van nu naar later Samen maken wij het verschil

van nu naar later Samen maken wij het verschil BEKIJK HET FILMPJE 1

2

Layar De meeste foto s in dit inspiratiemagazine zijn interactief gemaakt via LAYAR, een app voor ios of Android (www.layar.com) die je gratis kunt downloaden. Door de afbeelding via de app met de camera van je smartphone of tablet te scannen, start een filmpje. Download de gratis Layar App Scan deze pagina Ontdek de interactieve inhoud 3

Colofon Van nu naar later: samen maken wij het verschil Uitgever Daelzicht, januari 2014 Teksten Bureau InterPunct, Margot Meijer / Belicht, Mark Hendrikx / Faqtor Focus, Francis van de Braak, Suzanne Wolters / Daelzicht Concept, productie, regie en fotografie Guy van Grinsven / StudioPress Produktie begeleiding: Vera Pepels Promotievideo & montage: Frenk Felix Illustraties Christiaan Helmig / Donkerwit Vormgeving Rob Simons / Ontwerpburo RS Een bijzonder woord van dank aan alle cliënten, hun begeleiders en de medewerkers die deze uitgave mogelijk hebben gemaakt. Daelzicht Postbus 5002, 6097 ZG Heel T 0475 577777, daelzicht@daelzicht.nl www.daelzicht.nl Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen, gepubliceerd of vermenigvuldigd. 4

In dit Inspiratiemagazine: Woord vooraf 7 Samen het verschil maken 8 OZO, katalysator voor een dynamische buurt 14 De passie van de managers wonen 18 Minder bureaucratie in Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet 20 Helden van de dag in het belevenispark 22 Flexibel vastgoedbeheer 26 Ondersteuning: slimmer, handiger, goedkoper 30 Daelzicht als lerende organisatie 32 Technologie in de zorg 36 De zorg weer dichtbij 41 Ondernemingraad aan het woord 42 Cliëntenraden aan het woord 45 Gemeenten aan het woord 46 Zorgkantoren aan het woord 55 Flexibel en fit met Ida 58 Hallo aarde 59 Daelzicht dankt 62 5

6 BEKIJK HET FILMPJE

woord vooraf Bij de introductie van de strategische herijking 2014 2017, met als titel: Van nu naar later: samen maken wij het verschil, organiseert zorgorganisatie Daelzicht op 10 en 11 februari 2014 twee Inspiratiedagen in ECI Cultuurfabriek Roermond. In dit Inspiratiemagazine staan verhalen die de zogenaamde richtingwijzers en speerpunten van de nieuwe strategische koers in begrijpelijke taal uitleggen. De Inspiratiedagen zijn bedoeld om alle betrokkenen uit te leggen en te laten ervaren en delen waarom de organisatie voor deze strategische richting heeft gekozen, wat die keuzes inhouden en hoe die in de komende jaren zullen worden geïmplementeerd. Maar ook om de kansen in beeld te brengen. Kansen op vernieuwing, die de ingezette verandering in de zorg met zich meebrengen. En kansen voor mensen met een hulpvraag, zorgaanbieders, bedrijven, ondernemers, gemeenten en andere belanghebbenden. We hopen met dit magazine de dialoog tussen alle betrokkenen op gang te brengen en te stimuleren. Zodat we samen vorm kunnen geven aan die nieuwe, maar deels ook nog ongewisse werkelijkheid die zich aandient als gevolg van veranderingen in de zorg. De Inspiratiedagen en dit blad zijn dan ook bedoeld om alle partijen die een rol spelen in of om het leven van cliënten bij elkaar te brengen. Om elkaar te inspireren en tot nieuwe kansen en innovaties te komen. Terug met beide voeten op aarde, dat is het thema dat voor de Inspiratiedagen en dit magazine is gekozen. Met onze verzorgingsstaat zijn we uit koers geraakt, we bevinden ons als het ware al veel te lang op de maan. Nu willen we terug naar de aarde. Maar als je lang in de ruimte gezweefd hebt, is het terugkomen op aarde niet vanzelfsprekend. De Mission Control (de vluchtleiding) zit echter vastberaden aan de knoppen en stelt alles in het werk om de vlucht goed te laten verlopen en de astronauten in veilige havens te laten landen. Ze zet alles op alles om iedereen met beide voeten op de grond te krijgen. En het realisme in de zorg terug te brengen. Wij hopen dat dit blad, net als de Inspiratiedagen, velen zal inspireren hun eigen talenten en creativiteit aan te boren. Om samen met ons mee te denken over hoe we er ook in de toekomst voor kunnen zorgen dat de cliënt voorop staat. Dat we met trots kunnen zeggen dat wat wij doen en nastreven, erop gericht is mensen met een beperking te ondersteunen waar nodig om hun leven zinvoller en gelukkiger te maken. Ook in tijden waarin er andere dingen van de maatschappij en de zorgaanbieders worden gevraagd. Alleen kunnen we dat niet. Maar samen wel. Daarom: Van nu naar later: samen maken wij het verschil. Meer dan ooit vraagt deze nieuwe werkelijkheid om samenwerking. Niet het bezit telt, maar de beschikbaarheid. Van ons als zorgaanbieder wordt, waar mogelijk, gevraagd een stapje terug te doen en meer ruimte te geven aan de mantelzorgers en vrijwilligers. De cliënt staat te allen tijde voorop en niet de organisatie als zodanig. Ook al is er veel onzekerheid, wij hebben vertrouwen in de toekomst, omdat wij de kansen op vernieuwing zien. Als wij anderen deze kansen ook kunnen laten zien en ervaren, dan maken wij het verschil! Jenny Buijks en Jan Valkenborgh, Raad van Bestuur Daelzicht 7

van nu naar later Samen het verschil maken Een gesprek met Jenny Buijks en Jan Valkenborgh van de Raad van Bestuur van Daelzicht Het runnen van een grote zorginstelling in deze snel veranderende wereld is geen sinecure. Voortdurend duiken er berichten en nota s op over de uit de hand lopende kosten van de zorg. Voorstellen en maatregelen van de nationale overheid worden aangekondigd zonder dat helemaal duidelijk is wat de consequenties voor alle betrokkenen zijn. Duidelijk is echter wel: zoals het was, zal het nooit meer worden. Wie achterover leunt en niets onderneemt, raakt achterop en roept onherroepelijk grote problemen over zich af. Wie verder wil met een gezonde organisatie, moet in zijn eigen tempo een eigen koers en agenda uitzetten, van eigen kracht uitgaan, moeten samenwerken met anderen en op tijd vernieuwen. Bij Daelzicht is men zich daar organisatiebreed van bewust. De veranderingen komen gewoon op ons pad, daar kunnen we niets aan doen, zegt Jenny Buijks van de Raad van Bestuur van Daelzicht (aandachtsgebied bedrijfsvoering en vastgoed), we kunnen wel iets doen aan de manier waarop we met die veranderingen omgaan. Nieuw realisme is nodig Hoe alle veranderingen als gevolg van de nieuwe wetten en maatregelen precies zullen uitpakken voor cliënten, hun familieleden en medewerkers van zorginstellingen, weet niemand. Maar de algemene richting is wel duidelijk: om de torenhoge kosten in de zorg aan te pakken, is een nieuw realisme nodig. De zorg zal anders bekeken en beter georganiseerd moeten worden. In de toekomst zal vaker een beroep worden gedaan op familieleden en verwanten van mensen met een beperking. Ook de medewerkers zullen anders moeten kijken naar hun werk. Samenredzaamheid wordt de visie. Zonder samenwerking tussen allerlei partijen (van zorgverzekeraars, zorgmedewerkers, mantelzorgers tot ondernemingsraden, cliëntenraden, bedrijven, gemeenten en partners op onderwijskundig en technologisch gebied) is elk plan gedoemd te mislukken. Voorbereid op de toekomst Daelzicht is er de zorginstelling niet naar om speelbal van de ontwikkelingen te worden en passief af te wachten wat er in een ietwat grillig en onvoorspelbaar politiek klimaat op haar afkomt. Daelzicht kiest voor de rol van spelbepaler. Sinds een aantal jaren is de hele organisatie zich ervan bewust dat ze met de tijd mee moet ontwikkelen. Proactieve en strategische plannen worden gemaakt en doorgevoerd. Zo bereiden we ons het best voor op wat cliënten te wachten staat en op wat er nodig is om hen ook in de toekomst de beste ondersteuning en zorg te kunnen bieden. We borduren voort op de eerdere succesvol doorgevoerde FIT-plannen (acroniem voor Focus, 8

BEKIJK HET FILMPJE 9

Involvement, Trust; het creëren van focus, het versterken van betrokkenheid en het opbouwen van vertrouwen). Alleen een organisatie die fit en flexibel is kan goed inspelen op de aanstaande, deels ongewisse ontwikkelingen. Daarbij staat niet het behoud van de eigen organisatie op de eerste plaats, maar het welzijn van de mensen met een beperking. Onder de aansprekende titel Van nu naar later: samen maken wij het verschil presenteert Daelzicht zijn plannen voor de toekomst (2014 2017). Balans Voor Jan Valkenborgh, lid van de Raad van Bestuur van Daelzicht (aandachtsgebied zorg en personeel), is nieuw realisme en samen het verschil maken vooral een evenwichtsoefening. Hij streeft naar een goede balans tussen het leveren van optimale kwaliteit aan cliënten, een hoge mate van tevredenheid van de medewerkers over hun werk en een financieel gezonde bedrijfsvoering. Deze drie zaken moeten we continu met elkaar in evenwicht brengen om zo onze mooie zorgorganisatie toekomstbestendig te houden. Met de huidige ontwikkelingen in de zorg moet actie worden ondernomen, want als alles bij het oude blijft, krijgt Daelzicht in 2018 te maken met een negatief eigen vermogen. Daarom is hij al vanaf 2010 samen met Jenny Buijks bezig daadkrachtig te anticiperen op de nieuwe werkelijkheid, zoals beiden dat noemen. Hun visie op die nieuwe werkelijkheid is primair gebaseerd op de eigen ervaringen met de oplossingskracht aanwezig in Daelzicht en een reële inschatting en voorstelling van de maatschappelijke tendensen. Wij hebben een stip op de horizon geplaatst. We weten dat de nationale overheid met nog heel veel nieuwe wetten en maatregelen komt, maar van die stip aan de horizon hebben wij een realistische voorstelling gemaakt. We kunnen de toekomst weliswaar niet voorspellen, maar we kunnen ons er wel een voorstelling van maken, aldus de beide leden van de Raad van Bestuur. Die realistische kijk vormde al bij de FIT-plannen in 2012/2013 een uitgangspunt. De verzorgingsstaat in Nederland is te ver doorgeschoten. Wij zijn als het ware ergens op de maan beland, vertelt Jenny Buijks, met een verwijzing naar de thematische fotografie in dit boekje. Terwijl het realisme op de aarde is. Met de zorg moeten wij weer met beide voeten op aarde landen, de realiteit onder ogen zien. Als we bijvoorbeeld anders kijken naar de dagbesteding van een cliënt, dan kunnen we met een slimmere aanpak het realisme terug in de zorg brengen. Samen maken wij het verschil Was bij de FIT-plannen samenwerking intern gericht, op het leveren van maatwerk binnen confectie en het stimuleren van zelfredzaamheid en onderlinge samenwerking, de nieuwe plannen zijn vooral gericht op samenwerking met externen. We gaan onze medewerkers helpen om te gaan werken vanuit de gedachte van netwerkorganiserende teams. Zo worden we allemaal samen bekwaam in die noodzakelijke rol van spelverdeler. Het is de overtuiging van de Raad van Bestuur dat dit de beste manier is om tot innovatieve oplossingen te komen en om als organisatie maximaal flexibel te kunnen zijn. De ervaring van de laatste drie jaar leert dat er in de organisatie voldoende lef en ondernemingsgeest aanwezig zijn om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien. Bij de medewerkers is enorm veel oplossend vermogen en innovatiekracht aanwezig, denk aan het OZO-concept en 10

de ontwikkelingen rond het Belevenispark, maar ook aan succesvolle samenwerking met partners als Dolmans Landscaping, Synergy Health en Catering Hermus. Innovatiekracht en ondernemingsgeest zijn de dragers van onze strategie. Die competenties heb je nodig in deze tijd om flexibel en fit te blijven. Betekenisvolle dialoog Onze strategie wordt bepaald niet als een blauwdruk top-down over de organisatie uitgestrooid. Daarin gelooft niemand bij Daelzicht. We kiezen voor een evolutie en niet voor een revolutie. Samenwerking met betrokkenen van ondernemingsraad tot cliëntenraad, van vertegenwoordigers van gemeenten en de provincie tot deskundigen op het gebied van onderwijs, technologie en zorg vinden we vanzelfsprekend. Onze organisatie is dialoog gestuurd, waarbij je gezamenlijk het gesprek zoekt, om daarna samen betekenis te geven aan de opgave waar je voor staat, zegt Jan Valkenborgh. Wij passen ons aan de werkelijkheid aan, niet via een blauwdrukmodel, maar via een proces van betekenisvolle dialoog. Natuurlijk schuurt het soms en lopen niet alle belangen altijd parallel, maar de input vanuit de gesprekspartners is voor de Raad van Bestuur onontbeerlijk en helpt zaken vanuit belangrijke deelaspecten nog eens goed te bekijken en aan te passen. En dat geldt ook voor externen bij wie advies wordt ingewonnen. Van adviseurs verwachten wij ook dat zij flexibel meebewegen met de koers en agenda van Daelzicht, aldus Jenny Buijks. Strategische richtingwijzers In de toekomstplannen voor 2014 2017 heeft de Raad van Bestuur vijf strategische richtingwijzers en zes speerpunten benoemd waarvan de invulling in alle geledingen van de zorgorganisatie terugkomen. Over de manier waarop vorm wordt gegeven aan die richtingwijzers en speerpunten, gaat het bestuur en management in gesprek met alle betrokkenen. Niet voor niets was participatiemaatschappij een van de meest geciteerde woorden van 2013, nadat het door het kabinet Rutte II was geïntroduceerd. In de hele samenleving is de tendens van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij onomkeerbaar geworden. In de toekomst zal er steeds meer een beroep worden gedaan op de zelfredzaamheid van burgers in het algemeen en in het bijzonder van mensen die werkzaam zijn in de zorg of daarvan afhankelijk zijn. Bij Daelzicht ziet men die tendens als een verschuiving van zorgen voor... naar zorgen dat..., van acteur naar regisseur. In de ogen van de Raad van Bestuur bestaat die verschuiving niet alleen uit nadelen en kortingen, maar biedt die wel degelijk ook nieuwe kansen en mogelijkheden om samen betekenis te geven aan die nieuwe werkelijkheid. Bij zowel de medewerkers als de cliënten van Daelzicht zal het erom gaan hun nu nog te vaak onderbenutte talenten aan te boren, door te ontwikkelen en waar mogelijk in te zetten. De ondersteuning van de cliënten om naar hun beste vermogen te participeren in de samenleving heeft tot doel dat die cliënten daar zo veel mogelijk eigenwaarde aan ontlenen en dus een zinvoller en gelukkiger leven leiden. De tweede richtingwijzer borduurt voort op de FIT-plannen van de afgelopen jaren, waarbij uiteraard de nadruk lag op het waarborgen van de zorg voor de cliënt en de vergroting van de efficiency in de ondersteunende diensten. Ook werd een nieuwe kijk geïntroduceerd op dagbesteding, vrije tijd en vervoer door het loslaten van de locatiegedachte en het aanbieden van arrangementen samen met vrijwilligers en mantelzorgers. Tegelijk is er bij iedere verandering gezocht naar een betekenisvolle balans tussen de AWBZ-vergoedingen en de door Daelzicht verrichte activiteiten. In de nieuwe plannen blijven die doelstellingen onverkort gehandhaafd nu de organisatie geconfronteerd wordt met aanhoudende krimp, zowel in de kern-awbz als de Wmo. Daelzicht zal met minder cliënten en met minder middelen te maken krijgen, maar het zal de zorgvraag van de cliënt te allen tijde voorop stellen. Jan Valkenborgh: Dit is de waardegedreven organisatie die wij willen zijn en waar we voor willen werken. De cliënt komt hier altijd op de eerste plaats, niet de organisatie, en die visie verbindt iedereen met elkaar. Dat is ons bestaansrecht, ook als wij terug zijn op aarde. Jenny Buijks vult aan: Bij zorg voor de cliënt gaat het niet zozeer om wie wat doet voor de cliënt. Als die cliënt maar de ondersteuning krijgt die hij of zij nodig heeft. Als een ander dat goedkoper, beter of slimmer kan aanbieden, moet die vooral de kans krijgen om dat te doen. Dat is in het belang van de cliënten en de hele maatschappij. Met anders kijken, de derde richtingwijzer, wil Daelzicht de Wmo-gedachte ook doorvoeren in de kern-awbz. De informele zorg zal een steeds grotere rol gaan spelen. Vrijwilligers, mantelzorgers en cliëntvertegenwoordigers worden nauwer bij cliënten betrokken: het netwerkorganiserende team gaat actief aan de slag om het sociale netwerk van cliënten veel meer dan voorheen te mobiliseren. Logisch is dan dat aansluiting wordt gezocht bij bestaande activiteiten in de wijken en buurten. Hierbij verandert de rol van de Daelzicht-medewerker, van acteur, hulpverlener, uitvoerder van zorg naar die van regisseur en spelverdeler in het netwerk van de cliënt. Volgens de Raad van Bestuur is de financiële gezondheid een van de drie pijlers onder een toekomstbestendige, goed functionerende organisatie. Efficiency en dus kostenbesparingen zijn te realiseren door in de ondersteunende diensten dingen slimmer, handiger en goedkoper te doen. Samen met of door anderen als dat hier toe bijdraagt. Ook wordt er goed gekeken naar het beheer van het vastgoed. Zo worden de geldverslindende, minder functionele gebouwen in Heel en Koningslust gesloopt en verhuist het hoofdkantoor van de organisatie medio 2014 naar een huurpand. Onze focus verschuift actief van bezit naar beschikbaarheid. Hiervoor moeten alle medewerkers anders en kritisch gaan kijken naar alle dingen die ze nu doen. Welke moeten ze vooral zelf blijven doen, maar vooral ook welke dingen kunnen beter, slimmer en efficiënter samen met anderen worden gedaan. Soms kan het nodig zijn om in dit anders kijken advies te vragen en vooral ook externen te laten meekijken. Een van de lessen die wij de afgelopen jaren hebben geleerd, is dat samenwerking met externen de beste basis is voor de innovatie van je werkproces, aldus Jan Valkenborgh. En van die innovaties moeten we het natuurlijk hebben om de uitdagingen van de nieuwe werkelijkheid het hoofd te kunnen bieden. Tenslotte zal ook de relatie tussen cliënt en medewerker drastisch veranderen. De professionele zorgverlener die helemaal gericht is op 11

een individuele cliënt met een zorgvraag, maakt plaats voor de regisseur van het sociale netwerk rondom die cliënt. De medewerker verbindt mogelijke partners, verwanten en bij de cliënt betrokken mensen met elkaar en maakt zo veel mogelijk dingen in het belang van de cliënt mogelijk. Dit laatste houdt natuurlijk ook in dat Daelzicht-medewerkers toegerust moeten zijn om hun nieuwe rol in het netwerkorganiserende team goed te kunnen spelen. Hierbij past het ook dat medewerkers steeds meer verantwoordelijk krijgen voor de regie van hun eigen, ontwikkeling, loopbaan, hun eigen inzetbaarheid en beschikbaarheid. Speerpunten in evolutieproces Om uitvoering te geven aan deze richtingwijzers kiest Daelzicht voor een evolutionaire aanpak een proces van organisch veranderen. Daelzicht is actief in een voortdurend veranderende wereld en daar kan de organisatie, zoals gezegd, het best op anticiperen door zich in eigen tempo, vanuit eigen kracht in de nieuwe werkelijkheid zo flexibel mogelijk op te stellen en te handelen. Die maximale flexibiliteit moet de overlevingskansen van Daelzicht vergroten en ervoor zorgen dat de organisatie the fittest blijft. Er zijn zes speerpunten opgesteld die met elkaar gemeen hebben dat het processen zijn, waarbij gezocht wordt naar verbindingen tussen van elkaar verschillende partijen, zowel intern als extern en samenwerking met externe partijen die iets waardevols kunnen toevoegen aan het leven van mensen met een beperking. 1. Daelzicht gaat zich actief op de markt van de Wmo- en de kern- AWBZ begeven, door aan burgers met een hulpvraag activiteiten voor daginvulling aan te bieden. De medewerkers worden flexibel ingezet om zo goed mogelijk op de hulpvragen van de cliënten in te spelen. Vanuit buurthuizen, sociale wijkteams of op verwijzing van gemeenteloketten blijft Daelzicht begeleiding bieden. 2. Als er bij de ontwikkelingen van een kind problemen ontstaan, moet het zo snel mogelijk worden geholpen en het liefst binnen de thuissituatie. Vanuit de Jeugdwet wil Daelzicht zich ook hard maken voor passend onderwijs voor elk kind. Daarvoor zal de organisatie intensiever gaan samenwerken met ouders en partners in de jeugdzorg en het onderwijs uit zowel de provincie als de gemeenten. Crisisplaatsen en dagcentra zullen geleidelijk plaatsmaken voor kamertrainingsvoorzieningen, en Daelzicht gaat samenwerken met onderwijsinstellingen om dat onderwijs echt passend te maken. Ook hier geldt dat de combinatie van expertise vanuit het onderwijs en vanuit Daelzicht tot betere oplossingen voor het kind leidt. 3. De vraag naar zorg in de kern-awbz zal de komende jaren afnemen. Om de behoefte van de cliënten aan ondersteuning en zorg te kunnen blijven garanderen en het liefst te optimaliseren, zal ook in deze sector anders gewerkt moeten worden. Hiervoor introduceert Daelzicht netwerkorganiserende teams. Medewerkers gaan leren om samen goed te worden in het organiseren van ondersteuning in de trialoog van cliënten, verwanten en professional. In overeenstemming met de Wmo-gedachte krijgen de locaties zelf meer verantwoordelijkheid in het realiseren van de balans tussen cliëntgerichte zorg, boeiend werk en gezonde bedrijfsvoering. Dit wil zeggen dat ter plekke de oplossingskracht en de creativiteit van alle betrokkenen maximaal worden gemobiliseerd in de netwerkorganiserende teams. 4. De ondersteunende diensten en het beheer van het vastgoed zullen nog efficiënter en flexibeler moeten worden gemaakt. Er valt nog een wereld te winnen op het gebied van efficiënter werken wat betreft logistiek (vervoer), ICT en overheadkosten. Door middel van standaardisering, samenwerking en uitbesteding kan veel geld bespaard worden op indirecte kosten. Het beheer van het vastgoed zal ook flexibeler moeten. In de toekomst zullen minder woningen, dagbestedingslocaties en facilitaire gebouwen nodig zijn. En zullen er, door nauwere samenwerking met woningcorporaties, betaalbare en toekomstbestendige (huur-) woningen worden gerealiseerd. We willen er nu al voor zorgen dat die voldoen aan de eisen in het kader van wetgeving inzake scheiden van wonen en zorg. 5. Met OZO heeft Daelzicht een koppositie in de Wmo-markt. Er is belangstelling voor uit het hele land. In de toekomst wil Daelzicht het concept verder doorontwikkelen en de arrangementencatalogus en het digitale platform, waar zorgvragers en zorgaanbieders bij elkaar komen, verder uitbreiden. Van leren bij een bedrijf tot schilderen in een atelier en vissen met de visclub. Tegen de tijd dat de Wmo wordt ingevoerd, is het de bedoeling dat er honderden arrangementen uit heel Limburg via de site worden aangeboden. 6. Wat lef, innovatiekracht en ondernemersgeest in een organisatie allemaal mogelijk maken, is duidelijk te zien aan de ontwikkeling van het Belevenispark. Omdat de beschikbare middelen voor dagbesteding binnen de AWBZ en Wmo steeds kleiner zullen worden, is het Belevenispark, met mogelijkheden op het gebied van werken, arrangementen voor daginvullingen recreatie, een toegankelijk en betaalbaar alternatief voor mensen met een beperking of een hulpvraag. Met bovenstaande richtingwijzers en speerpunten bereidt Daelzicht zich goed voor op de toekomst. Momenteel is Daelzicht een gezonde organisatie met een solide financiële basis en armslag. De Raad van Bestuur ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. Flexibiliteit onder meer door samenwerking is daarbij het sleutelbegrip. Belangrijk is dat wij medewerkers, cliënten, cliëntvertegenwoordigers en vrijwilligers goed voorbereiden op de nieuwe werkelijkheid en de veranderende rollen die deze partijen gaan krijgen. Vertrouwen in de toekomst De hele wereld van de zorg en dus ook de Daelzicht-organisatie zal de komende jaren ingrijpend veranderen, maar het vertrouwen in de toekomst is er. De organisatie heeft de afgelopen jaren al de juiste koers ingezet en kan daar nu versnelling in aanbrengen. Er is dan ook geen sprake van een revolutie, maar een evolutie. Survival of the fittest komt uit de evolutietheorie en betekent dat degene die zich 12

het snelste kan aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid de grootste kans heeft om te overleven. Flexibel en fit, dat is dan ook het credo voor Daelzicht de komende jaren. En als het ons, onze medewerkers, cliëntvertegenwoordigers en onze (potentiële) samenwerkingspartners lukt om in de komende veranderingen de kansen te zien, kunnen wij samen het verschil maken. Als wij samen het verschil kunnen maken, gaan wij met het volste vertrouwen op weg, van nu naar later! 13

BEKIJK HET FILMPJE OZO digitaal platform voor zorgvragers en zorgaanbieders De tijd dat de overheid of een hulpverlenende instantie voor elke hulpvraag een oplossing in huis had, is voorbij, weet men bij Daelzicht. De zwaardere hulpvragen blijven in de AWBZ, maar mensen met een lichte hulpvraag krijgen vanaf 2015 te maken met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze wet heeft als doel de eigen kracht van mensen en hun eigen netwerken te vergroten en de onderlinge banden tussen mensen te versterken. Uitgangspunt is dat iedereen moet kunnen meedoen in de maatschappij. 14

OZO als antwoord op de veranderingen Om deze verandering op te vangen is bij Daelzicht het concept OZO (Oganiseren Zonder Organisatie) ontwikkeld. Onderdeel van OZO is een digitaal platform (www.ozodoeikmee.nl) waar hulpvraag en aanbod bij elkaar komen. Het platform kan geraadpleegd en gevuld worden door zorgaanbieders, buurtcentra, verenigingen, ondernemers, familieleden, mantelzorgers en vrijwilligers, maar natuurlijk ook door de mensen met een Wmo-indicatie zelf en vertegenwoordigers van de gemeenten. Op het digitale platform is te zien welke activiteiten er zijn, wie er aan deelnemen, of er vervoersmogelijkheden zijn en nog veel meer. Via het platform kunnen nieuwe contacten worden gelegd en kan veel worden georganiseerd op een betaalbare manier. De kerntaken van OZO Aanbieden van activiteiten en arrangementen in een online activiteitencatalogus. Van leren bij een bedrijf tot schilderen in atelier, van werken op een zorgboerderij tot vissen met begeleiding van de visclub. De Wmo-makelaars van OZO hebben als taak burgers met een hulpvraag samen te brengen en verbindingen te leggen met zorgaanbieders, verenigingen, bedrijven en instanties, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen in een buurt. Ook adviseren ze o.a. ondernemers en verenigingen op welke manier ze iets kunnen betekenen voor mensen met een hulpvraag. Afspraken maken met buurthuizen en vrijwilligers over hoe zij een vertrouwd thuis kunnen zijn voor een grote groep mensen met een hulpvraag. Mogelijkheden bespreken voor vrije inloop, deelname aan activiteiten, maar ook zoeken naar mogelijkheden voor mensen met een hulpvraag om een bijdrage te leveren aan het draaien van een buurthuis. Bijdragen aan het behoud en het opzetten van voorzieningen in de wijk met slimme werkarrangementen. Mensen met een hulpvraag kunnen werkzaamheden verrichten in bijvoorbeeld bibliotheken, bezorgdienst, maaltijdservice. Een positieve impuls aan de leefbaarheid in de kernen. Kansen en mogelijkheden Op het digitaal platform is te zien hoeveel hulpaanbod er is. En dat is heel veel, aldus OZO-manager René Fontijn, alleen we weten dat nu nog vaak niet van elkaar. Er is enorm veel overlap tussen wat ondernemers, gemeentelijke instanties en verenigingen aanbieden. OZO heeft een catalogus gemaakt waarin het aanbod zichtbaar wordt. Daaruit blijkt zonneklaar dat het idee dat er na de invoering van de Wmo niets meer over is van de zorg, onzinnig is, maar dat er juist kansen en mogelijkheden liggen voor verbetering van ondersteuning en zorg. Zo kan het ook Neem het fictieve geval van Annie, een vrouw met een lichte verstandelijke beperking die zelfstandig woont en s ochtends schoonmaakwerk in een winkel doet. De rest van de dag heeft ze geen vaste invulling. In de bestaande situatie heeft ze vanuit de AWBZ recht op een aantal uren zorg in de week, achter haar eigen voordeur. In die uren komt een begeleider bij haar die haar de hulp biedt die ze nodig heeft. Zoals het nu geregeld is, krijgt Daelzicht vanuit de AWBZ de uren gefinancierd die de begeleider met Annie bezig is. Als die begeleider met haar gaat wandelen, dan wordt dat vergoed. Als Annie weet te regelen dat elke dag een vrijwilliger met haar gaat wandelen, dan wordt dat niet vergoed; dan is het indirecte tijd. René Fontijn noemt dat krom. Stel dat door de bezuinigingen het aantal uren begeleiding voor Annie wordt teruggebracht van vier naar twee. In de nieuwe situatie moet haar begeleider die tijd inzetten om Annie te helpen haar netwerk uit te breiden en te onderzoeken hoe hij haar achter de voordeur vandaan kan krijgen naar een collectieve voorziening in bijvoorbeeld een buurthuis. In plaats van Annie individueel thuis een uur lang te helpen met haar huishoudboekje, kan de begeleider die hulp ook organiseren in een buurtclubje voor vijf mensen die met een soortgelijke hulpvraag zitten. Wellicht dat er een vrijwilliger in het buurthuis is die bij een bank heeft gewerkt of penningmeester is geweest van een vereniging, die Annie met haar huishoudboekje kan helpen. Zo wordt de hulpvraag veel efficiënter opgelost, bijkomend voordeel is natuurlijk dat deze oplossing ook sociale contacten oplevert voor anders vaak geïsoleerde hulpvragers. Iets betekenen voor elkaar Bij Daelzicht heeft men ontdekt, dat als je de mogelijkheden schept voor mensen om elkaar te ontmoeten, ze ook wat voor elkaar willen betekenen. Weliswaar is Nederland de afgelopen jaren sterk geïndividualiseerd, dat wil niet zeggen dat we niets meer voor elkaar over hebben. Wel is het zo dat iemand met een hulpvraag zich niet gemakkelijk rechtstreeks tot een buurman wendt met het verzoek iets voor hem of haar te doen. Maar zit je in een buurthuis met elkaar te praten onder het genot van een kop koffie, dan kan een verzoek om het gras te komen maaien of de hond uit te laten veel makkelijker worden gedaan. Voorwaarde is wel dat er in zo n buurthuis of een andere centrale ontmoetingsplek in een wijk iets te doen is of dat er bijzondere voorzieningen zijn (bankloket, bibliotheek). En rond zo n centrum kun je gevarieerde zinvolle werk- en leeractiviteiten organiseren voor jongeren om niet het imago van een ouderensociëteit te creëren. Ook mensen zonder hulpvraag kunnen hier natuurlijk aan deelnemen. Nog mooier is het wanneer mensen als Annie niet alleen naar zo n centrum komen als ze hulp nodig hebben maar ook om daar zelf als vrijwilliger andere mensen met een zwaardere beperking te helpen. Van en voor de samenleving Het buurthuisconcept dat ook kan gelden voor een sportcomplex, school of supermarkt speelt dus een grote rol in het aanbieden van zorg. Van de Wmo-makelaars wordt verwacht dat ze de juiste personen weten te mobiliseren. Ze moeten proberen ondernemers en verenigingen bij een project te betrekken en ze te motiveren iets te willen betekenen voor mensen met een hulpvraag. Daardoor, zo is de bedoeling, ontstaat veel meer keuzeaanbod dan in de huidige veel te rigide en op controle en beheersbaarheid gefocuste AWBZ-situatie. Sterker nog, zo blijft de ondersteuning van cliënten niet alleen op niveau, maar verbetert die aantoonbaar. En dat is precies wat Daelzicht met onder andere het OZO-concept hoopt te bereiken. Kortom, OZO is een concept van de samenleving, voor de samenleving. katalysator voor een dynamische buurt 15

Samenwerking Daelzicht en Dolmans We bieden mensen graag perspectief Je kunt wel spreken van een mooie, innovatie maatschappelijke samenwerking. Aan het woord is Erwin Janssen, algemeen directeur van Dolmans Landscaping Group. Ongeveer 2 jaar geleden zijn we met Daelzicht een strategische samenwerking aangegaan. We hebben samen een contract opgesteld, waarin staat dat wij al het groenonderhoud doen bij Daelzicht. Maar bij dat contract hoort ook dat wij een grote groep mensen met een beperking integreren in het werk. Voor ons bedrijf was het niet nieuw om te werken met mensen met een arbeidsbeperking, we doen dit in het noorden van het land al sinds 2006 in samenwerking met sociale werkvoorzieningen. De betrokkenheid van Dolmans bij deze groep mensen is groot, het is een strategische keuze. We geven ze graag een kans in een reguliere bedrijfsomgeving. Hiervoor heb je partners nodig en in dit geval is deze partner dus Daelzicht. Goede samenwerking biedt kansen Ons gezamenlijke doel is dat de cliënten een zinvolle dagbesteding hebben. We vinden het belangrijk mensen met een beperking sociaal ontwikkelingsperspectief te bieden. Het uiteindelijke streven is de mensen ook buiten de poorten van Daelzicht te laten werken. In een aantal gevallen is dat intussen gelukt, dat zijn mooie voorbeelden van waar goede samenwerking toe kan leiden. Het werken met mensen met een arbeidsbeperking is eigenlijk niet anders dan het werken met ieder ander mens. Het is alleen belangrijk dat je weet wat de beperking is, zodat je er rekening mee kunt houden. Als je dat doet kun je heel succesvol je bedrijf voeren. Onze ervaring is dat het hele betrouwbare, enthousiaste medewerkers zijn die op een open en prettige manier met de klanten omgaan. Trotse medewerkers We zorgen ervoor dat de cliënten er echt bij horen, ze dragen net als alle medewerkers Dolmanskleding en daar zijn ze oprecht trots op. Ik herinner me nog goed de aftrap van onze samenwerking, waar na afloop een cliënt maar om mij heen bleef dralen. Zijn Dolmanskleding was aan de grote kant en ik dacht dat hij daar mee zat. Na een tijdje viel bij mij het kwartje, hij wilde zijn nieuwe stoere jas graag mee naar huis nemen. Ik zie hem nog stralen toen ik zei dat hij dat mocht. Het lijkt geen groot moment, maar ik denk wel dat het heel veel zegt over de waarde van een samenwerking als deze. We hopen dat Daelzicht-Dolmans nog lang succesvol zal zijn. Samenwerking Daelzicht en Synergy Health Ze tellen weer mee Synergy Health zorgt voor de schone was bij Daelzicht. De afgelopen twee jaar hebben Daelzicht en Synergy Health samen gezocht naar een manier van werken die voor iedereen voordelen biedt. Volgens Peter Schaeken, bedrijfsmanager van Synergy Health is die manier gevonden. Peter: Waar het vroeger duidelijk een relatie was van klant en leverancier, zijn we nu partners en maken we optimaal gebruik van elkaars kennis en kwaliteiten. Werk van verschillende niveaus Het werk dat gedaan wordt in het wascentrum is hetzelfde gebleven, de manier van werken echter niet. De medewerkers van Daelzicht worden nu gedetacheerd naar Synergy Health, hiermee halen we de kennis op het gebied van begeleiding van de cliënten bij ons binnen. Wij hebben de kennis op het gebied van wasverzorging. Het werk komt bij ons binnen, we filteren wat door cliënten gedaan kan worden en dat bieden we bij Daelzicht aan. Bij Daelzicht wordt vervolgens gekeken welke cliënten voor het werk in aanmerking komen en of het in te passen is in een arrangement van de nieuwe netwerkorganisatie OZO. We kunnen cliënten van verschillende niveaus een mooie werkplek bieden. Het werk varieert van het stapelen en samenbinden van 10 washandjes tot herstelwerkzaamheden, naaien of strijken. We kijken ook of er mogelijkheden zijn voor cliënten om door te groeien binnen het werk. Hiervoor zetten we dan samen een begeleidingstraject op. Voordeel voor iedereen Het wascentrum ligt op het terrein van Daelzicht in Koningslust. Voordeel voor de cliënten is dat ze niet ver weg hoeven om naar hun werk te gaan. Ze blijven in hun vertrouwde omgeving en dat is voor veel cliënten van toegevoegde waarde. Peter: Het werk geeft ze veel voldoening, dat zie je. Ze voelen zich goed en tellen weer mee in de maatschappij. We vinden het waardevol daar als bedrijf een bijdrage aan te kunnen leveren. 16

BEKIJK HET FILMPJE 17

BEKIJK HET FILMPJE BEKIJK HET FILMPJE De passie van de managers wonen Slagen in je werk kun je alleen als je je werk met passie doet! aldus Richard Becker, manager Beschermd Wonen. Aanvullend zegt manager Joost Smedts van Begeleid Wonen in de Wijk dat hij in zijn werk heel emotioneel kan zijn, ontroerd zelfs door behaalde resultaten. Maar als zaken niet lopen zoals ze zouden moeten lopen, mag ook wel eens met de hand op tafel geslagen worden. En die emoties moet je ook laten zien, vindt hij. Gaan voor je cliënt en soms over prikkeldraad durven springen om creativiteit en ondernemerschap in de tent te krijgen, zegt Joost. Richard: Waar ik warm van word? Iets creëren voor een cliënt met bijzonder gedrag. Iets wat hem gelukkig maakt, dat deuren die voor hem gesloten waren, open laat gaan. 18

Woongenot in verschillende woonvormen Joost en Richard dragen de hartstocht voor het werk met grote overtuiging uit. Hun gemeenschappelijk doel: woongenot voor mensen met een beperking. Ervoor zorgen dat ze zich veilig en thuis voelen, zichzelf kunnen zijn, goede contacten hebben met andere bewoners, en met hen samen dingen ondernemen. De heren zijn bij Daelzicht verantwoordelijk voor verschillende woonvormen voor mensen met een beperking. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen Beschermd Wonen een groep woningen in een landelijke, verkeersluwe omgeving in Heel en Koningslust en Begeleid Wonen in de Wijk in een appartementencomplex in de stad of dorp, waar cliënten beschikken over eigen voordeur met een ruim woon- en leefgedeelte voorzien van een keukentje en een aparte slaapkamer. Samen is meer mogelijk voor de cliënt Er vinden grote veranderingen plaats binnen de zorg. Voorheen was het de gewoonte dat een cliënt met een beperking werd opgenomen bij een zorginstelling die vervolgens alles overnam. Alles was intern gericht, de familie kwam zo nu en dan op bezoek om te kijken of alles wel in orde was. Bovendien was de mobiliteit minimaal: doorgaans bleef een cliënt voor de rest van zijn leven wonen op de plek waar hij was binnengekomen. Die tijden zijn nu echt voorbij. Familie en verwanten worden meer en meer betrokken bij het wel en wee van de cliënt en gaan meer participeren in de zorg. Steeds zichtbaarder in de zorg wordt de Wmo-gedachte. Zeker ook in het kader van huisvesting en woonvormen van onze cliënten. Verouderde woonvormen zijn onbetaalbaar geworden en leveren niet altijd het beste woongenot voor de cliënten. We denken niet meer in stenen, maar in activiteiten, zegt Joost gedecideerd. Er wordt nu zeer kritisch gekeken naar uitgave van AWBZ-gelden. Rondom cliënten wordt, naast de wettelijke vertegenwoordiger en familie, een netwerk gelegd van mantelzorgers, vrijwilligers en anderszins betrokkenen die actief gaan participeren in de begeleiding en zorg van de cliënt. Hierbij kunnen ze gebruik gaan maken van de arrangementen die in de OZO-catalogus staan. Zorgen voor maakt plaats voor zorgen dat. De Daelzichtmedewerker wordt in die context ook steeds meer een netwerker en mogelijkmaker die direct en indirect betrokkenen, inclusief de cliënt zelf, mobiliseert om het leven en dus ook de woonmogelijkheden en de dagelijkse daginvulling van die cliënt op tal van manieren te optimaliseren. vaardigheden te ontwikkelen. Denk aan iemand die geleerd wordt veilig over te steken en met een fluorescerend hesje de straat op gaat, zodat hij zich vrijer en zelfstandiger kan bewegen. Dan kan hij dus ook vrijer en zelfstandiger gaan wonen. Wooncarrière maken, noemen ze dat bij Daelzicht. Natuurlijk is daar een risico aan verbonden, maar helemaal risicoloos leven bestaat niet, dat geldt ook voor mensen zonder beperking. Omgekeerd kan het natuurlijk ook zo zijn, dat iemand in een begeleide woonvorm mentaal of fysiek zodanig achteruit gaat, dat het beter is om naar een beschermde woonvorm te verhuizen. Ook hier geldt: maatwerk voor de cliënt waar mogelijk en het belang van die cliënt voorop. Belangrijk is ook dat de woningen in orde zijn. Uitstraling is buitengewoon belangrijk, zegt Joost. Het is een wereld van verschil tussen een woonvorm die niet netjes oogt en rommelig is en woonvormen die er opgeruimd en fris uitzien. Woongenot en beleving moeten de boventoon voeren, zegt hij, en hij verwijst en passant even naar een niet volledig bezette locatie die hij heeft laten opknappen en nu volledig bezet is, gewoon omdat de uitstraling daar nu goed is en mensen het fijn vinden om er te leven. Positief meedenken Ten slotte laten Richard en Joost weten hoe belangrijk ze het vinden om goede contacten te onderhouden met de diverse cliëntenraden en de ondernemingsraad. Dat zijn echte partners, positief meedenkende mensen die meedoen in het ontwikkelen van zaken en hun kritische rol goed spelen. Door de overige managers van Daelzicht en de Raad van Bestuur worden ze ook betrokken bij de ontwikkeling van beleid, en dat is heel constructief. Een plan dat past, een plek die past Het is belangrijk dat er één aanspreekpunt voor alle betrokkenen is, een persoonlijke begeleider die goed bereikbaar is voor de cliënt en de zorgcirkel om hem heen. Wachten is uit den boze, vindt zowel Richard als Joost. Die begeleider opereert als een soort netwerker en bekijkt met de andere betrokkenen regelmatig wat de mogelijkheden en ontwikkelingen van een cliënt zijn, zodat voor die persoon de optimale woonvorm en daginvulling beschikbaar is of komt. Ook wordt gekeken hoe andere partijen, zoals verenigingen en clubs, kunnen worden ingezet om een cliënt optimaal te laten participeren in de samenleving. Dat alles wordt vastgelegd en regelmatig bijgewerkt in een zogenaamd ondersteuningsplan. Bij zo n jaarlijkse check kan dan bijvoorbeeld blijken dat het voor een cliënt beter is te verhuizen van een beschermde woonvorm naar een begeleide woonvorm of naar nog zelfstandiger wonen. Maar het kan zo zijn, dat hij die stap pas kan maken, als hij eerst geholpen wordt een aantal basale 19

BEKIJK HET FILMPJE Uitgaan van het talent en minder bureaucratie Vier vragen aan manager Ymie Klooster Als het gaat om Kind & Jeugd, de Wmo en de Participatiewet gaat er veel veranderen. Op dit moment is alles nogal complex georganiseerd. Er zit weinig samenhang in de vele wetten, regels, instanties en domeinen die elkaar raken. Het is bijvoorbeeld normaal dat kinderen zich voor specifieke hulp, soms bij vier instanties moeten inschrijven. Of dat ze met het busje van de ene naar de andere plek worden vervoerd voor buitenschoolse opvang, terwijl soortgelijke opvang ook op hun eigen school beschikbaar is. Maar het gaat veranderen. Zo wil de overheid met de nieuwe Jeugdwet de ondersteuning aan kinderen en ouders efficiënter organiseren. Manager Ymie Klooster van Daelzicht: Het is belangrijk dat we vooral uitgaan van het talent van het kind en dat we gaan werken met één samenhangende aanpak. En het is belangrijk dat instanties en hulpverleners meer en zichtbaar gaan samenwerken. 20