Van droom naar werkelijkheid. Biodiversiteit Werkt! Menko Wiersema Provincie Zuid-Holland

Vergelijkbare documenten
Inhoud. 1. Biodiversiteit, waar denk je aan. 4 Гÿ0Ĥ. Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten. Situatie Hoeksche Waard

B&W-Aanbiedingsformulier

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra

LEVE(ND) ZUID-HOLLAND

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

Landschap opnieuw uitvinden

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal

Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten

Samen bomen planten!

Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer

BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering

INTRODUCTIE WORKSHOP KROMME RIJNGEBIED

Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing

De bodem draagt de bio-economie

Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten

1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek

Provincie Vlaams Brabant

Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg

Een nieuwe economische basis voor de kudde in het Gulpdal?

Gezamenlijke visie Biodiversiteit in en om Leiden

Nieuwsbrief Kromme Rijn

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement

De economie van ecologie Economie & ecologie Gebiedscollectieven voor meetbaar en verkoopbaar natuurresultaat

Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland.

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement

Den Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

2/27/2011. Overzicht. Natuur is een publiek goed

Open MARH. 1. Welkom door schepen van Leefmilieu (19:30 Marleen Lefevre) 2. Welkom en voorstelling MARH door voorzitter (19:35 Manuel Sintubin)

ZA4735. Flash Eurobarometer 219 (Biodiversity) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie?

Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie

Bossen en Biodiversiteit

Functionele Agrobiodiversiteit (FAB)

Aanleiding en uitgangspunt

Aanbeveling 6: Stimuleer behoud en herstel biodiversiteit in eigen land

Lesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Vergroening en verduurzamen landbouw

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

upspiral randerij -

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Toekomst natuurbeheer: waar gaat het heen? Edo van Uchelen

Ecosysteemdiensten. Blok 1 Mariene omgeving. Marieke Verweij (ProSea) Dag 1 de zee en mijn werk / 24 september Duurzaam werken op Zee

Waarde van ecosystemen

UNITING THE ORGANIC WORLD

CHECKLIST ONDERGRONDKANSEN: AANTREKKELIJK WONEN EN WERKEN IN APELDOORN

Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing?

Kunnen bloemrijke bermen helpen om EPR te voorkomen?

Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw

NARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen

Veilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw

Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen

Natuurlijke plaagbeheersing in de akkerbouw Recente resultaten uit onderzoek & praktijk

BODEM ALS BASIS VOOR ECOSYSTEEMDIENSTEN

11 december: slotevent Jaar van de Bodem

Wij zijn Nijmegen / Nijmegen Bloeit!

Wat kan landbouw toevoegen aan het leven in de duurzame stad?

Waarom een ZadenBib?

Bijeenkomst groenblauwe leefomgeving donderdag 1 maart 2018 Samenvatting opgehaalde inbreng

Herstel biodiversiteit in Noord-Brabant,

Conferentie Boeren bedrijven biodiversiteit

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

De waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom veenweide onder het Nederlandse publiek in kaart

Met de natuur in Nationaal Park De Alde Feanen: wat biedt ons dit en hoe benutten we dit?

Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland

Bijen en zo. Villa Augustus 6 mei Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee

Groene diensten Leveren van biodiversiteit. Jetze Genee, 11 april 2019

7 e biologische diversiteit een moeilijk te vrijwaren rijkdom

3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR)

Gezondheid & Voeding

Over de crisis niets dan goeds

Gun onze kinderen. een schoon milieu

Mensen, planten & mogelijkheden. De Nationale Plantentuin van België, Meise

Groenzone Oerle zuid. Ontdek het mooiste stukje nieuw Oerle. Wendy van Kemenade

oprichtings manifest

WERELD. 5 havo 1 Globalisering 14-16

Weerbare productiesystemen

Missie en visie Landschap Overijssel

Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park. Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Werken en Leven in een Groene Hoeksche Waard. Verkiezingsprogramma GroenLinks Hoeksche Waard "Alles van waarde is weerloos"

SAMEN VOOR BIODIVERSITEIT. Wat betekent het Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor boeren en tuinders? December 2018

Gezondheid & Voeding

Ambitieverklaring. Tussen Kagerplassen en Oude Rijn

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV

Evaluatiebijeenkomst 2014

Natuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving

Verkiezingsprogramma. Water Natuurlijk Rijn en IJssel

VOLSOG. Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM)

De noodzaak van een radicale ommekeer in landbouw en veeteelt

Transcriptie:

Van droom naar werkelijkheid. Biodiversiteit Werkt! Menko Wiersema Provincie Zuid-Holland

Biodiversiteit Verkorte schrijfwijze van biologische diversiteit. Beleid verankerd in Verdrag inzake Biodiversiteit; 1993 Rio de Janeiro. Biodiversiteitverlies vindt vaak plaats buiten de natuurgebieden en bedreigt de kwaliteit en het duurzaam gebruik van ecosystemen en de voordelen die mensen genieten van die ecosystemen (ecosysteemdiensten)

Ecosysteemdiensten zijn de voordelen die mensen hebben van de natuur: voedsel, hout, schoon water; kwaliteit leefomgeving bescherming tegen overstromingen, erosie en plagen; ingrediënten voor medicijnen, vruchtbaarheid, waterbergend vermogen en de opslag van CO2 door de bodem; recreatie en vrije tijd, identiteit, de waarde van het vastgoed etc.

Het beeld achter biodiversiteitsverlies: homogenisatie Fishing down the foodweb (Pauly, 2001) Jagen, verbranden, ploegen, versnipperen, intensiveren, scheiden van functies.

1e fase : grote dieren verdwijnen 2 e fase: habitat conversie 3 e fase: intensivering 4 e fase: scheiding van functies Origineel ecosysteem tijd Productie ecosysteem Vermindering biodiversiteit in natuurlijke ecosystemen Vermindering biodiversiteit in agro-ecosystemen Bewoning Beschermd natuurgebied

Hypothese: Toename biodiversiteit leidt tot terugkeer ecosysteemdiensten als natuurlijke plaagregulatie, waterbergend vermogen, bodemvruchtbaarheid en recreatieve en landschappelijke kwaliteit.

Pilot Hoeksche Waard 1. Operationaliseren begrip biodiversiteit 2. Eerste Biodiversiteit - Actieplan in Nederland

Hypothese: Toename biodiversiteit leidt tot terugkeer ecosysteemdiensten als 1. natuurlijke plaagregulatie, 2. bestuiving, 3. waterbergend vermogen, 4. bodemvruchtbaarheid en 5. recreatieve en landschappelijke kwaliteit.

Toevoegen biodiversiteit

Door de unieke landschapstructuur (netwerk dijken en kreken) blijkt de Hoeksche Waard zeer geschikt voor natuurlijke plaagregulatie.

Schadedrempel Ongeremde groei bladluis sluipwesp, zweefvlieg, rovers, bedwingen plaag Insecten uit akkerranden remmen groei bladluis Lente Zomer

Bloemrijke dijk in de Hoeksche Waard

BAP-Leiden Vervolg op (bottom-up) aanpak Hoeksche Waard VROM, Provincie, Milieudienst en gemeente Leiden werken samen. Bestuurlijke gezichten John Steegh en Gerrit van der Meer GGD, betrokken Teylingers, Agrarische Natuurverenigingen, Idee-winkel

Stap 2: Inventariseer verschil tussen gewenste en huidige situatie; 1 Huidige Situatie 8 6 (stap 3) Stap 1: Gemeenschappelijke droom Politieke haalbaarheid hoog laag Kosten laag 8 1 6 7 4 3 hoog 5 2

Het horen van een leeuwerik en de geur van stro wanneer je langs de bollenvelden fietst. Bloemenranden, houten hekken en een ooievaarsnest op weilanden waar blaarkoppen lopen. Bloemen te koop langs de weg en kaas en boter bij de boerenwinkel. Teylingen is een gemeente vol traditie.

Leiden Biodiversiteithoofdstad Teylingen groenste gemeente Wandelknooppuntennetwerk langs droompunten Vakantie in eigen tuin Spannend spelen en leren Groene parasol en Groene spons Voedsel en streekproducten Een werkende eendenkooi De eetbare stad Groen en gezond

Groene daken en klimopwanden en extra aanplant van bomen op pleinen, langs singels, grachten en wegen, vergroenen Leiden.

Voor kinderen is de Leidse regio een paradijs. Tijdelijke natuur is toegankelijk gemaakt als wildelandjes. Er zijn boomhutten, voldoende groen om te spelen en moestuintjes. Elk kind zijn eigen boom!

De Lineus/musea-route; van Naturalis naar Hortus.

De routes sluiten naadloos aan op de boerenlandpaden die door de boeren worden beheerd.

Als groene wig in het stedelijk gebied van Leiden en Leiderdorp is de Boterhuispolder ingericht als agrarisch recreatiegebied waar boer en burger elkaar ontmoeten.

Cateraars en restaurants serveren Leidse boter, blaarkopvlees, weidemelk en boerenkaas van boeren uit de streek. Het vlees en de Leidse zuivel hebben het Europese slow-food keurmerk ontvangen. De Leidse melkfabriek levert weidemelk en kaas.

De in vorige eeuwen internationaal befaamde Leidse boter wint als Rembrandt-boter binnen Europa veel prijzen.

De oude eendenkooi is in gebruik en het bezoekerscentrum verhaalt over de wonderlijke geschiedenis van de alleen in Nederland voorkomende eendenkooien.

Klimaatverandering Landgebruik Verstoring Verzuring/mesting Verspreiding Verdroging (Milieubeleid) Biodiversiteit Ecosysteem processen (Planet) Menselijk welbevinden (People) Ecosysteemdiensten Toevoerdiensten: Voedsel, vezels, brandstof, hout, mest, medicijnen, kruiden,genetische bronnen, drinkwater Culturele diensten: recreatie, identiteit Ondersteunend: leefgebieden, bodem (vruchtbaarheid, zelfreinigend vermogen, waterberging en CO2 vasthouden); voedsel- en waterkringloop; zuurstof Regulerend: plaagbestrijding, bestuiving, klimaatregulatie, weerstand (erosie, invasieve soorten, ziekten) (Profit)