Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland"

Transcriptie

1 Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland

2 Programma uur: Inleiding duurzaam toerisme door Dr. Anja de Groene uur: Cradle to Cradle door Ir. Brigitte Pommée uur: Jachthaven van de Toekomst door Monica de Vast uur: Green Key door Marco Ouwerkerk uur: Senior Games 2009 door Ton Kienhuis uur: Afsluiting door Dr. Anja de Groene uur: Afsluitende borrel in Deltaplaza

3 Toerisme belangrijke sector In economische zin: landelijk ca. 4% van BNP Met behoorlijke impact in een regio, zowel qua economie, natuur en landschap als beleving Gevoelig voor zaken als rampen en terrorisme Gevoelig voor klimaatveranderingen zeker in de Zuidwestelijke Delta

4 Toerisme en klimaat Klimaat beïnvloedt onze levensstijl, economie, gezondheid en sociaal welbevinden dus óók de activiteiten van mensen in hun vrije tijd Het klimaat verandert, dus toeristische sector let op!

5 Welke klimaatveranderingen treden op? stijgende zeespiegel ( cm volgens cie. Veerman) stijgende rivierafvoeren hogere temperaturen (1,6 tot 4.0 graden eind 21 ste eeuw) meer extreme regen en wind veranderingen in ecosystemen opwarming van de oceanen C02 uitstoot is grote boosdoener! Wat betekent dit voor de Zuidwestelijke Delta?

6 Bijdrage van toerisme aan CO 2 uitstoot Aandeel toerisme in totale uitstoot 4.95%

7 Toerisme en klimaat Toerisme is erg gevoelig voor klimaatveranderingen en draagt tegelijkertijd bij aan die klimaatverandering Sector ziet klimaatverandering vooral als een fenomeen dat pas op langere termijn consequenties heeft Aandacht daarvoor recent: 2003 eerste International Conference on Climate Change and Tourism in Djerba, Tunesië 2007 tweede in Davos, Zwitserland georganiseerd door UNEP en UNWTO

8 Strategieën klimaatverandering Mitigatie: verminderen effecten die leiden tot klimaatverandering Adaptatie: aanpassen aan veranderingen

9 Mitigatie Duurzaam toerisme: Development that meets the needs of present tourists and host regions while protecting and enhancing opportunities for the future. It is envisaged as leading to management of all resources in such a way that economic, social and aesthetic needs can be fulfilled while maintaining cultural integrity, essential ecological processes, biological diversity and life support systems. (WTO, 2001)

10 Duurzaam toerisme: 3 P s People maximaliseren van de sociale en economische voordelen voor de lokale gemeenschappen reduceren van de negatieve gevolgen voor het culturele erfgoed behoud culturele identiteit

11 Duurzaam toerisme: 3 P s Planet reductie Co2 emissies vermindering watergebruik voor hotels, zwembaden en golfbanen reductie gebruik energie, voedsel en ander materialen gedurende het toeristisch seizoen terugdringing vervuiling van water en stranden idem lucht- en geluidsvervuiling idem vast afval en zwerfafval voorkomen aantasting van het landschap door horizonvervuiling en verdwijnen van (kust) ecosystemen voorkomen aantasting van ecosystemen, verlies van biodiversiteit, bijvoorbeeld koraalriffen.

12 Duurzaam toerisme: 3 P s Profit behoud natuurlijke hulpbronnen zoals hout, water en energie inkomsten voor regio voorkomen wegvloeien van inkomsten door import van producten (voedsel en drank) inkomsten van all inclusive vakanties voor lokale mensen voorkomen dat toerisme prijzen van bijvoorbeeld vastgoed opdrijft voor de lokale bewoners

13 Adaptatie Komt nog veel minder voor Besef: Toeristen hebben grootste adaptieve capaciteit (afhankelijk van geld, kennis en tijd). Zij kunnen andere bestemming kiezen of zich anders gedragen Toeristische sector heeft een veel geringere adaptieve capaciteit

14 Adaptatie Voorbeelden: Waterdunen Drijvende recreatiewoningen Duurzame jachthaven vergt creativiteit op diverse terreinen (technisch, economisch, gedrag,..) Uitdaging voor Zuidwestelijke Delta!

Workshop Travelife Vakantiebeurs 9 Januari 2013. Duurzaam Toeristisch Ondernemen voor reisagenten

Workshop Travelife Vakantiebeurs 9 Januari 2013. Duurzaam Toeristisch Ondernemen voor reisagenten Workshop Travelife Vakantiebeurs 9 Januari 2013 Duurzaam Toeristisch Ondernemen voor reisagenten ECEAT Marlon van Hee Europees Centrum voor Eco en Agro Toerisme Not for profit organisatie (1993) Promoten

Nadere informatie

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert

Nadere informatie

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10

Nadere informatie

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA

Nadere informatie

SDG 13 Klimaat Adaptatie Griet Verstraeten Department Omgeving

SDG 13 Klimaat Adaptatie Griet Verstraeten Department Omgeving SDG 13 Klimaat Adaptatie Griet Verstraeten Department Omgeving Leiegardens 2014, Your Estate Solution 13.1 De veerkracht en het aanpassingsvermogen versterken van met klimaat in verband te brengen gevaren

Nadere informatie

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Het verleden leert dat gebiedsbescherming een succesvolle strategie kan zijn,

Nadere informatie

SUSTAINNOVATION: pas je business aan. Gerben Hardeman, ANVR.

SUSTAINNOVATION: pas je business aan. Gerben Hardeman, ANVR. SUSTAINNOVATION: pas je business aan Gerben Hardeman, ANVR. Inhoud ANVR Relevantie Trends en ontwikkelingen Communicatie Keten & Bestemmingen Sectoren Multi-stakeholders Tips sustainnovation ANVR Ondernemers

Nadere informatie

Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008

Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008 Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008 Paul Peeters Lector duurzaam vervoer & toerisme, NHTV Breda Vrijetijdsstudiedag Duurzaamheid: niet denken maar doen Etten-Leur, 05-11-2009 Uw vakantievoetafdruk

Nadere informatie

Op weg naar duurzame ontwikkeling van stedelijk toerisme. Ko Koens Academy for Hotel and Facility Management Vakantiebeurs Utrecht - 14-01-2015

Op weg naar duurzame ontwikkeling van stedelijk toerisme. Ko Koens Academy for Hotel and Facility Management Vakantiebeurs Utrecht - 14-01-2015 Op weg naar duurzame ontwikkeling van stedelijk toerisme Ko Koens Academy for Hotel and Facility Management Vakantiebeurs Utrecht - 14-01-2015 Irritante toeristen Stedelijk toerisme Stedelijk toerisme

Nadere informatie

Landschap opnieuw uitvinden

Landschap opnieuw uitvinden Landschap opnieuw uitvinden Samenwerking tussen natuur en lokale gemeenschap stimuleren Prof. Paul Opdam Wageningen University & Research (Alterra) Landschap: resultaat van samenwerking tussen natuur en

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 7 juni 2018

KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering

Nadere informatie

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Na deze toolbox begrijp je: Wat Duurzaam Ondernemen betekent Waarom het Belangrijk is om CO2 uitstoot te verminderen Welke Richtlijn SPIE hanteert om duurzaam

Nadere informatie

2) Which of the following aspects does not belong to the sustainability category Emission of harmful substances :

2) Which of the following aspects does not belong to the sustainability category Emission of harmful substances : Oefenvragen deeltentamen 1 onderdeel 'Sustainability' Vraag 1 en 2 Engels, rest Nederlands, op het (deel)tentamen zullen alle vragen zowel in het Engels als in het Nederlands gesteld worden. Antwoorden:

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

Duurzaamheid wat en waarom?

Duurzaamheid wat en waarom? Duurzaamheid wat en waarom? Blok 1 de mariene omgeving Marieke Verweij (ProSea) Dag 1 de zee en mijn werk / Duurzaam werken op Zee Duurzaamheid is populair en iedereen bedoelt iets anders Waar denken jullie

Nadere informatie

Masterclass ECO 2 Kenniscentrum (Kust)toerisme, 13 januari Anja de Groene

Masterclass ECO 2 Kenniscentrum (Kust)toerisme, 13 januari Anja de Groene Masterclass ECO 2 Kenniscentrum (Kust)toerisme, 13 januari 2011 Anja de Groene Inhoud presentatie Werkt de ECO 2 benadering? Leveren toeristen daadwerkelijk wat op? Hoe kun je als ondernemer duurzaam op

Nadere informatie

Duurzaam. Projectmanagement

Duurzaam. Projectmanagement Duurzaam Gilbert Silvius Projectmanagement Betekenis voor projecten (project)managers PRINCE-II Ron Schipper VΛNΛETSVELD verandermanagement, projectmanagement Prinses Marielaan 2 3818 HM Amersfoort E ron.schipper@aetsveld.nl

Nadere informatie

Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw

Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw een visie over de hervormingen in de landbouw Oktober 2013 nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Inleiding Landbouwbeleid heeft grote invloed op

Nadere informatie

23/11/2018. Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar?

23/11/2018. Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar? Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar? Sybren Drijfhout (KNMI, Universiteit Utrecht & Southampton) De zeespiegel blijft nog eeuwen stijgen. Zelfs als Parijs wordt uitgevoerd is over 200 jaar stijging 3-4

Nadere informatie

KNMI 06 klimaatscenario s

KNMI 06 klimaatscenario s KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1

Nadere informatie

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den

Nadere informatie

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy? Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?

Nadere informatie

Duurzame Ontwikkeling Nederland Suriname Drs. Hendrik Comvalius Directeur stichting d ONS Den Haag, 12 december 2008 http://www.stdons.nl Geschiedenis 1987: Our Common Future van de World Commission on

Nadere informatie

Toerisme (is) verander(d)t?

Toerisme (is) verander(d)t? Toerisme (is) verander(d)t? Draagkracht? Transformerende kracht? @CentNijs vincent.nijs@visitflanders.com Bootcamp Meise 24 oktober 2017 Vertel over een moment of ervaring tijdens een reis of uitstap waar

Nadere informatie

upspiral randerij -

upspiral randerij - meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier

Nadere informatie

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

Holistic resilient delta design

Holistic resilient delta design Holistic resilient delta design Theory Practice Lessons A Holistic approach Den Haag New Orleans New York Rotterdam 1 Resilience is more than climate adaptation 100resilientcities.org 2 Bangladesh 3 Ecological

Nadere informatie

SWOT. Intern vertrouwelijk 1

SWOT. Intern vertrouwelijk 1 SWOT 1 Bijlage 1: uitkomsten SWOT-analyse Voor het opstellen van deze investeringsagenda is een SWOTanalyse uitgevierd. De SWOT analyse is een hulpmiddel om de huidige positie, de te nemen koers en de

Nadere informatie

Klimaat Voetafdruk Hogeschool Leiden

Klimaat Voetafdruk Hogeschool Leiden Hogeschool Leiden Rapportage aan Franziska Brouwer Ed van Oudheusden Peter Wiers- Climate Partners/ PWAdvies AnneMarie Calon- Work on Progress Yann Arthus Bertrand: Earth from the Air 8 juni 2010 Kunnen

Nadere informatie

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject

Nadere informatie

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015

Nadere informatie

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Onderdeel van HZ University of Applied

Nadere informatie

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v

Nadere informatie

Bergen: Slow with the flow. Voortgangsrapportage van het onderzoek naar de mogelijkheden van Slow-Tourism in de Gemeente Bergen

Bergen: Slow with the flow. Voortgangsrapportage van het onderzoek naar de mogelijkheden van Slow-Tourism in de Gemeente Bergen Bergen: Slow with the flow Voortgangsrapportage van het onderzoek naar de mogelijkheden van Slow-Tourism in de Gemeente Bergen 1. Aanleiding en met wie? 1. behoefte van GroenLinks Bergen en Castricum om

Nadere informatie

TVVL lezing EAE BREEAM. 15 feb 2017

TVVL lezing EAE BREEAM. 15 feb 2017 TVVL lezing EAE BREEAM 15 feb 2017 introductie Jean Frantzen Adviseur Duurzaam Bouwen DGMR Bouw bv Breeam Expert 2 Inhoud Intro Duurzaam? Doelen stellen Meten Breeam Breeam voor EAE 3 Waarom de bouw verduurzamen?

Nadere informatie

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam

Nadere informatie

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI

Nadere informatie

-Onderzoek van de effecten dat Windpark Fryslân heeft op het toerisme langs de Friese IJsselmeerkust.

-Onderzoek van de effecten dat Windpark Fryslân heeft op het toerisme langs de Friese IJsselmeerkust. Onderzoek: Invloed door Windpark Fryslân op Toerisme IJsselmeerkust Publicatiedatum onderzoek: 18.01.2016 Gepubliceerd door: IJsselmeer Windmolenvrij Aanleiding onderzoek: Het ministerie van Infrastructuur

Nadere informatie

Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO

Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze

Nadere informatie

De transitie naar duurzaam materialenbeheer. Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011

De transitie naar duurzaam materialenbeheer. Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011 De transitie naar duurzaam materialenbeheer Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011 Uitputting van niet-hernieuwbare grondstoffen Gelijkaardig probleem voor uitputting van fosfaatvoorraden

Nadere informatie

DOD-den richting 2030

DOD-den richting 2030 Toelichting bij de Duurzame OntwikkelingsDoelen en een zoektocht naar eigen verantwoordelijkheden. Herwig Nulens herwig.nulens@limburg.be Coördinator Educatie Duurzame Ontwikkeling PNC Inleiding en situering

Nadere informatie

Jouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF

Jouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF Jouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF I. Ecosportief, sporten doe je spoorloos! II. Belangrijke uitdagingen voor de sport III. Ecosportieve instrumenten IV. Ecosportieve infrastructuur en ruimte

Nadere informatie

Definitie. Wat is Duurzaamheid?

Definitie. Wat is Duurzaamheid? Duurzaamheid Definitie Wat is Duurzaamheid? Waarom is duurzaamheid belangrijk? Bevolkingsgroei 7naar 9Miljard Waarom is duurzaamheid belangrijk? Grondstofschaarste Waarom is duurzaamheid belangrijk? Ontbossing

Nadere informatie

Op weg naar duurzame gebiedsontwikkeling. Toekomstdebat MCD Rotterdam, 26 mei 2011 Lezing Enrico Moens

Op weg naar duurzame gebiedsontwikkeling. Toekomstdebat MCD Rotterdam, 26 mei 2011 Lezing Enrico Moens Op weg naar duurzame gebiedsontwikkeling Toekomstdebat MCD Rotterdam, 26 mei 2011 Lezing Enrico Moens 1 Introductie Enrico Moens Land & Water Management, Wageningen University Grontmij Nederland BV 1988

Nadere informatie

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd

Nadere informatie

ZA4735. Flash Eurobarometer 219 (Biodiversity) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

ZA4735. Flash Eurobarometer 219 (Biodiversity) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) ZA4735 Flash Eurobarometer 219 (Biodiversity) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) Flash Eurobarometer on biodiversity Flash 219 questionnaire Q1. Kent u de term biodiversiteit? [SLECHTS ÉÉN

Nadere informatie

Eindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I

Eindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. De Nederlanders en hun vakantiebestemmingen 1 maximumscore 1 De Veluwe / het Veluwemeer 2 maximumscore 2 1 = juist

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma Deltaprogramma De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden Bart Parmet 5 februari 2015 1 Onze delta 60% overstroombaar, 9 miljoen mensen, 2/3e BNP, 16% economie afh. zoetwater Uitdagingen

Nadere informatie

Eindrapport Erasmus Universiteit Rotterdam

Eindrapport Erasmus Universiteit Rotterdam Eindrapport Erasmus Universiteit Rotterdam VRAAG MAXIMALE BEOORDELING TOELICHTING SCORE ONDERWIJS 1. Aanbod: cursussen/minoren 5 5 Uitstekend, totaal aantal punten toegekend. 2. Aanbod voor grote publiek

Nadere informatie

Europese Territoriale Samenwerking: INTERREG-programma s 2014-2020

Europese Territoriale Samenwerking: INTERREG-programma s 2014-2020 Europese Territoriale Samenwerking: INTERREG-programma s 2014-2020 1 INTERREG Wat is INTERREG? INTERREG-programma s zijn subsidieprogramma s die sinds 1990 de samenwerking stimuleren tussen regio s uit

Nadere informatie

SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort

SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort Klimaat & Klimaatverandering Gevolgen klimaatverandering Opwarming van de Aarde Broeikaseffect Klimaatmodellen An Inconvenient Truth VN - Akkoord van Parijs Nederlands

Nadere informatie

Staten Generaal 2013 Kennisintro

Staten Generaal 2013 Kennisintro Staten Generaal 2013 Kennisintro Vincent Nijs @centnijs inhoud Kwantitatief wereld - Europa Vlaanderen 7 miljoen buitenlandse aankomsten in 2015? Kwalitatief: tevredenheid van onze klanten? tellen is vertellen

Nadere informatie

klimaatverandering en voedsel

klimaatverandering en voedsel klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.

Nadere informatie

Noordlease. Opgemaakt door Danielle de Bruin. Periode: 1 januari t/m 31 december 2014. 1 van 9

Noordlease. Opgemaakt door Danielle de Bruin. Periode: 1 januari t/m 31 december 2014. 1 van 9 1 van 9 Rapportage CO -voetafdruk Opgemaakt door Danielle de Bruin Noordlease Periode: 1 januari t/m 31 december 014 Datum: 7 maart 015 Climate Neutral Group BV Donkerstraat 19a 3511 KB Utrecht T. 030-36175

Nadere informatie

Carolien van der Laan, Ingeborg Bouwknegt, Wieneke Sijtsema. Duurzaam toerisme en plattelands accommodaties

Carolien van der Laan, Ingeborg Bouwknegt, Wieneke Sijtsema. Duurzaam toerisme en plattelands accommodaties Carolien van der Laan, Ingeborg Bouwknegt, Wieneke Sijtsema Duurzaam toerisme en plattelands accommodaties ECEAT Europees Centrum voor Eco en Agro Toerisme - Stichting voor duurzaam toerisme - Sinds 1993

Nadere informatie

EU fondsen klimaatadaptatie en water inleiding. Mayke Derksen 15 december 2016

EU fondsen klimaatadaptatie en water inleiding. Mayke Derksen 15 december 2016 EU fondsen klimaatadaptatie en water inleiding Mayke Derksen 15 december 2016 Europees klimaatbeleid- Nederlandse uitdagingen vandaag Doel: verbinden uitdagingen klimaatadaptatie met EU fondsen EU fondsen

Nadere informatie

Klimaat en ontwikkeling

Klimaat en ontwikkeling Klimaat en ontwikkeling Een eerlijk en juridisch bindend klimaatakkoord is van groot belang voor ontwikkelingslanden, omdat deze landen dagelijks de gevolgen ondervinden van klimaatverandering die hoofdzakelijk

Nadere informatie

Prof. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat

Prof. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat Prof. Gerbrand Komen (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat Jaargemiddelde temperatuur (afwijking van 1951-1980) in Nederland (rode lijn) en wereldgemiddeld (blauwe

Nadere informatie

Sporten doe je spoorloos! van sportevenement tot club

Sporten doe je spoorloos! van sportevenement tot club Sporten doe je spoorloos! van sportevenement tot club I. Ecosportief, sporten doe je spoorloos! II. Belangrijke uitdagingen voor de sport III. Ecosportieve instrumenten IV. Ecosportieve evenementen V.

Nadere informatie

KNVWS Delft. Overzicht

KNVWS Delft. Overzicht Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen

Nadere informatie

Klimaat & Ruimte Een kwestie van verbinden. Landbouw en Klimaat.. mitigatie & geo-engineering. adaptatie: zeespiegel

Klimaat & Ruimte Een kwestie van verbinden. Landbouw en Klimaat.. mitigatie & geo-engineering. adaptatie: zeespiegel Klimaat Tafel Landbouw & Landgebruik (2018) RA (2004) Advies aan ministers (2007) Atlas Footprints (2009) Afstudeer studio s (2011-2012) Klimaat & Ruimte Een kwestie van verbinden Dirk Sijmons (H+N+S Landschapsarchitecten)

Nadere informatie

Landschap en duurzame ontwikkeling. Ad Havermans 2 december 2015

Landschap en duurzame ontwikkeling. Ad Havermans 2 december 2015 Landschap en duurzame ontwikkeling Ad Havermans adhavermans@concepts.nl 2 december 2015 1 Juli 2015 Opzet a) Het begrip duurzame ontwikkeling (d.o.) b) Waarom duurzaamheid moet c) Landschap en duurzaamheid

Nadere informatie

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Provincie Noord-Holland HAARLEM, JUNI 2019

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Provincie Noord-Holland HAARLEM, JUNI 2019 PARK AGENDA 2019-2021 Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Provincie Noord-Holland WERKDOCUMENT HAARLEM, JUNI 2019 PARK NOORD-HOLLAND 2019-2021: STEVEN SLABBERS PARK Agenda 2 Landschapsarchitect

Nadere informatie

NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN. Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015

NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN. Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015 NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015 OPZET WORKSHOP Wie is CREM & wie zijn jullie? Relevantie MVI MVI in Nederland MVI en Natuurlijk kapitaal Maar.

Nadere informatie

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands ZA5223 Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands FLASH 290 BIODIVERSITY Q1. Hebt u ooit gehoord van de term biodiversiteit?

Nadere informatie

Stichting Energie Transitie Nederland

Stichting Energie Transitie Nederland Stichting Energie Transitie Nederland Energietransitie: van centrale naar decentrale opwek voor transparantie en duurzaamheid in de energiemarkt Themabijeenkomst Milieunetwerkcommissie IJssel- Vecht 28

Nadere informatie

Help plastic afval de zeeën uit

Help plastic afval de zeeën uit Help plastic afval de zeeën uit 8 Plastic afval in zee is een toenemend probleem dat honderden diersoorten aantast. Ook zijn er grote onzekerheden over de indirecte effecten. Voldoende reden voor onmiddellijke

Nadere informatie

Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012

Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012 Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven Seminar 5 september 2012 Introductie Doel Inzichtelijk maken (financieel) economische waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit voor individuele

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 Klimaatverandering: mitigatie en adaptatie Klimaatadaptatie: een voorgeschiedenis 1980s 1990 : Klimaatwetenschap

Nadere informatie

GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos

GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos GOOD TRAINING 2 juni 2016 Mireille Goos GOOD TRAINING COALITIE GEMEENTE AMSTERDAM RANDSTAD GOOD HOTEL AMSTERDAM PREFERRED PARTNER PROGRAM Create Beauty, Do Good WHY Create Beauty, Do Good 2009 2012 2014

Nadere informatie

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten Klimaatverandering vraagt om innovatie De crisis als voorbode van grote veranderingen in economie en maatschappij Brabantse Waterdag 28 februari 2014 s Hertogenbosch door Pier Vellinga Hoogleraar aan Wageningen

Nadere informatie

Duurzaamheid in Agrologistiek

Duurzaamheid in Agrologistiek Duurzaamheid in Agrologistiek Prof. dr. ir. Jack G.A.J. van der Vorst Wageningen Universiteit Doel sessie Gezamenlijk inzicht verkrijgen in duurzame logistiek. Discussie resulterend in: Actiepunten voor

Nadere informatie

Green Destinations Awards & Certificering

Green Destinations Awards & Certificering Green Destinations Awards & Certificering Wat is het? Hugo de Jong Wat kun je ermee? Freddy van der Brugge Nijmegen 27 Sept 2018 Green Destinations Awards & Certificering: Wat is het? Wat doet het: Meten

Nadere informatie

Eindrapport Universiteit Utrecht

Eindrapport Universiteit Utrecht Eindrapport Universiteit Utrecht VRAAG MAXIMALE BEOORDELING TOELICHTING SCORE ONDERWIJS 1. Aanbod: cursussen/minoren 5 5 Uitstekend, totaal aantal punten toegekend. 2. Aanbod voor grote publiek 5 5 Uitstekend,

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek

Nadere informatie

Themacafé Energietransitie 22 februari 2016

Themacafé Energietransitie 22 februari 2016 Themacafé Energietransitie 22 februari 2016 19.15 ontvangst 19.30 opening en korte presentatie door Tseard Hoekstra over de Regionale Energietransitie 19.45 Mogelijkheden voor warmte uit oppervlaktewater

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering

Nadere informatie

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei 2016 1 Duurzaam? 2 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2.

Nadere informatie

Verkenning Bodemdaling

Verkenning Bodemdaling Verkenning Bodemdaling Versterking bestaande aanpak Foto: G. Boerekamp Aanpak De verkenning is uitgevoerd door Tommy Bolleboom (RWS/Bodem+) i.s.m. Niels Kinneging (RWS), Gilles Erkens (Deltares) en Michiel

Nadere informatie

Brochure Green IT Foundation

Brochure Green IT Foundation Brochure Green IT Foundation Over Pink Elephant Bedrijfshistorie Pink Elephant is een Nederlandse IT onderneming die rond 1980 is ontstaan als bijverdienste van een drietal studenten aan de Technische

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

Workshop C-Bèta 23 mei 2019

Workshop C-Bèta 23 mei 2019 A new vision of value Workshop C-Bèta 23 mei 2019 Michiel Huijgen Senior consultant Sustainability Michiel heeft de KPMG True Value methodologie o.a. toegepast voor NS, Prorail, het Havenbedrijf Rotterdam,

Nadere informatie

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth

Nadere informatie

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

Paulussen Advocaten. Masterclass voor PIANOo. Hoe maken we van aanbesteden en C2C een succes. Door Bert Lejeune en Roger Cox

Paulussen Advocaten. Masterclass voor PIANOo. Hoe maken we van aanbesteden en C2C een succes. Door Bert Lejeune en Roger Cox Paulussen Advocaten Masterclass voor PIANOo Hoe maken we van aanbesteden en C2C een succes Door Bert Lejeune en Roger Cox Succesvol cradelen en aanbesteden Indeling workshop 1: Waarom moeten we met C2C

Nadere informatie

Oefentekst voor het Staatsexamen

Oefentekst voor het Staatsexamen Oefentekst voor het Staatsexamen Staatsexamen NT2, programma I, onderdeel lezen bij Hoofdstuk 9 van Taaltalent NT2-leergang voor midden- en hoogopgeleide anderstaligen Katja Verbruggen Henny Taks Eefke

Nadere informatie

De bodem draagt de bio-economie

De bodem draagt de bio-economie De bodem draagt de bio-economie Bio-economie gaat over het geheel aan producten uit biomassa: voedsel, veevoer, energie, materialen, chemicalien, etc. 1 Hoeveel biomassa kan de wereld produceren? Voldoende

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

Een oplossing voor duurzamer stedelijk toerisme? Dr. Hans Westerbeek Dr. Ko Koens Dr. ir. Frans Melissen Breda University of Applied Sciences (NHTV)

Een oplossing voor duurzamer stedelijk toerisme? Dr. Hans Westerbeek Dr. Ko Koens Dr. ir. Frans Melissen Breda University of Applied Sciences (NHTV) Een oplossing voor duurzamer stedelijk toerisme? Dr. Hans Westerbeek Dr. Ko Koens Dr. ir. Frans Melissen Breda University of Applied Sciences (NHTV) De komende 20 minuten Begin bij het begin: Understanding

Nadere informatie

ATTITUDES VAN DE BRUGSE BEWONERS T.A.V. TOERISME

ATTITUDES VAN DE BRUGSE BEWONERS T.A.V. TOERISME ATTITUDES VAN DE BRUGSE BEWONERS T.A.V. TOERISME Persconferentie Stadhuis Brugge Vincent Nijs - 13 december 2016 @CentNijs vincent.nijs@toerismevlaanderen.be Toerisme Vlaanderen 2016 ism Toerisme Brugge

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org

Nadere informatie

Europese Fondsen. Conferentie Europabewustzijn 30 november 2017

Europese Fondsen. Conferentie Europabewustzijn 30 november 2017 Europese Fondsen Conferentie Europabewustzijn 30 november 2017 Nina Knol Provincie Groningen Beleidsmedewerker Europa en Internationalisering n.v.knol@provinciegroningen.nl Waarom Europees samenwerken

Nadere informatie