Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION
Chronische pijn en hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen
Chronische pijn 3 miljoen Nederlanders
Kosten Medische kosten: 400 miljoen euro Ziekteverzuim en lange termijn beperkingen in functioneren Ruim 7 miljoen verzuimde werkdagen Totale kosten: 4 miljard Slobbe, 2006
Pijn is een onaangename sensorische en emotionele beleving, geassocieerd met een actuele aanwezige of een potentiële weefselbeschadiging of beschreven in termen van een dergelijke beschadiging.
Pijnsysteem PGE2 SP CGRP Bron: Douglas Fields Sci Amer. 2010 IL 1
Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn Somatische factoren Cognities, disfunctionele gedachten, catastroferende gedachten Emoties, gevoelens, stemmings- en angst-problematiek Gedrag, ontwijking, fysiek deconditioneringssyndroom Sociale factoren, omgeving, werk, gezin Psychopathologie
Werkgroep Pijnrevalidatie Nederland WPN niveau s 1 t/m 4
Huisarts Familie Internet Bedrijfsarts Fysiotherapeut Orgaanspecialist Psycholoog Revalidatiearts Verzekeringsgeneeskundige 9
Samenwerken
12
Behandelprogramma in het kort Behandeldoelen Onderliggende theorieën
Patiënten Pijn > 6 weken Specifiek (of aspecifiek) Aspecifiek: lage rugklachten, nekklachten, RSI, fibromyalgie, bekkeninstabiliteit etc. Na rugoperaties (failed back surgery)
Indicatiestelling Pijnklachten van het houdings-en bewegingsapparaat Goede motivatie van patiënt, duidelijke hulpvraag Geen verdere diagnostiek of behandeling elders Geen co-morbiditeit die revalidatie-belemmerend werkt. Voldoende leer- en trainbaar
Specifieke pijnrevalidatie-indicatie Behandeling primair gericht op functieherstel pijnbestrijding is secundair wil weer normaal gaan functioneren thuis en in werk zonder hulpmiddelen / voorzieningen
Behandeling 1. Passend bij het WPN niveau (complexiteit) 2. Passend bij de individuele problematiek van de patiënt 3. Gericht op duidelijke functionele doelstellingen 4. Volgens evidence based richtlijnen en 5. Voldoet aan de kwaliteitscriteria van Revalidatie Nederland
Doelstellingen van de behandeling: 1. Hervatten van dagelijkse doelstellingen en taken 2. Werkhervatting bij ziekteverzuim 3. Terugdringen van medische en paramedische consumptie 4. Afbouw van hulpmiddelen en hulp van derden 5. Afstemmen belasting en belastbaarheid 6. Angst en depressieve gevoelens verminderen 7. Vergroten van zelfredzaamheid t.a.v. de klachten
Pijnrevalidatie
100% functioneren 50% Pijncontingent tijd
100% functioneren Tijdcontingent pijn 50% pijn tijd
Waddell (2006) Er is sterk bewijs dat werk goed is voor zowel fysiek als mentaal functioneren en welbevinden. De voordelen van werk overtreffen de risico s daarvan en zijn groter dan de voordelen van ziekteverzuim.
Poliklinische pijnrevalidatie Ft en Et 2 keer per week Psychologie 1 keer per week Gemiddelde behandelduur 12 weken
Nummer 1 Educatie!
Voorwaarden voor verdere uitleg voldoende aandacht voor somatiek gehoord, erkend voelen uitgebreide terugkoppeling A, LO, AO hulpvraag en zorgen patiënt?
Model van Loeser (BPS model) pijngedrag pijnbeleving pijngewaarwording nociceptie
Functioneren van patiënt wordt beïnvloed door: Biologische Psychologische en Sociale factoren
Biopsychosociaal model Ergotherapeut Overbelasting Gedrevenheid Hoge eisen aan zichze stellend Belastbaarheid Perfectionisme Fysiotherapeut PIJN Psycholoog Vermijding van belasting Zorgen over de toekom Bang voor nieuwe hernia Arts Ervaring met hernia + iatrogene effecten Beperkingen in werk en privé Schuldgevoelens Depressie
Centrale sensitisatie Ruggenmerg Hersenen
32
Reticulaire formatie nociceptoren introceptoren (hart, darmen, longen, blaas) proprioceptoren: spieren, gewrichten, pezen arousal / slaap-waakritme bewustzijnsniveau etc 33
Limbische systeem reactie op bedreiging (pijn)geheugen leerprocessen beslissingen emoties: agressie/angst beloning/straf 34
NORMAAL 35
SENSITISATIE MODULATIE 36
Pijnnetwerk sensitisatie
Doel uitleg sensitisatie Doel brug biomedisch naar psychosociaal: verklaring persisteren pijn zonder daadwerkelijke schade verklaring veel nevenklachten bv verhoogde spierspanning geruststelling en toch houvast oorzaak insteek op activatie, acceptatie, opbouw, vertrouwen, plezier, balans
PIJN SCHADE Schade zonder pijn Tumor, schotwond Pijn zonder schade: Verstoord herstel na letsel, ontregeling, spastische darm, FM, etc
BELASTING - BELASTBAARHEID
Van Dijk et al, 1990
ICF
Triggerpoints Travell and Simons
Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn (Fear avoidance model van Vlaeyen e.a. 1995, 2000) vermijding herstel selectieve aandacht beperkingen depressie exposure pijnsensatie angst catastroferen cognitieve herstructurering en angst reductie
Psychologie ACT (Schreurs)
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Experientiele vermijding ligt aan de basis van veel problemen / lijden. Vermijding van pijn / emoties / gedachten is het probleem ipv de oplossing!
ACT STEP 1 Accept: stoppen met proberen om oplossing te vinden STEP 2 Choose: kiezen van je waarden STEP 3 Take action: richting je waarden
samengevat Uniforme theoretische onderbouwing Consequent Een taal, een plan