Hoe wapent u zich tegen de volatiliteit in de varkenssector Agriflanders, 11 januari 2013 Programma 9u30 Onthaal 10u15 Evolutie van de varkensprijzen en volatiliteit in de sector Bert Bohnen, adviseur varkenshouderij, Boerenbond 10u45 Risicoanalyse naar aanleiding van een volatiele markt Jacky Swennen, productmanager landbouw SBB 11u15 Hoe u wapenen tegen de groeiende prijsvolatiliteit? Jan Leyten, landbouweconoom, KBC 11u45 Receptie 1
Evolutie van de varkensprijzen en volatiliteit in de sector 11 januari 2013 Bert Bohnen Overzicht Volatiliteit varkensprijzen Prijsevolutie Verwachtingen Volatiliteit voederprijzen Inkomenssituatie 4 2
Volatiliteit varkensprijs Procentuele variatie van de geslachte prijs t.ov. de prijs week 41 van 2012 (prijzen tot en met week 02/2013) Procentuele variatie 40.0% 20.0% 0.0% -20.0% -40.0% -60.0% -80.0% 1990 1990 1991 1992 1992 1993 1994 1995 1995 1996 1997 1998 1998 1999 2000 2001 2001 2002 2003 2003 Prijs per week Referentieprijs week 41 2012 2004 2005 2006 2006 2007 2008 2009 2009 2010 2011 2012 2012 Jaar 5 Seizoensschommelingen in prijs Bron: ALV 6 3
Prijsvergelijking buurlanden Bron: ALV 7 Slachtcijfers BELGIË (19 slh) 48 weken 8 515 027 8 438 891-0,90% 8 4
Europese export Trade figures (COMEXT tonnes product weight) Destinations 2008 2009 2010 2011 Jan-Oct 12 Compared to tonnes % tonnes % tonnes % tonnes % tonnes % Jan-Oct 11 Russia 769 044 29.9% 762 144 31.9% 808 709 30.1% 847 286 26.6% 639 449 24.6% - 10% China 147 951 5.8% 178 671 7.5% 207 128 7.7% 392 683 12.3% 471 111 18.2% + 49% Hong Kong 462 299 18.0% 413 921 17.3% 426 697 15.9% 539 463 16.9% 307 720 11.9% - 33% Japan 236 609 9.2% 186 049 7.8% 223 637 8.3% 231 224 7.2% 192 391 7.4% - 0% South Korea 115 757 4.5% 95 036 4.0% 100 790 3.8% 193 994 6.1% 118 415 4.6% - 30% Ukraine 189 001 7.4% 147 346 6.2% 137 736 5.1% 113 985 3.6% 138 083 5.3% + 47% Belarus 55 276 2.2% 28 427 1.2% 80 331 3.0% 103 867 3.3% 103 508 4.0% + 15% Philippines 40 912 1.6% 26 573 1.1% 89 407 3.3% 96 662 3.0% 60 922 2.3% - 26% Croatia 63 426 2.5% 70 715 3.0% 67 784 2.5% 70 692 2.2% 61 782 2.4% + 10% USA 61 471 2.4% 55 522 2.3% 58 592 2.2% 59 423 1.9% 51 324 2.0% + 2% Angola 49 003 1.9% 45 383 1.9% 44 465 1.7% 61 493 1.9% 47 082 1.8% - 8% Australia 45 621 1.8% 46 731 2.0% 50 304 1.9% 44 242 1.4% 37 006 1.4% - 3% Other 332 719 13.0% 329 727 13.8% 389 545 14.5% 435 543 13.7% 366 304 14.1% EXTRA EU15-25-27 2 569 087 2 386 245 2 685 126 3 190 556 2 595 097 % change - 7% + 13% + 19% - 2.9% Exportvergelijking 10 5
Prijsvergelijking mondiaal 175,0 Weekly average Pigprices 2008-2012 in Euro/ 100kg carcase EU, Brazil and the US 155,0 135,0 115,0 95,0 75,0 55,0 2008 2009 2010 2011 2012 EU = weighted avg of MS prices grade E <55% lean meat US = weekly USDA prices carcase lean hogs Iowa-Minn. 167-187lb BR = avg of maximum prices in main producing states (suino.com.br) CDN= Ontario Dressed weight FOBas from dec 2010, before Index 100 (agr.gc.ca) weeks EU US Braz. avg CDN Ontario 11 Vergelijking Duitse Belgische prijs 12 6
Differentiatie 13 EU-vooruitzichten 14 7
Volatiliteit versterkt Varkensprijzen Relatief hoge varkensprijzen (toch onvoldoende) Export bemoeilijkt opnieuw Licht dalend aanbod Vooruitzichten hoopgevend 15 Volatiliteit grondstoffen Soybean Meal CBOT (USD/SHTon) 16 8
Volatiliteit grondstoffen Tarwe Matif (EUR/Ton) Volatiliteit grondstoffen 9
Volatiliteit grondstoffen Prijsevolutie grondstoffen (Euro/ton) 320 300 280 260 240 /ton 220 200 180 160 140 120 10
Volatiliteit: voeders > varkensprijs 21 Grondstoffen en voeder Volatiliteit neemt sterk toe Klimaat China Gebrekkige voorraden Stijgende consumptie Volatiliteit voeders > varkensprijs Kosten beheersende factor 22 11
Rentabiliteit 23 Rentabiliteit Marges Bron: ALV 24 12
Conclusies Volatiliteit versterkt Inkomensschommelingen volgen Algemene maatregelen moeilijk Aanpak op bedrijfsniveau bepalend Korte termijn mogelijke lichte verbetering 25 Risicobeperking in een volatiele markt Jacky Swennen, productmanager SBB 13
Programma 1. Welke risico factoren 1. Productiefactoren 2. Inkomensverschillen 3. Vermogensopbouw 2. Oorzaken van inkomensverschillen 3. Marktrisico 1. Vrije markt 2. Termijnmarkt 3. Contracten 4. Besluiten Risico factoren 1. Instabiel ondernemingsklimaat 1. Wetgeving (milieu, VLIF, GLB, ) 2. Marktfluctuaties (varkens- en biggenprijs, voederprijzen,..) 2. Bedreigende factoren 1. Gezondheid (gezinsleden, veestapel,..) 2. Onstabiele relaties (gezin, omgeving, ) 3. De productiefactoren 1. Grond (mest), arbeid, kapitaal en productierechten 4. De ondernemer 1. Zeer grote bedrijfseconomische verschillen 2. Word eerst beter en dan groter 14
De productiefactoren Risico factoren Vaststellingen Resultaten van 2007 2011 van 170 gesloten varkensbedrijven Zeer grote verschillen op basis van indeling saldo per varken Gemiddelden van 2007-2011 slechtste minder goed beste gemiddeld Saldo 118.813 169.877 185.773 224.305 174.572 = Cash-Flow 89.814 134.825 148.329 170.800 135.848 + Opname leningen 74.171 73.718 63.106 76.643 72.065 -Jaarlast 59.018 63.306 63.503 69.799 63.929 -Duurzame investeringen 84.004 92.814 79.564 97.994 88.719 = Gezinsinkomen 20.622 52.651 64.835 79.649 54.360 15
Vermogensopbouw Vermogensopbouw op de varkensbedrijven (2007-2011) Totaal vermogen 1.042.082 euro (beste bedrijven) met 59% EV 784.698 euro (slechtste bedrijven) met 56% EV Samenstelling is evenwel hetzelfde Risico factoren Analyse en oorzaken van de grote inkomensverschillen? 1. Bedrijfsstructuur? 1) Oppervlakte vrij gelijklopend 2) Beste bedrijven iets meer marktbare teelten 3) Slechtste bedrijven iets meer GVE 4) Bedrijfsomvang en specialisatiegraad zijn duidelijk hoger bij de betere varkensbedrijven 5) % eigen vermogen ongeveer gelijk 6) Vermogensopbouw: verdeling is gelijk maar omvang is verschillend 2. Aantal VAK en gewerkte uren nagenoeg gelijk 3. Oorzaak zijn meestal de technische resultaten verantwoordelijkheid van de ondernemer 16
Risico factoren Grote inkomensverschillen Saldo stijging op gemiddeld bedrijf bij verbetering resultaten van slechtste naar beste groep + 134 euro per zeug + 27 euro per geleverd varken! + 17 euro per uur +106.000 euro per jaar Inkomensverschillen Saldoverschillen 2007 2008 2009 2010 2011 153.223 157.079 168.211 180.709 213.638 Gemiddeldenvan 2007-2011 Slechtste minder goed beste gemiddeld 118.813 169.877 185.773 224.305 174.572 Saldo verschillen zijn groter tussen de bedrijven dan tussen de jaren Er is meer te winnen door beter te worden dan door groter te worden Minder dan het gemiddelde presteren is het grootste risico voor een bedrijf! 17
Rendabiliteit per geleverd varkens (2007-2011) + 8,7 + 10 + 7,5 + 1,7-2 + 18 + 15,6 Rendabiliteit per zeug (2007-2011) 18
Risicobeperking Risico s beperken door: 1. Betere bedrijfseconomische resultaten a) Technisch goed uitbaten Resultaatverschillen voor vleesvarkens zijn veel meer bepalend dan de verschillen in de zeugenuitbating Opbrengst per VV (prijs, kg) Voederkost (Voederconversie, groei bij VV) Productiegetal en voerverbruik zeugen en biggen b) Verder specialiseren Groter worden financieel enkel mogelijk voor betere bedrijven Runderen nemen tijd en grond (mest en voer) in diversificatie is nochtans een vorm van risicobeperking 2. Beperking marktrisico s Marktrisico Vrije markt Zeer grote fluctuaties en dus onzekerheden en liquiditeitsrisico s Cash overschotten brengen weinig op maar cash tekorten zijn duur Noodzakelijk om buffers aan te leggen Termijnmarkt Prijsafdekking op een toekomstig tijdstip om de effectieve levering(sprijs) te compenseren Contracten Prijsgarantiecontract Marktrisico is voor integrator Technisch risico voor varkenshouder met vergoedingen ifv voederconversie en sterfte Vaste vergoeding Quasi geen risico s voor varkenshouder Kleine bonus/malus i.f.v. voederconversie en sterfte Extreme vorm van risicobeperking 38 / 101 19
Risico Effect van nivellering verkoopprijs VV op voersaldo 39 / 101 Termijnmarkt Nadelen/beperkingen Termijnmarkt varkens, biggen en grondstoffen (granen) om voornaamste marktrisico s te beheersen Volume nodig = liquiditeit Voldoende volume bij granen en aardappelen Onvoldoende volume bij varkens, biggen en melk Marktkennis en (dagelijkse) opvolging nodig Voordelen Transparante en onafhankelijke prijsbepaling Geen problemen met tegenpartij = officiële gecontroleerde instantie Geen prijsconcessies bij transactie Bijkomend instrument om risico te beperken/marge te fixeren 40 20
Risico s beperken Besluiten 1. Zorg voor bedrijfseconomische topprestaties op eigen bedrijf Technische bekwaamheden spelen hoofdrol Vleesvarkens vertonen grotere variaties op inkomen dan zeugen 2. Zorg voor een goede (financiële) balans Een goede rendabiliteit en goede liquiditeit zorgen op termijn voor een goede solvabiliteit 3. Dek uw marktrisico s in Leg in goede jaren een buffer aan om in slechte jaren geen liquiditeitsproblemen te krijgen of Neutraliseer marktfluctuaties met contractvormen of termijnmarkten 41 Prijsvolatiliteit Hoe je wapenen tegen sterk schommelende prijzen? Agriflanders 11 januari 2013 Jan Leyten, landbouweconoom 21
Toegenomen prijsvolatiliteit niet voor alle producten even uitgesproken 43 Toegenomen prijsvolatiliteit Prijsvolatiliteit in de periode 2000-2012 op het hoogste niveau sinds de jaren 60 Uitzonderingen hierop zijn pluimveevlees en rundvlees Sinds 2006 nog meer uitgesproken Zowel in de EU als de rest van de wereld 44 22
Oorzaken van toegenomen prijsvolatiliteit Fundamentele reden voor hoge prijsvolatiliteit: Vraag en aanbod van land- en tuinbouwproducten is weinig prijselastisch vraag en aanbod reageren weinig op prijsveranderingen kleine veranderingen in vraag/aanbod geven grote prijsschommelingen Oorzaken van toegenomen prijsvolatiliteit: Aanbod: grotere variatie in opbrengsten? Vraag: stijgend Effect van wijzigingen in voorraden Effect van andere markten/producten Minder marktbescherming Speculatie? 45 Oorzaken toegenomen volatiliteit Aanbod: grotere variatie in opbrengsten? Wijzigingen in opbrengsten hebben grote prijseffecten als gevolg ~ inelasticiteit van vraag en aanbod Oogstopbrengsten kunnen sterk variëren ~ areaal, weersomstandigheden, ziektes Geen aanwijzingen voor grotere variatie in opbrengsten in de laatste decennia Groei in opbrengsten neemt de laatste decennia wel af (uitgezonderd maïs) Groei in opbrengsten kan gestegen vraag niet bijhouden Opwaartse druk op de prijzen 46 23
Oorzaken toegenomen volatiliteit Vraag land- en tuinbouwproducten: stijgend Wereldwijd stijgende vraag ~ groei wereldbevolking ~ veranderingen in consumptie (meer dierlijke eiwitten agv. hoger inkomen) ~ groei biobrandstofproductie Maar de laatste 50 jaar is de groei van de vraag afnemend ~ afname groei van de wereldbevolking Uitgezonderd toegenomen vraag naar: - maïs (~ bio-ethanolproductie) - zuivelproducten - plantaardige oliën Voor metalen en energie neemt de groei van de vraag verder toe! 47 Oorzaken toegenomen volatiliteit Resultaat van vraag & aanbod = prijs Gemiddelde wereldprijzen (periode 2004 2010): Land- en tuinbouwproducten: + 50% Meststoffen: + 150% Energie: + 220% 48 24
Oorzaken toegenomen volatiliteit Effect van wijzigingen in voorraden Voorraden als resultante van productie & verbruik sterk verband tussen voorraadwijzigingen en prijsevolutie landbouwgrondstoffen Laatste jaren hogere prijsgevoeligheid voor wijzigingen in wereldvoorraden voor granen, maïs en suiker, maar lagere prijsgevoeligheid van voorraadwijzigingen voor sojabonen en rijst Historische lage voorraden sterke prijsstijgingen meer onzekerheid toegenomen volatiliteit 49 Oorzaken toegenomen volatiliteit Effect van andere markten/producten Duidelijke effecten van buiten de land- en tuinbouw Wisselkoerseffecten (euro/dollar) Stijgend verband met hogere en meer flucturerende olieprijzen ~ energie als belangrijk productiemiddel in land- en tuinbouw ~ biobrandstof als belangrijk product van land- en tuinbouw 50 25
Oorzaken toegenomen volatiliteit Minder marktbescherming? Wereldwijde afbouw marktondersteuning en -protectie EU GLB hervormingen (2014 2020): - verdere afbouw quota & interventiemechanismen - verdere ontkoppeling steun - beperkte instrumenten voor risicomanagement Toenemende liberalisering wereldhandel (GATT-akkoorden) Afbouw exportsubsidies en importheffingen meer liberalisme minder overheid meer marktwerking volatielere markten 51 Oorzaken toegenomen volatiliteit Minder marktbescherming? 52 14 januari 2013 26
Oorzaken toegenomen volatiliteit Speculatie? Financiële speculaties op agrarische termijnmarkten: Geen bewijs dat speculatie op langere termijn leidt tot stijging van de landbouwgrondstoffenprijzen en meer volatiliteit Wel bewijs dat grootschalige speculatie door indexfondsen heeft geleid tot zeer kleine volatiliteit op korte termijn Waarde van de financiële speculatie is klein tov totale productiewaarde Speculatie doet de termijnmarkten beter functioneren (Literatuurstudies 2012: LEI Wageningen en Universiteit Leibniz) 53 Oorzaken toegenomen volatiliteit Conclusies Algemene consensus: Prijzen landbouwgrondstoffen blijven hoog Prijsvolatiliteit is toegenomen en blijft hoog Belangrijke effecten van buiten de land- en tuinbouw Speculatie niet verantwoordelijk voor meer volatiliteit Fundamentele veranderingen in de markten (vraag & aanbod) zijn de belangrijkste oorzaak van hogere prijzen en meer volatiliteit 54 27
Impact van toegenomen prijsvolatiliteit Inkomen is aan grote schommelingen onderhevig Hefbomen die prijsschommelingen van grondstoffen en eindproducten versterkt doorgeven op het resultaat en het inkomen Voorbeeld vleesvarkensproductie: 5% lagere vleesvarkensprijzen + 5% hogere voederkosten 40% lager bruto saldo Het financieel hefboomeffect: Hoe groter de verhouding vreemd vermogen / eigen vermogen op een bedrijf, hoe sterker het effect van prijsschommelingen op het eigen vermogen en dus hoe groter het financieel risico Hefboomeffecten kunnen in een periode van lage opbrengsten en/of hoge kosten snel leiden tot liquiditeitsproblemen en zo de positie van het bedrijf in gevaar brengen 55 Impact van toegenomen prijsvolatiliteit voederprijs euro/ton vleesvarkensprijs euro/stuk levend 350 1,5 1,4 300 1,3 1,2 250 1,1 200 1 0,9 150 0,8 0,7 100 0,6 Vleesvarkensvoeder Vleesvarkens 56 Corr. 2008-2012: 67% 28
Impact van toegenomen prijsvolatiliteit 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 Beschikbare cashflow gemengd varkensbedrijf 200 zeugen en 2000 vleesvarkensplaatsen incl. mestafzetkosten (11 /m³) en kredietlasten (100.000 ) - 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 57 Hoe wapenen tegen toegenomen prijsvolatiliteit? Kostenefficiënt produceren en goede verkoopprijzen realiseren Hoe groter de marge, hoe meer buffer Diversificatie Compensatie van het resultaat in de ene bedrijfstak door een andere Maar: diversificatie heeft een kostprijs Combinatie van bepaalde bedrijfstakken kan de inkomensvolatiliteit versterken 58 29
Hoe wapenen tegen toegenomen prijsvolatiliteit? Beheersen van de hefboomeffecten op bedrijfsniveau = risicomanagement Voldoende eigen buffer is belangrijk instrument om bedrijfsrisico in te dekken Cashmanagement = inbouwen van liquiditeitsbuffers Financiering van de exploitatiecyclus = verstrekken bedrijfskapitaal kan liquiditeitsproblemen opvangen Contractteelt Leveren van biggen/vleesvarkens aan contractueel vastgelegde prijs/marge Integratie Prijsafspraken met leveranciers, gezamenlijke aankoop Geeft zekerheid maar zet rem op onafhankelijkheid Verzekeringen 59 Hoe wapenen tegen toegenomen prijsvolatiliteit? Indekking op agrarische termijnmarkten Beurzen Europa : Eurex (Frankfurt), Matif (Parijs) VS: CBOT (Chicago) = futuresmarket : op bepaalde datum in de toekomst, tegen een vooraf gestelde prijs kopen/verkopen Hedging-principe: afdekken prijsrisico doordat daling/stijging op de fysieke markt gecompenseerd wordt op de termijnmarkt. Gestandaardiseerde procedure, uniform product, neutrale tegenpartij Transparant / efficiënt: onafhankelijkheid van fysieke markt Kosten: initial margin = waarborg maintenance margin = bijstorten verschil tussen de lopende positie en de slotkoers indien de termijnmarkt negatief evolueert transactiekosten Belangrijke kanttekening: hedging = risicoverlagend speculatie = extra risico s Primeur : toegang agrarische termijnmarkten kan voor individuele 60 14 januari 2013 landbouwbedrijven vanaf eind maart 2013 via KBC-Securities 30
Hoe wapenen tegen toegenomen prijsvolatiliteit? Flexibele kredietverlening: KBC-Agroflexkrediet Investeringskrediet met renteherziening na 3, 4 of 5 jaar Maximale flexibiliteit op datum van renteherziening,zonder kosten: - wijziging renteherzieningsperiode - volledig of gedeeltelijk vervroegd terugbetalen 1 joker per renteherzieningsperiode (met maximum van 3 jokers per krediet) Kredietnemer bepaalt zelf wanneer joker wordt ingezet Joker: 1 jaar uitstel van kapitaalsaflossing met behoud van de looptijd, zonder aanrekening mutatieprovisie Enkel dossierkosten 61 14 januari 2013 62 14 januari 2013 31
Volledig dienstenaanbod, van opstart tot stopzetting boekhouding fiscaliteit sectoraangiftes milieuadvies bouwadvies bedrijfsorganisatie en overname successieplanning 32