VAN BESCHERMD WONEN NAAR EEN BESCHERMD THUIS IN OOST-VELUWE

Transcriptie

1 VAN BESCHERMD WONEN NAAR EEN BESCHERMD THUIS IN OOST-VELUWE

2 In het najaar van 2015 heeft de commissie Dannenberg een advies geschreven over beschermd wonen. In hun advies geven ze de gemeenten in Nederland antwoord op de volgende vragen. Hoe kunnen we in de toekomst beschermd wonen het best regelen voor onze inwoners? Waarom is het slim om in de regio samen te werken met andere gemeenten? De gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst nemen nog een besluit over het advies van de commissie Dannenberg. Samen maken ze plannen over hoe het nu verder moet. Wat is beschermd wonen eigenlijk? Sommige mensen hebben zo weinig grip op hun dagelijks leven, dat ze niet zelfstandig kunnen wonen. Dit komt omdat ze ernstige psychische, sociale of maatschappelijke problemen hebben. Sommigen zijn behandeld in een psychiatrisch ziekenhuis en proberen hun leven weer op de rit te krijgen. Anderen hebben toezicht nodig omdat ze verslaafd zijn. Weer andere mensen hebben een ernstige vorm van autisme. Voor hulp kunnen deze mensen eerst een beroep doen op hun eigen familie, vrienden en buren. Lukt dat niet, dan kunnen ze terecht in het zogenaamde beschermd wonen. Beschermd wonen biedt mensen een gecontroleerde woonomgeving. Veiligheid en bescherming van de mensen zelf en die van anderen, zijn heel belangrijk. Net als stabiliteit en rust in de omgeving. Beschermd wonen moet ervoor zorgen dat mensen herstellen, dat ze zich weer zelf kunnen redden. Beschermd wonen in de AWBZ Tot 1 januari 2015 bood beschermd wonen een all-inclusive pakket. De AWBZ regelde en betaalde voor: wonen, eten en drinken, begeleiding, persoonlijke verzorging, welzijnsactiviteiten en dagbesteding. Alleen mensen met een formele psychiatrische diagnose van een dokter, mochten beschermd wonen. Vaak verhuisden ze daarvoor naar een instelling. 2

3 Beschermd wonen in de Wmo Per 1 januari 2015 is beschermd wonen ondergebracht in de Wmo en is het een verantwoordelijkheid van de gemeenten geworden. Het is toegankelijk voor alle mensen met ernstige psychische aandoeningen, ook zonder diagnose. Mensen met psychosociale problemen kunnen dus ook beschermd wonen. Om te bepalen of iemand beschermd wonen nodig heeft, vindt een zogenaamd keukentafelgesprek plaats. Dit is een gesprek met iemand van het Wmo-loket of van het sociale wijkteam. De gemeente maakt daarna een beschikking waarin staat welke ondersteuning de cliënt kan krijgen. Ook geeft de gemeente informatie bij welke aanbieders hij terecht kan. De cliënt kiest zelf de aanbieder en maakt met de aanbieder afspraken over de locatie en de woonvorm. Voorbeelden van beschermd wonen Mensen die beschermd wonen krijgen de begeleiding die bij ze past, in een woonvorm die bij ze past. Dat kan all-in zijn in een instelling, waarbij de cliënt alleen zak- en kleedgeld heeft. Maar ook in een eigen appartement in het wooncomplex van die instelling. De bewoners hebben dan samen allerlei voorzieningen. Andere mensen wonen in speciale wooneenheden verspreid in de wijk. Soms alleen, soms samen met andere mensen die ook begeleiding nodig hebben. Wie hebben beschermd wonen nodig? Sommige mensen in onze samenleving hebben ernstige psychische problemen. Ze zijn bijvoorbeeld manisch depressief, horen stemmen, of zijn psychotisch. Vaak spelen er nog andere problemen: schulden, dreigende huisuitzetting, geen werk en dakloosheid bijvoorbeeld. Daardoor zijn deze mensen de regie over hun leven kwijt. Ze kunnen zelf niet zorgen voor een goede basis en hebben veel moeite met sociale contacten. Ze ondernemen nauwelijks activiteiten en hebben geen of weinig eigen inkomen. Gezond en veilig leven lukt daarom niet alleen. Deze mensen hebben allemaal verschillende levensgeschiedenissen en verschillende mogelijkheden. Ze hebben echter een ding gemeen. Ze hebben veel stress en kunnen niet op eigen kracht deelnemen aan de maatschappij. Wij moeten ze daarom helpen en hen een beschermde woonplek bieden. 3

4 Hoe gaan we dat dan doen volgens de commissie Dannenberg? Ieder mens heeft de behoefte aan een goede en veilige woonplek. Een woonplek is dan ook een voorwaarde om mee te kunnen doen in de maatschappij. Je kunt er een basis van bestaan mee opbouwen en je kunt laten zien wie je bent. Een woonplek is daarom een sociaal grondrecht van iedereen. Beschermd thuiswonen Waarom halen we mensen eigenlijk uit hun thuisomgeving en laten we ze verhuizen naar een instelling? Volgens de commissie Dannenberg kan dat anders. Zij zijn voorstander van inclusief wonen. Dat betekent dat we stabiele woonplekken in de wijken maken. Kwetsbare mensen kunnen zo beschermd thuiswonen. We spreken de bewoners daarbij wel maximaal aan op wat ze (nog) zelf kunnen. Ze doen gewoon mee in de samenleving aan dagbesteding, vrijwilligerswerk of betaald werk. Ook halen ze zelf boodschappen en koken alleen of samen met huisgenoten. Hulpverleners komen bij de mensen thuis om daar de benodigde begeleiding te bieden. Al die dingen samen zorgen voor de broodnodige structuur. Begeleiders kunnen samen met familie, vrienden of buren een oogje in het zeil houden. En als het nodig is kunnen de bewoners extra begeleiding of behandeling krijgen. Problemen kunnen op die manier vroeg worden gesignaleerd en we kunnen preventief hulp bieden. Op deze manier kunnen alle bewoners snel en preventief hulp in hun eigen woning ontvangen. Dat kan veel leed, zorgen en zelfs woonoverlast voorkomen. Alleen als het veilig is Natuurlijk kan beschermd thuiswonen alleen als het veilig en verantwoord is. Voor de mensen zelf en voor hun omgeving. Voor sommige mensen blijft het nodig om in een instelling te wonen. Ook zijn er mensen die heel slecht of niet kunnen herstellen. Dit is bijvoorbeeld zo bij mensen met Korsakov, Huntington en dementie. Deze bewoners krijgen 7 dagen per week, 24 uur toezicht of zorg en wonen in een instelling. Maar voor de meeste mensen is beschermd thuiswonen wel degelijk mogelijk. Samen werken aan herstel en participatie Mensen die beschermd thuiswonen, werken samen met hun naasten en hun begeleiders aan herstel en aan participatie. Herstel betekent dat ze bepaalde zaken weer zelf gaan regelen. Participatie betekent weer meedoen aan de maatschappij. Dus bijvoorbeeld werken, een dagbesteding volgen of een cursus doen. Degene die beschermd thuiswoont, bepaalt zoveel mogelijk de regie. Zijn familie, vrienden en buren werken samen met de professionals om hem daarbij te begeleiden. Past helemaal bij de Wmo In de Wmo gelden de volgende principes: geef de burger zelf de regie, biedt maatwerk en ondersteun sociale netwerken. Het voorstel van de commissie sluit dus helemaal aan bij de Wmo-gedachte. De gemeenten moeten daarvoor een aantal zaken regelen. Dit kunnen zij in overleg doen met zorgaanbieders, zorgverzekeraars en woningcorporaties. 4

5 Waarom is het slim als gemeenten samenwerken? Zoals al eerder verteld, moeten gemeenten veel zaken regelen als beschermd wonen beschermd thuiswonen wordt. De centrumgemeenten zijn niet meer alleen verantwoordelijk. Ook de regiogemeenten moeten voldoen aan de voorwaarden voor kwalitatief goede beschermde woonplekken. Daarom is het slim om samen te werken. Op weg naar vraaggerichte begeleiding Vroeger dachten we aanbodgericht, nu moeten we vraaggericht denken. Dat betekent dat we ervoor moeten zorgen dat de ondersteuning die de cliënt vraagt, gemakkelijk toegankelijk is. Dat geldt niet alleen voor de Wmo-begeleiding die de gemeente regelt en betaalt. Het geldt ook voor de specialistische zorg van de GGZ. Deze zorg wordt geregeld en betaald door de zorgverzekeraar. Gemeenten en zorgverzekeraars moeten daarom samenwerken. Verdeling van centrumgemeenten naar alle gemeenten Nu ligt de verantwoordelijkheid voor beschermd wonen bij 43 centrumgemeenten. Dit zijn grote steden die de verantwoordelijkheid hebben voor het beschermd wonen in de gehele regio. Die verantwoordelijkheid komt bij alle gemeenten te liggen. Dit omdat beschermde woonplekken met flexibele ondersteuning onder de Wmo vallen. Ook regelen we beschermd wonen minder in instellingen. We ondersteunen mensen vaker in de wijk, in de gemeente, de stad of het dorp waar ze vandaan komen. Gemeenten moeten beschermd wonen dus zelf gaan regelen, samen met lokale en regionale partners. Samen een plan, een kwaliteit Samenwerken is niet alleen slim, het is noodzakelijk. Centrumgemeenten moeten namelijk samen met hun regiogemeenten een plan opstellen dat breed gedragen wordt. Het plan is afgestemd met (vertegenwoordigers van) cliënten en hun familie, aanbieders van zorg, woningcorporaties, zorgkantoren en zorgverzekeraars. Alleen als de gemeenten in de regio samenwerken kun je bepaalde specialismen en voldoende variatie aanbieden. Datzelfde geldt voor het GGZ-aanbod als mensen tijdelijk opgenomen moeten worden. Overleg met regionaal werkende zorgverzekeraars is daarom ook nodig. Gemeenten kunnen zo samen expertise opbouwen, samen inkopen en beleid ontwikkelen. Bijvoorbeeld voor huisvesting, participatie, werk en inkomen en re-integratie. In de regio Oost-Veluwe zijn de wethouders van Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst al in gesprek hoe ze dit het beste kunnen gaan regelen. Ook de gemeenteraden worden daarbij betrokken. 5

6 2016, Gemeente Apeldoorn