2011 2012 MVO jaarverslag Visserijbedrijf Fa. A.A.K. van den Hoek & Zn. Visie en werkwijze van visserijbedrijf van den Hoek, met uitwerking van bewustwording en duurzaamheid rondom People, Planet en Profit. Wilco van Cooten & Wim Zaalmink, LEI Wageningen UR Gerrie van den Hoek Fa. A.A.K van den Hoek & Zn 14-12-2011
Voorwoord Visserijbedrijf van den Hoek is gevestigd in de plaats Kerkwerve (Schouwen Duiveland, Zeeland). Wij zijn vooral actief in de Oosterschelde, enkele binnenwateren en langs de kust. Ons familiebedrijf kent een lange traditie in de visserij, en wordt al generaties van vader op zoon overgedragen. Het bedrijf dateert van ca. 1890, toen het na een overname in de handen kwam van de familie van den Hoek. Zes generaties later wordt dit bedrijf door onze huidige familie A.A.K. van den Hoek geëxploiteerd. Wij willen de traditie en daarmee het bedrijf voortzetten en potentiële opvolgers de kans geven om het bedrijf over te kunnen nemen en daaruit een inkomen kunnen genereren. De samenleving is in de loop van de jaren sterk veranderd en wordt zich steeds meer bewust van natuurbeheer en voedselproductie. Zij zal zich ook meer en meer gaan bemoeien met de visserij en dus ook met de wijze waarop ons visserijbedrijf inkomen genereert. Dit vraagt om openheid van zaken en luisteren naar de omgeving om zo the license to produce te verkrijgen en te behouden voor de toekomst. Maatschappelijke betrokkenheid en duurzaamheid zijn hierin kernbegrippen. Wij zijn ons hiervan bewust en willen dan ook regelmatig rapporteren en verantwoording afleggen over de werkwijze van het bedrijf en deze werkwijze toetsen aan de principes van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen [MVO]. In de benadering van ons visserijbedrijf staat rentmeesterschap op het water centraal met een ecologisch evenwicht tussen visserij en visstand. Wij hebben vijf speerpunten benoemd om uiteindelijk uit te komen bij het principe van cradle to cradle. Deze speerpunten zijn voedselveiligheid, dierwelzijn, aandacht voor de medewerker(s), aandacht voor ketenpartners en aandacht voor de omgeving. Door deze speerpunten concreet te benoemen worden ze tastbaar en krijgen ze een verankering binnen het bedrijf. Wij willen graag laten zien hoe de visserij wordt beoefend, en we zijn juist trots op wat we doen. We staan open voor een gesprek hierover omdat we het belangrijk vinden verantwoording te nemen voor onze bedrijfsactiviteiten. We zijn daarom ook bestuurlijk actief. Wij zijn ons bewust van onze verantwoordelijkheid voor de omgeving waarin wij werken. Die omgeving is niet alleen de Oosterschelde en de Voordelta maar ook onze medewerkers, klanten, leveranciers en de gemeenschap. Ons beleid is er dan ook op gericht dat we bij alles wat we doen rekening houden met die omgeving. In de praktijk betekent dit dat we bij al onze activiteiten negatieve gevolgen voor de omgeving zo veel mogelijk minimaliseren. Het gaat hierbij zowel om de gevolgen voor het milieu als om de gezondheid en het welzijn van onze medewerkers, klanten, leveranciers en de gemeenschap om ons heen. Hierin willen we een voorbeeld zijn en samenwerken binnen de keten. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft meer impact als het breed gedragen wordt binnen de gehele keten. Dus samen met de belanghebbenden continu werken aan verduurzaming van de sector vanuit de MVO gedachte. Dit onderzoek is uitgevoerd door LEI Wageningen UR in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken, in het kader van het Beleidsondersteunend onderzoeksthema Verduurzaming visserij (projectnummer BO-20-101-018) 2
Inhoud Woord vooraf 1] Inleiding 2.0] Algemeen 2.1] Kernactiviteiten 2.2] Visie, doelen en strategieën t.a.v. duurzaamheid 3.0] People 3.1] Arbeidsomstandigheden en voorwaarden 3.2] Voedsel en voedselveiligheid en gezondheid 3.3] Bewust omgaan met levende haven 4.0] Planet 4.1] Energie en CO2 uitstoot 4.2] Afval 4.3] Grondstoffen, hulpstoffen en materieel 4.4] Natuur, landschap, zeebodem en bestanden 5.0] Profit 5.1] Innovatie 5.2] Lokale economie 5.3] maatschappelijk betrokken ondernemen 6.0] Good management practices 7.0] Actieplan Lijst met bronvermeldingen Bijlage brandstofverbruik 3
1. Inleiding Dit MVO-verslag is opgebouwd aan de hand van een duurzaamheidscan die door LEI is ontwikkeld (2009). Deze scan is bedoeld om systematisch naar een aantal thema s te kijken op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Met deze scan worden dan thema s op het gebied van People, Planet en Profit doorlopen, en daarnaast wordt ook gekeken naar hoe deze thema s zijn ingebed in het management van de onderneming (good management practices). Tenslotte bevat deze scan een managementcyclus gebaseerd op een systeem van planning, uitvoering, controle en evalueren en actie ondernemen. Bijgaande figuur geeft dit overzicht. PEOPLE GOOD MANAGEMENT PRACTICES PLANET PROFIT 4
De wereldbevolking zal heel snel groeien van 7 miljard mensen nu naar 9 miljard in 2050. Dit betekent in feite dat de voedselproductie gelijke trend zal moeten houden om al deze monden te kunnen voeden. Ook voor de visserij zijn dit enorme kansen en uitdagingen. De komende decennia zal in toenemende mate een beroep worden gedaan op creativiteit en ondernemerschap waarin duurzaamheid een essentiële rol gaat spelen om de wereldbevolking te kunnen voeden volgens gezonde patronen waarin vis een belangrijke bijdrage zal leveren. Ons visserijbedrijf wil aan deze uitdaging een constructieve bijdrage leveren met innovatieve ontwikkelingen en een duurzame bedrijfsvoering. Centraal staan hierin voedselveiligheid en voedselkwaliteit, dierwelzijn, arbeidsvreugde, omgeving en ketenpartners en daarnaast natuurlijk duurzaamheid door deze speerpunten heen. De groeiende vraag naar gezond voedsel biedt grote kansen voor de onderneming en de sector. Benutten van deze kansen en verantwoord omgaan met de schaarste aan grondstoffen en fossiele brandstoffen zullen bijdragen aan een duurzame waarde creatie voor het product vis. Binnen ons bedrijf sluit de visserijmethoden naadloos aan op deze schaarste. Om te kunnen blijven vissen is een duurzame visserij noodzakelijk. Duurzaam uit oogpunt van rentmeesterschap met behoud van bestanden en biodiversiteit. Ons MVO-beleid is tot stand gekomen na een analyse vanuit de knelpunten in omgeving en de visserij sector zelf. Het imago van de sector is een probleem. Aan ons als bedrijf en sector de taak om te laten zien wat we doen en wat onze doelstellingen zijn, hoe we dit aanpakken en vooral luisteren naar de omgevingen en anderen betrekken bij onze business. Het is van belang om open en transparant te zijn naar buiten toe. 5
Analysemodel maatschappelijk verantwoord ondernemen. Belangrijke trends in de wereld Implicaties indirect voor Actie plan Om ons heen voor de toekomst Visserijbedrijf van den Hoek Visserijbedrijf van den Hoek In Europa _Toename wereldbevolking _ Zorgen, klimaatverandering _ Voedselkwaliteit Biodiversiteit, natuurbehoud _ Dierwelzijn _Toename schaarste fossiele en voedselproductie. _ Arbeidsvreugde Brandstoffen _Vermindering uitstoot broeikasgassen _ Ketenpartners _ Omgeving _Toename behoefte gezond Voedsel _Nutriënten tekorten, m.a.g Obesitas, ondervoeding naast elkaar _meer duurzame energie bronnen _Groot deel van de wereldbevolking in armoede _Druk op de rurale sector en voedsel productie (voedselzekerheid) _Ecosysteem worden aangetast door toename op gebruik van water en voedsel _Toename van extreme weersomstandigheden in de wereld _Bedreiging gezondheid welvaartsziekten _Zorgen dierwelzijn, ruimte en leefbaarheid Wereld _Tekort aan schoon water _ Armoede _Voedselschaarste _Ondervoeding _Dierwelzijn _Droogte -Overstromingen _Windhozen 6
2. Algemeen 2.1 Kernactiviteiten van de onderneming Ons visserijbedrijf Fa. A.A.K. van den Hoek & Zn richt zich op de vangst van zeevis zoals Tong, Oosterschelde Kreeft, Krab, Paling, Zeebaars, Sepia (zeekatten) en Harder. De dagverse vis wordt schoon aangeland en gesorteerd voor de huisverkoop en voor de handel. Het bedrijf heeft twee visserijschepen MS1en de MS3 (Midden Schouwen). De MS1 is een open aluminium boot van 7.5 meter lang en 2.55 breed. Hij is in 2010 gebouwd met een buitenboordmotor Yamaha 40 pk 4takt motor en een diesel aangedreven hydroliekset van 7 pk voor de bediening van de pot hauler (kooienhaler). De pot hauler wordt gebruikt om kubben en kooien binnen te halen en de fuikenrol om de fuiken binnen te halen. De vorige (oude) MS1 was meer toegerust voor de fuiken visserij. Wij hadden in de oude MS1 veel minder ruimte in de boot om goed te kunnen werken. De kubben en kooien nemen veel ruimte in beslag. De ruimte in de nieuwe MS1 maakt het dus veel plezieriger om in te werken. De MS3 is in 2004 gekocht. Het is een aluminium boot van 8.8 meter lang en 3.2 meter breed met een 200 pk diesel Volvo Penta en een power blok en een netcleaner. De oude MS3 was een kleinere stalen vlet van 33 jaar oud. Na de installatie van een automatische piloot is het brandstofverbruik van de MS3 substantieel verminderd. Met de huidige MS1 en MS3 vissen wij op de Oosterschelde, op vaste vakken (ca 400 ha, waar we alleenrecht hebben) en op de vrije grond (ca 1700 ha). Tevens hebben we nog een paar klein bootjes voor de binnenwateren op Schouwen waar we vissen op paling. In onze binnenwateren zetten we elk jaar 3 a 4 kg glasaal uit, via de Combinatie van Beroepsvissers (CvB). In de fuiken vissen we met ontsnappingsringen van minimaal 18 mm. De locaties zijn o.a. de inlagen De Flaauwers en De Wevers, de watergangen door Schouwen en het Dijkwater bij Dreischor. We huren dit allemaal van de Scheldestromen (voorheen Waterschap). Van Staatsbosbeheer huren we Kreek de Schelphoek. Het totale binnenwateroppervlak beslaat 80 tot 90 ha. Een paar jaar geleden zijn we gecertificeerd visstand bemonsteraar geworden door de cursus keurmerk visstand bemonsteren te volgen. Dankzij dit certificaat hebben we soms ook nog werkzaamheden op dat gebied, zoals een paar jaar geleden toen we op verzoek van de sportvisserij in de gracht rond Zierikzee in verband met baggerwerkzaamheden zo veel mogelijk vis hebben weggevangen die later weer is teruggezet. In ons bedrijf zijn 4 personen werkzaam: vader Bram (.. jaar), zoon Gerrie, echtgenote Vera en een (seizoens)werknemer. Vera, verzorgt de deurverkoop, naast het huishouden en de verzorging van de 3 kinderen. De resterende tijd repareert zij netten en doet zij de administratie. De toegepaste visserijmethoden zijn; Staandwantvisserij: Tong, zeebaars, en harder (maart t/m oktober). Fuiken en kubbenvisserij: Oosterschelde kreeft, krabben, sepia en paling (maart t/m december) Kooien visserij: Oosterschelde kreeft in het kreeft seizoen (1 april t/m 15 juli) Fuiken binnenvisserij: paling (maart t/m september en december) Staandwant wordt elke dag gezet en weer opgehaald of de volgend ochtend opgehaald. Voor de tongvisserij hebben wij het MSC label. 7
De fuiken en kooien worden een paar keer per week opgehaald en leeg gemaakt en er wordt vers aas in gedaan voor de kreeften en de krabben. De fuiken in het binnenwater worden tweemaal per week geleegd. De visserijmethoden zijn dus zeer duurzaam: selectief, weinig bijvangst, geen schade aan de bodem. Ons bedrijf heeft 2 eigenaren (vader Bram met echtgenote en zoon Gerrie met echtgenote Vera). Daarnaast is er een vaste medewerker, Jacco Kloet, gedurende 9 maanden van het jaar. Onderdeel van het bedrijf is de visverkoop aan de deur waar de vers gevangen vis wordt verkocht. Er is een vaste klantenkring die 1 keer per week? Komen kopen. Daarnaast in het toeristenseizoen veel vaste toeristen maar ook eenmalige klanten. Daarnaast houden wij ons ook bezig met zeeaas handel (zagers) voor de sportvisserij. Rechtstreeks aan sportvissers en aan de sportvisboten. De vaartuigen van firma Van den Hoek (MS1 en MS3) MS 3/MS 1 MS3 MS1 8
Kengetallen van de onderneming in de periode 2007-2009 en in 2010 Figuur 1 Aandeel vissoorten in % van de aangevoerd kg s per vissoort 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2007 2008 2009 Figuur 2 Aandeel huisverkoop en verkoop via de visveiling (%). Overzicht, verloop verkoop vis. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2007 2008 2009 Huisverkoop Visveiling Een aantal opvallende kenmerken uit bovenstaande grafieken zijn; Uit tabel 1 is zichtbaar dat er van jaar tot jaar grote verschillen in opbrengsten per vissoort per jaar kunnen zijn. Dit hangt samen met de wisselende vraag van consumenten en aanbod (beschikbaarheid) vanuit het water. Met name in perioden dat meerdere soorten zijn te vangen wordt gekeken naar bestand, prijs en arbeid en wordt de keuze voor een bepaalde visserij bepaald. Deze flexibiliteit (vissen als er ook echt wat te vangen is en waar een goede prijs voor is) komt ten goede aan de duurzaamheid van de bedrijfsvoering. 9
In tabel 2 is een duidelijke afname in de reductie van CO2 uitstoot. Vangsten zijn toegenomen, dus je zou een toename in de CO2 uitstoot verwachten. Bewustwording optimalisatie en techniek is er de oorzaak van dat het brandstofverbruik door de jaren heen kon worden teruggebracht. Hetgeen uiteraard ook voor het economisch deel van de bedrijfsvoering en gunstige ontwikkeling is. Om dit te bereiken hebben wij geïnvesteerd in de aanschaf van een automatische piloot, die een constante vaarsnelheid genereert. Daarnaast zijn wij de vaarroutes met behulp van navigatie en coördinaten efficiënter gaan uitzetten. Ten slotte varen we over het algemeen met halve snelheid waarbij we aan boord de extra vaartijd benutten met schoonmaken van de vis en netten. In tabel 3 is duidelijk de toename van huisverkoop zichtbaar. In 2010 nam deze trend toe. Klantbetrokkenheid en kwaliteit genereren een hogere omzet aan huis en een hogere prijs. Dagvers aanleveren aan de veiling en huisverkoop is een meerwaarde in kwaliteit. Dit vertaald zich in een betere prijs per kilo. De klanten waarderen het verhaal wat bij bij onze producten kunnen vertellen. Hierdoor ontstaat een band met consument en bedrijf. Het resultaat hiervan is dat er begrip is voor het seizoensgebonden aanbod van bepaalde vissoorten (o.a. paling) en schelpdieren (oesters en kreeft). Hierbij trachten we zover als mogelijk vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Dit doen we door tijdens grote vraag de visserij te richten op een bepaalde soort. 10
JAAROVERZICHT 2010 Schip MS1 schip MS3 Afmeting 7.5m 2.5m Afmeting 8,8m 3,2m Bouwjaar 2010 Bouwjaar 2001 Vermogen 40 pk Vermogen 200pk Brandstofverbruik per jaar: Euro 95: 2.000 Liter= 4.784 kg CO2 Gasolie: 4.735 Liter=12.500.4 kg CO2 Visserij methode voor beide schepen: fuiken, kubben, kooien en staandwant. Bemanning: 2 personen Gerrie van den Hoek Jacco Kloet Vangstverdeling 2010: in procenten 25 20 15 10 5 Verkoop 0 Gasolie/kg vis: 1 liter brandstof op 1.18 kg vis De paling wordt grotendeels gevangen in het binnenwater, door Bram en Sam. De soorten waar wij op vissen zijn: - Kreeft - Paling - Krab - Tong - Zeebaars - Harder 11
2.2 Visie, doelen en strategieën t.a.v. duurzaamheid Inzetten op duurzaamheid is volgens Van den Hoek noodzakelijk voor een gezonde visstand én om het maatschappelijk draagvlak voor de visserij te krijgen en te behouden. Beide zijn nodig om ook op de langere termijn met de visserij een inkomen te behouden. Oftewel maatschappelijk verantwoord ondernemen als basis voor het verkrijgen van een license to produce. De doelen die hierbij worden gesteld zijn: A B C D E F G Een levensvatbaar en gezond bedrijf Bijdragen aan gezonde en gevarieerde voeding, feed the world, Zorgvuldig omgaan met dierwelzijn, geen discards door gerichte visserijmethoden Zo weinig mogelijk aantasting ecosysteem, visserij zonder bodemberoering Geen overbevissing Hoge kwaliteit van het eigen product vis Goede arbeidsomstandigheden voor personeel leidend tot goede arbeidskwaliteit Om deze doelen te realiseren kiezen wij voor de volgende strategieën: - Productleiderschap, d.w.z. zeer veel aandacht voor de kwaliteit van het eindproduct. Het beste product willen leveren. Klantbetrokkenheid stimuleren. - Bedrijfsontwikkeling gericht op duurzame visserij methoden - Gerichte samenwerking met collega visserijbedrijven op het gebied van kennis, ketenrelaties en gezamenlijke duurzame inkoop. De uitwerking van deze strategieen in de drie P s (Peolple, Profit en Planet) op gebied van Maatschappelijk Ondernemen bespreken wij in de volgende hoofdstukken. 12
3. People 3.1 Arbeidsomstandigheden en voorwaarden Wij streven naar een vaste relatie met ons personeel. Voor onze onderlinge omgang geldt: Behandel je personen net zo zoals je zelf ook behandeld zou willen worden. Deze visie wordt door iedereen gedeeld en uitgedragen, en is waarneembaar bij ons onderlinge en wederzijdse respect en de ongeschreven gedragscode aan boord. De beloningsstructuur is zodanig dat de relatie tussen arbeid en beloning op elkaar zijn afgestemd. Onze werknemer is nu voor zijn vaarbewijs 1 en 2 aan het leren voor ons bedrijf. De gedragscode aan boord is die op basis van mens/mens relaties en hiërarchische verhoudingen. Beslissingen aan boord worden in overleg maar uiteindelijk op basis van hiërarchie genomen. Dat deze aanpak werkt blijkt uit de gedrevenheid van onze werknemer Jacco. 13
Respect en vriendelijk heid Orde en netheid Openheid en Veiligheid en gezondheid eerlijkheid Vertrouwen en integriteit 14
3.2. Voedselkwaliteit, voedselveiligheid en gezondheid Vis wordt gezien als gezond product en bevat alle belangrijke natuurlijke sporen elementen die nodig zijn voor een gezond leven. Wij zijn ons hiervan bewust en beseffen dat wij een bijdrage leveren aan een gezonde samenleving. Daarbij hebben wij er ook plezier in wanneer mensen vis waarderen omdat het gezond én lekker is! Daarnaast conformeren wij ons nu en in de toekomst aan de keurmerken zoals MSC en eventueel later CVV en FSA. We besteden nu al speciale aandacht aan de versheid (dagverse vis), het schoonmaken van de vis en het direct koelen. Wij merken door de waardering vanuit de klantenkring dat consumenten dit heel belangrijk vinden. Visafslag Scheveningen is één van de weinige afslagen die dagvers aanbieden naast gangbaar. Om onderscheid te kunnen maken tussen onze vis en bulk is dagvers de mogelijkheid voor ons dit op Scheveningen dagelijks aan te bieden. Dat betreft 10-20% van onze omzet. Tussen de 80-90 % van onze omzet verloopt via de afslag visveiling zuid. 3.3 Bewust omgaan met levende have Na de vangst wordt de vis zo snel mogelijk gedood en schoongemaakt. Dit gebeurt bewust om onnodig lijden te voorkomen. De paling wordt voor het slachten d.m.v. elektrocutie verdoofd. Daarnaast wordt er bij de aalfuiken gevist met grotere ringen (18-20 mm) dan voorgeschreven (13 mm). Bezig zijn met respect voor leven op aarde, doelend op vis geeft een waardige omgang in alle handelingen die nodig zijn tot aan de consumptie van vis. 15
4. Planet 4.1 Energie, CO2 uitstoot De vangstmethoden die wij toepassen zijn kleinschalig en doelgericht: we vissen met fuiken, kubben, kooien en staandwantvisserij. Daarbij hanteren we het principe dat we, binnen de kaders die er zijn, alleen datgene vangen wat nodig is om in ons levensonderhoud te voorzien. Er is geen sprake van voortgetrokken sleepnetten die veel vermogen vragen en ongewenste bijvangsten met zich meebrengen. Het brandstofverbruik is dan ook minimaal in vergelijking met de sleepnet visserij. In onderstaand figuur wordt aangegeven hoeveel CO2 vervuiling nodig is voor een kilogram vis. Of anders gezegd gasolie verbruik ten opzichte van de kilo s gevangen vis. Het streven is altijd om via innovaties en wellicht alternatieve energiebronnen in de toekomst een reductie te realiseren op het huidige verbruik aan brandstof. Figuur 3 Brandstofverbruik, uitgedrukt in CO2 uitstoot 25000 CO2 uitstoot in kilogrammen, MS1 & MS2. 20000 15000 10000 MS1 MS3 5000 0 2007 2008 2009 16
4.2 Afval Wij zijn ons heel erg bewust van de milieueffecten die we met onze activiteiten kunnen veroorzaken. Ons afval wordt niet overboord gezet maar verzameld en zo veel als mogelijk gescheiden aangeboden aan de afvalverwerking bedrijven. Voor zover mogelijk en er ruimte aan boord is, wordt drijvend afval en afval dat in de netten terechtkomt meegenomen en ingeleverd bij de haven van Neeltje Jans. Dit is ongeveer 200 kg op jaarbasis. Vanuit onze MSC certificering zijn wij als bedrijf verplicht onze afvalstromen in kaart te brengen. 4.3 Grondstoffen, hulpstoffen en materieel In de toekomst zal worden overgeschakeld op visnetten die langer mee gaan, met mogelijk een dubbele levensduur. Toeleveranciers van ons bedrijf zullen ook met MVO-maatstaven moeten gaan werken en toezien dat het vervaardigen van een dergelijk product op een duurzame wijze plaatsvindt. Samenwerken op het gebied van duurzaamheid past binnen de bewustwording van alle partijen op gebied van gedachten. Wij willen met ons bedrijf graag fungeren als lead user op het gebied van MVO binnen de sector. 4.4 Natuur, landschap, zeebodem, bestanden Behoud van een gezonde natuur is ons uitgangspunt. Onze huidige visserijtechnieken zoals kooien, fuiken en staandwantvisserij in combinatie met wellicht toekomstige duurzamere netten en vismethoden en schonere motoren dragen bij aan een relatief lage milieubelasting. Door de omschakeling van efficiëntie aan boord en optimale vaarsnelheid zijn er al flinke stappen gemaakt. MSC-keurmerk De Marine Stewardship Council (MSC) is een non-profit organisatie die verantwoordelijk is voor het verstrekken van een keurmerk aan vis die op een duurzame manier is gevangen. Als gevolg van de druk op veel commerciële visbestanden en het groeiend besef dat de rijkdom aan vis niet oneindig is en volgende generaties ook het recht moeten hebben om vis te kunnen blijven eten, hebben het internationale levensmiddelenbedrijf Unilever en de milieuorganisatie Wereld Natuurfonds de koppen bij elkaar gestoken en in 1997 de De Marine Stewardship Council (MSC) opgericht. Het bestuur van de non profit organisatie is gevestigd in Londen en heeft in verschillende landen vertegenwoordigers gestationeerd die bedrijven assisteren bij het inzetten van het MSC-traject. Het MSC-keurmerk is bedoeld voor rederijen of eigenaren van vissersvaartuigen die op een duurzame manier vis vangen en voor visgroothandelaren en of visverwerkingsbedrijven die vis inkopen die op een duurzame manier is gevangen. Het certificeren van een rederij of eigenaar van een vissersvaartuig met een MSC-label gaat niet zo eenvoudig. Duurzaam vissen betekent op een uiterst verantwoorde manier vis onttrekken aan een visbestand dat er gezond voor staat (dus waar voldoende exemplaren van rondzwemmen), zonder dat er met de vangsttechniek veel schade aangericht wordt aan de zeebodem. Maar de vangsttechniek moet ook selectief zijn, dus niet te veel ondermaatse vis meevangen of andere vissen en levende organismen die niet marktwaardig of consumptiegeschikt zijn. Voorts mogen er ook geen zeezoogdieren meegevangen worden. Kortom, geen gemakkelijke opgave. Maar het is wel nodig om de bronnen van de zee niet uit te putten. 17
5. Profit 5.1 Innovatie Wij hechten met ons visserijbedrijf aan een goede communicatie naar de consument. Voorlichting op het gebied van duurzaamheid binnen het bedrijf, hoe lekker en voedselrijk vis is, en hoe het bijdraagt aan een gezond leven. Wij gaan dit op de volgende manieren verder vorm geven:. Gedragsonderzoek naar de consument, de waardering voor het product vis en de verhouding gezondheid, vis en duurzaamheid. Waarom koopt een klant bij ons? Inspelen op deze wensen en informatie. Product demonstraties, vis gerechten en klaar maken van vis. Dit leidt tot direct contact met de consument. Kennis overdracht aan bezoekers en excursies door plaatselijke VVV en recreatie schappen op ons bedrijf. Laten zien wat en hoe je de visserij bedrijft en de passie van het vak overbrengen. Communiceren via media als Twitter en Facebook. De standwant visserij op tong is al MSC-gecertificeerd. Tong is een seizoensproduct, net als bijvoorbeeld paling en kreeft. Ons doel is om in onze promotie dit seizoensaspect nog meer te benadrukken en te promoten, o.a. via onze website en via mond-op-mond reclame. Hierdoor ontstaat een ander vraagpatroon vanuit de consument waarmee deze vissoorten alleen in het seizoen gevangen en geconsumeerd worden wanneer dat het meest verantwoord is. Een bijkomend voordeel kan zijn dat de vraagprijs hierdoor hoger wordt. Daarnaast streven wij ernaar om het MSC-keurmerk uit te breiden naar andere vissoorten dan tong. Afgezien van de huisverkoop verdwijnen deze unieke MSC-vangsten nu nog via de handel in de anonimiteit. Dat vinden wij deze vis niet waardig, een eigen keurmerk als b.v. Oosterschelde goud is een streven voor de toekomst. Hiervoor is het noodzakelijk om samen te werken met collega s en in de keten met partijen die hetzelfde willen realiseren. De uitstraling van dit keurmerk is respect voor de omgeving, natuur en landschap, en gelabeld met MVO kenmerken. Ketensamenwerking Wij werken momenteel mee aan het project gericht op de promotie van streekproducten met de naam: (H)EERLIJK SCHOUWE N DUIVELAND Doel van dit initiatief is het vormen van een samenwerkingsverband vanaf de aanvoer t/m de supermarkt en lokale afzetkanalen, en om met kwaliteit in te kunnen spelen op de consumenten vraag ( marktgericht vissen ) in het geval bij visserijbedrijf van den Hoek. Hiernaast wordt samen met gewerkt aan de ontwikkeling van een kwaliteitskeurmerk voor streekproducten. 18
Wij hebben ook meegewerkt aan een reportage in het culinaire boek van Herman den Blijker kijken, knijpen, voelen, ruiken, proeven, koken en eten. Op pagina 60 t/m 63 wordt de Kreeft visserij belicht met een aangevuld Kreeft recept. Ook aan Het Zeelandboek hebben we meegewerkt. Dit boek verschijnt jaarlijks en is een actueel tijdsdocument over Zeeland vanuit een grote verscheidenheid aan invalshoeken. Aan de orde komen mensen en gebeurtenissen, ruimte en landschap, economie en bedrijvigheid, kunst en cultuur, organisaties en bestuur, kortom alles wat samen deel uitmaakt van het beeld van Zeeland. In onderstaande uitgave, ZL-9, beschrijft Bram van den Hoek wat de raakvlakken zijn met de combinatie van de bedrijfsvoering en beheer en liefde voor de natuur. 19
5.2 Stimulering lokale economie Zoals eerder beschreven is ons bedrijf bescheiden van omvang met een lokale focus. Met uitstraling vanuit de Zeeuwse traditie waarin respect en duurzaamheid hoog in het vaandel staan, en waarop we inspelen door ons bedrijf open te stellen en door ( h)eerlijke vis in de huisverkoop aan te bieden. 5.3 Maatschappelijk betrokken ondernemen Er wordt af en toe vis (in natura) beschikbaar gesteld aan liefdadigheidsinstellingen (zorg, scholen) en daarnaast wordt tijdens de excursies kennis gemaakt met de smaak van de producten. Wij hebben het voornemen dit in de komende jaren voort te zetten en zo de maatschappelijke betrokkenheid groter te maken. In totaal gaat het op jaarbasis om ca. 20 kilo vis die wordt aangeboden voor goede doelen, plaatselijke Kerk en voetbal vereniging en een 2 dagdelen werk per jaar openstelling van bedrijf i.s.m. recreatie Zeeland. 20
6. Good management practices Een belangrijk onderdeel van MVO is de borging door middel van afspraken, codes, convenanten, managementsystemen en rapportages. Op alle belangrijke terreinen van de uitvoering van ons MVO beleid vindt een dergelijke borging plaats. De volgende instrumenten worden ingezet:. - MVO jaarverslag. Dit instrument rapporteert over missie, doelen en strategie, voortgang, state of the art, en toekomstige activiteiten - MSC, nu voor staand want tong - Certificaat Verantwoordelijk Vissen ( CVV ) behoort misschien wel tot de mogelijkheid. - Certificaat Visstandbemonstering - Een managementplan dat aan het begin van elk jaar wordt opgesteld waarin concrete MVO-doelen worden beschreven en uitgewerkt. Gedragscode Behandel de ander zoals je zelf ook behandeld wilt worden Respect naar elkaar en natuur en omgeving Verantwoordelijkheid nemen voor onze toekomst in die van de consument. De talenten van onze mensen ontwikkelen. Het lef en de nieuwsgierigheid hebben om vragen te stellen. Duurzaamheid doorvoeren In alle dingen die we doen. 21
7. Actieplan Wij zijn van mening dat MVO een voorwaarde is om op langere termijn als bedrijf te kunnen blijven voortbestaan en een boterham te verdienen, dus voor de license to produce. Daarom gaan we ook verder innoveren, gericht op rentabiliteit maar vooral ook op duurzaamheid. Dit leidt tot de volgende uitgangspunten en daaraan gekoppelde activiteiten: Bedrijfsvoering Over het algemeen kenmerkt de visserij zich door schaalvergroting met alle nadelige effecten van dien. Wij willen met ons bedrijf deze weg niet inslaan en dat is mogelijk door de unieke combinatie van kleinschalige visserij met verkoop aan huis. Dit betekent wel dat technische aanpassingen en aanpassingen in de bedrijfsvoering zullen worden genomen waarbij afzet- en vangstmogelijkheden met elkaar in balans blijven. De ontwikkeling van een lokale markt voor gecertificeerde streekproducten is daarin leidend. Medewerkersbeleid De bedrijfsvoering is erop gericht om de medewerker zo optimaal mogelijk te betrekken. Technologie doorvoeren aan boord om arbeidsomstandigheden te optimaliseren is een speerpunt aan boord van de MS1/ MS3. De bemanning moet trots zijn om te kunnen werken aan boord van de MS1/ MS3. Deze continuïteit is nu gewaarborgd doordat al jaren lang met dezelfde samenstelling wordt gewerkt. Ziekte aan boord of aan wal komt sporadisch voor. Samenwerking Samenwerking tussen collega s onderling en toeleveranciers en afnemers zullen in de toekomst op basis van wederzijdse MVO gedachten plaats vinden. Dus MVO beleid binnen het bedrijf en de direct betrokken bedrijven binnen de keten. De verdeeldheid binnen de sector is daarbij een punt van zorg. Vanuit onze bestuurlijke activiteiten zetten wij ons al jaren in binnen de belangenverenigingen. In de werkgroep Vaste Vistuigen Zuid hebben naast de vastevistuigvissers ook de sleepnetvisserij en sportvisserij zitting. Duurzame vangstmethodes uitbreiden Er zal gebruik worden gemaakt van visnetten met een dubbele levensduur. Keurmerken Naast MSC zal ook een specifiek keurmerk ontwikkeld worden (Oosterschelde Goud) waarin duurzame visserij en MVO centraal zullen staan. Jaarlijks MVO verslag In het MVO-verslag worden de strategie, visie, beleid en de vooruitgang gecombineerd met de MVO aanpak. Door gebruik te maken van harde data uit de boekhoudingen kunnen de realisaties van de doelstellingen worden vastgelegd in de jaarlijkse MVO verslagen. In 2010 is een begin gemaakt met het verzamelen van deze data en zal jaarlijks worden gekoppeld aan deze zo genaamde 0 meting en twee jaarlijks worden geupdate. In de bijlage is te zien wat de milieu winst is over het boekjaar 2010. Zodra de gegevens beschikbaar zijn over boekjaar 2011 zullen deze gegevens worden getoetst aan die van 2010. Vanuit de positie visserijbedrijf van den Hoek wordt er deelgenomen aan meerdere besturen waarin de firmanten actief bestuurslid zijn. 22
Vereniging van beroepsvissers Oosterschelde, Westerschelde, en Voordelta (OWV) Federatie Binnenvisserij Zuidwest Nederland. CvB (combinatie van beroepsvissers) WBE (Wild Beheer Eenheid Schouwen-Duiveland) 23
Concrete maatregelen: In onderstaand overzicht zijn de concrete maatregelen en werkwijzen zoals door het rapport heen zijn genoemd nog een samengevat en is een beoordeling gegeven van de bijdrage aan de 3 P s voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Maatregel Wanneer Effect op Planet People Profit Grotere ringen in 2005 ++ + aalfuiken Gebruik kubben +++ Glasaaluitzet +++ ++ Pootaaluitzet ++ ++ MSC staand want 2010 ++ ++ + tong Electrisch + +++ verdoven aal Zuinige +++ + scheepsmotoren Dagexcursies +++ + ARBO aanpassingen?? +++ + Toekomst Netten met langere levensduur Keurmerk Oosterschelde goud MVO in de keten Consumenten onderzoek + + ++ +++ 2022 + + + ++ + Visserijbedrijf FA. A.A.K van den Hoek & Zn. Bootsweg 1 4321 SR Kerkwerve, Zl E-mail; g.vd_hoek@hetnet.nl 24
Lijst van bronvermeldingen. MVO Nederland (beleid) Marine Stewardship Council (Keurmerk) Productschap vis ( CVV certficaat) Het Certificaat Verantwoordelijk Vissen. Akzo Nobel (Gedragscode) LEI Wageningen UR (Duurzaanheidscan Agro Center methoden LEI) Visserij ondernemers aan het woord (Taal, Cooten van) Foto s (Wilco van Cooten visserijbedrijf van den Hoek data base- internet) Visserijbedrijf A.A.K van den Hoek & Zn Culinair streekgerechten boek (H)eerlijk Schouwen Duivenland Stichting Zeelandboek Overzicht van bedrijven en instellingen waarmee indirect contact is: Binnen ons bedrijf hechten we waarde aan samenwerking met bedrijven die dezelfde normen en waarden hanteren zoals wij dagelijks doen. Leveranciers en afnemers hebben wij een goede verstandhouding mee. Binnen dit MVO verslag laten wij graag zien met welke bedrijven wij samenwerken. CIV Den Oever, (CIV is een afkorting van Coöperatieve In- en verkoop Vereniging. En biedt in Den Oever al meer dan vijftig jaar allerlei producten en diensten voor de visserij, scheepvaart en aannemerij.) VOF Samen Verder, Samen Verder v.o.f. is in 1980 opgericht door de (speciaal hiervoor opgerichtte) coöperatieve in- en verkoopverenigingen van Visserijbenodigdheden "Samenwerking" en "Draagt Elkanders Lasten". Van Dijke Watersport, Bij Van Dijke Watersport bent u altijd in veilige haven. Al meer dan 20 jaar staan wij op jachthaven Den Osse garant voor veelzijdige, deskundige en betrouwbare service Luyt den Oever, Luyt B.V. Machinefabriek & Dokbedrijf is al meer dan 40 jaar actief in de visserijsector, de offshore en de scheepsbouwindustrie. Louis Verburg Niewerkerk, Louis Verburg BV is de specialist in landbouwmechanisatie en tuin- en parkmachines op Schouwen- Duiveland: Mol Schuddebeurs, Mol Schuddebeurs is het hoofdkantoor van 20 tankstations op Schouwen-Duiveland en Noord- en Zuid-Beveland. T.D. Bouwman & Zn (Shell olien) 25
Wij leveren aan: Visveiling Scheveningen/Stellendam/Colijnsplaat Visveiling Breskens Visrestaurant Hameteman Particulieren www.kenniskringvisserij.nl Visserijbedrijf FA. A.A.K van den Hoek & Zn. Bootsweg 1 4321 SR Kerkwerve, Zl E-mail; g.vd_hoek@hetnet.nl 26