Informatiedocument voor werkplekbieders Bacheloropleiding Educatie & kennismanagement groene sector HPO deeltijdstudenten (Verkort traject docent en kennismanager gericht op groene vakkennis)
Voorwoord Dit is een aanvulling op de brochure werkplekleren voor werkplekbieders die HPO deeltijdstudenten van de bachelor-lerarenopleiding Educatie en Kennismanager groene sector begeleiden. HPO deeltijdstudenten zijn docenten met een afgeronde PABO of lerarenopleiding, die in het groene vmbo en praktijkonderwijs (willen gaan) werken en hiervoor de juiste bevoegdheid willen behalen. We vertrouwen erop dat u na het lezen van dit document meer inzicht heeft in het curriculum van de opleiding, het doel van het werkplekleren, informatie omtrent de begeleiding, informatie over de beoordeling en wat u van de student mag verwachten. Werkplekbureau wpl.hogeschool.wageningen@aeres.nl 088 020 6880 06 3068 9268 Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders KOP-HAO DT 24 november 2016 Pagina 2 van 9
Werkplekleren Werkplekleren, het werkend leren in de authentieke beroepscontext, is een essentieel onderdeel van de opleiding. De student gaat naast het flankerend onderwijs aan de slag in een (onderwijs) instelling of bedrijf. Het flankerend onderwijs, dat gegeven wordt bij Aeres Hogeschool in Wageningen, bestaat uit: lessen, verwerkingsopdrachten oefenen van vaardigheden, practica gastcolleges toetsen, etc. In onderling overleg bepalen de werkplekbieder en de student hoe het werkplekleren zal worden ingericht waarbij de kaders die de opleiding biedt uitgangspunt zijn. Aeres Hogeschool kan daarbij, ook gedurende het verloop van het werkplekleren, ondersteunen en begeleiden. De werkplekbieder draagt de student slechts taken op die passen bij de competenties en beroepsrollen van de betreffende beroepssituatie (BS), zie tabel 1: De tijdverdeling HPO en bijlage 1: Beschrijving beroepssituaties. Afhankelijk van de mogelijkheden op de werkplek vragen wij oefenmogelijkheden of -opdrachten voor de studenten. Meestal is er een combinatie mogelijk tussen meedraaien binnen lopende werkzaamheden enerzijds, en het uitvoeren van een specifieke opdracht die het mogelijk maakt bepaalde werkprocessen te leren beheersen anderzijds. De werkplek moet het volgende kunnen bieden: De student moet de mogelijkheid krijgen om voldoende werkplektaken (leren) uit te voeren. Aan de student moet een bepaalde mate van verantwoordelijkheid worden gegeven, die gepaard gaat met passende begeleiding, zie bijlage 2: Niveau van het werkplekleren. De opdrachten en de context waarbinnen deze moeten worden uitgevoerd, liggen op hboniveau. Een deeltijdstudent heeft een gemiddelde studiebelasting van 20 uur per week, waarvan 6 uur flankerend onderwijs en 14 uur zelfstudie en stage- of werkactiviteiten. In het eerste semester gaat de student werkplekleren op meerdere groene productiebedrijven / groene dienstverlenende bedrijven. In het tweede semester hoort focus en specialisatie in het werkplekleren. Het draait om een verdiepende innovatieve opdracht die de student voor een bedrijf kan uitvoeren of die de student combineert met een opdracht op de werkplek en een operationeel plan. Afhankelijk van de situatie op de werkplek krijg de student oefenmogelijkheden of opdrachten toegewezen. Meestal is er een combinatie mogelijk tussen meedraaien binnen lopende werkzaamheden enerzijds en het uitvoeren van een specifieke opdracht die het de student mogelijk maakt bepaalde werkprocessen te leren beheersen anderzijds, zie bijlage 2: Niveau van het werkplekleren. Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 3 van 9
Werkplekbegeleiding en -beoordeling We vragen aan de werkplekbieder een begeleider voor de student aan te wijzen, de werkplekbegeleider. Dit kan de opdrachtgever zijn of een aangewezen persoon binnen de organisatie die voor de student als vraagbaak en coach dient. De werkplekbegeleider geeft feedback op werkhouding in de begeleidingsgesprekken maar dit kan ook schriftelijk zijn als (onderdeel van) beoordeling van het beroepsproduct. Wij vragen de student om aan het begin van de werkplekperiode de begeleidingsformulieren van de BS en met de werkplekbieder door te spreken en hiervoor een planning te maken. Wat kan de werkplekbegeleider van de student verwachten: 1. De student informeert u goed en tijdig over doel, inhoud en organisatie van zijn/haar leerwerktraject en voorziet de werkplekbegeleider van het toetsplan. 2. De student stelt zich voortdurend actief op: stelt leeractiviteiten voor, stelt vragen, vraagt ondersteuning of advies, zorgt dat afspraken voor begeleidingsgesprekken worden gemaakt, enz. 3. De student geeft zijn/haar begeleiders (zowel op de school als op de opleiding) inzicht in de voortgang door middel van zijn/haar leerwerkovereenkomst, reflecties en andere documenten (zoals bijvoorbeeld de rubrics en het portfolio). 4. De student houdt zich goed aan gemaakte begeleidingsafspraken. Per beroepssituatie kan de precieze gang van zaken met betrekking tot het werkplekleren verschillen. Dat is dan ook de reden dat het werkplekbureau u geen document kan overhandigen wat het werkplekleren voor uw student precies inhoudt en wat zijn/haar specifieke doelen zijn. De student is verantwoordelijk om u van de juiste informatie te voorzien. Organisatie van het onderwijs De opleiding beslaat één fase: de afstudeerfase. Deze wordt afgesloten met een fase-assessment. In dat assessment toont de student aan dat de groei op de competenties voldoet aan de eisen die zijn vastgesteld voor de opleiding. Gedurende de hele opleiding word de student begeleid door een fasebegeleider. Tijdens de gehele studie voert de student activiteiten uit binnen de beroepssituaties. De combinatie van theorie en praktijk waarborgt hierbinnen een krachtige leeromgeving. Tabel 1: De tijdverdeling HPO Eerste jaar semester 1 Eerste jaar semester 2 Afsluitend assessment BS01 FLO, BE1VAK FLO BS06 FLO, BE2VAK FLO, BS08 FLO Rollen: adviseur, fasebegeleiding fasebegeleiding intermediair, opleider Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 4 van 9
Bijlage 1 Korte omschrijving van de beroepssituaties met toelichting werkplekleren Basiseenheid 1 VAK Een professional in een educatief beroep moet z n mannetje staan binnen het vakgebied waarin hij opereert. Het kunnen uitvoeren van praktische handelingen uit het vakgebied en het beheersen van de bijbehorende theoretische basiskennis is een must. Daarbij hoort ook een gedegen kennis van de levende en dode materialen die in het betreffende vakgebied gebruikt worden. Uitgangspunt van deze basiseenheid is het kunnen functioneren in het vakgebied op het niveau van meewerkend voorman (of een vergelijkbare functie). Als basis voor de inhoud wordt mede gebruik gemaakt van de competenties uit CKS2005 (MAO-competenties). Werkplekleren: het werkplekleren vindt plaats in een reële werksituatie bij bedrijven in de sector. Concreet betekent dit dat de student op handelingsniveau praktisch bezig is en kennis en inzicht in de praktijk verwerft. Basiseenheid 2 VAK Een professional in een educatief beroep moet z n mannetje staan binnen het vakgebied waarin hij opereert. Werkvoorbereiding, werkplanning, calculatie en inzet van de juiste materialen zijn belangrijke aspecten van het werk van de professional. Operationeel bedrijfsmanagement staat dan ook centraal. Ondernemersvaardigheden worden in ieder bedrijf ingezet om de doelstellingen van het bedrijf te realiseren. Een goed geschreven ondernemingsplan verwoordt hoe mensen en middelen op operationeel niveau moeten worden ingezet om de bedrijfsdoelstellingen te realiseren. Naast het operationeel bedrijfsmanagement vormt ook het contact met klanten, toeleveranciers en personeel een onderdeel van deze basiseenheid. Werkplekleren: het werkplekleren vindt plaats in een reële werksituatie bij een bedrijf in de sector. Concreet betekent dit dat de student op bedrijfsvoeringniveau bezig is en een ondernemingsplan voor een bestaande of nieuwe situatie uitwerkt en concrete operationele processen in beeld brengt met mogelijke verbeteringen. Beroepssituatie 1: Situaties rond vakinhoudelijke deskundigheidsontwikkeling Binnen deze beroepssituatie staat het verwerven van (nieuwe) vakinformatie en het overdragen van deze informatie aan anderen centraal. Werken in een educatief beroep met groene kennisoverdracht vereist gedegen vakkennis, vakvaardigheid en vakervaring. Maar vooral ook een continue verbreding en verdieping daarvan, waardoor het mogelijk wordt anderen op operationeel niveau aan te sturen. Werkplekleren: In overleg met je vakinhoudelijke begeleider vanuit Aeres Hogeschool stel je een leerwerkovereenkomst op die richtinggevend is voor de activiteiten die je gedurende de werkplekperiode uitvoert. Tijdens het eerste semester ontwikkel je groenvakinhoudelijke kennis, vaardigheden en competenties op je werkplek. Je ontwikkelt je breed als professional in het bedrijf en de sector. Door allerhande zelfgekozen activiteiten te ontplooien en ervaring op te doen in het bedrijf, ontwikkel je inzichten en competenties. Je verzamelt gedurende je werkplekperiode bewijs dat laat zien dat je competent bent. Je legt dit bewijs vast in de ontwikkelportfolio, dat later gebruikt kan worden om je professionele ontwikkeling aan te tonen bij het assessment. Vanuit fasebegeleiding wordt het maken van het ontwikkelportfolio aangestuurd en de totstandkoming ervan ondersteund. Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 5 van 9
Beroepssituatie 6: Onderzoek- en adviessituaties in de groene sector Onderzoeken en adviseren zijn belangrijke vaardigheden voor mensen die werken in een groen educatief beroep. Onderzoek vaardigheden kunnen bij uiteenlopende situaties worden ingezet om te komen tot een objectief en afgewogen oordeel en/of advies. Een groene onderwijsakte geeft bevoegdheid voor de aan het groen verwante vakken binnen het VMBO zoals biologie, natuurkunde en scheikunde. Daarom richten we ons binnen deze beroepssituatie op onderzoek en advies in complexe, vak relevante situaties binnen de groene sector. De natuurwetenschappelijke basis van het vakgebied staat daarbij centraal. Het gaat hierbij om kennis en vaardigheden op het gebied van bijvoorbeeld ecologie, fysiologie, celbiologie en gedrag. De professional in een educatief (groen) beroep is uiteraard in staat daarbij relevante (natuurwetenschappelijke) vakliteratuur te gebruiken en zijn onderzoeksresultaten te verwerken in een adviesrapport. Werkplekleren: geen Beroepssituatie 8: Situaties rond brede professionalisering in de studierichting Een professional in de groene vakrichting moet in staat zijn om zijn verworven kennis en ervaring te delen en uit te wisselen met gelijkwaardige gesprekspartners binnen de sector. De leergierige professional is voortdurend op zoek naar nieuwe inzichten, trends en ontwikkelingen, maakt deze zich snel eigen, weet ze op hun waarde te schatten en weet ze waar nodig toe te passen. Werkplekleren: De werkplek is een creatieve en innovatieve onderneming met een toekomstgerichte onderzoeksopdracht. De student gaat op de werkplek op een onderzoeksmatige wijze een bedrijfsprobleem analyseren en oplossen met inzet van deskundigheid uit diverse netwerken. Het resultaat is een innovatief plan c/q product en een breed netwerkoverzicht. Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 6 van 9
Bijlage 2 Niveau van het werkplekleren Bij elke rol en in elke context is het mogelijk om aan te geven in hoeverre de uitoefening van werkzaamheden op hbo-niveau ligt. Dit is per werkplekopdracht verschillend. Om een indicatie te geven over het niveau van de roluitoefening, gebruiken we de volgende vier termen: verantwoordelijkheid reikwijdte complexiteit transfer In onderstaande figuur zijn de niveaus voor deze aspecten verder uitgewerkt. Het is belangrijk dat je per rol een ontwikkeling doormaakt van het niveau beginnend bekwaam naar het hbo-startniveau. Voor studenten in de propedeusefase betekent het dat het werkplekleren minstens een beroep doet op uitoefening van je rollen op het eerste niveau, in de hoofdfase ontwikkel je het werken en denken op het tweede niveau en in een afstudeerproject laat je overtuigend zien dat je op het tweede niveau kunt acteren. De vier aspecten zijn gebruikt voor de bepaling van de gedragsindicatoren per competentie, waarop je in het fase-assessment wordt beoordeeld. Tevens gebruiken we de aspecten om werkplekken en werkplekopdrachten in te schatten naar niveau. Soms is een werkplekopdracht te complex voor een propedeusestudent, maar heel geschikt voor een afstudeerder. Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 7 van 9
Vier aspecten aan de roluitvoering Verantwoordelijkheid De mate waarin je verantwoordelijkheid draagt voor deelnemers, medewerkers, leerprocessen, bedrijfsprocessen, de organisatie. Beginnend bekwaam Dit niveau is minimaal bereikt aan het eind van de propedeusefase. Je draagt deelverantwoordelijkheid en voert afgesproken werkzaamheden naar verwachting uit. Je bent verantwoordelijk op operationeel niveau. Je werkt onder supervisie van anderen en verantwoord jouw werkzaamheden aan je opdrachtgever. Werkend op hbo-startniveau Dit niveau is bereikt in de hoofdfase en wordt verder uitgediept en/of verbreed in de afstudeerfase Je draagt eindverantwoordelijkheid voor afgebakende processen of producten. Je schakelt van operationele verantwoordelijkheid naar beleidsmatige kaders en v.v. Je verantwoord je werkzaamheden aan je opdrachtgever. Je maakt keuzen op grond van goed onderbouwde afweging bij een moreel vraagstuk of dilemma. Reikwijdte De mate waarin je bewust bent van de keten waarin werkzaamheden plaatsvinden en verbinding hebt met partijen en personen in deze keten. Complexiteit De mate waarin je overweg kunt met complexe situaties en taken. Transfer De mate waarin de student kennis kan toepassen in nieuwe of gewijzigde situaties. Je bent met name gericht op uitvoering van de eigen taken en rol. Je werkt samen met anderen en vooral op initiatief van anderen. Je hebt zicht op (mogelijke) effecten van je eigen handelen en dat van anderen. Je kunt kennis t.b.v. uitvoering van je taak toepassen en verwerken. Je kunt een eenduidige situatie analyseren en de analyse gebruiken voor het bepalen van je taak. Je kunt ervaringskennis benoemen en aanwenden voor een taak op aanpalend gebied. Je kunt aan leken in het vakgebied de basiselementen van je rol vertellen. Je kunt bijdragen aan veranderingstrajecten. Je ziet de context waarin je eigen taak /rol wordt uitgeoefend. Je neemt initiatieven om samenwerking aan te gaan en uit te bouwen. Je bent in staat buiten de bekende kaders te denken en te handelen. Je combineert feiten, principes en methoden bij het uitvoeren van taken. Je analyseert complexe situaties en weet daarin je eigen positie en betekenis te bepalen. Je kunt nieuwe kennis vormen door te reflecteren op de uitoefening van eigen werkzaamheden. Je kunt ervaringskennis verbinden aan theoretische kennis. Je kunt verworven kennis toepassen t.b.v. een ander vraagstuk op een ander gebied. Je kunt veranderingen initiëren en ondersteunen. Aeres Informatiedocument voor werkplekbieders 24 november 2016 Pagina 8 van 9
Copyright 2016, Stichting Aeres Groep. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aeres. Postbus 80, 6700 AB Wageningen Mansholtlaan 18, Wageningen 088 020 6700 aereshogeschool.nl/wageningen info.hogeschool.wageningen@aeres.nl