Geschiedenis van de Logica



Vergelijkbare documenten
Helden van de wiskunde: L.E.J. Brouwer Brouwers visie vanuit een logica-informatica perspectief

Logica 1. Joost J. Joosten

Gödels Onvolledigheidsstellingen

wiskunde en computers: twee revoluties

Relaties en Functies

Gödels theorem An Incomplete Guide to Its Use and Abuse, Hoofdstuk 3

De mens. Een machine?

Waarmaken van Leibniz s droom

start -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c

Voortgezette Logica, Week 6

Module Limieten van de berekenbaarheid : antwoorden

Logica als een oefening in Formeel Denken

Talen & Automaten. Wim Hesselink Piter Dykstra Opleidingsinstituut Informatica en Cognitie 9 mei 2008

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

FILOSOFIE VAN DE WISKUNDE. Filosofische stromingen in de wiskunde. De genetische methode. Voorbeeld van de gen. meth.

Daniël Marinus Kan. 4 augustus augustus 2013

Termherschrijven. Jan van Eijck CWI. Achtergrondcollege Software Evolution, 22 september Samenvatting

Automaten & Complexiteit (X )

Logica 1. Joost J. Joosten

Logica 1. Joost J. Joosten

Termherschrijven. Jan van Eijck CWI. Achtergrondcollege Software Evolution, 22 september 2005

De klasse van recursief opsombare talen is gesloten onder en. Dit bewijzen we met behulp van een recursieve opsomming

Computer-ondersteund redeneren: de boekhouder steunt de denker. Herman Geuvers 9 maart 2007

Krachtige bewijzen. Rosalie Iemhoff. November 1, 2011

Voortgezette Logica, Week 2

Notatie van verzamelingen. Lidmaatschap. Opgave. Verzamelingen specificeren

Hoofdstuk 1. we eerst in paragraaf 1.1 wat wij in dit boek onder logica zullen verstaan.

equationeel programmeren college 1

Discrete Structuren. Piter Dykstra Opleidingsinstituut Informatica en Cognitie 22 maart 2009 ONEINDIGHEID

College WisCKI. Albert Visser. 17 oktober, Department of Philosophy, Faculty Humanities, Utrecht University. Equivalentierelaties.

Logica voor Informatica

Tentamen Discrete Wiskunde 1 10 april 2012, 14:00 17:00 uur

1 Religie vs herschrijven 3. 2 Herschrijven 4. 3 Rekenen 5. 4 Tellen 6. 5 Syracuse probleem 7. 6 Herschrijftheorie 8. 7 Terminatie en Confluentie 9


(Isomorfie en) RELATIES

Hoofdstuk 15. In dit hoofdstuk geven we een inleiding op het gebied van het automatisch bewijzen

Automaten en Berekenbaarheid

Termherschrijfsystemen en Propositie-Algebra

Logische Complexiteit

De onvolledigheidsstelling van Gödel

Algoritmen abstract bezien

Logica 1. Joost J. Joosten

2WO12: Optimalisering in Netwerken

Tentamen TI1300 en IN1305-A (Redeneren en) Logica

Tentamen Grondslagen van de Wiskunde A Met beknopte uitwerking

Mededelingen. TI1300: Redeneren en Logica. Waarheidstafels. Waarheidsfunctionele Connectieven

Highlights Nationale Studenten Enquête 2015

Stelling. SAT is NP-compleet.

Logica voor Informatica. Logica Toepassingen. PROLOG: Logische Programmeertaal. Mehdi Dastani

TW2020 Optimalisering

TW2020 Optimalisering

Logica 1. Joost J. Joosten

Logica 1. Joost J. Joosten

Examen G0U13 Bewijzen en Redeneren Bachelor of Science Fysica en Wiskunde. vrijdag 3 februari 2012, 8:30 12:30

Numerieke aspecten van de vergelijking van Cantor. Opgedragen aan Th. J. Dekker. H. W. Lenstra, Jr.

Vorig college. IN2505-II Berekenbaarheidstheorie. Aanbevolen opgaven. Wat is oneindigheid? College 5

Rekenen en Redeneren met Oneindig

Prof. dr. H.W. Broer Instituut voor Wiskunde en Informatica Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen met dank aan Jan van Maanen en Pauline Vos

Hoe Gödel de wiskunde liet schrikken

Fundamenten. Lerarenprogramma Mastermath, versie 2015/12/02. Theo van den Bogaart Bas Edixhoven

Propositielogica. Onderdeel van het college Logica (2017) Klaas Landsman

Keuze-Axioma en filosofische vragen over de Wiskunde

Formeel Denken 2014 Uitwerkingen Tentamen

Tentamen algebra 1. 8 juni 2005, , zaal A.404

LogEX: gebruikershandleiding

Logica 1. Joost J. Joosten

Wiskunde. Verzamelingen, functies en relaties. College 6. Donderdag 7 Januari

Filosofische opvattingen over de wiskunde en de rol van de logica

Vorig college. IN2505-II Berekenbaarheidstheorie College 4. Opsommers versus herkenners (Th. 3.21) Opsommers

Examen G0U13 Bewijzen en Redeneren Bachelor 1ste fase Wiskunde. vrijdag 31 januari 2014, 8:30 12:30. Auditorium L.00.07

Reflectie en Lambda Calculus. Henk Barendregt Radboud Universiteit Nijmegen

Formeel Denken 2013 Uitwerkingen Tentamen

Verzamelingenleer. Onderdeel van het college Logica (2017) Klaas Landsman

Het oplossen van kwadratische vergelijkingen met de abc-formule

Ontwerp van Algoritmen: opgaven weken 3 en 4

Web-deductie voor het onderwijs in formeel denken

College Logica voor CKI

Inleiding Logica voor CKI, 2013/14

Minimum Spanning Tree

Samenvatting. wh-vraagzinnen genoemd, omdat in het Engels dergelijke vraagwoorden met de letters wh beginnen.

Confluence Constructor

Wiskunde. Verzamelingen, functies en relaties. College 2. Donderdag 3 November

bewijzen in de computer Freek Wiedijk Katholieke Universiteit Nijmegen Nationale Wiskunde Dagen Noordwijkerhout , 16:15

De geschiedenis en filosofie van het constructivisme (Engelse titel: The history and philosophy of constructivism)

4 Turingmachines. Hilberts programma

TI1300: Redeneren en Logica, Practicum 2 Deadline: 1 oktober 2010, 10:45 uur

Twaalfde college complexiteit. 7 mei NP-volledigheid IV Cook-Levin Savitch 1

College WisCKI. Albert Visser. 10 oktober, Department of Philosophy, Faculty Humanities, Utrecht University. Equivalentierelaties.

Tiende college algoritmiek. 4 mei Gretige Algoritmen Algoritme van Dijkstra

TW2020 Optimalisering

Recursie en inductie i

Logica 1. Joost J. Joosten

Bewijzen en Redeneren voor Informatici

Een combinatorische oplossing voor vraag 10 van de LIMO 2010

Fundamenten van de Informatica

Gerichte Grafen Boolese Algebra s &. Logische Netwerken

Keuze-axioma (Axiom of Choice) Voor elke familie F van niet-lege verzamelingen bestaat er een functie f (een keuzefunctie) zodanig dat f(s) S S F.

Tentamen Kansrekening en Statistiek (2WS04), woensdag 30 juni 2010, van uur.

De kleine Logicomix. Emanuel Rutten

Discrete Wiskunde, College 5. Han Hoogeveen, Utrecht University

Transcriptie:

Geschiedenis van de Logica Logica in Informatica Jeroen Goudsmit Universiteit Utrecht maandag juni

Inhoud Overzicht Herschrijven Typen Toepassing

Overzicht

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Klop van Oostrom Barendregt Awodey en Warren Fourman Doen Visser van Dalen Eilenberg en Steenrod Voevodsky Rosolini Kan Dijkstra Pter Kleene Sco Iemhoff Troelstra Heyting Eilenberg en Mac Lane Knuth Turing Church Whitehead & Russel Brouwer Vietoris Leray, Cartan Lawvere Kolmogorov Rosser Grothendieck Post Kruskal Kant, Cantor, Frege, Poincar Mac Lane en Moerdijk Makkai en Reyes Hyland Cook Karp Lambek Erds Knig Schnfinkel Parikh en Tait Girard Curry Hilbert Noether Coquand en Huet Martin-Lf de Bruin Gdel Gentzen

Herschrijven

Dihedrale Groepen

Dihedrale Groepen

Dihedrale Groepen

Dihedrale Groepen

Dihedrale Groepen

Dihedrale Groepen

Herschrijven r s r r s

Herschrijfregels rrr e ss e sr rrs

Rekenkunde n + 0 n n + (S m) S (n + m)

Rekenkunde n + 0 n n + (S m) S (n + m) n 0 0 n (S m) n + (n m)

Rekenen met Rekenkunde 2 + (2 + (2 0)) (1 + 1) (2 + 0) 2 + (2 1) 2 + (2 + 0) 4 (1 + 1) 2 2 + 2 S (2 + 1) S S (2 + 0) 2 2 S (1 + 0) 2

Terminatie

Terminatie

Amalie Emmy Noether

Confluentie

Confluentie

Alonzo Church & Barkley Rosser

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5 4 2 + 2

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5 4 2 + 2

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5 4 2 + 2 2 + 2 4

Uitbreidingen n (x + y) n x + n y 2 + 2 5 4 2 + 2 2 + 2 4

Kernbegrippen Confluentie Terminatie Betekenis

Onbeslisbaarheid Recursive Unsolvability of a Problem of Thue Post ()

Typen

Implicationeel Fragment أ, أ, أ أ أ أ

Bewijs van

Bewijs van

Bewijs van

Bewijs van

Bewijs van,

Bewijs van ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ) ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ),,, ( ) ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ) أ, ( ) ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ) أ أ أ, ( ) ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ) أ أ أ أ, ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ أ أ أ أ أ أ, ( ) ( ) ( )

Alternatief bewijs voor ( ( ) ) ( )

Alternatief bewijs voor ( ( ) ) ( )

Alternatief bewijs voor ( ( ) ) ( ) ( ) ( )

Alternatief bewijs voor ( ( ) ) ( ) ( ) ( )

ë-calculus أ, أ, أ أ أ أ

ë-calculus أ, أ, أ أ أ أ

ë-calculus أ, x أ, أ أ أ أ

ë-calculus أ, x أ, x M أ ëx M أ أ أ

ë-calculus أ, x أ, x M أ ëx M أ M أ N أ M N

Bewijs van

Bewijs van x

Bewijs van x

Bewijs van x ëx x

Identiteitsfunctie

Bewijs van,

Bewijs van y, x x

Bewijs van y, x x x

Bewijs van y, x x x ëy x

Bewijs van y, x x x ëy x ëx ëy x

Constante functie-functie

Bewijs van ( ) ( ) أ =,, أ أ أ أ أ أ أ, ( ) ( ) ( )

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ أ أ أ أ أ f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ أ أ أ أ f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ أ أ أ g أ f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ أ أ أ g أ f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ أ g أ f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ أ g أ g x f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ (f x) (g x) أ g أ g x f, g f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ (f x) (g x) أ g أ g x f, g ëx (f x) (g x) f ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ (f x) (g x) أ g أ g x f, g ëx (f x) (g x) f ëg ëx (f x) (g x) ( ) ( ) ( ) أ

Bewijs van ( ) ( ) أ = x, g, f أ f أ f x أ أ (f x) (g x) أ g أ g x f, g ëx (f x) (g x) f ëg ëx (f x) (g x) ( ) ëf ëg ëx (f x) (g x) ( ) ( ) أ

Fusiefunctie

Omwegen

Omwegen

Omwegen x ëx x y y y (ëx x) y y x[ x y]

Omwegen أ, x M أ ëx M y y أ, y (ëx M) y أ, y M[ x y]

Omwegen أ, x M أ ëx M أ, (ëx M) N N أ, M[ x N]

Evaluatie (ëx M) N = M[ x N]

Evaluatie (ëx M) N M[ x N]

Kernbegrippen Confluentie Terminatie Betekenis

Bewijzen voor S = ëf ABA ëg AB ëx A f x (g x), S K K K = ëp P ëq Q p

Bewijzen voor K = ëp P ëq Q p (ëf ABA ëg AB ëx A f x (g x)) K K

Bewijzen voor K = ëp P ëq Q p (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K

Bewijzen voor K = ëp P ëq Q p (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx K x (g x)) K

Bewijzen voor (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx (ëp P ëq Q p) x (g x)) K

Bewijzen voor (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx (ëp ëq p) x (g x)) K

Bewijzen voor (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx (ëp ëq p) x (g x)) K (ëg () ëx (ëq x) (g x)) K

Bewijzen voor (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx (ëp ëq p) x (g x)) K (ëg () ëx (ëq x) (g x)) K (ëg () ëx x) K

Bewijzen voor (ëf () ëg () ëx f x (g x)) K K (ëg () ëx (ëp ëq p) x (g x)) K (ëg () ëx (ëq x) (g x)) K (ëg () ëx x) K ëx x

Gelijkheid

Curry-Howard correspondentie type formule ë-term bewijs redex omweg bewoning bewijsbaarheid

Samuel Eilenberg & Saunders Mac Lane

Categorien

Categorien f g h

Categorien f id Y g id X id R h id Z

Categorien Y f id Y g id X X R id R h Z id Z

Categorien Y f id Y g X R id X id R gf h Z id Z

Verzamelingen Verzamelingen & Functies

Verzamelingen Verzamelingen & Bijecties

Verzamelingen Verzamelingen & Relaties

Syntactische Categorie

Curry-Howard correspondentie type formule ë-term bewijs redex omweg bewoning bewijsbaarheid

Curry-Howard correspondentie type formule object ë-term bewijs pijl redex omweg gelijkheid bewoning bewijsbaarheid verbondenheid

Toepassing

Bewijsassistenten Coq

Bewijsassistenten Coq Inductive

Bewijsassistenten Coq Inductive Calculus of Constructions

Bewijsassistenten Coq Inductive Calculus of Constructions Demo

Coq identiteisbewijs Lemma I:A -> A intro hypothese apply hypothese Qed

Afbeeldingen Alonzo Church: University of St Andrews Barkley Rosser: Society for Industrial and Applied Mathematics Emmy Noether: Physikerinnende Emil Leon Post: University of St Andrews Samuel Eilenberg: Oberwolfach Photo Collection Saunders Mac Lane: Oberwolfach Photo Collection Schnfinkel s combinatoren, University of Lethbridge, Works of Haskell Curry collection