Buurtzorg, menselijkheid boven bureaucratie www: email: www.buurtzorgnederland.com info@buurtzorgnederland.com Landelijk congres op 24 september 2010
Buurtzorg, menselijkheid boven bureaucratie In amper drie jaar tijd is Buurtzorg Nederland een fenomeen geworden. Het aantal zelfsturende Buurtzorgteams groeide explosief naar 250 en het aantal medewerkers bedraagt 2500 (mei 2010). De keuze van Buurtzorg om de relatie tussen cliënt en professional als uitgangspunt te nemen en de rest van de netwerkorganisatie daarbij een ondersteunende rol te laten spelen blijkt goed uit te pakken. Cliënten en medewerkers zijn erg tevreden over deze aanpak. De samenwerking met huisartsen en andere professionals in de eerste lijn levert veel nieuwe initiatieven op om de zorg in de thuissituatie te verbeteren. Over de Buurtzorgvisie op zorg, organisatie en inzet van ICT is door Aart Pool en Jos de Blok een boek met gelijknamige titel geschreven. Wilt u weten waarom Buurtzorg werkt, hoe het werkt en waarom het tot een gezond financieel resultaat leidt, kom dan luisteren op 24 september 2010 in het Spant in Bussum. Onder leiding van dagvoorzitter Gijs Wanders maakt u kennis met de bouwstenen en strategie van Buurtzorg. Wellicht zitten er ingrediënten bij die u in uw eigen organisatie kunt gebruiken. Er zullen ook veel medewerkers van Buurtzorg aanwezig zijn, waardoor u de ervaringen van de Buurtzorgwerkwijze uit de eerste hand kunt horen. Het belooft een mooie dag te worden! Landelijk congres op 24 september 2010 Programma 24 september 2010 09.00 10.00 Inloop / ontvangst 10.00 10.10 Opening en korte inleiding door Jos de Blok, directeur Buurtzorg Nederland 10.15 10.45 Jet Bussemaker: Buurtzorg in een ontwikkelingsperspectief. Wat betekent Buurtzorg maatschappelijk en politiek? 10.45 11.15 Annemarie van Dalen: Buurtzorg als onderzoeksobject. 11.15 11.45 PAUZE 11.45 12.15 Ben Uffink, lid cliëntenraad: Wat levert Buurtzorg op voor cliënten? 12.15 12.45 Ard Leferink, Ecare services: Door welke ICT toepassingen werkt Buurtzorg zoals het werkt! 12.45 13.45 Lunch 13.45 14.30 Parallelsessies 1 14.45 15.30 Parallelsessies 2 15.30-16.15 Jos de Blok: Hoe verder met Buurtzorg? 16.15 16.30 Afsluiting
Sprekers Gijs Wanders heeft jarenlange ervaring in de journalistiek. Hij heeft veel gereisd, vooral naar gebieden met oorlogen en opstanden, hij schreef voor kranten en weekbladen en maakte er reportages voor de radio. Bij de NOS deed hij de eindredactie van het radioprogramma Met het oog op morgen en elke avond van 23.00 24.00 uur Gute Nacht Freunde In 1989 ging hij werken bij het Journaal, waar hij in 2005 afscheid nam en koos voor een nieuwe toekomst als zelfstandig ondernemer. Tijdens het congres zal hij op interactieve wijze de rol van dagvoorzitter vervullen. Jet Bussemaker is voormalig staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Cultuur. Tijdens haar actieve periode als staatssecretaris heeft ze zich sterk gemaakt voor een nieuwe kijk op zorg en welzijn. Meer nadruk op wat mensen nog wel kunnen in plaats van de beperkingen en de relatie tussen de cliënt en professional als uitgangspunt voor de zorgverlening. Al in een vroeg stadium heeft mevrouw Bussemaker zich positief uitgesproken voor de werkwijze van Buurtzorg en de terugkeer van de wijkverpleegkundige. In de roerige tijd die er afgelopen jaren geweest is heeft ze steeds laten zien dat met een duidelijke visie op de zorgverlening en welzijn kwaliteitsverbetering en kostenreductie hand in hand kunnen gaan. Ard Leferink studeerde bestuurskunde aan de Universiteit Twente en is als zelfstandig adviseur werkzaam op het snijvlak van zorg & technologie. Hij werkte jarenlang als informatiemanager bij een grote thuiszorgorganisatie en kwam als adviseur bij tal van V&V instellingen. Ook was hij als projectleider betrokken bij de eerste proeven met het landelijke elektronische patiëntendossier. Ard heeft de afgelopen jaren vele ICT-trajecten in de thuiszorg begeleid. Vaak vanuit de behoefte van managers en bestuurders om meer control te krijgen over de steeds groter wordende organisaties, vaak vanuit Angelsaksische organisatieprincipes en vaak ook technology driven. Hij heeft moeten constateren dat de meeste van deze ICT-trajecten niet hebben geleid tot ondersteuning van het primaire proces. In zijn inleiding gaat hij in op zijn visie op ondersteunende ICT. De bij Buurtzorg gebruikte toepassingen passeren de revue en de verdere ontwikkelingen op dit terrein worden uit de doeken gedaan. Ben Uffink werkte na zijn opleiding tot verpleegkundige bijna 10 jaar op een operatiekamer in verschillende ziekenhuizen. Gedurende een aantal jaren was hij hoofd polikliniek, waarna hij de functie van directeur op zich nam van een woonzorgcentrum Vredense Hof. Sinds 1998 is Ben Uffink wethouder en loco-burgemeester van Winterswijk. Nadat hij in 2009 ernstig ziek werd, kwam hij na een lange revalidatieperiode in zorg bij Buurtzorgteam Winterswijk. Sinds voorjaar 2010 is hij lid van de cliëntenraad van Buurtzorg Nederland. Hij zal ingaan op zijn ervaringen met de zorgverlening van Buurtzorg en zijn visie op cliëntenparticipatie. Annemarie van Dalen is organisatieantropoloog, zelfstandig adviseur in de gezondheidszorg en promovendus aan de Universiteit van Tilburg. De Angelsaksisch georiënteerde vormen van management die de laatste jaren breed zijn ingevoerd, hebben de zorg in haar optiek niet beter gemaakt. Veel zorgverleners doen hun werk ondanks de organisatie in plaats van dankzij. Zijn er andere manieren van organiseren en besturen die beter geschikt zijn voor de zorg? Met die vraag houdt Annemarie zich bezig in haar adviespraktijk en in haar promotieonderzoek. In het onderzoek dat zij doet bij Buurtzorg verkent zij de leidende principes die liggen onder de wijze van werken en organiseren en beschrijft zij hoe deze uitwerken in de praktijk. In haar inleiding zal zij ingaan op haar bevindingen en stil staan bij de vraag wat we kunnen leren van Buurtzorg over besturen en organiseren in de zorg. Jos de Blok is na een paar jaar met de HEAO gestopt om opgeleid te worden als wijkverpleegkundige. Hij heeft 14 jaar gewerkt als verpleegkundige in verschillende sectoren, maar de wijkverpleging had z n passie. Hoe organisaties echt ondersteunend kunnen zijn aan professionals met zo weinig mogelijk verspilling bleef hem boeien. Hij vervulde daarom 10 jaar verschillende managementfuncties bij een aantal thuiszorgorganisaties. Ook in deze functies bleef hij zich met hart en ziel inzetten voor de kwaliteit van de zorg en aandacht voor de rol van de wijkverpleegkundige. Toen hij geen mogelijkheid meer zag om de thuiszorg vanuit een traditionele organisatie te veranderen, besloot hij een nieuwe organisatie te gaan opbouwen. Gebaseerd op nieuwe bedrijfskundige inzichten gecombineerd met bewezen ervaringen uit het verleden.
Parallelsessies Sessie 1 Zorg voor Kwaliteit, de nieuwe aanpak Kees Verhoecx en Kety de Kwaasteniet Sessie 2 Omahasysteem Aart Pool en Marije Strijbos Sessie 3 Buurtzorgweb / Buurtzorgplein Ard Leferink Sessie 4 Buurtdiensten Bart Lammers Sessie 5 Zelfsturing in de praktijk Ben Wentink Sessie 6 Bedrijfsvoering Jos de Blok en Gonnie Kronenberg Inhoud parallelsessies Sessie 1 Zorg voor Kwaliteit, de nieuwe aanpak Kees Verhoecx en Kety de Kwaasteniet Het hedendaagse denken over kwaliteit in de zorg is gericht op beheersbaarheid, voorspelbaarheid en het adagium meten = weten. Dit komt tot uitdrukking in het toepassen van instrumenten als prestatiemanagement met behulp van indicatoren, HKZ normen/certificering, benchmarks, ISO, INK-model etc. Kwaliteit wordt hierbij gezien als de mate waarin de geleverde zorg voldoet aan vooraf opgestelde normen en op het objectief waarneembare deel van de zorg. In de opvatting van Buurtzorg gaat kwaliteit juist ook (en met name) over de menselijke factor, de relatie tussen cliënt en zorgverlener, het handelen in de dagelijkse praktijk en de subjectieve, broze, belevingsgerichte en communicatieve kanten van zorg. Buurtzorg gaat ervan uit dat de borging van kwaliteit primair in mensen zit en pas daarna in protocollen, procedures etc. De organisatie is ondersteunend aan het werk van professionals. Samen met KIWA heeft Buurtzorg een eigen werkwijze van kwaliteitszorg ontwikkeld die voortvloeit uit de dagelijkse praktijk van zorgverlening van Buurtzorg en anderzijds deze dagelijkse zorgpraktijk ondersteunt. Een passend toetsingskader maakt dat het geschikt is voor externe verantwoording, voor verbeteringen van het inhoudelijk handelen zelf en kan dienen als leerinstrument. Kees Verhoeckx (KIWA) studeerde geschiedenis, filosofie en theologie en werkte voorheen bij KEMA en TNO. Sinds 2010werkzaam bij Kiwaophetgebied van businessdevelopment en oprichter van het Expert Centre Zorgverlening van Kiwa. Kety de Kwaasteniet (Buurtzorg) is verpleegkundige en gezondheidswetenschapper. Zij vervulde gedurende 15 jaar verschillende leidinggevende functies in ziekenhuizen. In die periode volgde zij het Orion leiderschaptraject voor talentvolle verpleegkundigen, was zij actief in een aantal verpleegkundige beroepsverenigingen en had zij zitting in het verpleegkundig tuchtcollege. Zij was medeoprichter en directeur van het Kenniscentrum voor Ketenzorg te Zwolle. Sinds 2006 is zij werkzaam bij Buurtzorg Nederland waar zij zich bezighoudt met zorginnovatie, opleiding en kwaliteit.
Sessie 2 Omahasysteem Aart Pool en Marije Strijbos Registratie van verpleegkundige en verzorgende inzet in uren of minuten vormt op dit moment binnen de thuiszorg de basis van verantwoordingssystemen. Deze systemen geven echter geen inzicht in de inhoud van de zorgverlening en de effecten ervan. Buurtzorg heeft contact gezocht met de ontwerpers van het Omaha systeem. Dit Amerikaanse classificatiesysteem biedt een basis voor wijkverpleegkundigen om hun zorg zo goed mogelijk te plannen, uit te voeren, te evalueren en de effecten ervan te volgen. Buurtzorg heeft dit systeem in het Nederlands vertaald en maakt gebruik van ICTondersteuning. Inmiddels heeft integratie met het zorgdossier plaatsgevonden en is een start gemaakt met de implementatie. Sessie 3 Buurtzorgweb / Buurtzorgplein Ard Leferink De organisatievorm en opzet van Buurtzorg lenen zich uitstekend voor het inzetten van hedendaagse communicatietechnologie (Internet). In deze parallelsessie wordt dieper ingegaan op de verschillende modules en tools die binnen Buurtzorg worden ingezet. Over plannen en roosteren, over digitale dossiers. Over kennis delen en samenwerken in netwerken. Ook zal specifiek in worden gegaan op onzebuurtonline, een initiatief dat is ondersteund vanuit het M&ICT programma en waarmee de communicatiepatronen en netwerken in de wijk verder worden verfijnd. Aart Pool is een bekende spreker voor zorgverleners. Hij is van oorsprong wijkverpleegkundige, studeerde psychologie. Hij is gepromoveerd op autonomie, afhankelijkheid en langdurige zorgverlening aan de universiteit van Utrecht. Hij is auteur van diverse boeken en artikelen over belevingsgerichte zorg. Samen met Jos de Blok schreef hij in 2010 het boek Buurtzorg: menselijkheid boven bureaucratie. Marije Strijbos (Buurtzorg) is wijkverpleegkundige en student verplegingswetenschap aan de universiteit van Utrecht. Zij doet onderzoek naar de validiteit en betrouwbaarheid van het Omahasysteem en de bruikbaarheid voor de Nederlandse situatie. Zij is betrokken bij de implementatie van het Omahasysteem bij Buurtzorg Nederland. Ard Leferink studeerde bestuurskunde aan de Universiteit Twente en is als zelfstandig adviseur werkzaam op het snijvlak van zorg & technologie. Hij werkte jarenlang als informatiemanager bij een grote thuiszorgorganisatie en kwam als adviseur bij tal van V&V instellingen. Ook was hij als projectleider betrokken bij de eerste proeven met het landelijke elektronische patiëntendossier. Ard heeft de afgelopen jaren vele ICT-trajecten in de thuiszorg begeleid. Vaak vanuit de behoefte van managers en bestuurders om meer control te krijgen over de steeds groter wordende organisaties, vaak vanuit Angelsaksische organisatieprincipes en vaak ook technology driven. Hij heeft moeten constateren dat de meeste van deze ICT-trajecten niet hebben geleid tot ondersteuning van het primaire proces. In zijn inleiding gaat hij in op zijn visie op ondersteunende ICT. De bij Buurtzorg gebruikte toepassingen passeren de revue en de verdere ontwikkelingen op dit terrein worden uit de doeken gedaan.
Sessie 4 Buurtdiensten Bart Lammers Sinds 1 januari 2010 is in zo n 25 gemeenten het zusje van Buurtzorg, Buurtdiensten, van start gegaan. Buurtdiensten levert hulp en begeleiding in en om huis op het gebied van huishouden, dagelijkse verzorging, boodschappen, administratie en sociale contacten. Het gaat om alle diensten die het zelfstandig blijven wonen in de eigen omgeving mogelijk maken, met uitzondering van verpleegkundige zorg. Buurtdiensten komt voort uit Buurtzorg en werkt volgens dezelfde principes. Buurtdiensten werkt eveneens met kleine, zelfstandige teams die zo goed mogelijk en met dezelfde medewerkers inspelen op de situatie van de individuele cliënt en zijn dagelijkse omgeving. Buurtdiensten stuurt geen onpersoonlijke schoonmaakploeg op pad, maar juist vertrouwde, aandachtige en betrokken krachten, een soort gezinsverzorging nieuwe stijl. Sessie 5 Zelfsturing in de praktijk Ben Wentink Buurtzorgteams zijn zelfsturend. Niemand is de baas in het team. De opdracht die het team heeft is dat de taken naar voorkeur en ervaring worden verdeeld. Men is gezamenlijk verantwoordelijk voor de zorg en de organisatie binnen het team. Alle besluiten worden bij consensus genomen. Een individuele taak wordt voor het team uitgevoerd, m.a.w. een taak wordt uitgevoerd zoals het team dat wenselijk vindt. Ook kunnen de taken per periode opnieuw verdeeld worden. Zelfsturing betekent dat de teamleden zelf kunnen bepalen hoe zij de beste zorg aan hun cliënten kunnen bieden. Uiteraard verloopt dit niet allemaal vlekkeloos, teamleden leren tijdens het proces naar zelfsturing de eigen en de teamverantwoordelijkheid vorm te geven. Zij worden hierbij ondersteund door de teamcoach en ieder team wordt geschoold in oplossingsgericht werken en vergaderen volgens het consensusprincipe. Tijdens deze sessie wordt u geïnformeerd over welke ondersteuning wenselijk is en worden o.a. de volgende problemen besproken: Wat te doen als teamleden hun afspraken niet nakomen; hoe regel je de flexibiliteit; hoe kun je de in- en uitstroom regelen; wat te doen als een team te groot wordt; hoe maak je kwaliteitsverschillen bespreekbaar; wat te doen als je geen consensus bereikt. Hoe controleer je de resultaten. Kortom, hoe werkt een zelfsturend team en welke hulpmiddelen zorgen ervoor dat iedereen met een grote betrokkenheid en inzet goede zorg verleent en de organisatie van het werk op orde heeft en houdt. Bart Lammers is van oorsprong opbouwwerker en verpleegkundige en werkt sinds 2,5 jaar aan de opzet van Buurtdiensten. Hij is sinds 1990 zelfstandig ontwikkelaar, onderzoeker en adviseur op het snijvlak van wijkontwikkeling en zorg en publiceerde diverse boeken en artikelen over vermaatschappelijking van de zorg, wijkontwikkeling, community care e.d. Ben Wenting is directeur van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken. Hij heeft 30 jaar ervaring in het begeleiden van organisatieverandering in zorginstellingen, waarbij het vergroten van het verantwoordelijkheid voor het eigen werk, individueel en in teams centraal staat. Hij ontwikkelde de Oplossingsgericht Interactie Methode, een methode die zeer goed past bij de werkwijze van Buurtzorg en mensen op een optimistische manier laat samenwerken. Voor Teleac verzorgde hij een cursus Leiding geven.
Sessie 6 Bedrijfsvoering Jos de Blok en Gonnie Kronenberg Buurtzorgteams werken als zelfsturende teams en worden ondersteund door de backoffice van Buurtzorg Nederland die gehuisvest is in Almelo. Deze backoffice verzorgt een aantal belangrijke taken op het gebied van administratie, financiering en werkgeverschap. Hierdoor kunnen de teams zich bezig houden met de zorgverlening en wordt de uitvoering van hun werk niet belemmert door allerlei bedrijfsmatige eisen. In de workshop wordt uitgebreid ingegaan op de werkwijze van de backoffice en de manier waarop administratieve processen zijn vormgegeven. Gonnie Kronenberg heeft jaren als directiesecretaresse bij een grote thuiszorgorganisatie gewerkt. Zij is vanaf de start betrokken geweest bij Buurtzorg en heeft een grote rol gespeeld bij het opzetten van het centraal bureau van Buurtzorg. Achter de schermen speelt zij de centrale rol in de ondersteuning van Buurtzorg Nederland van het begeleiden van de administratieve processen tot het ondersteunen bij de opzet van de Buurtzorgteams en de vormgeving van het PR beleid. Jos de Blok is na een paar jaar met de HEAO gestopt om opgeleid te worden als wijkverpleegkundige. Hij heeft 14 jaar gewerkt als verpleegkundige in verschillende sectoren, maar de wijkverpleging had z n passie. Hoe organisaties echt ondersteunend kunnen zijn aan professionals met zo weinig mogelijk verspilling bleef hem boeien. Hij vervulde daarom 10 jaar verschillende managementfuncties bij een aantal thuiszorgorganisaties. Ook in deze functies bleef hij zich met hart en ziel inzetten voor de kwaliteit van de zorg en aandacht voor de rol van de wijkverpleegkundige. Toen hij geen mogelijkheid meer zag om de thuiszorg vanuit een traditionele organisatie te veranderen, besloot hij een nieuwe organisatie te gaan opbouwen. Gebaseerd op nieuwe bedrijfskundige inzichten gecombineerd met bewezen ervaringen uit het verleden. Telefoon: 0900 690 69 06 E-mail : info@buurtzorgnederland.com Correspondentieadres: Buurtzorg Nederland Postbus 69 7600 AB ALMELO