Uitdagingen en sturingsmogelijkheden voor het lokaal detailhandelsbeleid

Uitdagingen en sturingsmogelijkheden voor het lokaal detailhandelsbeleid

Uitdagingen en sturingsmogelijkheden voor het lokaal detailhandelsbeleid De slag om de consument Willem de Laat IDEA Consult Vlaanderen in Actie, Maart 2013

Evolutie bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels

Evolutie bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels 90.000 Historische evolutie van retail verkopen: volumes tov 2007 (na inflatiecorrectie) 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Retail sales na CPI-correctie Online sales na CPI-correctie Offline sales na CPI-correctie

Perspectief bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels 60.000 Extrapolatie van retail verkopen tot 2025: volumes tov 2007 (na inflatiecorrectie met 2,65% vanaf 2013) 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Retail sales na CPI-correctie Online sales na CPI-correctie Offline sales na CPI-correctie

Evolutie aanbod Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 14.000.000 13.000.000 12.000.000 11.000.000 10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Grootschalig Overig Shopping center Stedelijk Verspreide bewinkeling Totaal

Evolutie aanbod 18.000.000 Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 en extrapolatie tot 2025 16.000.000 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Grootschalig Overig Shopping center Stedelijk Verspreide bewinkeling Totaal

Evolutie aanbod naar type steden en gemeenten Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 2.400.000 2.200.000 2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 2008 2009 2010 2011 2012 2013 centrumsteden grootsteden kleinstedelijk provinciaal platteland

Leegstand 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% Leegstand 2013 na correctie voor Ring Shopping Center 0,0% Grootschalig Overig Shopping center Stedelijk Verspreide bewinkeling

Evolutie leegstand naar type winkelgebied 12,0% Leegstand in % WVO bij verschillende types winkelgebied, na correctie voor Ring Shopping Center 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Grootschalig Overig Shopping center Stedelijk Verspreide bewinkeling

Confrontatie vraag en aanbodperspectief 160,0 150,0 140,0 130,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 Evolutie vraag en aanbod: historische data tot 2013 en extrapolatie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Vraagzijde (volumes) Totaal aanbod

Uitdagingen

Uitdagingen (kernwinkelgebied) centrumsteden Grootsteden massa, diversiteit, unieke winkelformules en groei bevolking aanwezig detailhandel maximaal verbinden met horeca, cultuur en evenementen maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten, ) zorg dragen basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid,..) nog beter monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken meer werken vanuit concurrentiestrategie actieve concentratie van versnipperde (baan)winkels

Uitdagingen (kernwinkelgebied) centrumsteden Overige centrumsteden wisselende situatie massa, diversiteit, unieke winkelformules en groei bevolking nog aanwezig detailhandel maximaal verbinden met horeca, cultuur en evenementen: kleur geven meer werken vanuit concurrentiestrategie: onderscheidend vermogen maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten, ) focus niet alleen op symptomen, maar ook op onderliggende oorzaken en oplossingen krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken zorg dragen basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid,..) let op buurtwinkelgebieden start periodiek monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden actieve concentratie van versnipperde (baan)winkels

Uitdagingen (kernwinkelgebied) middelgrote en kleinere steden en gemeenten wisselende situatie vaak nu al moeite om (kritische) massa en diversiteit vast te houden zorg basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid,..) naar actief behoud / aantrekken van bepaalde winkels probeer vertrek winkels naar de periferie te voorkomen: creëer grotere winkeloppervlaktes koppel detailhandelsprojecten aan binnenstedelijke herontwikkelingen verbind detailhandel maximaal aan andere kwaliteiten (historie, cultuur en evenementen): zoek naar onderscheidend vermogen maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten, ) krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken start periodiek monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden Groei bevolking als catelisator voor detailhandel

Uitdagingen kleinere gemeenten Teruglopend voorzieningenpakket nu al gaande Vergrijzing vormt een dubbele bedreiging: aanbod loopt terug maar vraag naar nabije voorzieningen neemt toe actief handelsvestigingenbeleid focus op behoud van winkels ondersteun winkeliers: via gezamenlijke activiteiten, via marketing en communicatie, via kostenverlaging (minder gem. belastingen, sale en lease back winkel,.), via de inkomstenkant (subsidies, inkomensondersteuning,..)

Van uitdagingen naar strategie en aanpak Kernversterking: een publiek vraagstuk of een marktvraagstuk? Wat is zijn succes en faalfactoren bij kernversterkend beleid? Hoe werkt het mechanisme van vraag en aanbod?

Hoe werkt het mechanisme? Totale bestedingen in fysieke winkels door consumenten Kernwinkelgebieden Perifere shoppingcenters Retailparken Overigen

Afnemende bestedingen: effecten Totale bestedingen in fysieke winkels door consumenten -/- -/- -/- -/- Kernwinkelgebieden Perifere shoppingcenters Retailparken Overigen

De slag om de consument: wat vindt zij/hij belangrijk? Aantal winkels Variatie in assortiment Sfeer en uitstraling van het winkelgebied Uitstraling van de winkels Bereikbaarheid per auto Prijsniveau van de winkels Aanwezigheid van originele winkels Aantal winkels van landelijke ketens Beschikbaarheid en kosten van parkeren Aanwezigheid en kwaliteit van horeca Bereikbaarheid per openbaar vervoer

SC Waasland St-Niklaas Kernwinkelgebied Lokeren

Shoppingcentra Kernwinkelgebieden Openbare toiletten X Baby verzorgingsruimte X Kinderopvang X Kinderspeelruimte X Kinderwagens X Hondenopvang X EHBO-ruimte X Infobalie X Lockers X Gratis Wifi X Continue beveiliging X Dagelijkse kuisbeurten X Gift card X Styling adviseur X Toeristische pakketten X

Eigenaar Shopping center Strategie Positionering Marketing Extern management Dagelijks beheer Shoppingcenter Winkels Consumenten

Schepen 1 Stadsbestuur Handelaarsvereniging Schepen 2 Schepen 3 Individuele winkeliers / horeca uitbaters Strategie? Positionering? Marketing? Dienst Economie Dienst Openbare werken Dienst Mobiliteit Dienst Ruimtelijke Ordening Dagelijks beheer Kernwinkelgebied Winkel Winkel Winkel Winkel Winkel Consumenten

Succesfactoren voor kernversterking (1) - Weet wat de situatie is: verzamel gegevens en monitor frequent. - Ontwikkel een visie: wat wil je bereiken, waar liggen specifieke kansen? Hoe onderscheidend vermogen te creëren? - Baken de winkelgebieden af en optimaliseer daarbinnen logische looproutes. - Werk (ook) vanuit het perspectief van de consument. - Ontwikkel een strategie: hoe wil je de visie bereiken? In te zetten op verdediging of op aanval? - Betrek hierbij maximaal de private sector (winkeliers, handelaarsvereniging, belangenorganisaties. - Formuleer concrete doelstellingen.

Succesfactoren voor kernversterking (2) - Zorg voor een coherente sectoroverstijgende besluitvorming binnen het lokaal bestuur omtrent zaken die het kernwinkelgebied aangaan. - Plaats dit binnen het BBC! - Zorg voor een centrale aansturing (stuurorgaan) voor uw kernwinkelgebied. Laat dit op voldoende strategisch niveau werken. Zorg voor voldoende kennis in dit orgaan. - Zorg voor een geïntegreerd en sectoroverstijgend beheer: breng dit eventueel onder bij en afzonderlijk beheerorgaan.

Is kernversterkend werken een publieke of een private zaak? Drie modellen: 1. Publieke regie en uitvoering. 2. Publiek-private samenwerking 3. Private regie en uitvoering

Model 1: Publieke regie en uitvoering. Sturing: publiek, beleid wel in interactie met lokale actoren Uitvoering: vooral door gemeentelijk diensten / centrummanager Financiering: vooral met publieke middelen, soms recuperatie via vrijwillige bijdragen van winkeliers en soms via retributie

Voorbeeld model 1 stad Gent. Beleidsplan Monitoren Sterk sturen op verbeteringen (project Sfeerbeelden, proj. Stadsdistributie, ruimtelijke projecten) Bemiddeling vraag en aanbod Beheer publieke ruimte door stad Regie door Dienst Economie

Model 2: Publiek private samenwerking Sturing: orgaan met publieke en private inbreng (handelaarsvereniging) Uitvoering: vooral door gemeentelijk diensten, op projctniveau wellicht in samenwerking met lokale ontwikkelaars, beleggers,. Financiering: vooral met publieke middelen, evt. aangevuld met bijdragen van winkeliers, al of niet vrijwillig en bijdragen van lokale ontwikkelaars, beleggers,.

Voorbeeld model 2 Beveren Actieve website en events De Warande Openbare ruimte 35 35

Model 3: Private regie en uitvoering Sturing: Privaat orgaan, wellicht met publieke vertegenwoordiging en private inbreng (handelaarsvereniging) Uitvoering: door privaat beheerorgaan, medegefinancieerd met publieke middelen Financiering: vooral met publieke middelen, evt. aangevuld met bijdragen van winkeliers, al of niet vrijwillig.

Voorbeeld model 3 Liverpool One 170.000 m2 binnenstedelijke herontwikkeling Retail (170 winkels), leisure, kantoren, appartementen. Publieke ruimte privaat Privaatrechtelijke overeenkomsten publieke toegang.

Ondersteunend instrumentarium Instrumenten op Vlaams niveau (1) - Leidraad lokaal commercieel strategisch plan - Project commerciële inspiratie - Rentetoelage bij Hinder door Openbare Werken - Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen - Subsidieregeling Handelspanden: aankoop - Projectsubsidies en conceptsubsidies Stedenbeleid

Ondersteunend instrumentarium Instrumenten op Vlaams niveau (2) - Visie in Provinciaal Ruimtelijk structuurplan - Juridisch afdwingbaar kader via RUP - Aanduiding (kern)winkelgebieden via Stedenbouwkundige verordening - Socio-economische vergunning, ook bij assortimentswijziging - Handelsvestigingsconvenant

Ondersteunend instrumentarium Instrumenten vanuit de provincies - Algemeen: vraag, aanbod en koopstroomgegevens / SWOT analyse / beleidsaanbevelingen op lokaal niveau - Permanent monitorsysteem voor lokale detailhandel - Specifiek: informatie inzake grensoverschrijdende detailhandel aanwezig en/of in voorbereiding - Verschillende subsidieregelingen per provincie

Ondersteunend instrumentarium Overige instrumenten en kennisopbouw - Detailhandelskennis via het Kennisnetwerk detailhandel - Overlegtafels kernversterking VVSG - Platform centrummanagement VVSG - Monitoringssysteem centrumsteden Unizo - Publicatie innovatieve retail Voka - Onderzoek naar financieringsmodellen voor kernwinkelgebieden Voka

Kennisvermeerdering Monitoren Visievorming / strategie Opmaak plannen en projecten Uitvoering Vlaams niveau Leidraad lokaal commercieel strategisch plan Project commerciële inspiratie Rentetoelage bij Hinder door Openbare Werken Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen Subsidieregeling Handelspanden Projectsubsidies en conceptsubsidies Stedenbeleid RUP Stedenbouwkundige verordening Socio-economische vergunning Handelsconvenant

Kennisvermeerdering Monitoren Visievorming / strategie Opmaak plannen en projecten Uitvoering Provincies Algemeen: vraag, aanbod en koopstroomgegevens / SWOT analyse / beleidsaanbevelingen op lokaal niveau Permanent monitorsysteem voor lokale detailhandel Specifiek: informatie inzake grensoverschrijdende detailhandel aanwezig en/of in voorbereiding Verschillende subsidieregelingen per provincie Overige instrumenten en kennisopbouw Detailhandelskennis via het Kennisnetwerk detailhandel Overlegtafels kernversterking VVSG Platform centrummanagement VVSG Monitoringssysteem centrumsteden Unizo Publicatie innovatieve retail Voka Onderzoek naar financieringsmodellen voor kernwinkelgebieden Voka

Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen: Pilootproject ontwikkeling van sfeergebieden in de Kuip te Gent versterken identiteit onderscheidend vermogen straatbeeld differentiëren openbare ruimte marketing en communicatie passende events interactie met winkeliers draaiboek

Subsidieregeling Aankoop winkelpanden: Revitalisering Peperstraat Tienen

Nieuwe afbakening winkelgebied Legenda Hoofdwinkelstraat Secundaire winkelstr. Aanloopstraat Verbindingsstraat 11

Enkele conclusies ter afsluiting Urgentie van handelen Met een andere bril kijken naar de wereld van de detailhandel Wetgeving en instrumenten Het glas half leeg of half vol? Actie is noodzakelijk