Basisopleiding Riolering Module 3 Cursusboek Nieuwegein, 2012 w w w. w a t e r o p l e i d i n g e n. n l
Stichting Wateropleidingen, januari 2012 Groningenhaven 7 3433 PE Nieuwegein Versie 1.0 (herzien) Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Wateropleidingen.
Inhoudsopgave 1 Context van beheren... 1 1.1 Leerdoelen... 1 1.2 Inleiding... 1 1.3 Wat omvat rioleringsbeheer?... 2 1.3.1 Definitie... 2 1.3.2 Grenzen... 3 1.3.3 Slim rioleringsbeheer... 3 1.4 Assetmanagement... 6 1.5 Object- en systeemniveau... 7 1.6 Beheeractiviteiten (hoofdlijnen)... 9 1.6.1 Algemeen... 9 1.6.2 Operationele activiteiten... 9 1.6.3 Strategische activiteiten... 11 1.6.4 Beleidsactiviteiten... 12 1.7 Afstemming en voortgang... 13 1.8 Normering en beheer... 14 1.8.1 NEN-EN 752... 14 1.8.2 NEN-EN 13508-1 als basis voor NEN 3398... 15 1.8.3 Inhoud en toepassingsgebied NEN 3398... 15 1.8.4 NEN-EN 13508-2 en NEN 3399... 16 1.8.5 De relatie tussen NEN 3399 en NEN 3398... 16 1.8.6 Bouwbesluit en NEN 3215... 17 1.8.7 Assetmanagement... 17 2 Gegevensbeheer... 19 2.1 Leerdoelen... 19 2.2 Inleiding... 19 2.3 Informatievraag... 21 2.3.1 Gegevens voor rioleringsbeheer... 22 2.3.2 Wettelijke kaders voor gegevensregistratie... 24 2.3.3 Benchmark Rioleringszorg... 25 2.3.4 Kwaliteit van gegevens... 26 2.4 Gegevensopslag en -uitwisseling... 29 2.4.1 Relationele Databasemodellen... 29 2.4.2 Semantische modellen... 29 2.4.3 Standaards interne uitwisseling... 30 2.4.4 Standaards externe uitwisseling... 32 2.4.5 Ontwikkelingen in uitwisselen/doorstromen van gegevens... 35 2.5 Organisatie van gegevensbeheer... 37 2.5.1 Beheerorganisatie... 37 2.5.2 Beheersystemen... 38 3 Onderzoek... 41 3.1 Leerdoelen... 41 3.2 Inleiding... 41
3.3 Wat omvat onderzoek?... 42 3.3.1 Onderzoeksproces... 42 3.3.2 Systeem- en objectgericht onderzoek... 43 3.4 Onderzoeksdoelen... 44 3.4.1 Algemeen... 44 3.4.2 Algemeen of specifiek onderzoek... 44 3.4.3 Vastleggen van het systeem en de objecten (inventarisatie)... 45 3.4.4 Het functioneren van het systeem... 45 3.4.5 Toestand van objecten... 46 3.4.6 Het treffen van maatregelen... 47 3.5 Onderzoeksactiviteiten en onderzoeksmethoden (hoofdlijnen)... 47 3.5.1 Inventariseren... 47 3.5.2 Meten... 52 3.5.3 Inspecteren... 52 3.5.4 Berekenen... 52 4 Onderzoek: meten... 55 4.1 Leerdoelen... 55 4.2 Inleiding... 55 4.3 Belang van meten... 56 4.4 Onderdelen van een meetnet... 56 4.5 Monitoringscyclus... 57 4.5.1 Ontwikkeling beleid... 58 4.5.2 Informatiebehoefte... 58 4.5.3 Monitoringsstrategie... 59 4.5.4 Meetnetontwerp... 59 4.5.5 Gegevensinwinning... 59 4.5.6 Databeheer... 59 4.5.7 Datavalidatie... 60 4.5.8 Data-analyse... 60 4.5.9 Informatiegebruik... 61 4.6 Stappen meetproject... 61 4.6.1 Opstellen meetplan... 61 4.6.2 Aanbesteding... 62 4.6.3 Installatie en testen... 62 4.6.4 Meten en datavalidatie... 63 4.6.5 Data gebruik... 64 4.7 Type metingen... 64 4.7.1 Niveaumetingen... 65 4.7.2 Debietmetingen... 65 4.7.3 Neerslagmeting... 65 4.8 Basismeetnet... 65 4.9 Installatie... 66 4.10 Datagebruik... 68 4.10.1 Signaleren en registreren... 68 4.10.2 Controleren en analyseren... 68 4.10.3 Valideren en kalibreren van theoretisch rekenmodellen... 68 4.11 Succesfactoren voor een meetprogramma... 72
5 Onderzoek: Inspecteren... 73 5.1 Leerdoelen... 73 5.2 Inleiding... 73 5.3 Inspecteren... 73 5.4 Stappenplan voor het opstellen van een inspectieplan... 77 5.5 Inspectiemethoden... 79 5.5.1 Persoonsinspectie... 80 5.5.2 Putfoto/putvideo-inspectie... 81 5.5.3 Video-inspectie... 82 5.5.4 Radaronderzoek... 83 5.5.5 Boorkernonderzoek (alleen toepasbaar bij betonnen leidingen)... 84 5.5.6 Waterdichtheidsmeting infiltratie... 85 5.5.7 Waterdichtheidsmeting exfiltratie... 86 5.5.8 Slibdiktemeting in putten... 87 5.6 Verwerken inspectieresultaten... 88 5.6.1 Coderen van toestandsaspecten... 88 5.6.2 Rapporteren van gegevens... 89 5.6.3 Uitwisselen en beheren van gegevens... 90 5.7 Consequenties van oplevering van werkzaamheden... 90 6 Beoordelen: theorie... 93 6.1 Leerdoelen... 93 6.2 Inleiding... 93 6.3 Wat omvat beoordelen?... 94 6.4 Beoordelingsproces... 95 6.5 Instrumenten bij het beoordelen... 96 6.5.1 Algemeen... 96 6.5.2 Doelen... 96 6.5.3 Functionele eisen... 97 6.5.4 Maatstaven... 98 6.5.5 Kiezen van maatstaven... 99 6.6 Aspecten van beoordelen... 101 6.6.1 Mate van detail... 101 6.6.2 Afstemming systeem en objectbeoordeling... 101 6.6.3 Afstemming beheer openbare ruimte... 101 6.6.4 Restlevensduur... 102 6.7 Omgaan met beoordelingsresultaten... 104 7 Beoordelen: praktijk... 107 7.1 Leerdoelen... 107 7.2 Inleiding... 107 7.3 Beoordelen voor een strategische planning... 107 7.4 Beoordelen voor een operationele planning... 108 7.5 Omgaan met beoordelingsresultaten... 109 7.5.1 Algemene oorzaken... 109 7.5.2 Specifieke oorzaken... 109 7.6 Maken van een risico afweging... 111 7.7 Uitvoeren van maatregelplannen... 112 7.7.1 Onderhoud... 112
7.7.2 Reparatie... 113 7.7.3 Renovatie... 115 7.7.4 Vervanging en Verbeteren... 115 7.8 Omgaan met bestuurlijke afwegingen... 116 7.9 Resumé van onderzoek, beoordelen en maatregelen... 117 8 Opstellen plan... 119 8.1 Leerdoelen... 119 8.2 Inleiding... 119 8.3 Planvormen... 120 8.3.1 Gemeentelijk rioleringsplan... 121 8.3.2 (Jaar)programma... 123 8.4 De context van maatregelen... 127 8.4.1 Waterplan/visie... 127 8.4.2 OAS en Afvalwaterakkoord... 128 8.4.3 Basisrioleringsplan... 129 8.4.4 Andere beleidsvelden... 131 8.4.5 Zuivering... 131 8.4.6 Reconstructies en herstructureringen... 132 8.4.7 Onderzoeksresultaten... 132 8.5 Samenwerking... 133 8.5.1 Partners en doelen... 133 8.5.2 Kansen voor samenwerking... 134 8.5.3 Organisatievormen... 137 8.5.4 Voor- en nadelen van samenwerking... 139 9 Dagelijks beheer... 141 9.1 Leerdoelen... 141 9.2 Inleiding... 141 9.3 Input andere beleidsterreinen... 141 9.4 De organisatie... 142 9.4.1 Opbouw... 142 9.4.2 Gemeentelijke organisatiemodellen... 143 9.4.3 Zelf doen, uitbesteden of inhuren?... 144 9.4.4 Werk met werk... 145 9.5 Van elementplan naar plan openbare ruimte... 147 9.6 Dagelijkse werkzaamheden... 148 9.6.1 Structurele werkzaamheden... 148 9.6.2 Incidentele werkzaamheden... 150 10 Voortgangsbewaking... 153 10.1 Leerdoelen... 153 10.2 Inleiding... 153 10.3 Doen we de goede dingen?... 154 10.4 Kan het systeem wat het moet?... 156 10.5 Doet het systeem wat het kan?... 158 10.5.1 Functioneren volgen (monitoren):... 159 10.5.2 Functioneren onderzoeken (meten):... 160
10.6 Doen we de goede dingen goed?... 161 10.6.1 Projectenevaluatie... 161 10.6.2 Financiële evaluatie... 161 10.6.3 Aanpalend beleid... 162