ING Investment Office Publicatiedatum: 15 november 2017, 13.50 uur Oktober November Assetallocatie Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie aandelen Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Telecommunicatie Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Wijzigingen in de sectorallocatie Het perfecte plaatje: zo zien veel beleggers de huidige situatie op de financiële markten. De wereldwijde economie draait goed, de bedrijfswinsten zijn prima en de centrale banken bouwen hun stimulerende beleid maar heel geleidelijk af. De verwachtingen van beleggers zijn momenteel dan ook hooggespannen. Uiteraard bestaat het perfecte plaatje niet, en is er kans op teleurstelling. Volgens ons is er een aantal factoren om rekening mee te houden. Zo is de inflatieverwachting wel erg laag en zou de komende tijd de inflatiedruk kunnen toenemen. Ook zou in de Verenigde Staten (VS) het belastingplan van president Trump mocht deze door het Congres worden aangenomen de rente in een hoger tempo kunnen opdrijven. Wij zijn waakzaam, maar zien voorlopig geen aanleiding om onze tactische assetallocatie aan te passen. Wel verlagen we binnen aandelen de weging van de sector gezondheidszorg. Binnen de sectoren informatietechnologie en financiële waarden gaan we wat winst nemen. Met de opbrengst kopen we meer aandelen van bedrijven uit de sector telecommunicatie. De weging van deze sector gaat van onderwogen naar neutraal, de wegingen van de sectoren informatietechnologie en financiële waarden blijven ongewijzigd. Hoofdpunten De economieën in de belangrijkste regio s draaien prima. De kwartaalcijfers van veel bedrijven vielen positief uit. De centrale banken draaien de geldkraan maar heel langzaam dicht. Kortom: het perfecte plaatje voor de financiële markten Toch zijn wij waakzaam: een te lage inflatieverwachting is een risico net als een vertraagde doorvoering van Trump s belastingplan. Voorlopig staan de seinen op groen en houden we vast aan onze tactische assetallocatie. Wel verlagen we binnen aandelen de weging van de sector gezondheidszorg gaan we wat winst nemen in de sectoren financiële waarden en informatietechnologie... en juist meer beleggen in de defensieve sector telecommunicatie.
Goudlokje -stemming op de beurzen Beleggers zijn optimistischer dan ooit Het 'Goudlokje'-gevoel (precies goede economische omstandigheden) overheerst op de financiële markten. En deze gunstige situatie is er al geruime tijd. De beurskoersen behalen records na records (de MSCI All Country World Index steeg dit jaar, in euro s gemeten, bijna 6%), in alle regio s draait de economie prima en bedrijven konden over het afgelopen kwartaal opnieuw goede winstcijfers melden. Niet voor niets zijn beleggers zeer optimistisch gestemd. Amerikaanse consumenten zijn zelfs nog nooit zo positief geweest over de verwachtingen van de aandelenmarkt in de komende twaalf maanden en rekenen op een gemiddeld rendement van 13%, het hoogste verwachte rendement ooit. Ook is in de VS het optimisme onder beleggingsadviseurs sinds 1986 niet zo positief geweest. In de eurozone is de index van het beleggersvertrouwen - de Sentix Investor Confidence Index de afgelopen maand gestegen van 29,7 naar 34 punten. Hét moment om in te stappen, lijken veel Nederlandse huishoudens te denken: het aantal beleggende Nederlandse huishoudens is dit jaar met 14 procent gestegen - de grootste stijging sinds de beurshausse van eind jaren negentig (Bron: Kantar TNS). Het is zaak om alert te zijn Met teleurstellingen volgen winstnemingen Geen vuiltje aan de lucht? Is al dit optimisme gerechtvaardigd? Voorlopig lijkt er inderdaad geen vuiltje aan de lucht. Zie bijvoorbeeld een kleine greep uit recente macro-economische data: de definitieve stand van de inkoopmanagersindex van de eurozone is in oktober uitgekomen op 56 punten, iets hoger dan een eerdere schatting van 55,9. De Duitse fabrieksorders zijn in september met 1% gestegen, terwijl er werd gerekend op een daling van 1%. De werkloosheid in de VS is gedaald tot het laagste niveau sinds december 2000. En tot slot heeft de Europese Commissie (EC) haar groeiverwachtingen voor de eurozone verhoogd: voor dit jaar wordt nu gerekend op een groei van 2,2%, in mei werd nog een groei van 1,7% voorspeld. Voor volgend jaar rekent de EC nu op een groei van 2,1% (was 1,8%). Hoe veel beter kan het nog worden? Volgens ons een terechte vraag, met als antwoord: het kan nog beter worden, maar er is wel een aantal zaken om alert op te zijn. Belangrijk dat de belastingplannen van Trump worden doorgevoerd Het optimisme onder beleggers hangt voor een belangrijk deel samen met de stimuleringsplannen van de Amerikaanse president Trump. Tegen de huidige hoge waarderingen (zoals de koerswinstverhoudingen) liggen bij teleurstellingen winstnemingen op de loer. Voor de stemming op de markten is het daarom belangrijk dat Trump s belastingplannen, waaronder de belastingverlaging voor Amerikaanse bedrijven, snel door het Congres worden aangenomen. Het uitstellen van belastingverlagingen kan betekenen dat de winstverwachtingen van bedrijven wat naar beneden moeten worden bijgesteld. Het doorvoeren van de belastingplannen zal de economie juist een extra push kunnen geven. Overigens zal dan waarschijnlijk wel de rente iets sneller kunnen oplopen, mede hierdoor verwachten we meer beweging op de obligatie- en aandelenmarkten. Lage inflatieverwachting is een risico Een groot deel van de huidige hoge waarderingen heeft hiernaast te maken met het ruime monetaire beleid. De centrale banken sturen via hun beleid de beschikbare geldhoeveelheid in het economische systeem. Dit bepaalt in belangrijke mate of er geld naar de financiële markten stroomt of niet. Sinds het uitbreken van de financiële crisis hebben de centrale banken een sterk Maandbericht beleggen - november 2017 2
Kans dat centrale banken geldkraan versneld dichtdraaien stimulerend beleid gevoerd, waardoor de rentes extreem laag werden en er veel kapitaal beschikbaar kwam. Omdat de inflatiecijfers momenteel onder de door de belangrijke centrale banken gewenste niveaus blijven (van rond de twee procent), worden de stimulatieprogramma s maar heel langzaam afgebouwd. In de VS lijkt aan dit centralebankbeleid ook onder de nieuwe voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Jerome Powell - voorlopig geen einde te komen. Naar onze mening echter zijn de inflatieverwachtingen die op dit moment in de koersen worden ingeprijsd wel heel erg laag. Bij de wereldwijd aantrekkende economische groei horen hogere rentes dan we nu zien. Het stimuleringsbeleid van de centrale banken verstoort de markten en drukt de rentes. Maar naarmate de economische cijfers steeds positiever uitvallen, groeit de kans dat de centrale banken alsnog de geldkraan versneld zullen dichtdraaien. We nemen gedeeltelijk winst op aandelen uit de sectoren financiële waarden en informatietechnologie We gaan minder beleggen in de sector gezondheidszorg Ondanks bovenstaande onzekerheden zit er volgens ons, gezien de gunstige economische omstandigheden en het soepele centralebankbeleid, voorlopig nog wel wat rek in de aandelenkoersen. We houden de beleggingscategorie aandelen dan ook op een neutrale weging. Wel brengen we wat minder risico aan en maken we de sectorverdeling iets defensiever. Dit doen we door de sector gezondheidszorg terug te brengen naar een onderweging. De kwartaalcijfers van bedrijven uit deze sector vielen tegen, de politiek dwingt prijsdruk af, en ook van veel (nog in ontwikkeling zijnde) nieuwe medicijnen wordt weinig gunstige invloed verwacht op de winstcijfers. Daarnaast gaan we gedeeltelijk winst nemen op aandelen uit de sectoren financiële waarden en informatietechnologie, maar houden hun weging op stevig overwogen respectievelijk licht overwogen. Door het achterblijven van de inflatieverwachting stijgt de rente minder snel stijgt dan verwacht. Dit is minder gunstig voor banken, die juist kunnen profiteren van een rentestijging. De aandelen van bedrijven in de sector informatietechnologie zijn momenteel zeer hoog gewaardeerd. De cijfers over het derde kwartaal van 2017 waren opnieuw zeer positief en Apple, Tencent, Intel, STMicroelectronics en Qualcomm lieten na de publicatie van de kwartaalcijfers een koersstijging zien van meer dan 10%. Volgens ons is dit een goed moment om wat winst te nemen en een klein deel te verkopen. Maandbericht beleggen - november 2017 3
Deze aandelen zijn relatief goedkoop Alternatief voor staatsobligaties We houden rekening met oplopende rentes Op termijn zou een sterkere dollar ongunstig kunnen zijn We kopen meer aandelen van bedrijven uit de sector telecommunicatie Met de opbrengsten van de winstnemingen financieren we een verhoging van de sector telecommunicatie van onderwogen naar neutraal. Deze aandelen zijn laag gewaardeerd en daarmee relatief goedkoop. De prestaties in deze sector vielen de laatste tijd wat tegen, onder meer door veel prijsconcurrentie. Deze concurrentiedruk lijkt wat te zijn afgenomen. Bovendien is de economische groei in Europa en de VS positief voor bestedingen aan digitale televisie, mobiele telefonie en data-abonnementen. Reële kans op koersherstel vastgoed Nu de kapitaalmarktrentes minder hard stijgen dan verwacht, biedt dit kansen voor beursgenoteerde vastgoedaandelen. Als de markrente op (staats)obligaties relatief laag is, geldt vastgoed namelijk als alternatieve bron van inkomsten. Bovendien zijn de gemiddelde waarderingsniveaus van beursgenoteerd vastgoed gedaald, terwijl de economische groei in de belangrijkste regio s op peil blijft. Daarom achten we de kans op koersherstel in de komende maanden reëel en houden we vast aan onze overweging van de beleggingscategorie vastgoed. Hoogrentende obligaties onder druk We hanteren onze onderweging van de categorie obligaties en houden rekening met de mogelijke negatieve effecten van een stijgende rente. Hogere rentes maken bedrijven kwetsbaar die 'scherp aan de wind zeilen', met een grote financiering (schuld) in verhouding tot hun winst en waarde. Hierdoor zijn naar onze mening de risico s toegenomen van hoogrentende obligaties. We houden deze obligatiecategorie daarom op neutraal. Al eerder hebben we binnen obligaties de gevoeligheid voor de negatieve effecten van stijgende rentes verder beperkt, door de gemiddelde resterende looptijd van de leningen te verkorten. Daarnaast hanteren we een onderweging van staatsobligaties tegenover een overweging van bedrijfsobligaties om het rendement op obligaties te verhogen. Chinese handelscijfers blijven positief De Chinese economie blijft goed presteren, al zien we ook hier iets opwaartse druk op de inflatie ontstaan. De binnenlandse economie draait goed, het vertrouwen is groot en Chinese consumenten blijven besteden (ter illustratie: op Singles Day wist de Chinese 'online marktplaats' Alibaba met USD 25 miljard het omzetrecord van vorig jaar ruimschoots te verbreken). Ook is de Chinese export in oktober opnieuw gegroeid, namelijk met 6,9% (in dollars). De Chinese economie levert een belangrijk aandeel aan de prestaties van de opkomende markten als geheel. Op termijn zou een sterkere dollar ongunstig kunnen zijn voor de opkomende markten, maar voorlopig blijft de regio overwogen binnen onze regioallocatie. Maandbericht beleggen - november 2017 4
Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 15 november 2017, 13.25 uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: S&P Capital IQ, Bloomberg, CreditSights, Oddo Securities, Standard & Poor s, Thomson Reuters Datastream, Moody s, Fitch, UBS Neo, Reuters Metastock en/of Sustainalytics. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V. 2017 ING Bank N.V., Amsterdam.