Informatiedocument Werkplekleren

Transcriptie

1 Informatiedocument Werkplekleren Bacheloropleiding Educatie & kennismanagement D&P Deeltijd

2 Voorwoord Dit is een aanvulling op de brochure werkplekleren voor werkplekbieders die deeltijdstudenten begeleiden van de bachelor-lerarenopleiding Educatie en Kennismanager Dienstverlening en Producten We vertrouwen erop dat u na het lezen van dit document meer inzicht heeft in het curriculum van de opleiding, het doel van het werkplekleren, informatie omtrent de begeleiding, informatie over de beoordeling en wat u van de student mag verwachten. Werkplekbureau wpl.hogeschool.wageningen@aeres.nl Aeres Informatiedocument Werkplekleren 16 juli 2019

3 Inhoud 1 Werkplekleren 1.1 Deeltijd werkplekleren 5 2 Werkplekbegeleiding en -beoordeling 6 3 Organisatie van het onderwijs 7 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Korte beschrijving van de beroepssituaties Niveau van het werkplekleren Aeres Informatiedocument Werkplekleren 16 juli 2019

4 1. Werkplekleren Werkplekleren, het werkend leren in de authentieke beroepscontext, is een essentieel onderdeel van de opleiding. De student gaat naast het flankerend onderwijs aan de slag in een (onderwijs) instelling of bedrijf. Het flankerend onderwijs, dat gegeven wordt op de leslocatie van Aeres Hogeschool Wageningen, bestaat uit: lessen verwerkingsopdrachten oefenen van vaardigheden practica gastcolleges toetsen etc. In onderling overleg bepalen de werkplekbieder en de student hoe het werkplekleren zal worden ingericht waarbij de kaders die de opleiding biedt uitgangspunt zijn. Aeres Hogeschool kan daarbij, ook gedurende het verloop van het werkplekleren, ondersteunen en begeleiden. De werkplekbieder draagt de student slechts taken op die passen bij de bekwaamheden en beroepsrollen van de betreffende beroepssituatie (BS), zie tabel 2: Omschrijving per werkplekperiode. Afhankelijk van de mogelijkheden op de werkplek vragen wij oefenmogelijkheden of -opdrachten voor de studenten. Meestal is er een combinatie mogelijk tussen meedraaien binnen lopende werkzaamheden enerzijds, en het uitvoeren van een specifieke opdracht die het mogelijk maakt bepaalde werkprocessen te leren beheersen anderzijds. De werkplek moet het volgende kunnen bieden: De student moet de mogelijkheid krijgen om voldoende werkplektaken (leren) uit te voeren. Aan de student moet een bepaalde mate van verantwoordelijkheid worden gegeven, die gepaard gaat met passende begeleiding, zie bijlage 2: Niveau van het werkplekleren. De opdrachten en de context waarbinnen deze moeten worden uitgevoerd, liggen op hbo-niveau. De verdeling van de taken van het werkplekleren op de werkplek komt neer op: 1/3 van de tijd mee draaien met de reguliere werkzaamheden van de organisatie. 1/3 van de tijd de mogelijkheid hebben om de opdrachten van Aeres Hogeschool m.b.t. de beroepssituatie uit te voeren op de werkplek. 1/3 van de tijd de mogelijkheid hebben om een opdracht uit te voeren, mee te denken in de organisatie van processen en/of innovatie binnen de organisatie.

5 1.1. Deeltijd werkplekleren Afhankelijk van de genoten vooropleiding en de werkervaring wordt een studietraject bepaald waarbij de deeltijdstudent vrijstellingen krijgt voor delen van de opleiding waar reeds vaardigheden voor zijn ontwikkeld. Een deeltijdstudent heeft een gemiddelde studiebelasting van 20 uur per week, waarvan 6 uur flankerend onderwijs en 14 uur zelfstudie en stage- of werkactiviteiten. Studenten die niet werkzaam zijn in een educatieve setting gaan een extra dag per week werkplekleren binnen een educatieve setting. Afhankelijk van de mogelijkheden op hun werkplek, hun studievaardigheden en beschikbare tijd behaalt de deeltijdstudent 3 of 4 beroepssituaties per studiejaar.

6 2. Werkplekbegeleiding en beoordeling We vragen aan de werkplekbieder een begeleider voor de student aan te wijzen, de werkplekbegeleider. Dit kan de opdrachtgever zijn of een aangewezen persoon binnen de organisatie die voor de student als vraagbaak en coach dient. De werkplekbegeleider geeft feedback op werkhouding in de begeleidingsgesprekken maar dit kan ook schriftelijk zijn als (onderdeel van) beoordeling van het beroepsproduct. Wij vragen de student om aan het begin van de werkplekperiode de begeleidingsformulieren van de BS-en met de werkplekbieder door te spreken en hiervoor een planning te maken. Wat kan de werkplekbegeleider van de student verwachten: 1. De student informeert u goed en tijdig over doel, inhoud en organisatie van zijn/haar leerwerktraject en voorziet de werkplekbegeleider van het toetsplan. 2. De student stelt zich voortdurend actief op: stelt leeractiviteiten voor, stelt vragen, vraagt ondersteuning of advies, zorgt dat afspraken voor begeleidingsgesprekken worden gemaakt, enz. 3. De student geeft zijn/haar begeleiders (zowel op de school als op de opleiding) inzicht in de voortgang door middel van zijn/haar leerwerkovereenkomst, reflecties en andere documenten (zoals bijvoorbeeld de rubrics en het portfolio). 4. De student houdt zich goed aan gemaakte begeleidingsafspraken. Per beroepssituatie kan de precieze gang van zaken met betrekking tot het werkplekleren verschillen. Dat is dan ook de reden dat het werkplekbureau u geen document kan overhandigen wat het werkplekleren voor uw student precies inhoudt en wat zijn/haar specifieke doelen zijn. De student is verantwoordelijk om u van de juiste informatie te voorzien.

7 3. Organisatie van het onderwijs De opleiding is onderverdeeld in drie fasen: de propedeusefase, de hoofdfase en de afstudeerfase. Deze worden elk afgesloten met een fase-assessment. Daarin toont de student aan of hij/zij aan de bekwaamhden voldoet en aan de eisen die zijn vastgesteld voor de betreffende fase. Tijdens de gehele fase wordt de student begeleid door een studieloopbaanbegeleider vanuit Aeres Hogeschool Wageningen. Elk beroepsprofiel is beschreven in een aantal herkenbare beroepssituaties (BS-sen). De beroepssituaties zijn het centrale uitgangspunt binnen de opleiding. Elke beroepssituatie omvat een aantal bekwaamheden waarin de combinatie van theorie en praktijk een krachtige leeromgeving waarborgt. Aeres Hogeschool biedt 20 verschillende beroepssituaties aan. De beroepssituaties in de propedeusefase zijn verplicht, in de hoofd- en afstudeerfase ontstaat er keuzevrijheid. Afhankelijk van vooropleiding, de al eerder opgedane kennis en werkervaring kan vrijstelling worden verkregen voor bepaalde beroepssituaties. Aeres Informatiedocument Werkplekleren 16 juli 2019

8 Bijlage 1 Korte omschrijving van de beroepssituaties met toelichting werkplekleren De Basiseenheden Basiseenheid 1 VAK Een professional in een educatief beroep kent de vakgebieden waarin waarin hij opereert. Het kunnen uitvoeren van praktische handelingen uit het vakgebied en het beheersen van de bijbehorende theoretische basiskennis is een must. Daarbij hoort ook een gedegen kennis van de levende en dode materialen die in het betreffende vakgebied gebruikt worden. Werkplekleren: het werkplekleren vindt plaats in een reële werksituatie bij een bedrijf in de sector of bij deeltijd binnen een schoolorganisatie. Concreet betekent dit dat de student op handelingsniveau praktisch bezig is en kennis en inzicht in de praktijk verwerft. De kerndelen Beroepssituatie 1: Situaties rond vakinhoudelijke deskundigheidsontwikkeling Binnen deze beroepssituatie staat het verwerven van nieuwe (vak)informatie, het doorgronden van sectorspecifieke informatie en het overdragen van deze informatie aan anderen centraal. Werken in een educatief beroep met kennisoverdracht vereist een gedegen vakkennis, vakvaardigheid en vakervaring, maar vooral ook een continue verbreding en verdieping daarvan, waardoor het mogelijk wordt om anderen op operationeel niveau aan te sturen. Het werkplekleren: In overleg met je vakinhoudelijke begeleider vanuit Aeres Hogeschool stel je een leerwerkovereenkomst op die richtinggevend is voor de activiteiten die je gedurende de werkplekperiode uitvoert. Tijdens het eerste semester ontwikkel je vakinhoudelijke kennis en vaardigheden op je werkplek. BSH1 en BSH2: Leersituaties binnen onderwijskunde Een praktijkles met instructie is een leersituatie, waarin vakvaardigheden uit het D&P gerelateerd vak worden aangeleerd op een gestructureerde, docentgestuurde manier. Om een praktijkles met instructie te kunnen voorbereiden en uitvoeren dient een docent kennis te hebben van de leeromgeving, de beroepspraktijk, vakkennis en de te gebruiken didactische modellen. Daarnaast moet hij in staat zijn een praktische leersituatie te organiseren waarin de leerling zijn vakkennis en vakvaardigheid vergroot. De docent creëert een pedagogisch klimaat waarbij in een veilige en ordelijke omgeving geleerd wordt. Bij de voorbereiding en uitvoering van een theorieles gebruikt de docent activerende (en samenwerkende) werkvormen om de leerling een uitdagende lesinhoud en leeromgeving te bieden. De docent geeft bij het begin van de les aan wat het doel van de les is, geeft de geldende regels aan voor de les, de activiteit van de leerling, de manier waarop de leerling sturing krijgt en hoe het resultaat van de les/lessen (product cognitieve doelen) wordt geëvalueerd. Ook wordt het leerproces van de leerlingen geëvalueerd en wordt nagedacht over een transfer van het geleerde in een nieuwe situatie.

9 Bij een leersituatie met activerende didactiek en samenwerkend leren kan de docent een volledig didactisch concept voorbereiden, vanuit gedeelde sturing, waar de activiteit van de leerling voorop staat. De leersituatie vindt plaats in een D&P gerelateerd vak. Met een D&P gerelateerd vak wordt bedoeld een vakrichtingsvak en/of profiel D&P. Werkplekleren: De student gaat ervaring opdoen op een VMBO als junior-docent. De kwaliteit van de begeleiding hangt in belangrijke mate af van de student zelf, de student en werkplekbegeleider maken aan de hand van het toetsplan (aan te leveren door de student of op te vragen bij het werkplekbureau een leerwerkovereenkomst. Beroepssituatie 6: Onderzoeksituaties in de sectoren D&P Onderzoeken is een belangrijke vaardigheid voor mensen die werken in een educatief beroep. Onderzoeksvaardigheden kunnen bij uiteenlopende situaties worden ingezet om te komen tot een objectief en afgewogen oordeel en/of advies. Een lerarenopleiding D&P geeft een brede bevoegdheid binnen de sectoren van D&P. Daarom richten we ons binnen deze beroepssituatie op onderzoek in complexe relevante situaties binnen de sectoren van D&P. De professional in een educatief beroep is uiteraard in staat relevante vakliteratuur daarbij te gebruiken en zijn onderzoeksresultaten te verwerken. Werkplekleren: In deze beroepssituatie staan het onderzoeksrapport en adviesrapport centraal. Het onderzoek en de rapportage daarvan wordt uitgevoerd in een reële beroepscontext: Binnen een bedrijf, organisatie of school waarbinnen zich een reële probleemsituatie voordoet, of waar men zoekt naar verbetering van de bestaande situatie; Studenten kunnen ervoor kiezen om op basis van onderzoek en advies te werken aan een verbetering binnen hun vakrichting en pas later een opdrachtgever voor de advisering te zoeken; Deze opdracht wordt bij voorkeur in een groep uitgevoerd; Beroepssituatie 8: Situaties rond professionalisering binnen het profiel D&P Een professional in de vakrichting D&P moet in staat zijn om zijn verworven kennis en ervaring te delen en uit te wisselen met gelijkwaardige gesprekspartners binnen de sector. De leergierige professional is voortdurend op zoek naar nieuwe inzichten, trends en ontwikkelingen, maakt deze zich snel eigen, weet ze op hun waarde te schatten en weet ze waar nodig toe te passen. Werkplekleren: De werkplek is een creatieve en innovatieve organisatie met een toekomstgerichte onderzoeksopdracht. De student gaat op de werkplek op een onderzoeksmatige wijze een bedrijfsprobleem analyseren en oplossen met inzet van deskundigheid uit diverse netwerken. Het resultaat is een innovatief plan c/q product en een breed netwerkoverzicht. Beroepssituatie 9: Ontwikkelsituaties in het onderwijs of bedrijf Ontwikkelen is onlosmakelijk verbonden met het werken in een educatieve setting. Het ontwikkelen kan daarbij vele vormen aannemen: ontwikkelen van leermateriaal, ontwikkelen van de invoering van een onderwijsvernieuwing, maar ook het ontwikkelen van een vernieuwing binnen een bedrijf of bedrijfstak kan aan de orde zijn. Welk type ontwikkelsituatie je ook bekijkt, deze zullen vaak worden ondersteund door een 'leertraject' waarbij betrokkenen worden opgeleid. Daarbij is sprake van minimaal 2 doelgroepen: de 'lerenden' en hun begeleiders. Deelnemen aan of projectleider zijn van een ontwikkelproject vergt het vermogen om planmatig te werken. Om daarbij relevant en actueel te zijn dient de ontwikkelaar kennis te hebben van en te kunnen inspelen op zaken die op dat moment in het beroepsveld spelen. Uiteraard vergt het werken als ontwikkelaar een uitstekende schrijf- en uitdrukkingsvaardigheid afgestemd op de doelgroep. Creativiteit komt om de hoek kijken op het moment dat er ontwerpen worden gemaakt en naar oplossingen moet worden gezocht. Het moeilijkste deel van het ontwikkeltraject is wellicht het implementeren van het product en/of de verandering.

10 Hier zal de ontwikkelaar gedurende het gehele ontwikkelproces zich van bewust en actief mee bezig moeten zijn. Werkplekleren: Voor het werkplekleren zoekt de student naar een reële ontwikkelopdracht in een educatieve setting. Geschikte opdrachtgevers zijn bijvoorbeeld een school, een bedrijf uit de sector D&P, een educatieve dienst of een educatieve uitgeverij (bijvoorbeeld het Ontwikkelcentrum). BSOP: De onderzoekende professional Van een afgestudeerde HBO-professional wordt verwacht dat hij/zij beschikt over de bekwaamheid onderzoekend vermogen (HBO-raad, 2009). Onderzoekend vermogen bestaat uit een onderzoekende houding, kennis uit onderzoek van anderen toepassen en zelf onderzoek doen. In onze moderne samenleving is het cruciaal dat hbo-bachelors over een onderzoekend vermogen beschikken dat leidt tot reflectie, tot evidence-based practice en tot innovatie. In de onderzoekende professional leert de student onderzoek te doen als onderdeel van het afstuderen. Daarmee geeft het de student de kans om onderbouwd uitspraken te doen over dat wat werkt in zijn of haar context en waarom dat zo is. Daarnaast geeft het de student de kans om de praktijk van de werkplek te verbeteren op basis van evidence based practice (aan de slag met dat wat wérkt). De student kan al dan niet samen met collega s gaan experimenteren, het geeft een middel in handen om blijvend te leren, het ontwikkelt het kritisch vermogen en maakt de afgestudeerde een professionele sparringpartner voor collega s. Het onderzoek wordt uitgevoerd in de context van een authentieke opdracht als onderdeel van het afstuderen. Het onderzoek is een praktijkgericht onderzoek, een onderzoek uit de praktijk dat bijdraagt aan die praktijk (Andriessen, 2014). Werkplekleren: De invulling van de afstudeeropdracht en de gekozen beroepssituatie moeten logischerwijs met elkaar samenhangen en de opdracht is relevant voor de werkplek. Daarnaast moet de afstudeeropdracht voldoende complexiteit hebben en een onderzoekscomponent bevatten.

11 Bijlage 2: Niveau van het werkplekleren Bij elke rol en in elke context is het mogelijk om aan te geven in hoeverre de uitoefening van werkzaamheden op hbo-niveau ligt. Dit is per werkplekopdracht verschillend. Om een indicatie te geven over het niveau van de roluitoefening, gebruiken we de volgende vier termen: verantwoordelijkheid reikwijdte complexiteit transfer In het figuur op de volgende pagina zijn de niveaus voor deze aspecten verder uitgewerkt. Het is belangrijk dat je per rol een ontwikkeling doormaakt van het niveau beginnend bekwaam naar het hbo-startniveau. Voor studenten in de propedeusefase betekent het dat het werkplekleren minstens een beroep doet op uitoefening van je rollen op het eerste niveau, in de hoofdfase ontwikkel je het werken en denken op het tweede niveau en in een afstudeerproject laat je overtuigend zien dat je op het tweede niveau kunt acteren. De vier aspecten zijn gebruikt voor de bepaling van de gedragsindicatoren per competentie, waarop je in het fase-assessment wordt beoordeeld. Tevens gebruiken we de aspecten om werkplekken en werkplekopdrachten in te schatten naar niveau. Soms is een werkplekopdracht te complex voor een propedeusestudent, maar heel geschikt voor een afstudeerder.

12 Vier aspecten aan de roluitvoering Beginnend bekwaam Dit niveau is minimaal bereikt aan het eind van de propedeusefase. Werkend op hbo-startniveau Dit niveau is bereikt in de hoofdfase en wordt verder uitgediept en/of verbreed in de afstudeerfase Verantwoordelijkheid De mate waarin je verantwoordelijkheid draagt voor deelnemers, medewerkers, leerprocessen, bedrijfsprocessen, de organisatie. Je draagt deelverantwoordelijkheid en voert afgesproken werkzaamheden naar verwachting uit. Je bent verantwoordelijk op operationeel niveau. Je werkt onder supervisie van anderen en verantwoord jouw werkzaamheden aan je opdrachtgever. Je draagt eindverantwoordelijkheid voor afgebakende processen of producten. Je schakelt van operationele verantwoordelijkheid naar beleidsmatige kaders en v.v. Je verantwoord je werkzaamheden aan je opdrachtgever. Je maakt keuzen op grond van goed onderbouwde afweging bij een moreel vraagstuk of dilemma. Reikwijdte De mate waarin je bewust bent van de keten waarin werkzaamheden plaatsvinden en verbinding hebt met partijen en personen in deze keten. Je bent met name gericht op uitvoering van de eigen taken en rol. Je werkt samen met anderen en vooral op initiatief van anderen. Je hebt zicht op (mogelijke) effecten van je eigen handelen en dat van anderen. Je ziet de context waarin je eigen taak /rol wordt uitgeoefend. Je neemt initiatieven om samenwerking aan te gaan en uit te bouwen. Je bent in staat buiten de bekende kaders te denken en te handelen. Complexiteit De mate waarin je overweg kunt met complexe situaties en taken. Je kunt kennis t.b.v. uitvoering van je taak toepassen en verwerken. Je kunt een eenduidige situatie analyseren en de analyse gebruiken voor het bepalen van je taak. Je combineert feiten, principes en methoden bij het uitvoeren van taken. Je analyseert complexe situaties en weet daarin je eigen positie en betekenis te bepalen. Je kunt nieuwe kennis vormen door te reflecteren op de uitoefening van eigen werkzaamheden. Transfer De mate waarin de student kennis kan toepassen in nieuwe of gewijzigde situaties. Je kunt ervaringskennis benoemen en aanwenden voor een taak op aanpalend gebied. Je kunt aan leken in het vakgebied de basiselementen van je rol vertellen. Je kunt bijdragen aan veranderingstrajecten. Je kunt ervaringskennis verbinden aan theoretische kennis. Je kunt verworven kennis toepassen t.b.v. een ander vraagstuk op een ander gebied. Je kunt veranderingen initiëren en ondersteunen.

13 Copyright 2016, Stichting Aeres Groep. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aeres. Postbus 80, 6700 AB Wageningen Mansholtlaan 18, Wageningen aereshogeschool.nl/wageningen

14