JOKER CHARTER JOKER S BEDRIJFSCULTUUR 3 1. VISIE 2. STRATEGIE 3. JOKER OP SCHERP JOKER EN ZIJN MENSEN 6 1. PROFIEL MEDEWERKERS 2. OVERLEGSTRUCTUREN 3. PERSONEELSDIALOOG JOKER S MAATSCHAPPELIJKE REALISATIE 10 1. JOKER/ VIAVIA NETWERK 2. JOKER/ VIAVIA VERHAAL 3. JOKER BELOFTE JOKER S DUURZAAMHEIDDIMENSIE 18 1. UITGANGSPUNT 2. PIONIER EN TRENDSETTER DUURZAAM TOERISME 3. DUURZAAMHEIDBELEID BIJLAGE I: JOKER OVERLEGSTRUCTUREN 22 BIJLAGE II: SCHEMA JOKER/VIAVIA NETWERK 26 JOKERCHARTER 22.02.2013 1
We moeten blijven dromen. Nacht en dag. Er zijn er die denken dat dromen bedrog zijn. Maar dat is niet waar. Je moet er alleen maar in geloven. En er voor gaan. Met het hoofd in de wolken en de voeten in de grond. Dromen zijn de zuurstof van de geest. En er zijn er die we samen delen. Het geloof in een meer tolerante wereld en het besef dat we er iets moeten aan doen. Al lijkt het tegenwoordig meer op een nachtmerrie, een druppel op een steeds heter wordende plaat, toch blijf ik overtuigd dat we tegen de stroom in moeten blijven gaan, marginaal maar zeker, en onze sleutelbegrippen van openheid, gelijkwaardigheid, ontmoeting en verwondering via onze producten de wereld in sturen. Zonder oordeel of,vooroordeel maar vanuit een sofistische inspiratie., er is niet één waarheid, maar er is de jouwe, de mijne en die van de anderen. Leef en laat leven. Dit gedachtegoed heeft zich, nu al meer dan 25 jaar, organisch ontwikkeld met de gedreven inzet van vele geestgenoten. Met een aantal vrienden, de meesten reisbegeleiders, hebben we in 81 Joker opgericht met als doel een eigen dimensie aan het toerisme toe te voegen. Uitgangspunt hierbij was en is nog steeds dat, als mensen meer kennis en contact met anderen hebben, begrip en waardering meegroeien. Toerisme als een confrontatie met de andere en hierdoor ook met zichzelf, zonder dat dit zijn speelse vakantiefactor verliest. Nu, je kan mensen niet verplichten met anderen te communiceren, je kan wel die opportuniteiten creëren waardoor dit gebeurt. Zo zijn we als eersten volledig overgeschakeld naar reizen in kleine groepen van 8 tot 12 deelnemers, reizen we met openbaar transport, in kleine lokale hotels en besteden we een deel van het reisbudget rechtstreeks ter plaatse bij de lokale inwoners. Hierdoor wordt Joker beschouwd als de Vlaamse pionier van het duurzaam toerisme en hiervoor blijven we gaan. Bob Elsen Afgevaardigd Bestuurder Uittreksel openingsrede Joker hoofdzetel te Mechelen 14.10.05 JOKERCHARTER 22.02.2013 2
JOKER S BEDRIJFSCULTUUR 1. VISIE Naarmate kennis en contact met de andere toenemen, groeien begrip en waardering maar ook de verwondering, met andere woorden ' het avontuur ' Joker vertrekt vanuit deze visie om via zijn aanbod mensen in contact te brengen met de wondere verscheidenheid van onze levende wereld, en hierdoor ook met hen zelf. Met reizen die gericht zijn op 'beleven', die ruimte laten voor ontspanning en verwondering. Met reizen die grensverleggend zijn. De essentie van onze visie rust op vier pijlers Openheid betekent zich openstellen voor het andere als anders. Het is het andere zien zoals het is. Dit betekent niet dat men het andere moet aanvaarden zoals het is. Gelijkwaardigheid is de basis voor respect. Het betekent eigen waardeoordelen in vraag stellen in plaats van ze evident te vinden. Dit relativeert de eigen cultuur die zo minder centraal wordt. Ontmoeting vraagt enige inzet en werkt interactief. Het is een uitwisseling met het besef dat men elkaar iets te bieden heeft, ieder vanuit zijn eigen identiteit. Verwondering: te veel wordt beschouwd als vanzelfsprekend; verwonderd kunnen zijn blijft de fundamentele aanzet tot verkenning, tot diepere reflectie. Verwondering raakt hoofd en hart. Hierdoor groeien inzicht, kennis en vernieuwing. Authenticiteit is hierbij een vast streven. Trouw zijn aan jezelf en zijn wie je zegt dat je bent. Voor velen is het onderscheid tussen virtuele en reële werkelijkheid minder duidelijk geworden. Joker leeft in het hier en nu, reist naar mensen van vandaag, en zoekt naar persoonlijke ontmoetingen. Joker doet daarbij beroep op hoofd en hart, rationele en emotionele intelligentie. Duurzaamheid (People, Planet, Profit, Pleasure) Maakt reeds deel uit van het Joker gedachtegoed, lang voor dit woord in deze betekenis was uitgevonden. Het zoeken bij onze werking naar een harmonie tussen natuur, mens, economie, en reisbeleving is sinds de oprichting een bekommernis. JOKERCHARTER 22.02.2013 3
2. STRATEGIE Joker kiest voor een differentiatiestrategie in vier specifieke segmenten: 1. Vluchtafdeling Enkel heksen vlogen goedkoper 2. TO avontuurlijke groepsreizen Joker verlegt je grenzen 3. TO individuele reizen 4. Jokerkantoren Vertrekpunten voor avontuurlijke reizigers Het opzet van een differentiatiestrategie is 'de beste' te zijn in het gekozen segment, en niet gewoon 'een goede'. De Joker bedrijfscultuur wordt vorm gegeven vanuit vier strategische doelen: 1.Een innoverende concretisering van de visie Dit impliceert een continue omzetten van de Joker visie in producten en diensten. Wil Joker zijn groei bestendigen dan dienen we ons proactief aan te passen en te vernieuwen. Dit vraagt: Creativiteit = nieuwe dingen bedenken / Innovatie = nieuwe dingen doen. Hiervoor vertrekt Joker vanuit de kernvaardigheden van medewerkers en partners, en gaat vanuit het collectief vermogen van de groep een uniek aanbod creëren dat niet (direct) imiteerbaar is. We laten de verbeelding de vrije loop en zoeken naar het niet bestaande. Rekening houdend met maatschappelijke trendontwikkelingen ontwikkelen we vanuit onze visie producten en diensten tot belevenissen en transformaties. 2. Een klantgerichte onderneming Klanten tevreden stellen is essentieel voor succes. Dit veronderstelt inzet en luisterbereidheid naar gebruikers toe, actief en regelmatig. Maar tevreden stellen is onvoldoende. We moeten hen mee enthousiast en betrokken maken over hetgeen wij vanuit onze visie willen bereiken. Wij gaan klanten actief inschakelen als deel van een gemeenschap van gelijkgestemden. Voor individuele klanten is er een platform waarop ze met elkaar in contact kunnen komen, niet alleen voor hun eigen plezier, maar ook voor het plezier van de anderen. 3.Een stimulerende doelgerichte organisatie Een eenvoudige en open werkstructuur gebaseerd op vertrouwen, waarbij alle niveaus regelmatig formeel en informeel met elkaar in contact staan. Een innovatiecultuur vereist een sterke uitwisseling van ideeën. Elke medewerker moet ruimte en autonomie krijgen om zichzelf te zijn, om zich goed te voelen in zijn job. Met aandacht voor de durver, de doorzetter. Men kan pas dingen bereiken als je iemand hebt die trekt. En die durver hebben we nodig. Maar durvers zijn pioniers en pioniers worden beschoten. Dus worden ze opgevolgd en ondersteund. 4.Een winstgevend bedrijf Rentabiliteit, liquiditeit, (en solvabiliteit) zijn sinds de oprichting belangrijke aandachtspunten. Winst is hierbij als gezondheid, je hebt het nodig maar het is niet daarom dat je leeft. Systematische kostenvermindering leidt immers in het kader van een differentiatiestrategie onvermijdelijk tot verlies van competitiviteit en dus tot dalende rentabiliteit. Bovendien heeft de realisatie van de visie zijn prijskaartje. Dit betekent echter niet dat er geen kostenbewustzijn in de organisatie moet bestaan. Voor elke medewerker is het analyseren en evalueren van elke realisatie zowel financieel als in functie van inspanning en bestede tijd, een continue aandachtspunt. JOKERCHARTER 22.02.2013 4
3. JOKER OP SCHERP Leren is niet verplicht, overleven eigenlijk ook niet. Maar wie wil overleven, moet leren, moet veranderen. En zoals met je gezondheid kan je ook in een onderneming beter vooraf hier aandacht aan geven dan als het te laat is. Om de vooropgestelde innoverende en stimulerende organisatie, aangepast aan die continue veranderende knotsgekke wereld waarin we leven, blijvend te realiseren is in 2003 het toch wel ambitieuze JOKER OP SCHERP project opgestart. Vijf interne uitgangspunten bij het vorm geven van de Jokerbedrijfscultuur werden vooropgesteld: 1. Een holistische aanpak Zowel in natuurwetenschappen als in management is er een kentering naar een meer holistische visie waarin een systeem niet langer tot de draad uiteengerafeld wordt, maar als een geheel wordt gezien. De waarde van een afdeling wordt dan ook alleen bepaald door de bijdragen die ze levert aan het geheel. 2. Het zoeken naar evenwicht tussen orde en chaos: Elke organisatie is slechts een momentopname in een continue proces van organisatie en desorganisatie. Zoals de mens ook geen zijn is maar een worden. Taak v/h management is evenwicht bewaken tussen orde en chaos, tussen bureaucratie en creativiteit, tussen roep op consolidatie en innovatie. Bij Joker zijn doelen en kaders (voor het geheel en de afdelingen) duidelijk vastgelegd en gekend door iedereen. Hierbij worden de brede lijnen geschetst, wordt het einddoel gepreciseerd maar de weg er naar toe, of de artistieke vrijheid, wordt overgelaten aan de autonomie van de verantwoordelijke(n). Medewerkers krijgen vertrouwen en worden beoordeeld op hun eindresultaat, dit in functie van hun bijdrage aan het geheel. 3. Het ontwikkelen van effectieve overlegstructuren. Het onderlinge overleg en de interne communicatie zijn hoekstenen van dit project. Accenten liggen hierbij op verhogen betrokkenheid, informatie en communicatie. Door de wisselwerking en dialoog binnen Joker gaan werking en organisatie zichzelf ordenen. 4. Het Verstrekken van Informatie Echte probleemoplossing, zelf heel creatieve begint bij accuraat meetwerk. Alleen als medewerkers / afdelingen over voldoende - minder betekent dikwijls beter - en juiste informatie beschikken kunnen ze degelijke keuzes maken Opdracht management is de stroom van externe en interne informatie op alle niveaus te stimuleren. Het inmiddels ontwikkelde intranet is vanuit deze actielijn gegroeid. 5.Het stimuleren van creativiteit Vooruitgang heeft hoe langer hoe minder met groei en expansie te maken, maar des te meer met innovatie, diversiteit en vernieuwing. Twee initiatieven om creativiteit te laten bloeien: De Mechelse Koekoek en zijn geliefkoosde nesten. Een koekoek legt zijn ei in het nest van een andere vogel. De koekoek vliegt dan weg met het idee Mijn jong is Alive and Kicking En de pineut zit er mee. En dat is wat wij doen. Wie ideeën, vragen heeft kan ze via het intranet droppen bij de betrokken afdeling die er zal moeten op reageren. Iedereen kan dit opvolgen. Een prijs krijgt het gerealiseerd idee dat het meest heeft bijgedragen aan de hele organisatie. De zwaluwen in acties. Dit creatief team denkt innovatief na over nieuwe toepassingen, producten, inzichten. Dit team(s) zijn uit verschillende afdelingen en niveaus samengesteld waardoor een diversiteit en complementariteit van competenties en denkwijzen. Bij hun denkwerk hoeven zij geen rekening te houden met bestaande regels en structuren. JOKERCHARTER 22.02.2013 5
JOKER EN ZIJN MENSEN 1. PROFIEL MEDEWERKERS De kracht van Joker ligt in zijn concepten. Maar het is dank zij de medewerkers dat dit gerealiseerd kan worden. Het is een groep van geestesgenoten die samen aan de weg timmeren. Evenmin als het mogelijk is om met één beeld alle Vlamingen, Chinezen of Luxemburgers te duiden kan dit voor de Joker personeelsleden. In generieke lijnen komt hun profiel hier op neer: 1.Het in zich dragen van de Joker missie: een ontmoeting met een levende wereld Waarden: openheid, gelijkwaardigheid, dialoog en verwondering Voor onze medewerkers is authenticiteit en duurzaamheid geen loos begrip 2.Het kunnen samenwerken in teamverband Geen einzelgangers maar effectief deel uitmaken van een ploeg = corporate bodybuilding Niet het individueel belang primeert, wel het groepsbelang en hier wordt samen aan gewerkt Belang van medewerker is zijn bijdrage die hij levert aan geheel. Hij/Zij heeft zekere vrijheid in manier tot bekomen van zijn resultaat en wordt hierop beoordeeld. 3.Sociale vaardigheid Openheid en dialoog Luisterbekwaamheid Het geïnteresseerd zijn in anderen 4.Innovatie talent De dingen in vraag stellen; verandergezindheid Vernieuwende dingen implementeren Continue alertheid en leergierigheid Initiatief nemend, vooruitdenkend 5.No nonsens aanpak Authentiek zijn als persoon Het gezonde verstand Kritisch opbouwend Er voor gaan, gevend en nemend 6. Verantwoordelijkheidszin Met vrijheid kunnen omgaan 7. Zin voor juistheid en kwaliteit Aandacht voor rentabiliteit en kosten Verantwoordelijkheid hebben voor eigen prestaties Eigengereide kwaliteitscontrole JOKERCHARTER 22.02.2013 6
2. OVERLEGSTRUCTUREN Joker kiest voor inspraak. De Joker overlegstructuren kan je best als een piramide zien: AV RAAD VAN BESTUUR D I R E C T I E C O M I T E JOS S T U U R G R O E P A F D E L IN G S V E R G A D E R I N G E N (T.O LUCHTVAART- KANTOREN- COMMUNICATIE BOEKHOUDING ICT) [KANTOORVERGADERING] Naarmate men zich hoger in de piramide bevindt gaat men op langere termijn werken. Belang van elke overlegstructuur is de bijdrage die hij levert aan het geheel. Vanuit deze optiek worden de eigen doelen gerealiseerd en dit binnen de vastgelegde kaders. De kantoren komen apart samen; hun bevindingen, ideeën, inzichten dienen als basis voor de kantoorafdelingsvergadering. Ook alle afdelingen komen apart samen en hun bevindingen, ideeën, inzichten dienen op hun beurt als basis voor de stuurgroep. De Jokerstuurgroep denkt holistisch en systeemgericht, organiseert de cross- denk en informatieprocessen. De stuurgroep wordt gecoacht door het directiecomité. Het directiecomité legt kaders, doelen en budgeten vast, bewaakt efficiëntie en effectiviteit, en geeft op zijn beurt input aan de bestuursraad die de grote lijnen bewaakt. Het directiecomité wordt bijgestaan door de staffuncties afhankelijk van het onderwerp. Doordat, vanuit éénzelfde visie en strategie, de doelen bij Joker voor iedereen dezelfde zijn nl 1. Een innoverende concretisering van de visie 2. Een klantgerichte onderneming 3. Een stimulerende doelgerichte organisatie 4. Een winstgevend bedrijf gaat men ook in dezelfde richting denken, werken en oplossingen genereren. Door de wisselwerking en dialoog tussen de verschillende trappen van de piramide ontstaan creatieve, stimulerende impulsen naar alle deelnemers. Iedereen weet van elkaar waar iedereen naartoe dient te gaan (de afgesproken kaders en doelen); iedereen hoort en ziet hoe dat in andere afdelingen gebeurt, en kan hieruit inspiratie putten. De stuurgroep vormt hierbij de spil Dit resulteert uiteindelijke ook in een vorm van zelfordening. Doordat de bedrijfsdoelen door iedereen gekend zijn en de richting aangeven, zal het overleg binnen deze piramide in staat zijn de Joker werking te organiseren, zonder de noodzakelijke inmenging van allerlei controleorganen. Die controleorganen zijn er voor als het fout gaat, zodat men ergens op terug kan vallen. De medewerkers worden beoordeeld op hun eindresultaat, maar hoe zij daar komen is hun zaak.. ( bijlage I: Overlegstructuren) JOKERCHARTER 22.02.2013 7
3. INTERNE PERSONEELSDIALOOG ( Cyclus 1jaar) Een dialoog is een uitwisseling met het besef dat men elkaar iets te vertellen heeft, ieder vanuit zijn eigen identiteit en plaats. Binnen Joker is de interne personeelsdialoog ontwikkeld met als doel: groeien als individu, als team en dus als organisatie. In totaal voorzien we 4 formele gesprekken nl 1. een functiegesprek bij aanwerving 2. een planningsgesprek bij de aanvang van het nieuwe boekjaar ( november/december) 3. opvolgingsgesprek(ken) in de loop werkjaar (mei/juni) 4. een evaluatiegesprek (3.4: in team en individueel) 1. Functiegesprek Bij aanwerving of functieverandering 1 de omgeving waar men in terecht komt (wie zijn we, waar staat Joker voor) 2 de nodige competenties en vaardigheden 3 de taakomschrijving 2 Planningsgesprek Doel: plan, afspraken voor het volgend jaar. Wie: per afdeling (allemaal samen) en daarna individueel met leidinggevende, geleid door kantoor-/afdelingshoofd. Basis: kaders en doelen, prioriteiten van directie, verslag evaluatiegesprek, cijfers, uitgaven Structuur: 1 tav het geheel (alle items) van het vastgelegde kader : * werkstructuur per afdeling (hoe) * individuele taakverdeling binnen afdeling (wie) * tijdsplanning (wanneer) * benodigde middelen * evaluatie betreffende aanpak kaders (waar zijn we (niet) goed bezig) * opstellen actieplan : wat, wie, wanneer, 2.tav de vastgelegde prioriteiten hoe worden deze ingevuld door wie wanneer benodigde middelen evaluatie betreffende aanpak doelen (waar zijn we (niet) goed bezig) opstellen actieplan: wat, wie, wanneer, 3. tav eigen prioriteiten hoe worden deze ingevuld door wie wanneer benodigde middelen opstellen actieplan: wat, wie, wanneer, Minstens 1 actiepunt naar kantoorhoofd/afdelingshoofd mbt zijn taak als kantoorhouder/afdelingshoofd JOKERCHARTER 22.02.2013 8
Dit gesprek wordt gekenmerkt door 1 SMART : Specifiek; Meetbaar; Aanvaardbaar; Relevant; Tijdsgebonden 2 aangepast aan individu in die functie 3 in dialoog 4 het opbouwen van een creatieve spanning uitdaging insteken kantoorhoofden + directie bespreken gezamenlijk de planningsgesprekken, sturen mekaar bij Verslag: kantoor-/afdelingshoofd, na goedkeuring/aanvulling directie wordt verdeeld aan alle gesprekspartners 3. Opvolgingsgesprek Doel : komt wat gepland (gezamenlijk/individueel) is ook tot stand, moeten we bijsturen. Wie : in groep en individueel, geleid door directielid Minstens 1 keer per jaar maar kan volgens noden ook meer. Dit houdt in: 1 opvolging van gemaakte afspraken 2 ondersteuning vanuit twee richtingen 3 feedback = lerende organisatie Verslag : kantoor-/afdelingshoofd, na goedkeuring/aanvulling directie wordt verdeeld aan alle gesprekspartners 4. Evaluatiegesprek Doel : Afspraken worden vergeleken met behaalde resultaten, gericht op verdere motivatie en met voorstellen tot verbetering wat is gerealiseerd of zelf beter dan gepland, hoe houden we vol wat is half gerealiseerd Wat is niet gehaald Wie in groep en individueel Voorbereiding : kantoor- of afdelingshoofd, ondersteund door directie Dit gesprek wordt gekenmerkt door Situatie Taak Actie Resultaat Verslag: kantoor-/afdelingshoofd, na goedkeuring/aanvulling directie wordt verdeeld aan alle gesprekspartners Individueel gesprek Basis: groepsgesprek, vereiste competenties Nadien vergelijk beide resultaten met te behalen niveau Tijdens planningsgesprek: 2 competenties : zeer goed, volhouden 2 competenties : goed maar kan beter 2 competenties : momenteel onvoldoende, hoe pakken we verder aan verslag: door kantoorhouder/afdelingshoofd JOKERCHARTER 22.02.2013 9
JOKER S MAATSCHAPPELIJKE REALISATIE 1. HET JOKER/VIAVIA NETWERK Het Joker/ViaVia Netwerk bundelt een aantal organisaties met een gedeelde visie en een historische verbondenheid. De klemtoon ligt al veertig jaar op het concretiseren van open en verrijkende ontmoetingen met de verscheidenheid van onze levende wereld. Het gemeenschappelijke uitgangspunt hierbij is dat naarmate inzicht en contact met de anderen toenemen, begrip en waardering groeien. Deze visie rust op vier waarden: Openheid, Gelijkwaardigheid, Ontmoeting, Verwondering. Het behoren tot dit netwerk is een garantie dat deze waarden een vaste plaats innemen bij de realisatie van de doelen. Alle deelstructuren zijn onderling verbonden vergelijkbaar met een geweven net; een verandering op één knooppunt heeft ook gevolgen voor de verbindingen er omheen. Het geheel is sterker dan de som. De visie van het Joker/ViaVia Netwerk wordt geconcretiseerd door een aantal commerciële merken én een aantal maatschappelijk betrokken organisaties. In het Joker/ViaVia verhaal staat het merk JOKER centraal met als premisse: Joker verlegt je grenzen. Klantwaarden zijn: ontmoeting en dialoog actieve beleving duurzaamheid. Duurzaamheid zit vervlochten in de vezels van onze organisaties. Het is een overkoepelend en continue samenbrengen van evenwichtige keuzes tussen mens, natuur, economie, en beleving ( People, Planet, Profit, Pleasure) Commerciële Visie Merken Joker Boundless Anders Reizen ViaVia Reiscafés SinoTravel (China, ) Doelstellingen Communicatie 1. Merken versterken (in functie doelgroepen) 2. Verkoop stimuleren Te ondersteunen concepten/ producten Joker Joker Avontuur Joker Kaap 46 Joker Go minus 26 Joker Internationale groep Maak je eigen Joker reis Joker Vluchten (Joker Kantoren) Anders Reizen AR Groep AR individueel BootZ ViaVia Joker Reiscafés Visit ViaVia Living Stone Gateways Maatschappelijke Visie (MVO) Organisaties ViaVia Tourism Academy vzw Karavaan vzw (Go Minus 26 vzw (ism CJP en Karavaan) Doelstellingen Communicatie 1.Notoriteit organisatie versterken 2.Social Identity uitbouwen Te ondersteunen concepten/ producten ViaVia Tourism Academy Toerisme en Duurzame Ontwikkeling Intercultureel Ondernemen Karavaan Reisbegeleiding JOKERCHARTER 22.02.2013 10
De organische werkingsstructuur tussen de zelfstandige componenten van het Joker/Viavia netwerk is vergelijkbaar met deze van een jazzband, ( a coherent structure in nonequilibrium ). Elke schakel ontleent zijn gezag aan zijn eigen inbreng. De delen zijn interactief en inspirerend met elkaar vervlochten, al bevat elk deel elementen die zowel complementair als tegengesteld aan elkaar zijn. De werking is procesgericht, innovatief, ad hoc en kruisbestuivend. Er is geen centrale coördinatie, wel een creatie van een open cultuur. Het Joker/ViaVia Netwerk ontwikkelt zich rond vijf specifieke werkdomeinen. 2. HET JOKER/VIAVIA VERHAAL 1968 Een studentenreis: met bus en tenten naar Moskou. Drie volle weken via Praag, Warschau, Minsk, Smolensk, en terug naar huis via Leningrad, Helsinki, Stockholm, Kopenhagen en Hamburg. Zesduizend km confrontatie met door Koude Oorlog en IJzeren Gordijn afgescheiden landen. De intense beleving van de Praagse Lente. Een aanzet tot meer. 1971 Karavaan: Blijvend onderweg Begeesterde wereldreizigers richten de vzw Jest (Jeugd en Studenten Toerisme) op, nu Karavaan vzw. De klemtoon ligt op open en verrijkende ontmoetingen met de verscheidenheid van onze levende wereld. Vandaag laten zo'n 400 reisbegeleiders deze vereniging bloeien. Samen realiseren zij opleidingen tot reis- en expeditie begeleider, concipiëren en begeleiden zij reizen, werken zij rond duurzaam toerisme. Meer weten, of wil je zelf reisbegeleider worden, klik www.karavaan.be 1981 Joker Verlegt je grenzen In de bruisende creativiteit ontstaat een nieuwe reisorganisatie. Zesendertig vrienden, de meeste reisbegeleiders, leggen geld samen om hun eigenzinnige droom waar te maken. Zij geloven in reizen die meer zijn dan louter ontspanning maar die aanzetten tot verkenning en contact. Reizen die letterlijk en figuurlijk grensverleggend zijn. Als naam kiezen ze Joker: Jong, Open en Kreatief. (www.joker.be) 1992 Projectenfonds MVO in mondiaal perspectief In het kader van de 20/10-viering, twintig jaar Karavaan en tien jaar Joker, ontstaat dit solidariteitsfonds. De eerste jaren worden lokale culturele projecten ondersteund. Vandaag is er de samenwerking tussen Joker, Karavaan en Living Stone Dialoog. Met jaarlijks opleidingen voor lokale reisgidsen, in afspraak met een ViaVia. 92 is ook het jaar van de eerste Jokerluchtballon 1995 ViaVia Joker Reiscafés: Meeting Places for World Travelers De eerste ViaVia Joker Reiscafé openen in Leuven enr Yogyakarta, Dakar, Antwerpen, Copán, Arusha, Leòn (Nicaragua),, Buenos Aires, Mopti, Ayacucho, Valparaiso, Tonsupa, Brussel. Mechelen, Leuven2 en Chengdu in 2012. JOKERCHARTER 22.02.2013 11
ViaVia Joker Reiscafés zijn ontmoetingsplaats voor reizigers en lokale bevolking. Het mondiale buurtcafé. Gezellige oorden waar men kan genieten van een lekkere hap, en goed glas, of een boeiend gesprek. Een rustpunt voor wie onderweg is, of in eigen land een venster op de wereld. De vaste plek in internationale reisgidsen en in blogs is een erkenning voor de uitbaters die ongedwongen, bewust en enthousiast een steentje bijdragen tot sociaal ondernemerschap. (www.viaviacafe.com) 2000 Het Joker Living Stone Netwerk ontvangt de tweejaarlijkse VBO-VEV Prijs Internationaal Partnerschap voor Duurzame Ontwikkeling voor de samenwerking in Arusha (Tanzania) met acht scholen in toerisme. De criteria zijn dat het partnerschap gebaseerd is op billijkheid, transparantie en wederzijdse samenwerking. 2001 Anders Reizen: Stap een andere wereld binnen Anders Reizen sluit aan, zij zijn Jokers beste concurrent en complementair. Wandelen als middel om te beleven, te ontdekken. Binnen hun aanbod zijn er zowel lichte wandelreizen een combinatie van genieten, natuur en cultuur als zeer sportieve trekkingen en expedities die een topconditie vergen. Anders reizen is een fier merk waarop de reizigers kunnen rekenen (www.andersreizen.be) 2001 ViaVia Tourism Academy (vroeger Living Stone Dialoog): Toerisme als hefboom voor duurzame ontwikkeling Toerisme is een van de belangrijkste groeimarkten in ontwikkelingslanden, en speelt door zijn hefboomeffect op vele sectoren een sleutelrol bij de economische, sociale en culturele ontwikkeling van een land en aldus in de strijd tegen armoede. Bij Joker/ViaVia is men overtuigd dat het delen van kennis en ervaring in ondernemerschap en duurzaam toerisme haar beste aanbod vormt voor een solidaire samenwerking. Zo wordt het initiatief genomen voor ViaVia Tourism Academy vzw. De projecten omvatten opleidingen en coaching, N-Z uitwisselingsactiviteiten, sensibilisatie van reizigers en bijdragen aan onderzoek rond duurzaam toerisme. (www.viaviatourismacademy.com). 2005 Living Stone Intercultureel Ondernemen: Connecting People, Bridging Cultures Door zijn actieve aanwezigheid in vele landen ziet Joker regelmatig samenwerkingen afspringen omwille van culturele misverstanden. Reden voor Joker om met KULeuven het initiatief te nemen voor de oprichting van deze Vennootschap met Sociaal Oogmerk met als missie bewust intercultureel ondernemen. Cera sluit aan. Het LSCentrum is er voor bedrijven, organisaties en individuele personen die bewust hun plaats innemen in een intens competitieve nieuwe wereldorde, en weten dat de bekwaamheid tot interculturele samenwerking het succes van hun project maakt. Living Stone's internationale team biedt advies, coaching en training inzake de interculturele praktijk van internationaal ondernemen.(www.lscoop.com) JOKERCHARTER 22.02.2013 12
2005 Verhuis van de Joker-hoofdzetel naar een opmerkelijk pand aan de Geerdegemvaart in Mechelen 2007 Joker wint in 2007, 2009 en 2010 de Travel Magazine Award voor Meest Duurzame Touroperator van het jaar, 3 maal op 4 dat deze prijs is uitgereikt 2010 Joker neemt een 50% participatie in Sino Travel, een touroperator in Hong Kong. 2011 Feest: 30 jaar Joker. 18 oktober: Brussels Jazz Orchestra met zangeres Tutu Puoane in een glansrol. Het boek Joker Grensverleggend Ondernemen van Joker oprichter Bob Elsen wordt uitgegeven bij Van Halewyck (ISBN 978 94 6131 0385) 2013 Vlasroute.be Travelling the Silk Road Een Joker expeditie met 4X4 van Harelbeke/Mechelen naar Chengdu/Shanghai. Doel is de Kaukasus, Centraal Azië en Westelijk China op de kenniskaart van ondernemend Vlaanderen te zetten. 2013 & Het organisch gegroeide Joker/ ViaVia netwerk floreert nog steeds in al zijn delen. En blijft de overkoepelende visie rusten op de vier oorspronkelijke waarden: Openheid, Gelijkwaardigheid, Ontmoeting, Verwondering. We are the learning species, and our survival depends on our ability to adapt not only in the reactive sense of fitting into the physical and social worlds, but in the proactive sense of creating and shaping those worlds, schrijft David A.Kolb. Joker/ViaVia blijft er met passie aan werken. JOKERCHARTER 22.02.2013 13
3. JOKER BELOFTE: Joker verlegt je grenzen, in groep of individueel Joker is: Avontuur: niet alleen ingevuld met trekking en onbetreden paden, maar ook met passie, betrokkenheid, verwondering. Actieve Beleving: ander ritme, ander comfort, andere gewoontes. Kijken maar ook meedoen. Ruiken, voelen, proeven, zien, horen. Wandelen, stappen, fietsen, zwemmen, koken, sporten, in het gras liggen. Grenzen verleggen. Ontmoeting: met verscheidenheid van de wereld, met natuur en cultuur, met medereizigers, met zichzelf. Een toevallig of opzettelijk samenkomen, dat raakt. Is de essentie van reizen. Joker Aanbod: Duurzaam Reizen: het DNA van Joker. Zoeken naar evenwicht tussen People, Planet, Profit en Pleasure. Met aandacht voor directe steun aan lokale economie. Vakantie: plezier maken, ontdekken, leren, delen, niets doen, vrienden lekker eten en drinken, lachen, ontspannen, tijd hebben, tijd maken, vrijheid, blijheid, voelen dat men leeft. Groepsreizen Joker-groepsreizen Groepsreizen in internationaal gezelschap Ondernemersreizen Individueel op reis Vliegtickets Huurwagens Hotels Een ruime selectie avontuurlijke, individuele reisformules Het Joker-reisconcept creëert mogelijkheden voor deelnemers om in contact te treden met de verscheidenheid van onze levende wereld, en hierdoor ook met zichzelf. Authenticiteit is hierbij een vereiste. Actieve participatie een verwachting. De reis een memorabele beleving JOKERCHARTER 22.02.2013 14
Groepsreizen Joker-groepsreizen Joker zet met haar aanbod aan groepsreizen bekende én vergeten parels op de toeristische kaart. We volgen een soepel traject dat deskundig voorbereid is door de begeleider en in samenspraak met deelnemers gaandeweg vorm krijgt. Joker is er voor de actieve reiziger, van alle leeftijden. Als duurzame touroperator kiezen we voor: aandacht voor mens, natuur, inkomsten voor de lokale bevolking en een fantastische reisbeleving Reizen in kleine groep van 5 tot 13 personen Eenvoudig logies van lokale eigenaars en ingebed in de lokale omgeving Verantwoord transport. Voor elke reisbegeleider compenseren we ook de Co2-uitstoot van de vlucht Competente reisbegeleiders, opgeleid door Karavaan, Een eerlijk prijsbeleid met directe steun aan de lokale economie: deelnemers betalen aan Joker een basisprijs. In de basisprijs is het budget voor uitgaven ter plaatse niet inbegrepen omdat we willen dat het budget dat onze reizigers ter plaatse spenderen, rechtstreeks ten goede komt aan de plaatselijke economie, zonder commissie voor Joker of de reisbegeleider. Uitgaven voor logies, maaltijden, fooien, toegangsgelden, plaatselijke transport enz. worden dan ook rechtstreeks aan de lokale bevolking betaald. Dit zijn onze brochures: Joker Avontuur Met Joker Avontuur kies je voor wereldwijde groepsreizen met reisgenoten van verschillende leeftijden. Onze formule: jou een intense reiservaring bezorgen door overweldigende landschappen en innemende ontmoetingen met andere mensen en culturen. Niet voor toeristen, wel voor reizigers! Joker Go-26 Jongerenreizen voor 18 tot 26 jaar die samen de wereld willen zien. Met Joker Go-26 ontdek je met een kleine groep leeftijdsgenoten de hele wereld. Je reist langs minder platgetreden paden naar het beste wat je bestemming te bieden heeft! Joker Kaap 46 Met Joker Kaap 46 kom je als 46-plusser in een ongekende wereld terecht met inspirerende culturen en ontmoetingen, imponerende landschappen en gelijkgestemde medereizigers. Met de zekerheid van een goede keuken, voldoende comfort s avonds en een ontspannen tempo. Je kan waar mogelijk ook voor een eenpersoonskamer kiezen. Kleine groep is geen synoniem voor opgesloten in. Vrijheid moet aanwezig zijn om zelf eigen ruimte te zoeken, waarna men kan terugvallen op groep. Verschillen zijn: J.Avontuur: men kiest voor groep, contactwaarde is belangrijk, men is individualist in groep JOKERCHARTER 22.02.2013 15
J.Go Minus 26: men kiest resoluut voor groep, hoog groepsgevoel, wil zich amuseren J.Kaap 46: men kiest voor groep, anderen zijn spiegel voor eigen ervaringen, reflectie Joker City Mix Joker SportWeg Joker Sneeuw Joker Kookreizen Groepsreizen in internationaal gezelschap Sluit je aan bij een groep reizigers uit de hele wereld en proef van een energierijke cocktail van bestemmingen, vertrekdata en reisformules. De voertaal is Engels Ondernemersreizen De Living Stone Gateway-reizen zijn een high-end leer- en reisconcept voor ondernemers, leidinggevenden en iedereen die efficiënter wil omgaan met de snel veranderende wereld. Interculturele competentieontwikkeling op reis Individuele reizen Reis je liever alleen, met twee of je eigen groep? Dan is Joker een betrouwbare partner. Online of in één van onze Joker-reiskantoren vind je een inspirerende keuze aan reisprogramma's. Ze zijn gegroeid uit onze jarenlange kennis en ervaring in de vijf continenten, en uit onze passie voor reizen, natuurlijk! Geef je creativiteit ruimte en maak zelf je eigen reis! Joker biedt hiervoor een resem bouwstenen waarmee je zeker bent dat je reis veilig en vlot verloopt. Ben je alleen op zoek naar een vliegticket, of liever een combinatie met huurwagen, met ho(s)tel, met een avontuurlijke module naar een fascinerende plek? Keuze te over voor de reis van je leven! Dit zijn onze bouwstenen voor jouw reis: Vliegtickets Voordelige vliegtickets en promotarieven naar alle uithoeken van de wereld. Joker onderhandelt wekelijks met alle gerenommeerde luchtvaartmaatschappijen om de beste tarieven te bekomen. JOKERCHARTER 22.02.2013 16
Huurwagens Sunny Cars. Hotels Voor elke trip een wagen via onze betrouwbare partner Via onze hoteldatabank vind je ongetwijfeld een lekker warm of heerlijk fris bed voor een aangename prijs. Een ruime selectie avontuurlijke, individuele reisformules Bepaal je zelf graag wanneer, met wie en hoe lang je reist, kies dan voor de vrijheid van een individuele vakantie. Speciaal voor reizigers die liever niet in groep op vakantie gaan of liever hun eigen groep samenstellen! Dit is het aanbod aan individuele vakanties: Avontuurlijke modules Actieve individuele reizen in Europa, Afrika, Azië en Latijns-Amerika Wandelreizen Verken natuurpracht en culturele rijkdom op wandeltempo Fietsreizen Fietsvakanties langs de mooiste fietsroutes, van Nederland tot Thailand Citytrips Een minivakantie naar een wereldstad of een verborgen pareltje? Selfdrives met huurwagen Wees zelf gids en chauffeur tijdens een rondreis met huurwagen Privérondreizen Een combinatie van een kant-en klaar, individueel reisprogramma en begeleiding ter plaatse Joker-groepsreis op maat En meer. JOKERCHARTER 22.02.2013 17
JOKER S DUURZAAMHEIDDIMENSIE 1. UITGANGSPUNT Uittreksel uit de brief van Chef Seatl van de Indiaanse Suwamish Stam aan de President van de Verenigde Staten van Amerika, Franklin Pierce in 1854 The Great Chief in Washington sends words that he wishes to buy our land. The Great Chief also sends us words of friendship and good will. This is kind of him, since we know he has little of need of our friendship in return. But we will consider your offer. For we know that if we do not sell, the white man may come with guns and take our land. How can you buy or sell the sky, the warmth of land. The idea is strange to us. If we do not own the freshness of the air and the sparkle of the water, how can you buy them. Every part of this earth is sacred to my people. Every shining pine needle, every sandy shore, every mist in the dark woods, every clearing, and every humming insect is holy in the memory and experience of my people. Whatever befalls the earth befalls the sons of the earth. Man did not wave the web of live, he is merely a strand in it. Whatever he does to the web, he does to himself. But we will consider your offer to go to the reservation you have for my people... Why should I mourn the passing of my people Tribes are made of men, nothing more. Men come and go, like the waves of the sea. Even the white man, whose God walks and talks with him as friend to friend, cannot be exempt from the common destiny The whites to shall pass; perhaps sooner than all other tribes. Continue to contaminate your bed, and you will one night suffocate in your own waste Dit is 150 jaar geleden geschreven. Hoe vooruitziend was dit van mensen die wij overwegend als primitieven beschouwen. Bij natuurvolkeren is de eenheid /verbondenheid met de wereld een evidentie. Voor het Boeddhisme zijn alle vormen van leven manifestaties van één leven, ze zijn allen in een web met elkaar verbonden. Voor hen zijn we immers allen gebonden op het zelfde levensrad: de wet van het rad is de Liefde. Het Taoïsme stelt dat veel authenticiteit verloren gaat door de wereld te organiseren en te reorganiseren: Als het Tao verloren gegaan is, ontstaat de leer van de menselijkheid, als de menselijkheid verloren gegaan is, ontstaat de leer van de gerechtigheid, als de gerechtigheid verloren gegaan is, ontstaat de leer van de hoffelijkheid. Tao is echte en onvervalste goedheid, menselijkheid is aangeleerde goedheid, gerechtigheid is juridisch vastgelegde goedheid, hoffelijkheid kan zelfs geveinsde goedheid zijn. Hetzelfde geldt voor duurzaamheid. Het in vakjes brengen van duurzaamheid betekent dat we zijn essentie zijn kwijtgeraakt. We zijn het ontzag voor het wonder van de natuur, in casu het leven kwijtgeraakt. De natuur is een groot Ge-Heim, een heim waarbinnen we leven en waar we deel van uitmaken. Wij zouden moeten begrijpen dat dit niets met regels en waarheid te maken heeft, alleen met mysterie. En dat mysterie is een leegte waarover niets te zeggen valt. JOKERCHARTER 22.02.2013 18
2. JOKER PIONIER EN TRENDSETTER DUURZAAM TOERISME Duurzaamheid maakt sinds de oprichting in 1981 deel uit van het Joker gedachtegoed. Het zoeken bij onze werking naar een harmonie tussen natuur, mens en economie en reisbeleving, zonder daarbij toekomstige generaties te schaden, is nog steeds een hoofdbekommernis. Het reisconcept van Joker staat in het teken van duurzaam reizen en dit is steeds zo gebleven. We reizen in kleine groepen ( max. 13 personen), verblijven in eenvoudige logies die meestal in handen zijn van plaatselijke families, nemen waar mogelijk het openbaar vervoer of ander duurzaam vervoermiddel, hebben respect voor de natuur, nemen deel aan het dagelijks leven, maken tijd voor ontmoetingen en diepgaande verkenning. Een specifieke eigenheid van onze reizen is dat er hoofdzakelijk rechtstreeks met de lokale bevolking onderhandeld wordt en niet via tussenorganisaties. We willen immers dat onze aanwezigheid ter plaatse zo positief mogelijk wordt ervaren en dat ons verblijf de inwoners zo veel mogelijk ten goede komt. Het versterken van de rol van de lokale ondernemer in de bezochte bestemmingen is een prioriteit van Joker in de strijd tegen armoede. (millenniumdoelen) Elke reis wordt getoetst aan de hand van een format nieuwe reis, een intern score-instrument gebaseerd op de Joker Troeven om na te gaan of elke Jokerreis voldoet aan onze duurzame reisvisie. In dit instrument zijn duidelijke richtlijnen opgenomen over hoe wij met het natuurlijk en cultureel erfgoed wensen om te gaan. Zo staat daarin opgenomen dat bij de keuze van te bezoeken natuurgebieden rekening wordt gehouden met de ecologische draagkracht en dat begeleiders en deelnemers zich ten allen tijde moeten houden aan de officiële regels (bijv. niet omzeilen van toegangsgelden, niet wild kamperen ). Meer nog, bij gebrek aan officiële regelgeving houden wij ons aan de eigen Jokergedragscode inzake natuur en milieu. Die gedragscode is mee opgenomen in de opleiding voor reisbegeleiders. Met behulp van diezelfde Troevenkaart checken wij of op reis voldoende omstandigheden worden gecreëerd die de kans op waardevolle ontmoetingen vergroot (deelname aan het dagelijkse leven van de bevolking, mogelijkheden om buiten het beeld van de klassieke toerist te treden ) én mikken wij op duurzame relaties met contactpersonen en organisaties (bredere en/of langdurige samenwerking, informatie-uitwisseling, briefings en feedback). Met betrekking tot transport streven wij ernaar de reistijd ter plaatse met gemotoriseerd vervoer te beperken. Er worden enkel binnenvluchten genomen om moeilijke of lange trajecten te overbruggen,en niet om bijkomende bestemmingen snel te kunnen bereiken. Het grootste deel van de transporttijd gebeurt met openbaar vervoer in plaats van met gecharterd vervoer. Maar het gebruik van het openbaar vervoer moet evenwel verantwoord zijn in functie van de beperkte beschikbaarheid voor de bevolking zelf. Ook uniek aan ons reisconcept is een zuiver prijsbeleid. Dit is een voordeel voor zowel onze reizigers als de mensen ter plaatse. Hoe werkt het: we hanteren een basisprijs waarbij duidelijk vermeld staat wat inbegrepen is (vluchten, diensten reisbegeleider, verzekering, organisatiekosten).deelnemers nemen daarnaast ook een budget mee bestemd voor diverse uitgaven ter plaatse (logies, toegangsgelden, plaatselijk transport en maaltijden). Deelnemers registreren dus mee waar en hoeveel er besteed wordt. Bovendien komt hun besteed budget volledig (geen commissies voor Joker) én rechtstreeks ten goede aan de plaatselijke economie (restaurantjes, gidsen, guesthouses ). Al onze reisbegeleiders hebben een aangepaste vorming gekregen bij Karavaan vzw, een organisatie erkend door het Ministerie van Cultuur van de Vlaamse Gemeenschap. Openheid, gelijkwaardigheid, dialoog maar ook duurzaamheid en authenticiteit worden beklemtoond bij hun vorming. JOKERCHARTER 22.02.2013 19
Joker promoot ook actief het compenseren van vliegtuigreizen via GreenSeat, en dit zowel op de website, in de Joker TamTam (het maandelijkse e-zine), in de Joker-brochures, de algemene Joker-folder. Joker startte hiermee eind 2006, als eerste reisorganisatie in België. Bovendien compenseert Joker zelf de vluchten van haar begeleiders. Zowel deelnemers als begeleiders krijgen voor die compensatie een certificaat toegestuurd. 3. DUURZAAMHEIDBELEID In 2006 stelde Joker een duurzaamheidscoördinator aan en werd binnen het bedrijf een duurzaamheidscan uitgevoerd. Hiervoor moesten alle personeelsleden een uitgebreide vragenlijst invullen waarbij de 3 p s planet, people, profit werden doorgelicht. De jaarlijkse stuurgroepdag van 7/11/2006 (verplicht voor alle personeelsleden) stond volledig in teken van duurzaamheid. De resultaten van de duurzaamheidscan werden er besproken. Vanuit een aanvullende brainstormsessie verzamelden we een groot aantal duurzaamheidtips. Een praktische handleiding is opgesteld per afdeling (doel: papierverspilling tegen gaan, energie besparen, recyclage e.d.). Deze aanpak werd geëvalueerd op de volgende stuurgroepdag van 16/10/2007. Sindsdien is duurzaamheid een steevast onderwerp op de jaarlijkse stuurgroepdag. Joker wenst samen te werken met partners die onze principes van duurzaam toerisme onderschrijven. Het zijn onze medewerkers en begeleiders die er op toe zien of lokale partners ook daadwerkelijk deze principes toepassen. Om de duurzaamheid van onze producten nog beter te bewaken is Joker in 2010 een waarderend onderzoek gestart bij onze lokale partners. Geen checklists, geen belerende vinger. Aan de hand van een 'Appreciative Inquiry in Sustainable Tourism' gaan we samen met onze partners na hoe de situatie in hun land is en welke rol de overheid speelt in het al dan niet stimuleren van duurzaam toerisme. Wij willen met onze lokale partners een duurzame, respectvolle en evenwaardige relatie uit te bouwen, met het duurzame gedachtegoed als gemeenschappelijke basis. Voor de internationale groepsreizen werken wij samen met gerenommeerde buitenlandse touroperators die onze visie delen. Een paar voorbeelden die dit staven: Intrepid was in 2006 finalist en in 2011 winnaar van de Tourism for Tomorrow Award en was de overall winner of the ResponsibleTourism Award 2007. Exodus ontving in 2004 de ResponsibleTourism Award en in 2010 zelfs 4 British Travel Awards waaronder Environmentally and Socially Responsible Small Tour Operator. GAdventures ontving de laatste jaren een heleboel awards voor de kwaliteit en duurzaamheid van hun reizen. Zij waren in 2009 finalist van de Tourism for Tomorrow Award en wonnen in 2009 de World Tourism Award. Zowel in de Joker brochures, als op de website, als in de e-zine wordt er ruim aandacht besteed aan de communicatie rond duurzaamheid en reizen. Elke deelnemer aan een Jokerreis krijgt op de vertrekvergadering (= een bijeenkomst met alle deelnemers, 3 tot 4 weken voor vertrek) een toelichting over de verschillende aspecten van duurzaam toerisme. JOKERCHARTER 22.02.2013 20