrijft de casus en geeft aan op welke wijze hij of zij de verbinding wil maken met de ondersteuning in dit praktijkspoor, de leiderschapsmodules en de gewenste beïnvloedingstools in de masterclasses. De praktijkdefinitie wordt afgerond met een presentatie tijdens een bijeenkomst van een dag met de hele groep. Tijdens deze dag worden de leergroepen samengesteld en wordt de eerste aanzet gegeven voor action learning. LEERGROEPEN Er worden leergroepen samengesteld van deelnemers die vergelijkbare opgaven hebben, zodat ze optimaal gebruik kunnen maken van elkaars ervaringen. De leergroepen worden begeleid door de begeleiders, maar de deelnemers bepalen zelf de werkwijze. De activiteiten van de leergroepen kunnen variëren van intervisie tot werkbezoeken of ondersteuning bij activiteiten van de opgaven. COACHING (ON THE JOB) Iedere deelnemer heeft het recht om gebruik te maken van drie coaching gesprekken met een van de begeleiders. Het doel van de coaching is om persoonlijke issues uit te diepen. Het is aan de deelnemer om te bepalen of, wanneer en met welke begeleider hij of zij coaching wil. ACTION LEARNING Bij action learning gaat het om activiteiten die de deelnemers zelf ontwikkelen. Zo kunnen deelnemers bijvoorbeeld moeilijke sessies tevoren prototypen met andere deelnemers, interessante sprekers uitnodigen over een relevant onderwerp, studiebezoeken organiseren of kleine projecten uitvoeren om specifieke competenties voor regievoeren te ontwikkelen. 4
Persoonlijk leiderschap (drie modules) De leiderschapsmodules richten zich op reflectie en de ontmoeting met jezelf. Het doorleven van een eigen transitie is nodig om een grotere verandering (transitie) op organisatieniveau te kunnen begeleiden. Dit vereist rust, ruimte, vertraging en verstilling. Deze modules gaan niet over het opdoen van nieuwe kennis en het leren van vaardigheden, maar zijn een stevige verruiming van je eigen bewustzijn. Je krijgt antwoorden op vragen waar ieder mens met een grote verantwoordelijkheid mee wordt geconfronteerd. Transities, of 3 e orde veranderingen, kunnen goed worden benaderd met de Theorie U. Niet alleen de openheid, authenticiteit en integriteit van de regisseur worden op de proef gesteld; het gaat om het vermogen om het systeem mee te krijgen in de U. De essentie hierbij is dat diepgaande veranderingen worden beoogd in rollen en zelfbeeld, in cultuur en normen & waarden en zelfs in kernkwaliteiten. Als regisseur verander je geen systeem, je creëert omstandigheden waarin systeemveranderingen kunnen ontstaan. Een ingewikkelde vraag betreft de wijze waarop je verantwoording neemt, voelt en hoe je verantwoording aflegt. Het programma van de drie leiderschapsmodules volgen alle de U-procedure, waarbij de vraagstukken verschillen. De U-procedure gaat allereerst over het omgaan met oordelen, weerstand en angst, het vermogen om open te staan voor andere werkelijkheden. Het gaat daarbij niet alleen om de mentale openheid, maar vooral om de bereidheid om je te verbinden. We gebruiken daarbij werkvormen die appelleren aan andere belevingsvormen en waarbij reflectie en stilte essentieel is. Maar de U-procedure richt zich ook op de vormgeving van de vernieuwing en de echte implementatie. LEIDERSCHAPSMODULE 1: ENERGIE CREËREN De eerste module van drie dagen in een conferentieoord is gericht op de manier waarop je anderen mee kunt krijgen in een open houding. We gaan in op werkvormen die je praktisch kunt gebruiken binnen de context van de werkelijkheid van alledag. Belangrijke ingrediënten zijn Aikido, Insights Discovery en Appreciative Inquiry. Deze module vindt plaats in de beginfase van de mastercourse en geeft een stevige basis voor het praktijkspoor. LEIDERSCHAPSMODULE 2: TERUG NAAR DE ESSENTIE De tweede module van vier dagen wordt georganiseerd op het platteland ten noorden van Stockholm in Zweden. Een locatie waar de natuur je vanzelf dwingt tot reflectie, vertraging en de ontmoeting met jezelf. In deze module gaat het om het begrijpen en hanteren van je eigen twijfels en angst. Opnieuw in contact komen met je eigen waarheid; om vanuit je authentieke kracht een nieuwe richting te kiezen. Deelnemers voeren verschillende opdrachten in de natuur uit met het accent op reflectie en stilte. De module wordt gekenmerkt door terug naar de basis en wordt uitgevoerd in relatief primitieve omstandigheden. LEIDERSCHAPSMODULE 3: VAN INTENTIES NAAR PRAKTIJK De derde module van drie dagen in een conferentieoord is gericht op de rechterkant van de U: de kristallisatie van het nieuwe en de verankering in de praktijk. We doen dit door de vraag te beantwoorden welke persoonlijke transitie plaatsvindt en hoe die verankerd kan worden in je eigen gedrag en je leiderschap. Hoe kan ik mijn persoonlijke kracht optimaal inzetten in de verandering die ik voor ogen heb. Zowel persoonlijk als in de organisatie. Theorie en beïnvloedingstools in drie regievormen (masterclasses) Een logische vraag van de regisseur en de opdrachtgever is welke tools ingezet kunnen worden bij Regievoering met Creatiemacht. Daarbij gaat het om theoretische kennis en praktische vaardigheden. Deze vraag is echter niet altijd eenduidig te beantwoorden. De ene situatie vergt 5
andere kennis en vaardigheden dan de anderen. In de mastercourse onderscheiden we drie basale verschillende regievormen: Programmamanagement (verantwoordelijk voor doel) Keten- en netwerkregie (horizontale sturing) Procesregie (beïnvloeding als partner) In de mastercourse hebben we acht masterclasses opgenomen. Masterclass 1 en 5 zijn relevant voor alle regievormen. Masterclass 2 en 6 zijn primair gericht op regievoering in programmamanagement; masterclass 3 en 7 zijn gericht op netwerk- en ketenregie; en masterclass 4 en 8 zijn primair gericht op procesregie. De deelnemers kunnen vrij kiezen aan welke masterclasses zij deelnemen. De acht masterclasses zijn op voorhand inhoudelijk geprogrammeerd. Maar in overleg met de deelnemers kan er voor een andere invulling worden gekozen. De masterclasses worden verzorgd door experts op het betreffende onderwerp. MASTERCLASS 1 (TWEE DAGDELEN): POLITIEK-BESTUURLIJKE SENSITIVITEIT In deze masterclass wordt ingegaan op de theorie over de politiek-bestuurlijke cultuur in relatie tot gangbare organisatieculturen. De deelnemers gaan in gesprek met een ervaren bestuurder over macht en sturing. MASTERCLASS 2 (EEN DAGDEEL): ONTWIKKELEN VAN VISIE, STRATEGIE EN DOELEN In deze masterclass behandelen we de ingrediënten en vorm van een goede visie, strategie en doelen. We behandelen verschillende manieren om deze te ontwikkelen in een complex krachtenveld met voldoende commitment. MASTERCLASS 3 (EEN DAGDEEL): HORIZONTALE STURING Deze masterclass gaat expliciet in op de relatie tussen de horizontale sturing en de autonome verantwoordelijkheid van de ketenpartners. MASTERCLASS 4 (EEN DAGDEEL): BEÏNVLOEDINGSSTIJLEN Als samenwerkingspartner is het belangrijk dat de focus ligt op doelen en niet op posities en bevoegdheden of macht. In deze workshop gaat het om de effectieve beïnvloedingstechnieken die gekoppeld zijn aan de complexiteit van de verhoudingen. De essentie ligt op van gelijk hebben naar gelijk krijgen. MASTERCLASS 5 (TWEE DAGDELEN): MUTUAL GAINS APPROACH Mutual Gains Approach is een methodische benadering om een gezamenlijke verantwoordelijkheid te creëren voor het proces en het onderhandelingsproces. De focus ligt op het in kaart krijgen en de integratie van belangen, waar rekening mee wordt gehouden. MASTERCLASS 6 (EEN DAGDEEL): OPDRACHTGEVERSCHAP In programma s die gestuurd worden met een regierol van de programmamanager, is er veelal sprake van een complex opdrachtgevend systeem (Bestuurlijk en ambtelijk opdrachtgevers van de projecten en het programma en verantwoordelijke lijnmanagers, die vaak over de capaciteit en het budget gaan). In deze masterclass ontleden we het opdrachtgevend systeem en kijken we hoe je dit kunt stroomlijnen. MASTERCLASS 7 (EEN DAGDEEL): AANSPREKEN OP VERANTWOORDELIJKHEID In deze masterclass gaan we uitgebreid in op de verschillende manieren waarop verantwoordelijkheid kan worden genomen (responsibility en accountability). We kijken wat er nodig is om een situatie te creëren waarop partners elkaar aanspreken en aangesproken kunnen worden. 6
MASTERCLASS 8 (EEN DAGDEEL): CREATIEVE WERKVORMEN OM ENERGIE TE CREËREN. In deze masterclass werken we met verschillende werkvormen, die gericht zijn op het loskomen van de mentale focus. We kijken naar de verschillende werking van de technieken. Specifiek kijken we naar verschillende vormen van visualiseren, het gebruik maken van muziek en geluid en de werking van fysieke activiteiten. Eindverslag en eindpresentatie De deelnemers schrijven een eindverslag waarin ze de aanpak, resultaten en lessen van de praktijkopgave beschrijven. In het verslag beschrijven de deelnemers ook de essentie van de veranderingen die zij zelf hebben doorgemaakt en hoe zij deze in de praktijk duurzaam verankeren. Het eindverslag wordt beoordeeld door de begeleiders, de opdrachtgever van de veranderopgave en een externe deskundige. Het oordeel wordt opgenomen op het referentiecertificaat. De deelnemers presenteren hun bevindingen aan elkaar, de opdrachtgevers en relevante genodigden. 5. Planning en tijdbesteding De planning is nog niet ingevuld. De kickoff staat gepland voor september 2015. De totale tijdbelasting van de mastercourse is ongeveer 25 dagen (bij deelname aan alle masterclasses). Bij de planning is gestreefd naar een optimale verdeling tussen werktijd (kantoortijden) en eigen tijd (avonden en zaterdagen). De mastercourse wordt gepland op 12 dagen en 6 dagdelen (masterclasses) op werkdagen. De overige activiteiten zijn gepland buiten de werktijd of worden in overleg gepland tijdens de kantoortijden of daarbuiten. In dit overzicht is geen rekening gehouden met de uitvoering van de praktijkopgave, omdat uitgegaan wordt van het gegeven dat deze veranderopgave deel uitmaakt van de functie van de deelnemer. 6. Praktische informatie Kosten De kosten voor dit traject bedragen 15.750,-- per persoon excl. 21% BTW en exclusief arrangementskostenkosten. De totale arrangementskosten zijn geraamd op 2.950,-- excl. BTW (inclusief Zwedentrip all-in). Betalingsregeling De kosten worden in 3 termijnen gefactureerd: in september, december 2015 en in mei 2016. De trainingsprijs en de arrangementskosten worden daarbij in 3 gelijke delen verdeeld. In overleg kan desgewenst een andere facturatie worden afgesproken. Locatie De plenaire dagen en de masterclasses vinden plaats in ons kantoor in Amersfoort, Koningin Wilhelminalaan 21 (2 minuten loopafstand van het Centraal Station Amersfoort). De leiderschapsmodules 1 en 3 worden verzorgd in Conferentiecentrum Kaap Doorn in Doorn. Leiderschapsmodule 2 wordt verzorgd in de omgeving van Stockholm (Zweden). 7
Begeleiding Lily Schuimer Hans Licht Lily Schuimer is een zeer ervaren adviseur, trainer en coach. Ze heeft een passie voor ontwikkeling van mensen in verandering én een fascinatie voor pionieren. Grenzen verleggen. Eigen (on)mogelijkheden onderzoeken en als het moet tegen de stroom inzwemmen. Leiderschapsontwikkeling is daarin voor haar een vanzelfsprekend gegeven. De kunst om stevig verankerd te staan voor wie je bent. Gecombineerd met een voortdurende bereidheid om mee te bewegen met datgene wat er in verandering van je gevraagd wordt. Lily is altijd op zoek naar de grenzen van wat mogelijk is en tegelijk altijd op zoek naar de menselijke maat. Ze werkt vanuit een natuurlijk besef dat verandering altijd gepaard gaat met inspiratie en verlangen, een helder beeld van de toekomst; gecombineerd met angst, onzekerheid en ongemak wat vernieuwing en leren ook met zich meebrengt. Zij creëert een veilige leeromgeving waarin scherpe waarneming, heldere feedback gecombineerd wordt met compassie, eigen wijsheid en humor. Hans Licht is een generalist. Zijn passie zit op de sturing van complexe samenwerking en organisatieontwikkeling: horizontale sturing en Regievoering zonder Macht. Hoewel hij een brede theoretische bagage heeft op de gebieden project- en programmamanagement en persoonlijke ontwikkeling, zoekt hij steeds naar praktische toepasbaarheid. Hans daagt klanten uit om de lat net weer iets hoger te leggen. Zijn motto is liefde voor je medemens met meedogenloze compassie. Hans is een sterke counterpart voor de opdrachtgever, waarbij hij niet schuwt om een onafhankelijke visie neer te leggen. Hij houdt van de diversiteit van rollen, variërend van spreker tot trainer, coach, en verantwoordelijke projecten programmamanager. Hij heeft meer dan 30 jaar ervaring in de publieke sector in meer dan 500 opdrachten. Lily en Hans werken al een aantal jaren samen en hebben diverse complexe organisatieontwikkeltrajecten alsook leer-ontwikkeltrajecten begeleid. Ze vullen elkaar aan in werk- en levenservaring, kennis, humor en hun gezamenlijke passie en visie op transities. Door hun complementariteit ontstaat een veilig en uitdagend leerklimaat. Meer informatie Lily Schuimer: 06 1153 5167 lily.schuimer@organisatieregie.nl Hans Licht: 06 5370 6898 hans.licht@organisatieregie.nl Aanmelden Aanmelden kan door middel van een email aan Heleen Buikema: info@organisatieregie.nl onder vermelding van naam, functie, telefoonnummer en naam organisatie. 8